ವಿಜಯನಗರ ಜಿಲ್ಲೆ

ವಿಜಯನಗರ ಜಿಲ್ಲೆ
ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಒಂದು ಜಿಲ್ಲೆ
Hampi Bazaar from Matanga Hill, Kalleshwara Temple Temple at Bagali, Temples on Hemakuta Hill, Tungabhadra Dam, Kalleshwara Temple at Hirehadagalli
ಕರ್ನಾಟಕದ ನಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ವಿಜಯನಗರ
ದೇಶ	India
ರಾಜ್ಯ	ಕರ್ನಾಟಕ
ವಿಭಾಗ	ಕಲಬುರಗಿ
ಸ್ಥಾಪನೆ	2 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2021 (2021-೧೦-02)
Named after	ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ
ಕೇಂದ್ರ	ಹೊಸಪೇಟೆ
ತಾಲೂಕುಗಳು	ಹೊಸಪೇಟೆ ಹರಪನಹಳ್ಳಿ ಕೂಡ್ಲಿಗಿ ಹೂವಿನ ಹಡಗಲಿ ಹಗರಿಬೊಮ್ಮನಹಳ್ಳಿ ಕೊಟ್ಟೂರು
Government
• Body	ವಿಜಯನಗರ ಜಿಲ್ಲಾ ಪಂಚಾಯತ್
• ಜಿಲ್ಲಾಧಿಕಾರಿ	ಎಮ್. ಎಸ್. ದಿವಾಕರ
• ಪೊಲೀಸ್ ವರಿಷ್ಠಾಧಿಕಾರಿ	ಶ್ರೀಹರಿಬಾಬು ಬಿ ಎಲ್
• ಮುಖ್ಯ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣಾಧಿಕಾರಿ	ಸದಾಶಿವ ಪ್ರಭು ಬಿ
Area
• Total	೪೨೫೨ km2 (೬೪೨ sq mi)
Elevation	೪೪೯ m (೧೪೭೩ ft)
Population  (೨೦೧೧)
• Total	೧೩೫೩೬೨೮
• Density	೩೨೦/km2 (೨೧೦೦/sq mi)
ಭಾಷೆ
• ಅಧೀಕೃತ	ಕನ್ನಡ
Time zone	UTC+5:30 ((ಭಾರತೀಯ ಸಮಯ))
Telephone code	ಹೊಸಪೇಟೆ ೦೮೩೯೪
Vehicle registration	ಕೆ‌ಎ-೩೫
Website	vijayanagara.nic.in

ವಿಜಯನಗರ ಜಿಲ್ಲೆ ಭಾರತದ, ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ೩೧ನೇ ಜಿಲ್ಲೆ, ಇದು ಕಲ್ಯಾಣ -ಕರ್ನಾಟಕ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಬಳ್ಳಾರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿ ಹೊಸ ಜಿಲ್ಲೆಯಾಗಿಸಲಾಯಿತು. ೨ನೇ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೨೧ ರಂದು, ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಬಸವರಾಜ ಬೊಮ್ಮಾಯಿ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಹೊಸ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದರು

ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಇದು ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಹಿಂದಿನ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು ಹಂಪಿ ಮತ್ತು ವಿರೂಪಾಕ್ಷ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಎಲ್ಲಾ ಯುನೆಸ್ಕೋ ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆಯ ತಾಣವಾಗಿದೆ.

ಇತಿಹಾಸ

ಬ್ರಿಟಿಷರ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವಿಜಯನಗರವು, ಮದ್ರಾಸ್ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿಯ ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು. ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ರಾಜ್ಯಗಳ ರಚನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ೧೯೫೩ರಲ್ಲಿ ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ರಾಜ್ಯ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬಂದಾಗ, ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯದ ಬಳ್ಳಾರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಭಾಗವಾಗಿ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಂಡಿತು. ಪ್ರಸ್ತುತ ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯು ಹೈದರಾಬಾದ್-ಕರ್ನಾಟಕ ಪ್ರದೇಶದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ,

೨೦೨೦ರಲ್ಲಿ ಬಳ್ಳಾರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಿಂದ ಆರು ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸಿ, ವಿಜಯನಗರ ಜಿಲ್ಲೆ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಒಂದುಗೂಡಿಸಲಾಯಿತು. ಕರ್ನಾಟಕದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದ ಬಿ ಎಸ್ ಯಡಿಯೂರಪ್ಪ ನೇತೃತ್ವದ ಸರ್ಕಾರವು ೧೮ನೇ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೦ರಂದು ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯ ರಚನೆಗೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿ ಅಧಿಸೂಚನೆ ಹೊರಡಿಸಿತು.

ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ 1336 ರಿಂದೀಚೆಗೆ, ತುಂಗಭದ್ರಾನದಿಯ ದಂಡೆಯ ಮೇಲೆ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ದಕ್ಕನ್ನಿನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿತ್ತು. ಇದನ್ನು ಹರಿಹರ (ಹಕ್ಕ) ಮತ್ತು ಆತನ ಸಹೋದರ ಬುಕ್ಕರಾಯ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು ಎಂದು ಇತಿಹಾಸವು ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಆಧುನಿಕ ಕರ್ನಾಟಕ, ವಿಜಯನಗರದ ರಾಜಧಾನಿ ನಗರ (ಈಗ ನಾಶವಾದ) ನಂತರ ಹೆಸರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಇದು ಸುಮಾರು 1336 ರಿಂದ ಬಹುಶಃ 1660 ರವರೆಗೆ ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು. ಆದರೂ ಕೊನೆಯ ಶತಮಾನದುದ್ದಕ್ಕೂ ಇದು ಸುಲ್ತಾನರ ಒಕ್ಕೂಟದ ಕೈಯಲ್ಲಿ ದುರಂತದ ಸೋಲಿನ ಕಾರಣ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಅವಸಾನವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಹಣವನ್ನು ಲೂಟಿ ಮಾಡಲಾಯಿತಲ್ಲದೆ ಕೆಲವು ಕಟ್ಟಡ ಮತ್ತು ದೇವತಾ ಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನು ನಾಶಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ನಂತರದ ಎರಡು ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ, ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಸಾಧಿಸಿತು. ಬಹುಶಃ ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಶಕ್ತಿಗಿಂತ ಪ್ರಬಲವಾಗಿತ್ತು. ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ಇಂಡೋ-ಗಂಗಾ ನದಿ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶದ ತುರ್ಕಿ ಸುಲ್ತಾನರ ಆಕ್ರಮಣದ ವಿರುದ್ಧ ಭದ್ರಕೋಟೆಯಂತೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿತು; ಸತತ ಸ್ಪರ್ಧೆ ಮತ್ತು ಐದು ಡೆಕ್ಕನ್ ಸುಲ್ತಾನರುಗಳ ನಡುವೆ ಘರ್ಷಣೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಡೆಕ್ಕನ್ನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿತು. ಇದು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಭೂಶಕ್ತಿಯಾಗಿತ್ತು. ಸುಮಾರು 1510ರಲ್ಲಿ, ಬಿಜಾಪುರ ಸುಲ್ತಾನ್ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿದ್ದ ಗೋವಾವನ್ನು ಪೋರ್ಚುಗೀಸರು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು. ಪ್ರಾಯಶಃ ವಿಜಯನಗರದ ಆಡಳಿತವು ಅನುಕರಣೀಯವಾದುದು. ಪೋರ್ಚುಗೀಸ್ ಮತ್ತು ವಿಜಯನಗರ ನಡುವಿನ ವಾಣಿಜ್ಯವು ಎರಡೂ ಕಡೆಗೂ ಬಹಳ ಮುಖ್ಯವಾಯಿತು. ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯನ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಉತ್ತುಂಗವನ್ನು ತಲುಪಿತ್ತು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಒರಿಸ್ಸಾಕ್ಕೆ ಹಿಂದೆ ಸೇರಿದ ಡೆಕ್ಕನ್ ಪೂರ್ವದ ಅಧೀನ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡನು. ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಅನೇಕ ಮಹತ್ವದ ಸ್ಮಾರಕಗಳು ಅವನ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣಗೊಂಡವು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಹಜಾರ ರಾಮ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಕೃಷ್ಣ ದೇವಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಉಗ್ರ ನರಸಿಂಹ ವಿಗ್ರಹಗಳು ಇವೆಲ್ಲವೂ ವಿಜಯನಗರದಲ್ಲಿವೆ. ಅವರು 1530 ರಲ್ಲಿ ಅಚ್ಯುತ ರಾಯ ನಂತರದರು. 1542 ರಲ್ಲಿ, ಅಚ್ಯುತನು ಸದಾಶಿವರಾಯನಿಂದ ಅಧಿಕಾರ ಪಡೆದರು. ಆದರೆ ನಿಜವಾದ ಶಕ್ತಿಯು ರಾಮನೊಂದಿಗೆ (ಮೂರನೆಯ ರಾಜವಂಶದವರಲ್ಲಿ) ಇತ್ತು. ಅವರು ಅನಗತ್ಯವಾಗಿ ಡೆಕ್ಕನ್ ಸುಲ್ತಾನರುಗಳನ್ನು ಪ್ರಚೋದಿಸಿದನೆಂದು ತೋರುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವರು ಅವನಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಮಿತ್ರರಾದರು. 1565ರಲ್ಲಿ, ತಾಳಿಕೋಟೆ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ, ವಿಜಯನಗರ ಸೇನೆಯು ಡೆಕ್ಕನ್ ಸುಲ್ತಾನರ ಒಕ್ಕೂಟದಿಂದ ರವಾನಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ರಾಮರಾಯ ಅವರು ತಾಳಿಕೋಟೆ ಕದನದಲ್ಲಿ ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟರು ಮತ್ತು ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ ತೈಲ ಮತ್ತು ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದಿಂದ ಮುಚ್ಚಲ್ಪಟ್ಟ ಅವನ ತಲೆಯನ್ನು (ನೈಜ ತಲೆ) 1829ರವರೆಗೆ ಅಹ್ಮದ್‍ನಗರದಲ್ಲಿ ಧಾರ್ಮಿಕ ಮಹಮದೀಯರಿಗೆ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾಯಿತು. ಇದರೊಂದಿಗೆ, ಡೆಕ್ಕನ್‍ನಲ್ಲಿ ಕೊನೆಯ ಮಹತ್ವದ ಹಿಂದೂ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ಅಂತ್ಯವಾಯಿತು. ತಿರುಮಲರಾಯ ಮಾತ್ರ ಏಕೈಕವಾಗಿ ಬದುಕುಳಿದವರು. ಅವರು ಉಳಿದ ನಿಧಿಯೊಂದಿಗೆ 550 ಆನೆಗಳ ಮೇಲೆ ಪೆನೂಕೊಂಡಕ್ಕೆ ಹೋದರು. ವಿಜಯನಗರವನ್ನು, ಅದರಲ್ಲೂ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಕಲಿಕೆಯ ಸುವರ್ಣ ಯುಗವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.ರಾಜವಂಶಗಳು ಮತ್ತು ಆಡಳಿತಗಾರರು ಈ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ರಾಬರ್ಟ್ ಸೆವೆಲ್ (ಎ ಫಾರ್ಗಾಟನ್ ಎಂಪೈರ್) ಪುಸ್ತಕದಿಂದ ಆಧರಿಸಿದೆ.

ಸಂಸತ್ತು ಮತ್ತು ವಿಧಾನಸಭೆ ಸ್ಥಾನಗಳು

ವಿಜಯನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಯು ಬಳ್ಳಾರಿ ಲೋಕಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಭಾಗವಾಗಿದೆ, (ಎಸ್‍ಟಿ ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಮೀಸಲಾಗಿದೆ) ಮತ್ತು ೫ ವಿಧಾನಸಭಾ ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ:

• 88. ಹೂವಿನಹಡಗಲಿ (SC)

• 89. ಹಗರಿಬೊಮ್ಮನಹಳ್ಳಿ (SC)

• 90 ವಿಜಯನಗರ (ಸಾಮಾನ್ಯ)

• 96. ಕುಡ್ಲಿಗಿ (ಎಸ್ಟಿ)

• 104. ಹರಪನಹಳ್ಳಿ (ಸಾಮಾನ್ಯ)

ಹರಪನಹಳ್ಳಿಯ ವಿಧಾನಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರವು ದಾವಣಗೆರೆಯ ಸಂಸದೀಯ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಭಾಗವಾಗಿದೆ.

ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ

• ಹಂಪಿ : ವಿಜಯನಗರದ ಅವಶೇಷಗಳಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆಯ ತಾಣವಾಗಿದ್ದು, ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಜನರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ.
• ಮೈಲಾರ : ಮೈಲಾರಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಈಶ್ವರನಿಗೆ (ಮೈಲಾರ ರಾಜವಂಶ) ಮೀಸಲಾಗಿರುವ ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ.
• ಅಂಕ ಸಮುದ್ರ ಪಕ್ಷಿಧಾಮ : ಇದು ಹಗರಿಬೊಮ್ಮನಹಳ್ಳಿ ತಾಲೂಕಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದು, ಉಪನಾಯಕನಹಳ್ಳಿಯಿಂದ 2 ಕೀ.ಮಿ ದೂರದ ಅಂಕಸಮುದ್ರ ಎಂಬ ಹಳ್ಳಿಗೆ ಸೇರಿದೆ. ವಿದೇಶಗಳಿಂದ ಪಕ್ಷಿಗಳು ಇಲ್ಲಿ ವಲಸೆ ಬರುತ್ತವೆ.

ಶಿಕ್ಷಣ

• ಹಂಪಿಯಲ್ಲಿರುವ ಸಂಶೋಧನಾ-ಆಧಾರಿತ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವಾದ ಕನ್ನಡ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುವ ಮತ್ತು ಅದರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಗುರಿಯೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಾಪಿತವಾಗಿದೆ.