ವಕುಲಾ ದೇವಿ

ವಕುಲಾ ದೇವಿ/ವಕುಳಾ ದೇವಿ ವಿಷ್ಣುವಿನ ಒಂದು ರೂಪವಾದ ವೆಂಕಟೇಶ್ವರ ದೇವರ ಸಾಕು ತಾಯಿ. ತಿರುಮಲದ ದಂತಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ. ವಕುಳ ದೇವಿಯ ದಂತಕಥೆಯು ದ್ವಾಪರ ಯುಗದ್ದು.

ಇತಿಹಾಸ

ದಂತಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ ವಿಷ್ಣುವಿನ ಅವತಾರವಾದ ಕೃಷ್ಣನ ಸಾಕು-ತಾಯಿ ಯಶೋದೆ, ಅವನ ಯಾವುದೇ ಮದುವೆಗಳನ್ನೂ ತಾನು ನೋಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ ಎಂದು ಬೇಸರಪಡುತ್ತಾಳೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಕೃಷ್ಣನು ಆಕೆಗೆ ಕಲಿಯುಗದಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ಅವಕಾಶ ಸಿಗುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಭರವಸೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾನೆ. ಕಲಿಯುಗದಲ್ಲಿ, ವಿಷ್ಣುವು ವೆಂಕಟೇಶ್ವರನ ರೂಪವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ಯಶೋದಾ ವೆಂಕಟೇಶ್ವರನ ಸಾಕುತಾಯಿಯಾದ ವಕುಲಾ ದೇವಿಯಾಗಿ ಮರುಜನ್ಮ ಪಡೆಯುತ್ತಾಳೆ. ದೇವರ ವಾಗ್ದಾನದಂತೆ ಅವಳು ತನ್ನ ಸಾಕು ಮಗನ ಮದುವೆಯನ್ನು ರಾಜ ಆಕಾಶ ರಾಜ ಮತ್ತು ರಾಣಿ ಧರಣಿ ರಾಣಿಯ ಮಗಳು ಪದ್ಮಾವತಿಯೊಂದಿಗೆ ಏರ್ಪಡಿಸಿದಳು.

ವಕುಲಾ ದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನ, ತಿರುಪತಿ

ವಕುಳ ಮಾತಾ ದೇವಾಲಯವು ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ತಿರುಪತಿ ನಗರದಲ್ಲಿದೆ. ಇದನ್ನು 5000 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ತಿರುಪತಿಯನ್ನು 3000 BCE ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದಾಗ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಇದು 300 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ 17 ನೇ ಶತಮಾನ CE ಯಲ್ಲಿ ತಿರುಪತಿಯ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪೇರೂರು ಬಂಡಾ ಬೆಟ್ಟಗಳ ಮೇಲೆ ನಾಶವಾಯಿತು. ತಿರುಮಲ ಬೆಟ್ಟಗಳಿಂದ 10 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಈ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ 50 ಎಕರೆಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಭೂಮಿಯನ್ನು ಮೀಸಲಿಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ದೇವಿಯ ಮುಖವು ಏಳು ಬೆಟ್ಟಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಅವಳ ಮಗ ವೆಂಕಟೇಶ್ವರನು ವಾಸಿಸುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.

ತಿರುಮಲದಲ್ಲಿ ವೆಂಕಟೇಶ್ವರನ ಮುಂದೆ ವಕುಲಾ ದೇವಿಗೆ ಮೊದಲು ನೈವೇದ್ಯವನ್ನು (ದೇವರಿಗೆ ಅರ್ಪಣೆ ಮಾಡುವ ಆಹಾರ) ಅರ್ಪಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ವಿನಾಶ ಮತ್ತು ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯ

ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ದೇವಾಲಯವು ತಿರುಮಲ ತಿರುಪತಿ ದೇವಸ್ಥಾನಂಗಳ (ಟಿಟಿಡಿ) ವ್ಯಾಪ್ತಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟರೂ ಆ ಟ್ರಸ್ಟಿನ ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟಿದೆ. ಅದರ ಇಒ ಅವರ ಹೇಳಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಅದರ ಕೊರತೆಯ ಮನೋಭಾವವು ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ. ಅವರ ಹೇಳಿಕೆಯ ಪ್ರಕಾರ "ಟಿಟಿಡಿಯಿಂದ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಹೊರಗಿಡಲು ಮೂಲ ಕಾರಣವು ೧೯೮೭ರ ಸರಕಾರದ ಆದೇಶದಲ್ಲಿದೆ. ಆ ಆದೇಶದಲ್ಲಿ ಟಿಟಿಡಿ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ದೇವಾಲಯಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ವಕುಲಾ ದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿಲ್ಲ". ಬೇರೆಡೆ ಇರುವ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳ ಜೀರ್ಣೋದ್ಧಾರಕ್ಕೆ ಲಕ್ಷಾಂತರ ರೂ ಖರ್ಚು ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಟಿಟಿಡಿ ವೆಂಕಟೇಶ್ವರನ ತಾಯಿಯನ್ನು ಕಡೆಗಣಿಸುತ್ತಿರುವುದು ಹಲವರ ಆತಂಕಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ವಕುಲಾ ದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಶಿಥಿಲಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ನವೀಕರಣದ ಅವಶ್ಯಕತೆಯಿದೆ.

ಅಕ್ರಮ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ

ತಿರುಪತಿಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರು ರಾಜಕೀಯ, ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿರುವವರ ಅಸಡ್ಡೆ ಧೋರಣೆ ದೇವಾಲಯದ ಕಳಪೆ ನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ದೇವಾಲಯವು ನೆಲೆಗೊಂಡಿರುವ ಬೆಟ್ಟವು ಉತ್ತಮ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಕಲ್ಲುಗಳಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ನಿರ್ಮಾಣ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಈ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಬಳಸಲು ಇಲ್ಲಿ ಅಕ್ರಮವಾಗಿ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ.

ಈ ಮಧ್ಯೆ, ಅಕ್ರಮ ಕಲ್ಲುಗಣಿಗಾರಿಕೆಯು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಎಲ್ಲಾ ಕಡೆಯಿಂದ ಬೆಟ್ಟವನ್ನು ಕೊರೆಯಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದೆ. 80 ರಷ್ಟು ಬೆಟ್ಟವು ಮೂಲ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದೆ ಎಂದು ತೋರುತ್ತದೆ. ಅಡಿಪಾಯ ದುರ್ಬಲವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ದೇವಾಲಯವು ಕುಸಿಯುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿದೆ.

ಶತಮಾನಗಳಷ್ಟು ಹಳೆಯದಾದ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವ ಬಗ್ಗೆ ಈ ಕಳಪೆ ವರ್ತನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಪುರಾತತ್ವ ಗುಂಪಿನ ಸದಸ್ಯರು ಕಳವಳ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. "ಈ ಪುರಾತನ ಪರಂಪರೆಯ ರಚನೆಯನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸಲು ಯಾವುದೇ ಅಧಿಕಾರಿಯು ತಲೆಕೆಡಿಸಿಕೊಂಡಿಲ್ಲ. ದೇವಾಲಯವು ಭೂಮಿಯನ್ನು ಕಬಳಿಸುವವರ ಕೈಗೆ ಬೀಳಲು ನಾವು ಅನುಮತಿಸುವುದಿಲ್ಲ" ಎಂದು ತಿರುಮಲ ದೇವಸ್ಥಾನದ ವ್ಯವಹಾರಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪುರಾತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ಆಕ್ರೋಶ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಭಟನೆ

ಹಲವಾರು ಸಂಘಟನೆಗಳು, ಹಿಂದೂ ಧಾರ್ಮಿಕ ಮುಖಂಡರು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳ ಮುಖಂಡರು ದೇವಾಲಯದ ದಯನೀಯ ಸ್ಥಿತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ದುಃಖ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ವಕುಲಾ ದೇವಿ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಪುನಃಸ್ಥಾಪಿಸಲು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಟಿಟಿಡಿಯನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಅನೇಕ ಹಿಂದೂ ಸಂತರು ಮತ್ತು ದಾರ್ಶನಿಕರು ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನವೀಕರಿಸುವ ಮತ್ತು ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಅಕ್ರಮ ಗಣಿಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸುವ ಅಗತ್ಯತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಶ್ರೀಪೀಠದ ಸ್ವಾಮಿ ಪರಿಪೂರ್ಣಾನಂದ ಸರಸ್ವತಿ ಹಾಗೂ ಗ್ಲೋಬಲ್ ಹಿಂದೂ ಹೆರಿಟೇಜ್ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನದ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು ಪೇರೂರು ಬಂಡೆ ಗುಡ್ಡಕ್ಕೆ ಪಾದಯಾತ್ರೆ ನಡೆಸಿ ಟಿಟಿಡಿ ಮತ್ತು ಅಂದಿನ ಸರ್ಕಾರದ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಭಟಿಸಿದರು. ಸ್ವಾಮಿ ಪರಿಪೂರ್ಣಾನಂದ ಸರಸ್ವತಿ ಅವರು ಟಿಟಿಡಿ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಸ್ಪಂದಿಸದಿದ್ದರೆ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಉಪವಾಸ ಮಾಡುವುದಾಗಿ ಬೆದರಿಕೆ ಹಾಕಿದ್ದರು.

ದೇವಸ್ಥಾನದ ಜೀರ್ಣೋದ್ಧಾರಕ್ಕಾಗಿ ಭಾರತೀಯ ಜನತಾ ಪಕ್ಷವು ಈ ಹಿಂದೆ ಹಲವಾರು ಬಾರಿ ಪ್ರತಿಭಟನೆ ನಡೆಸಿದೆ ಮತ್ತು ಟಿಟಿಡಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಿಗೆ ಮತ್ತು ಇಡೀ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಮನವಿಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿದೆ. ಪಕ್ಷವು ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳು ಮಧ್ಯಪ್ರವೇಶಿಸುವಂತೆ ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯದ ಜೀರ್ಣೋದ್ಧಾರಕ್ಕೆ ಟಿಟಿಡಿಗೆ ನಿರ್ದೇಶನ ನೀಡುವಂತೆ ಕೋರಿ ಕೋರ್ಟಿಗೆ ಮನವಿ ನೀಡಿತ್ತು.

ವಿವಿಧ ಸಂಘಟನೆಗಳ ಬೇಡಿಕೆಗಳಿಗೆ ಸ್ಪಂದಿಸಿದ ಟಿಟಿಡಿ ವಕುಳ ಮಾತಾ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ಜೀರ್ಣೋದ್ಧಾರ ಮಾಡುವ ಯೋಜನೆಗೆ 2 ಕೋಟಿ ರೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಗುಡ್ಡದ ಆವರಣಕ್ಕೆ ಬೇಲಿ ಹಾಕಲು 15 ಲಕ್ಷ ರೂ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದೆ. ಇದರ ಮಧ್ಯೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಗಣಿ ಕಂಪನಿಗಳು 2010 ರಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಾಲಯವನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸಿ ದೇವಾಲಯದ ನವೀಕರಣವನ್ನು ಟಿಟಿಡಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳದಂತೆ ತಡೆಯುವ ಆದೇಶವನ್ನು ಪಡೆದರು.

ಆದರೆ, 2012ರಲ್ಲಿ ತೆಲಂಗಾಣ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ತಡೆಯಾಜ್ಞೆ ತೆರವು ಮಾಡಿ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಜೀರ್ಣೋದ್ಧಾರ ಮಾಡುವಂತೆ ಟಿಟಿಡಿಗೆ ಆದೇಶ ನೀಡಿತ್ತು. ಟಿಟಿಡಿ ಆದೇಶವನ್ನು ಪಾಲಿಸುವುದಾಗಿ ನ್ಯಾಯಾಲಯಕ್ಕೆ ಭರವಸೆ ನೀಡಿತು. ಆದರೆ ಇದುವರೆಗೆ ದೇವಾಲಯದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಇಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ಹಾಕಿಲ್ಲ, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅಕ್ರಮ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೊಳ್ಳಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿದೆ.

ಇವನ್ನೂ ಸಹ ನೋಡಿ

• ವೆಂಕಟೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ತಿರುಮಲ

ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು

• ತಿರುಮಲ ತಿರುಪತಿ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು