ಮುರಿಯ ಭಾಷೆ

ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಿಂದ, ಇದು ಮುಕ್ತ ಹಾಗೂ ಸ್ವತಂತ್ರ ವಿಶ್ವಕೋಶ
ಮುರಿಯ
ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವ 
ಪ್ರದೇಶಗಳು:
ಭಾರತ
ಒಟ್ಟು 
ಮಾತನಾಡುವವರು:
೧.೦ ಮಿಲಿಯ
ಭಾಷಾ ಕುಟುಂಬ:
 ದಕ್ಷಿಣ -ಮದ್ಯ
  ಗೊಂದಿ-ಕುಯಿ
   ಗೊಂದಿ
    ಮುರಿಯ
ಭಾಷೆಯ ಸಂಕೇತಗಳು
ISO 639-1: ಯಾವುದೂ ಇಲ್ಲ
ISO 639-2: ಸೇರಿಸಬೇಕು
ISO/FDIS 639-3: variously:
emu – ಪೂರ್ವ ಮುರಿಯ
mut – ಪಶ್ಚಿಮ ಮುರಿಯ[೧]
fmu – ಫಾರ್ ವೆಸ್ಟರ್ನ್ ಮುರಿಯಾ (ಗೈಟಾ ಕೊಯಿಟರ್)

ಮುರಿಯಾ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡುವ ದ್ರಾವಿಡ ಭಾಷೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಗೊಂಡಿ ಭಾಷೆಯ ಉಪ ಭಾಷೆಯಾಗಿ ಪರಿಗಣಿತವಾಗಿದ್ದರೂ ಗೊಂಡಿ ಭಾಷೆಯ ಇತರ ಪ್ರಬೇಧಗಳಿಗಿಂತ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿದ್ದು ಸ್ವತಂತ್ರ ಭಾಷೆಯಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.[೨] ಇದು ಮದಿಯಾ ಭಾಷೆ ಸಮೀಪವರ್ತಿ. ಭಾರತದ ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದೆ. [೩]

ಮುರಿಯ ಪದ ಬಳಕೆ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಪ್ರಾಕೃತ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಮುರಿಯಾ (मुरिअ) ಸಂಸ್ಕೃತ ಪದ ಸ್ಫುಟ ಮತ್ತು ಮೌರ್ಯ ಪದಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರ ಸಂಬಂಧ.[೪]

ಧ್ವನಿಶಾಸ್ತ್ರ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಮುರಿಯಾ ೧೦ ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಮತ್ತು೨೧ ವ್ಯಂಜನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. [೫]

ವ್ಯಂಜನಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ವ್ಯಂಜನಗಳು
ಓಷ್ಠ್ಯ ದಂತ್ಯ ದಂತ್ಯತಾಲವ್ಯ ಮೂರ್ಧನ್ಯ ತಾಲವ್ಯ ಕಂಠ್ಯ ಗಳಕುರ
ಅನುನಾಸಿಕ m n ŋ
ಸ್ಪರ್ಷ ಅಘೋಷ p ʈ t͡ʃ k
ಘೋಷ b ɖ d͡ʒ g
ಅನುಘರ್ಷ s h
ಘರ್ಷ ɾ ɽ
ಅಂದಾಜು ʋ l ɭ j

ಸ್ವರಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಸ್ವರಗಳು
ನಾಲಗೆ ತುದಿ ನಾಲಗೆ ನಡು ನಾಲಗೆ ಕೊನೆ
ಹ್ರಸ್ವ ದೀರ್ಘ ಹ್ರಸ್ವ ದೀರ್ಘ ಹ್ರಸ್ವ ದೀರ್ಘ
ಉನ್ನತ i u
ನಡು e o
ಅವನತ a

ದ್ರಾವಿಡ ಭಾಷೆಗಳ ಪಟ್ಟಿ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ದ್ರಾವಿಡ 
 ದಕ್ಷಿಣ  
 ದಕ್ಷಿಣ (SD I)
 (ತಮಿಳುತುಳು-ಕನ್ನಡ
 ತಮಿಳುಕನ್ನಡ 
 ತಮಿಳು 

ತಮಿಳು



ಮಲಯಾಳಂ



 ಕೊಡವ 

ಕೊಡವ



ಕುರುಂಬ





ಕೋಟ



ತೋಡ



 ಕನ್ನಡಬಡಗ 

ಕನ್ನಡ



ಬಡಗ




 ತುಳು 

ಕೊರಗ



ತುಳು (incl. ಬೆಳ್ಳಾರೆ?)



ಕುಡಿಯಾ




 ದಕ್ಷಿಣ -ಮಧ್ಯ (SD II) 
 (ತೆಲುಗು–ಕುಯಿ) 
 ಗೊಂಡಿ–ಕುಯಿ 
 ಗೊಂಡಿ 

ಗೊಂಡಿ



ಮದಿಯಾ



ಮುರಿಯ



ಪರ್ಧಾನ್



ನಾಗರ್‍ಚಾಲ್



ಖಿರ್ವಾರ್





ಕೊಂಡ



ಮುಖ-ದೊರ





ಕುಯಿ



ಕುವಿ



ಕೊಯಾ





ಮಂಡಾ



ಪೆಂಗೊ




 ತೆಲುಗು 

ತೆಲುಗು



ಚೆಂಚು





 ಮಧ್ಯ 
 (ಕೊಲಮಿ–ಪಾರ್ಜಿ) 


ನಾಯ್ಕಿ



ಕೊಲಾಮಿ





ಒಲ್ಲರಿ (ಗಡಬ)



ದುರುವಾ




 ಉತ್ತರ 
 ಕುರುಕ್–ಮಾಲ್ಟೊ 

ಕುರುಕ್ (ಓರಾನ್,ಕಿಸಾನ್)


 ಮಾಲ್ಟೊ 

ಕುಮರ್‍ಭಾಗ್ ಪಹರಿಯ



ಸೌರಿಯಾ ಪಹರಿಯ





ಬ್ರಾಹುಯಿ




ಉಲ್ಲೇಖಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

  1. https://www.sil.org/system/files/reapdata/13/38/54/13385400083911807956593183138521755818/LCDD_21_Mathew_Far_West_Muria_Phonology_Summary.pdf
  2. Bhadriraju Krishnamurti (2003). The Dravidian languages. Oxford University Press. p. 25.
  3. Bhadriraju Krishnamurti (2003). The Dravidian languages. Oxford University Press. pp. 25.
  4. "Muria: 1 definition". www.wisdomlib.org (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). 17 August 2021.
  5. Matthew, Thomas; Matthew, Rincy (2013). "Far Western Muria (Gaita Koitor Boli) Phonology Summary" (PDF). sil.org. SIL International. Archived (PDF) from the original on 2015-05-12. Retrieved 2018-05-03.