ರಾಯಚೂರು ಜಿಲ್ಲೆ

ರಾಯಚೂರು, ಕರ್ನಾಟಕ

ರಾಯಚೂರು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಉತ್ತರ ಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ, ಕಲ್ಯಾಣ ಕರ್ನಾಟಕ ಭಾಗದ ಪ್ರಮುಖ ಜಿಲ್ಲೆ. ರಾಯಚೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ೨೦೦೧ ರ ಜನಗಣತಿಯಂತೆ ೧೬,೪೮,೨೧೨. ರಾಯಚೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ 8 ತಾಲೂಕುಗಳಿವೆ: ರಾಯಚೂರು, ದೇವದುರ್ಗ, ಸಿಂಧನೂರು, ಮಾನವಿ,, ಲಿಂಗಸುಗೂರು, ಮಸ್ಕಿ , ಸಿರಿವಾರ ಹಾಗೂ . ಜಿಲ್ಲಾಕೇಂದ್ರ ರಾಯಚೂರು ನಗರ. ಇದು ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ೪೦೯ ಕಿ. ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿದೆ.

ಇತಿಹಾಸ

ಸಾಮ್ರಾಟ್ ಅಶೋಕನ ಕುರಿತ ದೇಶದ ಅತಿಮುಖ್ಯ ಶಿಲಾಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೆನಿಸಿದ ಮಸ್ಕಿ ಶಾಸನವು, ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮಸ್ಕಿ ತಾಲೂಕಿನಲ್ಲಿ ದೊರೆತಿರುವುದು ರಾಯಚೂರಿನ ಶ್ರೀಮಂತ ಇತಿಹಾಸಕ್ಕೆ ಒಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷಿ.

ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ ಹೋರಾಟ ಮತ್ತು ನಂತರದ ಹೈದ್ರಾಬಾದ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯ ವಿಮೋಚನಾ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಜನತೆಯ ಪಾತ್ರ ಪ್ರಮುಖವಾದುದು. ರಾಯಚೂರು ಕೋಟೆ ರಾಯಚೂರು ನಗರದ ಚಾರಿತ್ರಿಕ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು - ಇದನ್ನು ೧೨೯೪ ರಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಲಾಯಿತು. ರಾಯಚೂರಿನ ಇನ್ನೊಂದು ವಿಶೇಷತೆಯೆಂದರೆ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಬಹುಮನಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಗಳ ಅರಸರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರದೇಶ ಹೋರಾಟದ ನೆಲವಾಗಿತ್ತು. ರಾಯಚೂರು ಜಿಲ್ಲೆ ನವೆಂಬರ್ 1, 1956 ರಂದು ರಾಜ್ಯ ಮರು ಸಂಘಟನೆಯಾಗುವವರೆಗೂ ಹೈದರಾಬಾದ್ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು. ಜಿಲ್ಲೆಯ ದಾಖಲೆಯ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಮೂರನೇ ಕ್ರಿ.ಪೂ: ಶತಮಾನದ ಅಶೋಕನ ಮೂರು ಚಿಕ್ಕ ಶಿಲಾ ಶಾಸನಗಳು ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಲಿಂಗಸೂಗೂರು ತಾಲ್ಲೂಕಿನಲ್ಲಿರುವ ಮಸ್ಕಿ ಮತ್ತು ಕೊಪ್ಪಲ್ ಸಮೀಪದ ಇನ್ನೆರಡರಲ್ಲೂ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ ಎಂದು ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಮಹಾನ್ ಮೌರ್ಯ ರಾಜ ಅಶೋಕನ (273 – 236 ಬಿ.ಸಿ.) ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ಸೇರಿದೆ ಎಂದು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಅಶೋಕನ ವೈಸ್ರಾಯ್ ಅಥವಾ ಮಹಾಮತ್ರ ಆಡಳಿತದಡಿಯಲ್ಲಿತ್ತು. ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಯುಗದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ಜಿಲ್ಲೆಯು ಸತಾವಾಹನಗಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಭಾಗವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಕ್ರ.ಶ 3 ನೇ ಮತ್ತು 4 ನೇ ಶತಮಾನದ ನಲ್ಲಿ ಆಳಿದ ವಕತಕರು ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಲ ರಾಯಚೂರಿನ ಮೇಲೆ ನಿಂತಿದ್ದರು ಎಂದು ತೋರುತ್ತದೆ, ನಂತರ ಅದು ಕದಂಬ ಪ್ರಾಂತಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರಿದೆ ಎಂದು ತೋರುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಆಳಿದ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯ ಮುಂದಿನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ಬಾದಾಮಿಯ ಚಾಲುಕ್ಯರದು. ಐಹೊಳೆಯಿಂದ ಶಾಸನವೊಂದರ ಪ್ರಕಾರ, ಪಲ್ಲವರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದ ಪುಲೇಕೇಶ್ -2 ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡು ತನ್ನ ಮಗ ಆದಿತ್ಯವರ್ಮ ಆಡಳಿತದಡಿಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಂತ್ಯವನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಂಡನು. ನಂತರ ಈಗಿನ ರಾಯಚೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯು ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು, ಅವರು ಎಂಟನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದರು, ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದ ಆ ಕಾಲದ ಶಾಸನಗಳಿಂದ ಸಂಗ್ರಹಿಸಬಹುದು. ಮಾನವಿ ತಾಲೂಕಿನ ಶಾಸನವೊಂದರ ಪ್ರಕಾರ, ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟ ರಾಜನ ಕೃಷ್ಣ II ನೇ ಅಧೀನದಲ್ಲಿರುವ ಒಬ್ಬ ಜಗತ್ತುಂಗ, ಅಡೆದೋರ್ ಎರಡು ಸಾವಿರ ಪ್ರಾಂತ್ಯವನ್ನು ಆಳುತ್ತಿದ್ದನು, ಅಂದರೆ, ಪ್ರಸ್ತುತ ರಾಯಚೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ರಚಿಸುವ ಪ್ರದೇಶ. ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟ ರಾಜನಾದ ನೃಪತುಂಗ ಅವರು ಕೊಪ್ಪಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಕನ್ನಡ ಕೃತಿಯಾದ ಕವಿರಾಜಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಕೋಪನಗರ ಎಂದು ವರ್ಣಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಕಲ್ಯಾಣದ ಚಾಲುಕ್ಯರ ಹಲವಾರು ಶಾಸನಗಳು, ಜಿಲ್ಲೆಯ ವಿವಿಧ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ, ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಕ್ರ.ಶ 10 ನೇ ಮತ್ತು 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ನಡುವೆ ಅವರ ಹತೋಟಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿದೆ ಎಂಬ ಅಂಶಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ಇದು ನೊಲಿನಲ್ಲಿರುವ ಶಾಸನದಿಂದ ಕಲಿತಿದ್ದು ಲಿಂಗಸೂಗೂರು ತಾಲ್ಲೂಕಿನಲ್ಲಿ ಚಾಲುಕ್ಯ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯ-5 ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅಡೆದೋರ್-ಪ್ರಾಂತ, ಅಂದರೆ, ರಾಯಚೂರು ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಅವನ ಕಿರಿಯ ಸಹೋದರ ಜಗದೇಕಮಲ್ಲ-1 ಆಳಿದನು. ಮಸ್ಕಿಯ ಮತ್ತೊಂದು ಶಾಸನವು ಈ ಸ್ಥಳವನ್ನು ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಜಯಸಿಂಹನ ಆಳ್ವಿಕೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ದಕ್ಷಿಣದ ಚೋಳ ರಾಜರು ಮತ್ತು ರಾಯಚೂರು ಪ್ರದೇಶದ ಮೇಲಿನ ಪ್ರಾಬಲ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಕಲ್ಯಾಣದ ಚಾಲುಕ್ಯರ ರಾಜರು ಮತ್ತು ಭೂಪ್ರದೇಶವು ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಲ ಚೋಳರ ಕೈಗೆ ಹಾದುಹೋಗಿದ್ದವು. ಹೈಹಯಾಸ್ ಮತ್ತು ಸಿಂಧಾಸ್ ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಲ ಆಳಿದರು ಎಂದು ತೋರುತ್ತದೆ. ನಂತರ, ಚಾಲುಕ್ಯರ ಪತನದ ನಂತರ, ರಾಯಚೂರು ಕಲಚುರಿ ರಾಜರ ಕೈಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿತು. ಆಗ 13 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಕಾಕತೀಯರು ಬಂದರು. ರಾಯಚೂರಿನ ಕೋಟೆ-ಗೋಡೆಯ ಮೇಲೆ ಬರೆದ ಶಾಸನದಿಂದ, ಮೂಲ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಕ್ರ.ಶ 1294 ಯಲ್ಲಿ ವಾರಂಗಲ್ನ ಕಾಕತೀಯ ರಾಣಿ ರುದ್ರಮ್ಮ ದೇವಿ ಜನರಲ್ ಗೋರ್ ಗಂಗಾಯ ರೆಡ್ಡಿ ಅವರು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು ಎಂದು ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ.

ರಾಯಚೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಇದು ಮೌರ್ಯ ರಾಜ ಅಶೋಕನ ದಿನಗಳಿಂದ ಒಂದು ಘಟನಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಶ್ರೀಮಂತ ಆರಂಭವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಹಲವಾರು ಶಾಸನಗಳು, ಬಂಡೆಗಳ ಶಾಸನಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ದಾಖಲೆಗಳು, ದೇವಾಲಯಗಳು, ಕೋಟೆಗಳು ಮತ್ತು ಯುದ್ಧಭೂಮಿಗಳು ಈ ಸಂಗತಿಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ರಾಜ್ಯಗಳ ನಡುವೆ ಸುಳ್ಳು. ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು, ಅದು ಹೈದರಾಬಾದ್ನ ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವದ ರಾಜ್ಯವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ನವೆಂಬರ್ 1, 1956 ರಿಂದ ಇದು ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯದ ಒಂದು ಜಿಲ್ಲೆಯಾಗಿದೆ.

ಭೌಗೋಳಿಕ ಲಕ್ಷಣಗಳು

ಜಿಲ್ಲೆಯ ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿ ಹಾಗೂ ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣಾ ನದಿಯು ಹರಿಯುತ್ತಿದ್ದು, ಬಹುತೇಕ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಲಿಂಗಸೂಗೂರು, ದೇವದುರ್ಗ ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಚಿನ್ನದ ಅದಿರಿನ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳಿವೆ.

ರಾಯಚೂರು ಹೆಸರಿನ ಮೂಲ

ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯು ತನ್ನ ಪ್ರಧಾನ ಪಟ್ಟಣವಾದ ರಾಯಚೂರು (ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ರಾಯಚೂರು ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಮೂಲ) ದಿಂದ ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ರಾಜ್ಯದ ಇತರ ಜಿಲ್ಲೆಗಳೂ ಸಹ ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹೆಸರನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಆದರೆ, ಆಧುನಿಕ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ರಾಯಚೂರು ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಮೊದಲಿನಿಂದಲೂ ಅನೇಕ ಗ್ರಾಮಸ್ಥರು ಈ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಇನ್ನೂ ಕರೆ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರೂ, ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ರಾಯಚೂರು ಎಂದು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಉಚ್ಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗಣನೀಯ ಪುರಾತನವಾದ ಈ ಸ್ಥಳದ ಹೆಸರು ಹನ್ನೆರಡನೆಯ ಶತಮಾನದಷ್ಟು ಹಿಂದೆಯೇ ಗುರುತಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ. ಡಾ. ಪಿ.ಬಿ. ಹೊಯ್ಸಳ ರಾಜ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ಕೋಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ರಾಯಚೂರು ಕೋಟೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ ದೇಸಾಯಿ. ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿನ ಮೂರು ಹೊಯ್ಸಳ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಇದು. ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬೇಲೂರು ತಾಲೂಕಿನಲ್ಲಿ ಹುಲೇರರಾದಲ್ಲಿ ಪತ್ತೆಯಾದ ಈ ಮೂರೂ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ (ಎಲಿಗ್ರಫಿಯಾ ಕಾರ್ನ್ಯಾಟಿಕ್, ಸಂಪುಟ V, ಪಾರ್ಟಿಐ, 1902 ರಲ್ಲಿ ಬೇಲೂರು 193 ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ) ಮತ್ತು ಇದು 1161 ಕ್ರಿ.ಶ. ಮತ್ತು ಹೊಯ್ಸಳ ನರಸಿಂಹ I ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಉತ್ತರದ ಗಡಿಯಾಗಿ ಪೆರ್ಡೋರ್ (ಕೃಷ್ಣ ನದಿ) ಮತ್ತು ರಾಚವೂರ್ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನರಿಂದ ಇನ್ನೂ ಒಂದು ಯುವಕನಾಗಿದ್ದ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.

ಪ್ರಸ್ತುತ ಮ್ಯಾಂಡೆ ಜಿಲ್ಲೆಯ ನಾಗಮಂಗದ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಹಾಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ಪತ್ತೆಯಾಗಿರುವ ಈ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಎರಡನೆಯದು ಎಗ್ರಾಫಿಫಿಯಾ ಕಾರ್ನಾಟಿಕ್, ಸಂಪುಟ IV- ಭಾಗ II, 1898 ರಲ್ಲಿ ನಾಗಮಂಗಲ 70 ರ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ) ಮತ್ತು ಹೊಯ್ಸಳ ವೀರ-ಬಲ್ಲಾಳ II ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ 1178 AD ಯಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ, ಪರ್ಮಮಾನಾ (ಅಂದರೆ, ಪೆರ್ಮಾ + ನಾ) ರಾಚವೂರ್ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನವು ಗಂಟಿಕ್ಕಿ ಹೊಡೆದ ಹಲವಾರು ಕೋಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಈ ಲಿಥಿಕ್ ದಾಖಲೆ ಈ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಪರ್ಮಾಮಾದ ರಾಚವೂರ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು, ಈ ಪೆರ್ಮಾನು ಬಹುಶಃ ಸ್ಥಳೀಯ ಮುಖ್ಯಸ್ಥನಾಗಿದ್ದು, ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬೇಲೂರು ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಹಿರೇಹಳ್ಳಿಯಿಂದ ಬಂದ ಈ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರನೆಯದು (ಎಪಿಗ್ರಫಿಯಾ ಕಾರ್ನಾಟಿಕ, ಸಂಪುಟದಲ್ಲಿ 137 ರಲ್ಲಿ ಸಂಖ್ಯೆ). ವಿ-ಭಾಗ I, 1902) ಮತ್ತು ಇದು 1183 ಎಡಿ ದಿನಾಂಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಹೊಯ್ಸಲ್ಸ್ ವೀರಾ-ಬಲ್ಲಾಳ II ರ ಆಳ್ವಿಕೆಯು ರಾಚವೂರ್ ಅನ್ನು ತನ್ನ ತೋಳಿನ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.

ಈ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನದ ಇತರ ಶೋಷಣೆಗಳಲ್ಲಿನ ಸ್ಥಳಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಸಂದರ್ಭದಿಂದ, ರಚವೂರ್ ಅಥವಾ ರಾಚನೂರ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಸ್ಥಳವು ಪ್ರಸ್ತುತ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ರಾಯಚೂರು ಎಂದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ. ರಾಚಾವನ್ನು ರಾಜ (ಅಂದರೆ, ರಾಜ) ನಿಂದ ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಓರ್ ನಗರವನ್ನು ಅರ್ಥೈಸುತ್ತದೆ. ರಾಚವೂರ್ (ರಾಚಾ + ಓರ್) ಅಥವಾ ರಾಚನೂರು (ರಾಚಾ + ನಾ + ಓರ್) ಅಂದರೆ ಕನ್ನಡ ರಾಜನ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಇದು ಈಗಾಗಲೇ ಕನ್ನಡ ದೇಶದ ಪ್ರಮುಖ ಪಟ್ಟಣ ಎಂದು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. 1294 ಎಡಿ., ಪೆರ್ಮಮಾನ ರಾಚವೂರ್ ಅಥವಾ ರಾಚನೂರ್ ರಚೂರ್ ಅಥವಾ ರಚೂರು ಎಂದು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿತ್ತು. ರಾಯಚೂರ್ ಕೋಟೆಯ ಗೋಡೆಯ ಮೇಲೆ ಆ ವರ್ಷದ ಕಾಕತೀಯ ಶಾಸನದಿಂದ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ. 1541 ಎಡಿವರೆಗೂ ವಿಜಯನಗರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಈ ಹೆಸರಿನ ಈ ಹೆಸರಿನ ಹೆಸರು ಆಲಂಪುರದ (ಈಗ ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ಮಹಾಬೂಬ್ನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ) ಕಂಡುಬರುವ ಎರಡು ಕನ್ನಡ ಶಾಸನಗಳಿಂದ ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ, ಇದು ರಾಜ ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯನು ರಚೂರ್ ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಅವರ ಖರ್ಚುವಿಕೆಯಿಂದ. ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಐತಿಹಾಸಿಕ ರಾಚೂರ್ ಅಥವಾ ರಾಚೂರು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ರಾ ಮತ್ತು ಚ ನಡುವಿನ ಯಾ ಸೇರಿಸುವಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಸ್ತುತ ರಾಯಚೂರು (ರಾ + ಯಾ + ಚಾ + ಓರ್) ಆಗಿ ಬದಲಾಗುವುದರೊಂದಿಗೆ ಇನ್ನೂ ಸ್ವಲ್ಪ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿಯೆ ಯಾದಂದರೆ ರಾಜನು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ರಾಜನ ಅರ್ಥವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಎರಡನೇ ಅಕ್ಷರವಾಗಿದೆ. ರಾಯ ಮತ್ತು ರಾಯ್ ಎಂಬ ಪದಕ್ಕೆ ಸಮಾನವಾದ ಹಿಂದಿ ಮತ್ತು ಉರ್ದು ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ, ಉರ್ದುದಲ್ಲಿ ರಾಯಚೂರ್ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲು ಇದು ಆಚರಣೆಯನ್ನು ತೋರುತ್ತದೆ, ನಂತರ ಆ ಬಳಕೆಯು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ನಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ಬಳಕೆಯಾಗಿದೆ.

ನಾಯಿಯ ಮೇಲೆ ತಿರುಗಿಸುವ ಮೊಲದ ಒಂದು ವಿಚಿತ್ರ ದೃಶ್ಯವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸುವ ಮುಖ್ಯಸ್ಥನು ಅವನನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ (ನಾಯಿಯನ್ನು) ತುಂಡುಗಳಾಗಿ ಹರಿದುಹಾಕಿದನು, ಈ ವೀರೋಚಿತ ಮತ್ತು ಅಸಾಮಾನ್ಯ ಕ್ರಿಯೆಯ ದೃಶ್ಯವು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಯೋಗ್ಯ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ ಒಂದು ಕೋಟೆ ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕನುಸಾರವಾಗಿ ಒಂದು ಅಸಾಧಾರಣ ಕೋಟೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ Raichur ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು, ಇದು ನಾಯಿ, ನಾಯಿಯನ್ನು ತುಂಡುಗಳಾಗಿ ಹರಿದ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಹೆಸರು, ರಾಯಚೂರು, ನೇಚೂರ್ನಿಂದ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಈ ರೀತಿಯ ಕಥೆಯು ಅನೇಕ ಕೋಟೆಗಳನ್ನು ಗೌರವಿಸುತ್ತದೆ. ತೆಲುಗು ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ರಾಯ್ ಅರ್ಥ ಕಲ್ಲು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ, ಒರು (ಪಟ್ಟಣ) ಜೊತೆಗೆ, ರಾಜುರು, ಅಂದರೆ, ಕಲ್ಲುಗಳ ಪಟ್ಟಣ (ಸುತ್ತಮುತ್ತಲ ಬಂಡೆಗಳ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ) ರಾಯಚೂರು ಅಥವಾ ರಾಯ್ಚೂರ್ ಆಗುತ್ತದೆ. ಈ ಮತ್ತು ಇನ್ನಿತರ ಕಥೆಗಳು ಈಗಾಗಲೇ ವಿವರಿಸಿದ ಹೆಸರಿನ ಬಗ್ಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಕೇವಲ ಊಹೆಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಹೇಳಬಹುದು. ರಾಯಚೂರ್ ಅನ್ನು ಒಮ್ಮೆ ಒಂದು ಬಹಮನಿ ಸುಲ್ತಾನರಿಂದ ಫಿರೋಜೆಂಜರ್ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಕಾಣುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಈ ಮೇಲ್ಮನವಿಯು ಅದರ ಮೇಲೆ ಅಂಟಿಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಹಳೆಯ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಮಾತ್ರ ಇದನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿತು.

ತಾಲೂಕುಗಳು

1 ರಾಯಚೂರು

2 ದೇವದುರ್ಗ

3 ಲಿಂಗಸಗೂರ

4 ಮಾನ್ವಿ

5 ಸಿಂಧನೂರ

6 ಮಸ್ಕಿ

7 ಸಿರಿವಾರ

ಕೊರತೆಗಳು

ಮಳೆಯ ಕೊರತೆ, ನೀರಿನ ಅಭಾವ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಾದರೆ, ಅತಿಯಾದ ಬಿಸಿಲು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮತ್ತೊಂದು ಲಕ್ಷಣ.

ಹವಾಗುಣ

ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹವಾಗುಣವು ಬಹುತೇಕ ಒಣ ಹವೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಸಾಧಾರಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಮಳೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಅಂದರೆ ೪೫ ಡಿಗ್ರಿವರೆಗೆ ಉಷ್ಣತೆ ಇರುತ್ತದೆ.

ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪ್ರಮುಖರು

• ವಿಜಯದಾಸರು, ಹರಿದಾಸರು
• ಗೋಪಾಲದಾಸರು, ಹರಿದಾಸರು (ಮಸರಕಲ್ ಗ್ರಾಮ ,ದೇವದುರ್ಗ )
• ಚನ್ನಬಸವಪ್ಪ ಬೆಟ್ಟದೂರು, ಹಿರಿಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ ಹೋರಾಟಗಾರರು, ರೈತ ಹೋರಾಟಗಾರರು, ವಿಚಾರವಾದಿಗಳು
• ಶಂಕರಗೌಡ ಬೆಟ್ಟದೂರು, ಹಿರಿಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ ಹೋರಾಟಗಾರರು, ಚಿತ್ರ ಕಲಾವಿದರು
• ಶಿವರಾಜ ಪಾಟೀಲ್ , ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ನಿವೃತ್ತ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು

ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ

• ರಾಯಚೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಶಕ್ತಿನಗರದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಶಾಖೋತ್ಪನ್ನ ವಿದ್ಯುತ್‌ಸ್ಥಾವರ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲ್ಪಡುವ ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.
• ಜಿಲ್ಲೆಯ ಯರಮರಸ್ ಶಾಖೋತ್ಪನ್ನ ವಿದ್ಯುತ್ ಕೇಂದ್ರ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿದೆ.
• ಲಿಂಗಸೂಗೂರು ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಹಟ್ಟಿ ಚಿನ್ನದ ಗಣಿಯು ದೇಶದಲ್ಲಿಯೇ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಚಿನ್ನದ ಅದಿರು ಹೊಂದಿರುವ ಗಣಿಯಾಗಿದೆ. ಅಶೋಕನ ಕಾಲದ ಮಸ್ಕಿ ಶಾಸನ ದೊರೆತಿರುವುದು ಇದೇ ತಾಲೂಕಿನ ಮಸ್ಕಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಇದೇ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ದೇವನಾಂಪ್ರಿಯಸ ಅಸೋಕಸ ಎನ್ನುವ ಪ್ರಸಿದ್ಡ ಸಾಲಿದೆ.
• ಸಿಂಧನೂರು ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಭತ್ತ ಬೆಳೆಯುವ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ.
• ಸಿಂಧನೂರು ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಸೋಮಲಾಪುರ ಗ್ರಾಮದ ಅಂಭಾಮಠದ ಅಂಭಾದೇವಿಯ ಜಾತ್ರೆ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಭಕ್ತ ಸಮೂಹವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
• ಲಿಂಗಸೂಗೂರು ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಮುದುಗಲ್ ನಲ್ಲಿ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕೋಟೆ ಇದ್ದು, ಮೊಹರಂ ಆಚರಣೆ ವಿಜೃಂಭಣೆಯಿಂದ ಜರಗುತ್ತದೆ.
• ಜಲದುರ್ಗದಲ್ಲಿರುವ ಕೋಟೆ, ಅತ್ಯಂತ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಕೋಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.ಜೊತೆಗೆ ಇಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಬರುವ ರಕ್ಷಣಾ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ತುಂಬಾ ವಿಶೇಷ ವಾದದ್ದು.
• ಮಂತ್ರಾಲಯವು ರಾಯಚೂರಿನಿಂದ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ.
• ಮಾನವಿ ಕೊನೆಯ ತಾಲೂಕು. ಈ ಮಾನವಿಯಲ್ಲಿ ದಾಸ ಸಾಹಿತ್ಯ ಉಗಮವಾಗಿದ್ದು. ವಿಜಯ ದಾಸರು ಮಾನವಿ ತಾಲೂಕಿನವರು.
• ದೇವದುರ್ಗ ತಾಲೂಕಿನಲ್ಲಿ ಮುಂಡರಗಿಯಲ್ಲಿರು ಶಿವ ದೇವಾಲಯು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಾಚೀನ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ,ಮತ್ತು ಜಾಲಹಳ್ಳಿ ರಂಗನಾಥ ದೇವಾಲಯು ಸುಪ್ರಸಿದ್ಧ ದೇವಾಲಯ ವಾಗಿದೆ.

ಇದನ್ನೂ ನೋಡಿ

• ರಾಯಚೂರು (ಲೋಕ ಸಭೆ ಚುನಾವಣಾ ಕ್ಷೇತ್ರ)

ಬಾಹ್ಯ ಅಂತರ್ಜಾಲ ಸಂಪರ್ಕಗಳು

• ರಾಯಚೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಅಧಿಕೃತ ತಾಣ
• ರಾಯಚೂರು ನಗರದ ಅಧಿಕೃತ ತಾಣ Archived 2006-10-26 at the Wayback Machine.
• ರಾಯಚೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ನಕ್ಷೆ