ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಹೋಗು

ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆ

ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಿಂದ, ಇದು ಮುಕ್ತ ಹಾಗೂ ಸ್ವತಂತ್ರ ವಿಶ್ವಕೋಶ
ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆ
"ಫ್ರೆಂಚ್ ರಾಕ್ ಉಪವಿಭಾಗ (1930-39)"
691 millimetres (27.2 in)
ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳ
ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳ
ದೇಶ ಭಾರತ
ರಾಜ್ಯಕರ್ನಾಟಕ
ವಿಭಾಗಮೈಸೂರು
ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು1 July 1939[೧]
ಪ್ರಧಾನ ಕಚೇರಿಮಂಡ್ಯ
TalukasMandya
Malavalli
Maddur
Nagamangala
Krishnarajpet
Pandavapura
Srirangapatna
ಸರ್ಕಾರ
 • ಉಪ ಆಯುಕ್ತರು70.40 %
Area
[೨]
 • Total೪,೯೬೧ km೨ (೧,೯೧೫ sq mi)
Population
 (2011)[೩]
 • Total೧೮,೦೫,೭೬೯
 • ಸಾಂದ್ರತೆ೩೬೦/km೨ (೯೪೦/sq mi)
ಭಾಷೆಗಳು
ಸಮಯದ ವಲಯ
ಸಮಯ ವಲಯಯುಟಿಸಿ+5:30 (IST)
ISO 3166 codeIN-KA-MA
ವಾಹನ ನೋಂದಣಿKA-11 (Mandya), KA-54 (Nagamangala)
Sex ratio1.015 ♂/♀
ClimateTropical Semi-arid (Köppen)
ಜಾಲತಾಣmandya.nic.in

ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆ ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಒಂದು ಆಡಳಿತ ಜಿಲ್ಲೆ . ಜಿಲ್ಲೆಯ ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಮೈಸೂರು ಮತ್ತು ಚಾಮರಾಜನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು, ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆ, ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ತುಮಕೂರು ಜಿಲ್ಲೆ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ರಾಮನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು ಗಡಿಯಾಗಿವೆ. ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ೧೯೩೯ರಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಮೈಸೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸಲಾಯಿತು .

ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಪಟ್ಟಣ. ೨೦೧೧ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಜಿಲ್ಲೆಯ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು 1,808,680 ಆಗಿತ್ತು (ಅದರಲ್ಲಿ ೧೬.೦೩% ನಗರ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿತ್ತು). [೪]

ಭೂಗೋಳ

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆಯು ಉತ್ತರ ಅಕ್ಷಾಂಶ 12°13' ರಿಂದ 13°04' N ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ರೇಖಾಂಶ 76°19' ರಿಂದ 77°20' E ನಡುವೆ ಇದೆ [೫] ಇದು ಪಶ್ಚಿಮ ಮತ್ತು ನೈಋತ್ಯಕ್ಕೆ ಮೈಸೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯಿಂದ ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ, ತುಮಕೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯಿಂದ ಈಶಾನ್ಯ, ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಚಾಮರಾಜನಗರ ಜಿಲ್ಲೆ, ವಾಯುವ್ಯಕ್ಕೆ ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ರಾಮನಗರ ಜಿಲ್ಲೆ . ಇದು 4,961 square kilometres (1,915 sq mi) ವಿಸ್ತೀರ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ . ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಆಡಳಿತ ಕೇಂದ್ರ ಮಂಡ್ಯ ನಗರ.

ನದಿಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆ ಐದು ನದಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ: ಕಾವೇರಿ ನದಿ ಮತ್ತು ನಾಲ್ಕು ಉಪನದಿಗಳು ಮುಖ್ಯ ಹೇಮಾವತಿ, ಶಿಂಷಾ, ಲೋಕಪಾವನಿ, ವೀರವೈಷ್ಣವಿ. [೬]

ಆಡಳಿತ ವಿಭಾಗಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಡಿಸಿ ಕಚೇರಿ, ಮಂಡ್ಯ

ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆ ೨ ಉಪವಿಭಾಗಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ೭ ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಮಂಡ್ಯ ಉಪವಿಭಾಗವು ಮಂಡ್ಯ, ಮದ್ದೂರು ಮತ್ತು ಮಳವಳ್ಳಿ ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ, ಆದರೆ ಪಾಂಡವಪುರ ಉಪವಿಭಾಗವು ಪಾಂಡವಪುರ, ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ, ನಾಗಮಂಗಲ ಮತ್ತು ಕೃಷ್ಣರಾಜಪೇಟೆ ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. [೫]

ಆರ್ಥಿಕತೆ

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣದ ಬಳಿ ಭತ್ತದ ಗದ್ದೆಗಳು

ಮಂಡ್ಯವು ಕಾವೇರಿ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿರುವುದರಿಂದ, ಕೃಷಿಯು ಪ್ರಧಾನ ಉದ್ಯೋಗವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಮಂಡ್ಯದ ಆರ್ಥಿಕತೆಗೆ ಏಕೈಕ ದೊಡ್ಡ ಕೊಡುಗೆಯಾಗಿದೆ. ಬೆಳೆಯುವ ಮುಖ್ಯ ಬೆಳೆಗಳು ಭತ್ತದ ಕಬ್ಬು, ಜೋಳ, ಮೆಕ್ಕೆಜೋಳ, ಹತ್ತಿ, ಬಾಳೆ, ರಾಗಿ, ತೆಂಗು, ದ್ವಿದಳ ಧಾನ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ತರಕಾರಿಗಳು . [೫]

ಸಾರಿಗೆ

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಮದ್ದೂರು ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ

ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ರಸ್ತೆ ಜಾಲವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. NH-275, NH 948 ಮತ್ತು NH-150A ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮೂಲಕ ಹಾದು ಹೋಗುತ್ತವೆ. ಜಿಲ್ಲೆಯ ರಸ್ತೆ ಜಾಲವು 73 kilometres (45 mi) ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿಗಳು, 467 kilometres (290 mi) ರಾಜ್ಯ ಹೆದ್ದಾರಿಗಳು ಮತ್ತು 2,968 kilometres (1,844 mi) ಪ್ರಮುಖ ಜಿಲ್ಲಾ ರಸ್ತೆಗಳು. [೭]

ಮಂಡ್ಯವು "ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೆ" ಯ "ಸೌತ್ ವೆಸ್ಟರ್ನ್ ರೈಲ್ವೇಸ್" ಗೆ ಸೇರಿದೆ. ಮಂಡ್ಯವು ಅನೇಕ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಇವುಗಳನ್ನು ಕೆಳಗೆ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ:

  1. ಮಂಡ್ಯ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ
  2. ಮದ್ದೂರು ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ
  3. ಪಾಂಡವಪುರ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ
  4. ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ
  5. ಬಿಜಿ ನಗರ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ. [೮]

ಜನಸಂಖ್ಯಾ

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
Historical population
YearPop.±% p.a.
1901೪,೮೨,೫೮೧—    
1911೫,೦೪,೧೫೭+0.44%
1921೫,೪೨,೪೨೧+0.73%
1931೫,೮೧,೮೩೬+0.70%
1941೬,೩೪,೭೨೭+0.87%
1951೭,೧೬,೫೮೩+1.22%
1961೮,೯೯,೨೧೦+2.30%
1971೧೧,೫೪,೩೭೪+2.53%
1981೧೪,೧೮,೧೦೯+2.08%
1991೧೬,೪೪,೩೭೪+1.49%
2001೧೭,೬೩,೭೦೫+0.70%
2011೧೮,೦೫,೭೬೯+0.24%
source:[೯]
Historical population
YearPop.±% p.a.
1901೪,೮೨,೫೮೧—    
1911೫,೦೪,೧೫೭+0.44%
1921೫,೪೨,೪೨೧+0.73%
1931೫,೮೧,೮೩೬+0.70%
1941೬,೩೪,೭೨೭+0.87%
1951೭,೧೬,೫೮೩+1.22%
1961೮,೯೯,೨೧೦+2.30%
1971೧೧,೫೪,೩೭೪+2.53%
1981೧೪,೧೮,೧೦೯+2.08%
1991೧೬,೪೪,೩೭೪+1.49%
2001೧೭,೬೩,೭೦೫+0.70%
2011೧೮,೦೫,೭೬೯+0.24%
source:[೧೦]

ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಧರ್ಮ (2011)

  ಹಿಂದೂ (94.85%)
  ಇಸ್ಲಾಂ (4.31%)
  ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ (0.47%)
  ಇತರರು (0.31%)

Religion in Mandya District (2011)

  Hinduism (94.85%)
  Islam (4.31%)
  Christianity (0.47%)
  Others (0.31%)

೨೦೧೧ ರ ಜನಗಣತಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆಯು 1,805,769 ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, [೧೧] ಗ್ಯಾಂಬಿಯಾ [೧೨] ಅಥವಾ ಅಮೇರಿಕ ರಾಜ್ಯವಾದ ನೆಬ್ರಸ್ಕಾಕ್ಕೆ ಸರಿಸುಮಾರು ಸಮಾನವಾಗಿರುತ್ತದೆ. [೧೩] ಇದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ೨೬೩ ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ (ಒಟ್ಟು ೬೪೦ ರಲ್ಲಿ). [೧೧] ಜಿಲ್ಲೆಯು 365 inhabitants per square kilometre (950/sq mi) . [೧೧] ೨೦೦೧-೨೦೧೧ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಅದರ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆ ದರವು ೨.೫೫% ಆಗಿತ್ತು. [೧೧] ಮಂಡ್ಯವು ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಪುರುಷರಿಗೆ ೯೮೯ ಮಹಿಳೆಯರ ಲಿಂಗ ಅನುಪಾತವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, [೧೧] ಮತ್ತು ೭೦.೧೪% ಸಾಕ್ಷರತೆ ಪ್ರಮಾಣವಿದೆ . ೧೭.೦೮% ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದೆ. ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ೧೪.೬೯% ಮತ್ತು ೧.೨೪% ಅನುಸೂಚಿತ ಜಾತಿಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಪಂಗಡಗಳು. [೧೧]

Languages of Mandya district (2011)[೧೪]

  Kannada (91.92%)
  Urdu (4.24%)
  Tamil (1.34%)
  Telugu (1.30%)
  Others (1.20%)

ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಭಾಷೆಗಳು ( (2011)[೧೪]

  ಕನ್ನಡ (91.92%)
  ಉರ್ದು (4.24%)
  ತಮಿಳು (1.34%)
  ತೆಲಗು (1.30%)
  ಅನ್ಯ (1.20%)

೨೦೧೧ ರ ಜನಗಣತಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ೯೧.೯೨% ಜನರು ಕನ್ನಡ, ೪.೨೪% ಉರ್ದು, ೧.೩೪% ತಮಿಳು ಮತ್ತು ೧.೩% ತೆಲುಗು ಭಾಷೆಯನ್ನು ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಭಾಷೆಯಾಗಿ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ. [೧೫]

ಗಮನಾರ್ಹ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
  • ಅಂಬರೀಶ್ - ಚಲನಚಿತ್ರ ನಟ, ರಾಜಕಾರಣಿ
  • ಅನಸೂಯಾ ಶಂಕರ್ - ತ್ರಿವೇಣಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಕಾದಂಬರಿಕಾರರು
  • ಅರ್ಚಕ ರಂಗಸ್ವಾಮಿ ಭಟ್ಟ - ಜಾನಪದ ವಿದ್ವಾಂಸ ಬಂಡಿಹೊಳೆ ಕೃಷ್ಣರಾಜಪೇಟೆ ತಾ.
  • ಎ ಎನ್ ಮೂರ್ತಿರಾಯ ಸಾಹಿತಿ ಅಕ್ಕಿಹೆಬ್ಬಾಳು ಕೃಷ್ಣರಾಜಪೇಟೆ ತಾ.
  • ಜಯಲಲಿತಾ - ತಮಿಳುನಾಡಿನ 5 ನೇ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ, ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪಾಂಡವಪುರ ತಾಲೂಕಿನ ಮೇಲುಕೋಟೆಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು.
  • ಎಸ್ ಎಂ ಕೃಷ್ಣ - ಕರ್ನಾಟಕದ ಮಾಜಿ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಮಾಜಿ ರಾಜ್ಯಪಾಲ, ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಮಾಜಿ ವಿದೇಶಾಂಗ ಸಚಿವ
  • ಕೆಎಸ್ಎಲ್ ಸ್ವಾಮಿ - ಚಲನಚಿತ್ರ ನಿರ್ಮಾಪಕ ಮತ್ತು ನಟ ಕಿಕ್ಕೇರಿ ಕೃಷ್ಣರಾಜಪೇಟೆ ತಾ.
  • ಜಯಲಕ್ಷ್ಮಿ ಸೀತಾಪುರ - ಜಾನಪದ ತಜ್ಞ ಮತ್ತು ಲೇಖಕಿ; ಹುಟ್ಟಿದ್ದು ಪಾಂಡವಪುರ ತಾಲೂಕಿನಲ್ಲಿ
  • ಮಂಡ್ಯ ರಮೇಶ್ - ರಂಗಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಚಲನಚಿತ್ರ ನಟ
  • ನಾಗತಿಹಳ್ಳಿ ಚಂದ್ರಶೇಖರ್, ಚಿತ್ರ ನಿರ್ಮಾಪಕ
  • ಎಚ್.ಎಲ್.ನಾಗೇಗೌಡ - ಜಾನಪದ ತಜ್ಞ, ಬರಹಗಾರ, ಮ್ಯೂಸಿಯಂ 'ಜಾನಪದ ಲೋಕ' ಸ್ಥಾಪಕರು, ನಾಗಮಂಗಲ ತಾಲೂಕಿನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು.
  • ಪಿಟಿ ನರಸಿಂಹಾಚಾರ್ - ಮೇಲುಕೋಟೆಯ ಕವಿ
  • ಕೆ.ಎಸ್.ನರಸಿಂಹಸ್ವಾಮಿ - ಕನ್ನಡ ಕವಿ, ಕೃಷ್ಣರಾಜಪೇಟೆ ತಾಲೂಕಿನ ಕಿಕ್ಕೇರಿಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು
  • ಪ್ರೇಮ್ - ಚಿತ್ರ ನಿರ್ದೇಶಕ
  • ಸಿ.ಎಸ್.ಪುಟ್ಟರಾಜು - ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರದ ಮಾಜಿ ಸಣ್ಣ ನೀರಾವರಿ ಸಚಿವರು, ಮಾಜಿ ಸಂಸದರು.
  • ಬಿಎಸ್ ರಂಗ - ಚಲನಚಿತ್ರ ನಿರ್ಮಾಪಕ
  • ರಮ್ಯಾ - ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ನಟಿ ಮತ್ತು 15 ನೇ ಲೋಕಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಕಿರಿಯ ಸಂಸದ
  • HR ಶಾಸ್ತ್ರಿ - ಕನ್ನಡದ ಹಿರಿಯ ನಟ
  • ವಿಜಯ ನರಸಿಂಹ - ಪಾಂಡವಪುರ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಕನ್ನಡ ಚಲನಚಿತ್ರ ಗೀತರಚನೆಕಾರ
  • ಶನಿ ಮಹದೇವಪ್ಪ - ಹಿರಿಯ ನಟ
  • ಮಳವಳ್ಳಿ ಮಹದೇವಸ್ವಾಮಿ - ಜನಪ್ರಿಯ ಜಾನಪದ ಗಾಯಕ
  • ಚಂದಗಾಲು ಬೋರಪ್ಪ - ಖ್ಯಾತ ತತ್ವಪದ ಗಾಯಕ
  • BSYedyurappa - ಕರ್ನಾಟಕದ 25 ನೇ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಬೂಕನಕೆರೆ ಕೃಷ್ಣರಾಜಪೇಟೆ ತಾ.

ಹಳ್ಳಿಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
  1. ↑ "District Profile". Department of State Education Research Andrew Training. Retrieved 6 January 2011.
  2. ↑ "Know India - Karnataka". Government of India. Retrieved 6 January 2011.
  3. ↑ "District Statistics". Official Website of Mandya district. Archived from the original on 21 July 2011. Retrieved 6 January 2011.
  4. ↑ "India Census Map". Archived from the original on 11 January 2010.
  5. ↑ ೫.೦ ೫.೧ ೫.೨ "Ground Water Information Booklet" (PDF). Central Ground Water Board. Retrieved 7 January 2011. ಉಲ್ಲೇಖ ದೋಷ: Invalid <ref> tag; name "cgwb" defined multiple times with different content
  6. ↑ "Mandya District at a glance". Mandya City Council. Archived from the original on 2005-12-19. Retrieved 2006-11-10.
  7. ↑ "District wise details of road length in Karnataka". Karnataka Public Works Department. Archived from the original on 21 July 2011. Retrieved 9 January 2011.
  8. ↑ "southwesternrailway.in". www.southwesternrailway.in. Archived from the original on 21 July 2011.
  9. ↑ "Decadal Variation In Population Since 1901".
  10. ↑ "Decadal Variation In Population Since 1901".
  11. ↑ ೧೧.೦ ೧೧.೧ ೧೧.೨ ೧೧.೩ ೧೧.೪ ೧೧.೫ "District Census Handbook: Mandya" (PDF). censusindia.gov.in. Registrar General and Census Commissioner of India. 2011.
  12. ↑ US Directorate of Intelligence. "Country Comparison:Population". Archived from the original on 13 June 2007. Retrieved 2011-10-01. Gambia, The 1,797,860 July 2011 est.
  13. ↑ "2010 Resident Population Data". U. S. Census Bureau. Archived from the original on 19 October 2013. Retrieved 2011-09-30. Nebraska 1,826,341
  14. ↑ ೧೪.೦ ೧೪.೧ "Table C-16 Population by Mother Tongue: Karnataka". Census of India. Registrar General and Census Commissioner of India.
  15. ↑ "Table C-16 Population by Mother Tongue: Karnataka". www.censusindia.gov.in. Registrar General and Census Commissioner of India.


ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
"https://kn.wikipedia.org/w/index.php?title=ಮಂಡ್ಯ_ಜಿಲ್ಲೆ&oldid=1262057" ಇಂದ ಪಡೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ