ಕೊಡದ ಕುಣಿತ

ಕೊಡದ ಕುಣಿತ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಮುನ್ನುಡಿ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಕೊಡದ ಕುಣಿತ ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಕುಣಿತ. ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮರಾಠಿಗರಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಲಿತವಿರುವ ಈ ಕಲೆಯ ಮೂಲ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ. ಹಬ್ಬ ಹರಿದಿನ ಜಾತ್ರೆ ತೇರು, ಪರಿಸೆಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಗು ಸಂತೋಷದ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಕಲೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತಾರೆ ಕೂಡ ಅಥವಾ ಬಿಂದಿಗೆಯನ್ನು ಊದುತ್ತಾ ಕುಣಿಯುವುದರಿಂದ ಕೊಡದ ಕುಣಿತ ಎನಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ.

ಕಲೆಯ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಇಪ್ಪತ್ತರಿಂದ ಮುವತ್ತೂ ಜನರಿರುವ ಈ ಕುಣಿತದಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ಬಣ್ಣದ ನಿಕ್ಕರ್ ಮತ್ತು ಬನಿನು, ತಲೆಗೊಂದು ಬಣ್ಣದ ವಸ್ತ್ರ ಕಾಲಿಗೆ ಗೆಜ್ಜೆ, ಕೈಯಲ್ಲಿ ತಾಮ್ರ ಅಥವ ಹಿತ್ತಾಳೆಯ ಕೊಡ ಅಥವ ಬಿಂದಿಗೆ ಇವಿಷ್ಟು ಅವರ ವೇಷಭೂಷಣ. ಕೊಡವನ್ನು ಬಾಯಿ ಹತ್ತಿರ ಹಿಡಿದು ಭೊಂಭೊಂ ಎಂದು ಊದುತ್ತಾ ತಾಳಕ್ಕೆ ಕುಣಿಯುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರಧಾನ ಕಲಾವಿದನೊಬ್ಬ ಮಧ್ಯೆ ನಿಂತು ಕೊಳಲನುದುತ್ತಾನೆ, ಕೊಳಲಿನ ನಾದ ಬದಲಾದಂತೆ ಕುಣಿತದ ರೂಪವು ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ, ಕುಣಿತದಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣಲೀಲೆಗೆ ಸಂಭಂದಿಸಿದ ಆಟಗಳು ಇವೆ, ಮಧ್ಯೆನಿಂತು ಕೊಳಲು ಊದುವ ಪ್ರಧಾನ ಗಾಯಕ ಕೃಷ್ಣನೆಂದು ಆತನ ಸುತ್ತಾ ತಿರುಗುತ್ತಾ ಬಿಂದಿಗೆ ಹಿಡಿದು ಕುಣಿಯುವವರೆಲ್ಲಾ ಗೋಪಿಕಾಸ್ತ್ರಿಯರೆಂಬ ಕಲ್ಪನೆಯಿದೆ. ಕಲಾವಿದರು ವೃತ್ತಾಕಾರವಾಗಿ ನಿಂತು ಸುತ್ತುತ್ತಾ ಕುಣಿಯುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, ಎರಡು ಗುಂಪುಗಳಾಗಿ ಎದುರುಬದುರಾಗಿ ನಿಂತು ಕುಣಿಯುವ ಮತ್ತು ಕುಂತು ಕುಣಿಯುವ ವೈವಿಧ್ಯಗಳಿವೆ, ಹಾಗೆ ಕುಣಿಯುವಾಗ ಮೊದಲು ಎಡಗಾಲು ಹೆಜ್ಜೆಯನ್ನು ಊರಿ, ಬಲಗಾಲು ಹೆಜ್ಜೆಯನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪಮೇಲಕ್ಕೆತ್ತಿ ಬೆನ್ನನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪಬಾಗಿಸಿ ಬಿಂದಿಗೆಯನ್ನು ಊದುವುದು ಆಮೇಲೆ ಬಲಗಾಲನ್ನು ಊರಿ ಎಡಗಾಲನ್ನು ಮೇಲಕ್ಕೆತ್ತಿ ಊದುವುದು ಹೀಗೆ ನಾನಾ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಕುಣಿತ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಕೊಡ ಹಿಡಿದು ಜಡೆ ಆಟ ಆಡುವುದು ಉಂಟು, ಗೆಜ್ಜೆಯ ನಾದದ ಜೊತೆಗೆ ಬಿಂದಿಗೆ ಊದುವಿಕೆಯಿಂದ ಬರುವ ಭೋಂಭೋಂ ಸದ್ದು ಕುಣಿತಕ್ಕೆ ಮೆರಗನ್ನು ತಂದುಕೊಡುತ್ತದೆ.

ಉಲ್ಲೇಖ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಹಿ.ಚಿ. ಬೋರಲಿಂಗಯ್ಯ, ಕರ್ನಾಟಕ ಜನಪದ ಕಲೆಗಳ ಕೋಶ, ಪ್ರಸಾರಾಂಗ, ಕನ್ನಡ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಹಂಪಿ, ೧೯೬೬.

v t e ಜನಪದ ಕುಣಿತ ಮತ್ತು ಬಯಲಾಟಗಳು
ಭೂತಾರಾಧನೆ ಸಂಬಂಧಿ ಕುಣಿತಗಳು	ಜಾಲಾಟ, ಬೈದ್ಯೆರ್ಲೆ ನೇಮ, ಪಾಣಾರಾಟ, ಭೂತಕೋಲ, ಒತ್ತೆಕೋಲ,
ನಾಗಾರಾಧನೆ ಸಂಬಂಧಿ ಕುಣಿತಗಳು	ನಾಗಮಂಡಲ, ಕಾಡ್ಯನಾಟ, ಡಕ್ಕೆ ಬಲಿ, ನಾಗನ ಕೋಲ, ಮೂರ್ಲೆ ಕುಣಿತ, ಬೈಲಬಾಕುಡರ
ನಾಗಾರಾಧನೆ ಸಂಬಂಧಿ ಕುಣಿತಗಳು	ಸರ್ಪಕೋಲ
ಶಕ್ತಿ ಆರಾಧನೆ ಸಂಬಂಧಿ ಕುಣಿತಗಳು	ಗೋಂದೊಲು ಪೂಜೆ, ಮಾಂಕಾಳಿ ಕುಣಿತ
ಯಕ್ಷಾರಾಧನೆ ಕುಣಿತಗಳು	ಕುದುರೆ ಕೋಲ, ಸಿರಿ ಆರಾಧನೆ, ಸ್ವಾಮಿಕೋಲ
ಯಕ್ಷಗಾನ ಬಯಲಾಟ ಕುಣಿತಗಳು	ಯಕ್ಷಗಾನ, ಯಕ್ಷಗಾನ ಬಯಲಾಟ, ಸಿರಿ ವೇಷ, ಯಕ್ಷಗಾನ ಬೊಂಬೆಯಾಟ, ತಾಳಮದ್ದಳೆ, ಹೂವಿನ ಕೋಲು ಕುಣಿತ
ಮಾಂತ್ರಿಕ ಕುಣಿತಗಳು	ಆಟಿಕಳಂಜ ಕುಣಿತ, ಸಾವು ಕೋಲ, ಕಾಲೆಕೋಲ, ರಾಹುಗುಳಿಗ ಕೋಲ, ಮರ್ವೆ ಕುಣಿತ, ಕೊರಗತನಿಯೆ, ಬೇಡನ್ ಕುಣಿತ, ಮರ್ದೆ ಕುಣಿತ, ಮಾರೀಕುಣಿತ
ಪ್ರಾಣಿ ಸಂಬಂಧಿ ಕುಣಿತಗಳು	ಪಿಲಿಪಂಜಿ ಕುಣಿತ, ಬಸವ ಕುಣಿತ, ಪಿಲಿವೇಷ ಕುಣಿತ, ಪಿಲಿಕೋಲ ಕುಣಿತ, ಸಿಂಹ ಕುಣಿತ, ಕರಡಿ ಕುಣಿತ, ಮಂಗನ ಕುಣಿತ
ನಾಥಪಂಥ ಸಂಬಂಧಿ ಕುಣಿತ	ಸೋಣದ ಜೋಗಿ ಕುಣಿತ, ಜೋಗಿ ಪುರುಷ ಕುಣಿತ, ಕಾವೇರಿ ಪುರುಷ ಕುಣಿತ, ಮಾಯಿದ ಪುರುಷರ ಕುಣಿತ, ಸಿದ್ಧವೇಷ ಕುಣಿತ, ಪುರುಷರ ಕುಣಿತ, ಬಾಲೆಸಾಂತು ಕುಣಿತ
ಕುಟುಂಬ ಸಂಬಂಧಿ ಕುಣಿತ	ಮಾದಿರ ಕುಣಿತ, ಚೆನ್ನು ಕುಣಿತ, ಕನ್ಯಾಪು ಕುಣಿತ, ಕೀಲು ಕುದುರೆ ಕುಣಿತ, ಕೋಲಾಟ ನಲಿಕೆ
ವಾದ್ಯ ಪ್ರಧಾನ ಕುಣಿತಗಳು	ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ, ಡೋಲು ಕುಣಿತ, ಚುಣ್ಣ ಕುಣಿತ, ತೆಂಬರೆ ಕುಣಿತ, ದುಡಿ ಕುಣಿತ, ಗುಮಟೆ ಕುಣಿತ, ದಫ್ ಕುಣಿತ
ಕೃಷಿ ಸಂಬಂಧಿ ಕುಣಿತಗಳು	ಸುಗ್ಗಿ ಕುಣಿತ,
ಆರಾಧನಾ ಸಂಬಂಧಿ ಕುಣಿತಗಳು	ರಂಗದ ಕುಣಿತ
ಜಾನಪದ ಸಾಹಿತ್ಯ	‎ಕರ್ನಾಟಕ ಜನಪದ ನೃತ್ಯ ಜಾನಪದ ಕಾವ್ಯ