ಮುರಿಯ ಭಾಷೆ

ಮುರಿಯ
ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವ  ಪ್ರದೇಶಗಳು:	ಭಾರತ
ಒಟ್ಟು  ಮಾತನಾಡುವವರು:	೧.೦ ಮಿಲಿಯ
ಭಾಷಾ ಕುಟುಂಬ:	ದಕ್ಷಿಣ -ಮದ್ಯ   ಗೊಂದಿ-ಕುಯಿ    ಗೊಂದಿ     ಮುರಿಯ
ಭಾಷೆಯ ಸಂಕೇತಗಳು
ISO 639-1:	ಯಾವುದೂ ಇಲ್ಲ
ISO 639-2:	ಸೇರಿಸಬೇಕು
ISO/FDIS 639-3:	variously: emu – ಪೂರ್ವ ಮುರಿಯ mut – ಪಶ್ಚಿಮ ಮುರಿಯ fmu – ಫಾರ್ ವೆಸ್ಟರ್ನ್ ಮುರಿಯಾ (ಗೈಟಾ ಕೊಯಿಟರ್)

ಮುರಿಯಾ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡುವ ದ್ರಾವಿಡ ಭಾಷೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಗೊಂಡಿ ಭಾಷೆಯ ಉಪ ಭಾಷೆಯಾಗಿ ಪರಿಗಣಿತವಾಗಿದ್ದರೂ ಗೊಂಡಿ ಭಾಷೆಯ ಇತರ ಪ್ರಬೇಧಗಳಿಗಿಂತ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿದ್ದು ಸ್ವತಂತ್ರ ಭಾಷೆಯಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಇದು ಮದಿಯಾ ಭಾಷೆ ಸಮೀಪವರ್ತಿ. ಭಾರತದ ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದೆ.

ಮುರಿಯ ಪದ ಬಳಕೆ

ಪ್ರಾಕೃತ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಮುರಿಯಾ (मुरिअ) ಸಂಸ್ಕೃತ ಪದ ಸ್ಫುಟ ಮತ್ತು ಮೌರ್ಯ ಪದಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರ ಸಂಬಂಧ.

ಧ್ವನಿಶಾಸ್ತ್ರ

ಮುರಿಯಾ ೧೦ ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಮತ್ತು೨೧ ವ್ಯಂಜನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

ವ್ಯಂಜನಗಳು

ವ್ಯಂಜನಗಳು

		ಓಷ್ಠ್ಯ	ದಂತ್ಯ	ದಂತ್ಯತಾಲವ್ಯ	ಮೂರ್ಧನ್ಯ	ತಾಲವ್ಯ	ಕಂಠ್ಯ	ಗಳಕುರ
ಅನುನಾಸಿಕ		m		n			ŋ
ಸ್ಪರ್ಷ	ಅಘೋಷ	p	t̪		ʈ	t͡ʃ	k
	ಘೋಷ	b	d̪		ɖ	d͡ʒ	g
ಅನುಘರ್ಷ				s				h
ಘರ್ಷ				ɾ	ɽ
ಅಂದಾಜು		ʋ		l	ɭ	j

ಸ್ವರಗಳು

ಸ್ವರಗಳು

	ನಾಲಗೆ ತುದಿ		ನಾಲಗೆ ನಡು		ನಾಲಗೆ ಕೊನೆ
	ಹ್ರಸ್ವ	ದೀರ್ಘ	ಹ್ರಸ್ವ	ದೀರ್ಘ	ಹ್ರಸ್ವ	ದೀರ್ಘ
ಉನ್ನತ	i	iː			u	uː
ನಡು	e	eː			o	oː
ಅವನತ			a	aː

ದ್ರಾವಿಡ ಭಾಷೆಗಳ ಪಟ್ಟಿ

ದ್ರಾವಿಡ

ದಕ್ಷಿಣ    ದಕ್ಷಿಣ (SD I)  (ತಮಿಳು–ತುಳು-ಕನ್ನಡ)   ತಮಿಳು–ಕನ್ನಡ   ತಮಿಳು  ತಮಿಳು ಮಲಯಾಳಂ  ಕೊಡವ  ಕೊಡವ ಕುರುಂಬ ಕೋಟ ತೋಡ  ಕನ್ನಡ–ಬಡಗ  ಕನ್ನಡ ಬಡಗ  ತುಳು  ಕೊರಗ ತುಳು (incl. ಬೆಳ್ಳಾರೆ?) ಕುಡಿಯಾ  ದಕ್ಷಿಣ -ಮಧ್ಯ (SD II)   (ತೆಲುಗು–ಕುಯಿ)   ಗೊಂಡಿ–ಕುಯಿ   ಗೊಂಡಿ  ಗೊಂಡಿ ಮದಿಯಾ ಮುರಿಯ ಪರ್ಧಾನ್ ನಾಗರ್‍ಚಾಲ್ ಖಿರ್ವಾರ್ ಕೊಂಡ ಮುಖ-ದೊರ ಕುಯಿ ಕುವಿ ಕೊಯಾ ಮಂಡಾ ಪೆಂಗೊ  ತೆಲುಗು  ತೆಲುಗು ಚೆಂಚು  ಮಧ್ಯ   (ಕೊಲಮಿ–ಪಾರ್ಜಿ)  ನಾಯ್ಕಿ ಕೊಲಾಮಿ ಒಲ್ಲರಿ (ಗಡಬ) ದುರುವಾ  ಉತ್ತರ   ಕುರುಕ್–ಮಾಲ್ಟೊ  ಕುರುಕ್ (ಓರಾನ್,ಕಿಸಾನ್)  ಮಾಲ್ಟೊ  ಕುಮರ್‍ಭಾಗ್ ಪಹರಿಯ ಸೌರಿಯಾ ಪಹರಿಯ ಬ್ರಾಹುಯಿ