ತುಳು ನಾಡಿನ ಜನಪದ ಕ್ರೀಡೆ

ತುಳು ನಾಡಿನ ಜನರ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಜಾನಪದ ಕ್ರೀಡೆ ಎಂದರೆ "ಕಂಬಳ"(ಕಂಬುಳ) ಹಾಗು ಕೋಳಿ ಅಂಕ (ಕೋರಿತ ಕಟ್ಟ).

ಈ ಕ್ರೀಡೆಯಲ್ಲಿ ೨ ಬಲಿಷ್ಟವಾದ ಕೋಣ ಗಳನ್ನು ನೊಗಕ್ಕೆ ಕಟ್ಟಿ ಕೆಸರು ಗದ್ದೆಯಲ್ಲಿ ಓಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಪಂದ್ಯಕ್ಕೆ ಹಲವಾರು ಕೋಣಗಳ ಜೋಡಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಗೆದ್ದ ಕೋಣಗಳಿಗೆ ವಿಷೇಷ ವಾಗಿ ಗೌರವಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಹುರುಳಿ ಕಾಳು ಬಹುಮಾನ ಇರುತ್ತದೆ.

ಕೋಳಿ ಅಂಕ

ತುಳು ನಾಡಿನ ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ವಾರದ ಕೆಲವೊಂದು ನಿಗದಿತ ದಿನಗಳಂದು ಸಂಭ್ರಮದ ವಾತಾವರಣ(?). ಸೂರ್ಯ ಮುಳುಗುವ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಯೆಲ್ಲಾ ಊರುಗಳಿಂದ ಜನರು ತಮ್ಮ ಕೋಳಿಗಳೊಂದಿಗೆ "ಕಣ"ಕ್ಕೆ ಆಗಮುಸುತ್ತಾರೆ. ಎರಡು ಕೋಳಿಗಳ ಯಜಮಾನರ ನಡುವೆ ಮಾತುಕತೆ ನಡೆದು ಕೋಳಿಗಳಿಗೆ ಕಿರು ಕತ್ತಿ(ಬಾಳ್) ಕಾಲಿಗೆ ಹಿಮ್ಮುಖ್ವಾಗಿ ಕಟ್ಟಿ ಅಖಾಡದಲ್ಲಿ ಬಿಡುತ್ತಾರೆ. ಆ ಎರಡು ಕೋಳಿಗಳು ಕಾದಾಡಿ ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕೋಳಿ ಪ್ರಜ್ನಾಹೀನ(ಸಾಯುತ್ತದೆ)ಆಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಸತ್ತ(ಸೋತ) ಕೋಳಿ ಯನ್ನು "ಒಟ್ಟೆ" ಎಂದೂ ಗೆದ್ದ ಕೋಳಿ ಯನ್ನು "ಬಂಟ" ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಈಗ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮದಿದಿಂದಾಗಿ ಕೋಳಿ ಅಂಕ ನಡೆಯುತ್ತಿಲ್ಲ ಯೆಂಬುದು ಬೇಸರದ ಸಂಗತಿ.

v t e ಜನಪದ ಕುಣಿತ ಮತ್ತು ಬಯಲಾಟಗಳು
ಭೂತಾರಾಧನೆ ಸಂಬಂಧಿ ಕುಣಿತಗಳು	ಜಾಲಾಟ, ಬೈದ್ಯೆರ್ಲೆ ನೇಮ, ಪಾಣಾರಾಟ, ಭೂತಕೋಲ, ಒತ್ತೆಕೋಲ,
ನಾಗಾರಾಧನೆ ಸಂಬಂಧಿ ಕುಣಿತಗಳು	ನಾಗಮಂಡಲ, ಕಾಡ್ಯನಾಟ, ಡಕ್ಕೆ ಬಲಿ, ನಾಗನ ಕೋಲ, ಮೂರ್ಲೆ ಕುಣಿತ, ಬೈಲಬಾಕುಡರ
ನಾಗಾರಾಧನೆ ಸಂಬಂಧಿ ಕುಣಿತಗಳು	ಸರ್ಪಕೋಲ
ಶಕ್ತಿ ಆರಾಧನೆ ಸಂಬಂಧಿ ಕುಣಿತಗಳು	ಗೋಂದೊಲು ಪೂಜೆ, ಮಾಂಕಾಳಿ ಕುಣಿತ
ಯಕ್ಷಾರಾಧನೆ ಕುಣಿತಗಳು	ಕುದುರೆ ಕೋಲ, ಸಿರಿ ಆರಾಧನೆ, ಸ್ವಾಮಿಕೋಲ
ಯಕ್ಷಗಾನ ಬಯಲಾಟ ಕುಣಿತಗಳು	ಯಕ್ಷಗಾನ, ಯಕ್ಷಗಾನ ಬಯಲಾಟ, ಸಿರಿ ವೇಷ, ಯಕ್ಷಗಾನ ಬೊಂಬೆಯಾಟ, ತಾಳಮದ್ದಳೆ, ಹೂವಿನ ಕೋಲು ಕುಣಿತ
ಮಾಂತ್ರಿಕ ಕುಣಿತಗಳು	ಆಟಿಕಳಂಜ ಕುಣಿತ, ಸಾವು ಕೋಲ, ಕಾಲೆಕೋಲ, ರಾಹುಗುಳಿಗ ಕೋಲ, ಮರ್ವೆ ಕುಣಿತ, ಕೊರಗತನಿಯೆ, ಬೇಡನ್ ಕುಣಿತ, ಮರ್ದೆ ಕುಣಿತ, ಮಾರೀಕುಣಿತ
ಪ್ರಾಣಿ ಸಂಬಂಧಿ ಕುಣಿತಗಳು	ಪಿಲಿಪಂಜಿ ಕುಣಿತ, ಬಸವ ಕುಣಿತ, ಪಿಲಿವೇಷ ಕುಣಿತ, ಪಿಲಿಕೋಲ ಕುಣಿತ, ಸಿಂಹ ಕುಣಿತ, ಕರಡಿ ಕುಣಿತ, ಮಂಗನ ಕುಣಿತ
ನಾಥಪಂಥ ಸಂಬಂಧಿ ಕುಣಿತ	ಸೋಣದ ಜೋಗಿ ಕುಣಿತ, ಜೋಗಿ ಪುರುಷ ಕುಣಿತ, ಕಾವೇರಿ ಪುರುಷ ಕುಣಿತ, ಮಾಯಿದ ಪುರುಷರ ಕುಣಿತ, ಸಿದ್ಧವೇಷ ಕುಣಿತ, ಪುರುಷರ ಕುಣಿತ, ಬಾಲೆಸಾಂತು ಕುಣಿತ
ಕುಟುಂಬ ಸಂಬಂಧಿ ಕುಣಿತ	ಮಾದಿರ ಕುಣಿತ, ಚೆನ್ನು ಕುಣಿತ, ಕನ್ಯಾಪು ಕುಣಿತ, ಕೀಲು ಕುದುರೆ ಕುಣಿತ, ಕೋಲಾಟ ನಲಿಕೆ
ವಾದ್ಯ ಪ್ರಧಾನ ಕುಣಿತಗಳು	ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ, ಡೋಲು ಕುಣಿತ, ಚುಣ್ಣ ಕುಣಿತ, ತೆಂಬರೆ ಕುಣಿತ, ದುಡಿ ಕುಣಿತ, ಗುಮಟೆ ಕುಣಿತ, ದಫ್ ಕುಣಿತ
ಕೃಷಿ ಸಂಬಂಧಿ ಕುಣಿತಗಳು	ಸುಗ್ಗಿ ಕುಣಿತ,
ಆರಾಧನಾ ಸಂಬಂಧಿ ಕುಣಿತಗಳು	ರಂಗದ ಕುಣಿತ
ಜಾನಪದ ಸಾಹಿತ್ಯ	‎ಕರ್ನಾಟಕ ಜನಪದ ನೃತ್ಯ ಜಾನಪದ ಕಾವ್ಯ