ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಹೋಗು

ಒಡಿಸ್ಸಿ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯ

ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಿಂದ, ಇದು ಮುಕ್ತ ಹಾಗೂ ಸ್ವತಂತ್ರ ವಿಶ್ವಕೋಶ
ಒಡಿಸ್ಸಿ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯ

ಒಡಿಸ್ಸಿ ಹಳೆಯ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಒರಿಸ್ಸಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಭಾರತದ ಪೂರ್ವ ಕರಾವಳಿ ರಾಜ್ಯವಾದ ಒಡಿಶಾದ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯವಾಗಿದೆ . [೧] [೨] [೩] ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಒಡಿಸ್ಸಿ ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಮಹಿಳೆಯರಿಂದ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. [೪] ಈ ನೃತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ವೈಷ್ಣವರ ರಾಗಗಳು ಮತ್ತು ತಾಳಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಬರೆದ ಮತ್ತು ಸಂಯೋಜಿಸಿದ ಹಾಡುಗಳ ಮೂಲಕ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ರಾಜ್ಯದ ಪ್ರಾಚೀನ ಕವಿಗಳಿಂದ ಒಡಿಸ್ಸಿ ಸಂಗೀತ, ಒಡಿಸ್ಸಿ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು ಹಿಂದೂ ದೇವರುಗಳಾದ ಶಿವ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯ, ಹಾಗೆಯೇ ಹಿಂದೂ ದೇವತೆಗಳ ಇತರ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳ ಕಲ್ಪನೆಗಳನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿವೆ. [೫] ಒಡಿಸ್ಸಿಯ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಅಡಿಪಾಯವು ಪುರಾತನ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪಠ್ಯವಾದ ನಾಟ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಗುರುತಿಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅದರ ಅಸ್ತಿತ್ವವು ಕಾಳಿಂಗನ ದೇವಾಲಯಗಳು, [೬] ಮತ್ತು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ (ಸನಾತನ ಧರ್ಮ), ಬೌದ್ಧಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಜೈನ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಸ್ಥಳಗಳ ಶಿಲ್ಪಗಳಲ್ಲಿನ ನೃತ್ಯ ಭಂಗಿಗಳಿಂದ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. [೭] ಬ್ರಿಟಿಷರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸಲಾಯಿತು. [೮] [೯] ಭಾರತವು ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಆಳ್ವಿಕೆಯಿಂದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪಡೆದ ನಂತರ ಅದರ ಪುನರುಜ್ಜೀವನ, ಪುನರ್ನಿರ್ಮಾಣ ಮತ್ತು ವಿಸ್ತರಣೆಯ ಮೂಲಕ ನಿಗ್ರಹವನ್ನು ಭಾರತೀಯರು ಪ್ರತಿಭಟಿಸಿದರು. [೧೦]

ಒಡಿಸ್ಸಿ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ಕಲೆಯ ನೃತ್ಯ-ನಾಟಕ ಪ್ರಕಾರವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಕಲಾವಿದರು ಮತ್ತು ಸಂಗೀತಗಾರರು ಹಿಂದೂ ಪಠ್ಯಗಳಿಂದ ಕಥೆ, ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಂದೇಶ ಅಥವಾ ಭಕ್ತಿ ಪದ್ಯವನ್ನು ಹಾಡುತ್ತಾರೆ. ಸಾಂಕೇತಿಕ ವೇಷಭೂಷಣಗಳು, [೧೧] ದೇಹದ ಚಲನೆ, ಅಭಿನಯ (ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಗಳು) ಮತ್ತು ಮುದ್ರೆಗಳು (ಸನ್ನೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಕೇತ ಭಾಷೆ ) ಪ್ರಾಚೀನ ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲೀ‍‍ವುಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. [೧೨] ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಒಡಿಯಾ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಒಡಿಸ್ಸಿ ಸಂಗೀತದ ಗೀತ ಗೋವಿಂದವನ್ನು ಅಭಿನಯಕ್ಕಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಒಡಿಸ್ಸಿಯನ್ನು ಭಂಗಾಸ್ (ಸಮ್ಮಿತೀಯ ದೇಹ ಬಾಗುವಿಕೆ, ನಿಲುವು) ಎಂಬ ಮೂಲಭೂತ ನೃತ್ಯದ ಸಂಯೋಜನೆಯಾಗಿ ಕಲಿಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಜ್ಯಾಮಿತೀಯ ಸಮ್ಮಿತಿ ಮತ್ತು ಲಯಬದ್ಧ ಸಂಗೀತ ಅನುರಣನದೊಂದಿಗೆ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಪ್ರೇಕ್ಷಕರ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆಯನ್ನು ಪರಿಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸುವ ಮೂರು ಮೂಲಗಳಾಗಿ ಕೆಳ (ಕಾಲು ಕೆಲಸ), ಮಧ್ಯ (ಮುಂಡ) ಮತ್ತು ಮೇಲಿನ (ಕೈ ಮತ್ತು ತಲೆ) ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. [೧೩] [೧೪] ಒಡಿಸ್ಸಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ಸಂಗ್ರಹವು ಆವಾಹನೆ, ನೃತ್ಯ (ಶುದ್ಧ ನೃತ್ಯ), ನೃತ್ಯ (ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ನೃತ್ಯ), ನಾಟ್ಯ (ನೃತ್ಯ ನಾಟಕ) ಮತ್ತು ಮೋಕ್ಷ ( ಆತ್ಮದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಬಿಡುಗಡೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ನೃತ್ಯದ ಪರಾಕಾಷ್ಠೆ) ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. [೧೫] [೧೬]

ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಒಡಿಸ್ಸಿಯು ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ಶೈಲಿಗಳಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದೆ, ಮೊದಲನೆಯದು ಮಹಿಳೆಯರಿಂದ ಪರಿಪೂರ್ಣವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಗಂಭೀರವಾದ, ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ದೇವಾಲಯದ ನೃತ್ಯ ( ಮಹರಿಗಳು ) ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದೆ; ಎರಡನೆಯದು ಹುಡುಗಿಯರಂತೆ ಧರಿಸಿರುವ ಹುಡುಗರಿಂದ ಪರಿಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ( ಗೋಟಿಪುವಾಸ್ ) [೧೭] ಇದು ಅಥ್ಲೆಟಿಕ್ ಮತ್ತು ಚಮತ್ಕಾರಿಕ ಚಲನೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ವೈವಿಧ್ಯಗೊಳಿಸಿತು ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿನ ಹಬ್ಬದ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನಪದ ಮನರಂಜನೆಯವರೆಗೆ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾಯಿತು. [೧೮] ಭಾರತೀಯ ಕಲಾವಿದರ ಆಧುನಿಕ ಒಡಿಸ್ಸಿ ನಿರ್ಮಾಣಗಳು ವೈವಿಧ್ಯಮಯವಾದ ಪ್ರಯೋಗಾತ್ಮಕ ಕಲ್ಪನೆಗಳು, ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಸಮ್ಮಿಳನ, ವಿಷಯಗಳು ಮತ್ತು ನಾಟಕಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಿವೆ. [೧೯] ಮೈಕೆಲ್ ಜಾಕ್ಸನ್ ರ ೧೯೯೧ ರ ಹಿಟ್ ಸಿಂಗಲ್ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಆರ್ ವೈಟ್ ನಲ್ಲಿ ಒಡಿಸ್ಸಿ ಮಾತ್ರ ಭಾರತೀಯ ನೃತ್ಯ ಪ್ರಕಾರವಾಗಿತ್ತು.  

ಇತಿಹಾಸ

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಒಡಿಸ್ಸಿಯ ಅಡಿಪಾಯವು ನಾಟ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಇದು ಪ್ರದರ್ಶನ ಕಲೆಗಳ ಪ್ರಾಚೀನ ಹಿಂದೂ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪಠ್ಯವಾಗಿದೆ. [೨೦] [೨೧] ನಾಟ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾದ ಮೂಲಭೂತ ನೃತ್ಯ ಘಟಕಗಳು, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ೧೦೮ ಒಡಿಸ್ಸಿಯಲ್ಲಿರುವಂತೆಯೇ ಇರುತ್ತವೆ. [೨೧] ನಾಟ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರವು ಪುರಾತನ ವಿದ್ವಾಂಸ ಭರತ ಮುನಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಮೊದಲ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಂಕಲನವು ಕ್ರಿ.ಪೂ೨೦೦ ಮತ್ತು ಕ್ರಿ.ಶ೨೦೦ ರ ನಡುವೆ ದಿನಾಂಕವಾಗಿದೆ. [೨೨] [೨೩] ಆದರೆ ಅಂದಾಜುಗಳು ಕ್ರಿ.ಪೂ ೫೦೦ ರ ನಡುವೆ ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ ಕ್ರಿ.ಶ೫೦೦ [೨೪] ನಾಟ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರ ಪಠ್ಯದ ಹೆಚ್ಚು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದ ಆವೃತ್ತಿಯು ಸುಮಾರು ೬೦೦೦ ಪದ್ಯಗಳನ್ನು ೩೬ ಅಧ್ಯಾಯಗಳಾಗಿ ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ. [೨೨] [೨೫] ಪಠ್ಯವು ನಟಾಲಿಯಾ ಲಿಡೋವಾ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ತಾಂಡವ ನೃತ್ಯದ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ ( ಶಿವ ), ರಸದ ಸಿದ್ಧಾಂತ, ಭಾವ, ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ, ಸನ್ನೆಗಳು, ನಟನಾ ತಂತ್ರಗಳು, ಮೂಲಭೂತ ಹೆಜ್ಜೆಗಳು, ನಿಂತಿರುವ ಭಂಗಿಗಳು - ಇವೆಲ್ಲವೂ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯಗಳು. [೨೨] [೨೬] ನೃತ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರದರ್ಶನ ಕಲೆಗಳು, ಈ ಪ್ರಾಚೀನ ಪಠ್ಯವನ್ನು ಹೇಳುತ್ತದೆ, [೨೭] ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ವಿಚಾರಗಳು, ಸದ್ಗುಣಗಳು ಮತ್ತು ಧರ್ಮಗ್ರಂಥಗಳ ಸಾರದ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯ ಒಂದು ರೂಪವಾಗಿದೆ. [೨೮] ನಾಟ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರವು ರೂಢಿಯಲ್ಲಿರುವ ನಾಲ್ಕು ಪ್ರವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು (ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ವಿತರಣಾ ವಿಧಾನಗಳು) ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ - ಅವಂತಿ, ದಕ್ಷಿಣಾತ್ಯ, ಪಾಂಚಾಲಿ ಮತ್ತು ಓದ್ರಾ -ಮಾಗಧಿ ; ಇವುಗಳಲ್ಲಿ, ಓಡ್ರಾ ಒಡಿಶಾವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. [೨೯]

ಪುರಾತನ ಪ್ರದರ್ಶನ ಕಲೆಯಾಗಿ ನೃತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂಗೀತದ ಹೆಚ್ಚು ನೇರವಾದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳು ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಸ್ಥಳಗಳಾದ ಗುಹೆಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಭುವನೇಶ್ವರ, ಕೋನಾರ್ಕ್ ಮತ್ತು ಪುರಿಯ ದೇವಾಲಯದ ಕೆತ್ತನೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. [೩೦] [೩೧] ಉದಯಗಿರಿಯಲ್ಲಿರುವ ಮಂಚಪುರಿ ಗುಹೆಯು ನೃತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂಗೀತಗಾರರ ಕೆತ್ತನೆಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ ಮೊದಲ ಅಥವಾ ಎರಡನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಜೈನ ರಾಜ ಖಾರವೇಲನ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಅದೇ ಆಡಳಿತಗಾರನ ದಿನಾಂಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು,ಹಾಥಿಗುಂಫಾ ಶಾಸನಗಳು, ಸಂಗೀತ ಮತ್ತು ನೃತ್ಯವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ : [೩೨] [೩೩]

(ಅವನು [ರಾಜ]) ಗಂಧರ್ವರ ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ (ಅಂದರೆ, ಸಂಗೀತ) ಪಾರಂಗತನಾದ, ದಪಾ, ನೃತ್ಯ, ಗಾಯನ ಮತ್ತು ವಾದ್ಯ ಸಂಗೀತದ ಪ್ರದರ್ಶನ ಮತ್ತು ಉತ್ಸವಗಳು ಮತ್ತು ಸಭೆಗಳನ್ನು (ಸಮಾಜಗಳು) ನಡೆಸುವ ಮೂಲಕ ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನು ರಂಜಿಸುತ್ತಾನೆ. . .


— ಹತಿಗುಂಫಾ ಶಾಸನ, ಸಾಲು ೫, ~ ೨ನೇ–೧ನೇ ಶತಮಾನ [೩೪] [೩೫]

ಒಡಿಸ್ಸಿ ಸಂಗೀತ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಒಡಿಶಾದ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ಪ್ರಾಚೀನ ಬೇರುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಪುರಾತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಒಡಿಶಾದ ಎತ್ತರದ ಪ್ರದೇಶವಾದ ಸಂಕರ್‌ಜಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ೨೦-ಕೀ, ಎಚ್ಚರಿಕೆಯಿಂದ ಆಕಾರದ ನಯಗೊಳಿಸಿದ ಬಸಾಲ್ಟ್ ಲಿಥೋಫೋನ್‌ನ ಆವಿಷ್ಕಾರವನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಸುಮಾರು ಕ್ರಿ.ಪೂ ೧೦೦೦ ದಿನಾಂಕವಾಗಿದೆ. [೩೬] [೩೭]

ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಯುಗ

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಒಡಿಸ್ಸಿ ನರ್ತಕಿ

ಒಡಿಶಾ ರಾಜ್ಯದ ಹಿಂದೂ, ಜೈನ ಮತ್ತು ಬೌದ್ಧ ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಸ್ಥಳಗಳು, ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಏಷ್ಯಾದ ಬೆಟ್ಟಗಳ ಶ್ರೇಣಿಯು ಕ್ರಿ.ಶ ೬ ರಿಂದ ೯ ನೇ ಶತಮಾನದ ವರೆಗಿನ ಶಾಸನಗಳು ಮತ್ತು ನೃತ್ಯಗಳ ಕೆತ್ತನೆಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಥಳಗಳೆಂದರೆ ಉದಯಗಿರಿಯಲ್ಲಿರುವ ರಾಣಿಗುಂಫಾ, ಮತ್ತು ಲಲಿತಗಿರಿ, ರತ್ನಗಿರಿ ಮತ್ತು ಅಲತಗಿರಿಯಲ್ಲಿನ ವಿವಿಧ ಗುಹೆಗಳು ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯಗಳು. ಬೌದ್ಧ ಪ್ರತಿಮೆಗಳು, ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಒಡಿಸ್ಸಿ ತರಹದ ಭಂಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಹೆರುಕ, ವಜ್ರವರಾಹಿ ಮತ್ತು ಮರೀಚಿಯೊಂದಿಗೆ ನೃತ್ಯ ಮಾಡುವ ದೇವರು ಮತ್ತು ದೇವತೆಗಳಂತೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. [೩೮] [೩೯] ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳು, ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡ್ರಾ ಕಾರ್ಟರ್ ಹೇಳುವಂತೆ, ಒಡಿಸ್ಸಿ ಮಹಾರಿಸ್ (ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯದ ನರ್ತಕರು) ಮತ್ತು ನೃತ್ಯ ಮಂದಿರಗಳ ವಾಸ್ತುಶೈಲಿಯು ( ನಾಟ-ಮಂಟಪ ) ಕನಿಷ್ಠ ೯ ನೇ ಶತಮಾನದ ವರೆಗೆ ರೂಢಿಯಲ್ಲಿತ್ತು ಎಂದು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. [೪೦]

ಕಪಿಲ ವಾತ್ಸ್ಯಾಯನ್ ಪ್ರಕಾರ, ಜೈನ ಧರ್ಮದ ಕಲ್ಪಸೂತ್ರ, ಗುಜರಾತ್‌ನಲ್ಲಿ ಪತ್ತೆಯಾದ ಹಸ್ತಪ್ರತಿಗಳಲ್ಲಿ, ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಭಾರತೀಯ ನೃತ್ಯ ಭಂಗಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ - ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಸಮಪದ, ತ್ರಿಭಂಗಿ ಮತ್ತು ಒಡಿಸ್ಸಿಯ ಚೌಕ . ಇದು, ವಾತ್ಸ್ಯಾಯನ್ ಹೇಳುವಂತೆ, ಒಡಿಸ್ಸಿಯು ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಒಡಿಶಾದಿಂದ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಭಾರತದ ದೂರದ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಮೆಚ್ಚುಗೆ ಪಡೆದಿದೆ ಅಥವಾ ಪ್ರಮುಖ ಜೈನ ಪಠ್ಯದ ಅಂಚುಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. [೪೧] ಆದಾಗ್ಯೂ, ಜೈನ ಹಸ್ತಪ್ರತಿಗಳು ನೃತ್ಯ ಭಂಗಿಗಳನ್ನು ಅಂಚುಗಳು ಮತ್ತು ಕವರ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಕಲೆಯಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ನೃತ್ಯವನ್ನು ವಿವರಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಅಥವಾ ಚರ್ಚಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಅಭಿನಯ ಚಂದ್ರಿಕಾ ಮತ್ತು ಅಭಿನಯ ದರ್ಪಣದಂತಹ ಹಿಂದೂ ನೃತ್ಯ ಪಠ್ಯಗಳು ಪಾದಗಳು, ಕೈಗಳು, ನಿಂತಿರುವ ಭಂಗಿಗಳು, ಚಲನೆ ಮತ್ತು ನೃತ್ಯ ಸಂಗ್ರಹದ ವಿವರವಾದ ವಿವರಣೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ. [೪೨] ಇದು ನಾಟ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾದ ಕರಣಗಳ ದೃಷ್ಟಾಂತಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. [೪೩] ಅದೇ ರೀತಿ, ಒಡಿಶಾದಿಂದ ದೇವಾಲಯದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಕುರಿತಾದ ಸಚಿತ್ರ ಹಿಂದೂ ಪಠ್ಯವಾದ ಶಿಲ್ಪ ಪ್ರಕಾಶವು ಒಡಿಯಾ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಮತ್ತು ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಒಡಿಸ್ಸಿ ಭಂಗಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. [೪೪]

ಕೋನಾರ್ಕ್ ಸೂರ್ಯ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತಗಾರ ಮತ್ತು ನರ್ತಕಿ ಪರಿಹಾರ.

ಆಧುನಿಕ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿರುವ ನಿಜವಾದ ಶಿಲ್ಪಗಳು ಮತ್ತು ಒಡಿಯಾ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿನ ಫಲಕ ಉಬ್ಬುಗಳು, ೧೦ ರಿಂದ ೧೪ ನೇ ಶತಮಾನದವರೆಗೆ, ಒಡಿಸ್ಸಿ ನೃತ್ಯವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಇದು ಪುರಿಯ ಜಗನ್ನಾಥ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ, ಹಾಗೆಯೇ ವೈಷ್ಣವ, ಶೈವ, ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ವೈದಿಕ ದೇವತೆಗಳಾದ ಸೂರ್ಯ (ಸೂರ್ಯ) ಒಡಿಶಾದ ಇತರ ದೇವಾಲಯಗಳು. [೪೫] ಕೋನಾರ್ಕ್ ಸೂರ್ಯ ದೇವಾಲಯ ಮತ್ತು ಭುವನೇಶ್ವರದ ಬ್ರಹ್ಮೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ನೃತ್ಯಗಾರರು ಮತ್ತು ಸಂಗೀತಗಾರರ ಹಲವಾರು ಶಿಲ್ಪಗಳಿವೆ. [೪೬] [೪೭]

೮ನೇ ಶತಮಾನದ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರಿಂದ ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕ ಪಠ್ಯಗಳ ರಚನೆ ಮತ್ತು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ೧೨ನೇ ಶತಮಾನದ ಜಯದೇವ ಗೀತಗೋವಿಂದವನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿದ ದೈವಿಕ ಪ್ರೀತಿ ಆಧುನಿಕ ಒಡಿಸ್ಸಿಯ ಗಮನ ಮತ್ತು ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿತು. [೪೮] ಒಡಿಸ್ಸಿಯನ್ನು ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಾರಿಸ್ ಎಂಬ ನರ್ತಕರು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದರು, ಅವರು ಈ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪದ್ಯಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಆಧಾರವಾಗಿರುವ ಧಾರ್ಮಿಕ ನಾಟಕಗಳನ್ನು ನುಡಿಸಿದರು, ಬಾಲ್ಯದಿಂದಲೂ ತಮ್ಮ ನೃತ್ಯ ಕಲೆಯನ್ನು ತರಬೇತಿ ಮತ್ತು ಪರಿಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದ ನಂತರ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಮಂಗಳಕರವೆಂದು ಪೂಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು. [೪೯]

ಮೊಘಲ್ ಮತ್ತು ಬ್ರಿಟಿಷರ ಕಾಲ

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

೧೨ ನೇ ಶತಮಾನದ ನಂತರ, ಓಡಿಯಾ ದೇವಾಲಯಗಳು, ಮಠಗಳು ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡದ ಪುಷ್ಪಗಿರಿಯಂತಹ ಹತ್ತಿರದ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಸೇನೆಗಳ ದಾಳಿ ಮತ್ತು ದರೋಡೆಗಳ ಅಲೆಗಳಿಗೆ ಒಳಗಾಯಿತು, ಇದು ಎಲ್ಲಾ ಕಲೆಗಳ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿದ ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧತೆ ಮತ್ತು ಹಿಂದೆ ಪ್ರದರ್ಶನ ಕಲಾವಿದರು ಅನುಭವಿಸಿದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಕಸಿದುಕೊಂಡಿತು. [೫೦] ಒಡಿಶಾದಲ್ಲಿ ಸುಲ್ತಾನ್ ಫಿರೂಜ್ ಷಾ ತುಘಲಕ್ ಆಕ್ರಮಣದ ಅಧಿಕೃತ ದಾಖಲೆಗಳು (ಕ್ರಿ.ಶ ೧೩೬೦ – ೧೩೬೧), ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಜಗನ್ನಾಥ ದೇವಾಲಯದ ನಾಶವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಇತರ ದೇವಾಲಯಗಳು, ನೃತ್ಯ ಪ್ರತಿಮೆಗಳನ್ನು ವಿರೂಪಗೊಳಿಸುವುದು ಮತ್ತು ನೃತ್ಯ ಸಭಾಂಗಣಗಳನ್ನು ಹಾಳುಮಾಡುವುದು. [೫೧] ಇದು ಒಡಿಸ್ಸಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕಲೆಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕ ಅವನತಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು, ಆದರೆ ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಪರೋಪಕಾರಿ ಆಡಳಿತಗಾರರು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳ ಮೂಲಕ ಕಲೆಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದರು. [೯] ಭಾರತದ ಸುಲ್ತಾನರ ಮತ್ತು ಮೊಘಲ್ ಯುಗದಲ್ಲಿ, ದೇವಾಲಯದ ನೃತ್ಯಗಾರರು ಸುಲ್ತಾನನ ಕುಟುಂಬ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳನ್ನು ಮನರಂಜಿಸಲು ತೆರಳಿದರು. [೫೨] ಅವರು ಶ್ರೀಮಂತರಿಗೆ ಉಪಪತ್ನಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದರು.

ಒಬ್ಬ ಪುರುಷ ಒಡಿಸ್ಸಿ ನೃತ್ಯಗಾರ

ಒಡಿಸ್ಸಿ ನೃತ್ಯವು ೧೭ ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತರಿಸಿತು ಎಂದು ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡ್ರಾ ಕಾರ್ಟರ್ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ, ರಾಜ ರಾಮಚಂದ್ರದೇವನ ಆಶ್ರಯದಲ್ಲಿ. [೫೩] ಈ ವಿಸ್ತರಣೆಯು ಗೋಟಿಪುವಾಸ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಹುಡುಗರು ಮತ್ತು ಯುವಕರನ್ನು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ಸಮರ ಕಲೆಗಳು (ಅಖಂಡ) ಮತ್ತು ಅಥ್ಲೆಟಿಕ್ಸ್ ಅನ್ನು ಒಡಿಸ್ಸಿ ನೃತ್ಯಕ್ಕೆ ಸಂಯೋಜಿಸಿತು, ಯುವಕರನ್ನು ಮಿಲಿಟರಿಗೆ ದೈಹಿಕವಾಗಿ ತರಬೇತಿ ನೀಡುವ ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ಆಕ್ರಮಣಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿರೋಧಿಸುವ ಸಾಧನವಾಗಿ.ರಾಗಿಣಿ ದೇವಿ ಅವರ ಪ್ರಕಾರ, ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳು ಗೋಟಿಪುವಾಸ್ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ೧೪ ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಖೋರ್ಧಾ ರಾಜನಿಂದ ತಿಳಿದಿತ್ತು ಮತ್ತು ಪೋಷಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. [೫೪]

ಬ್ರಿಟಿಷ್ ರಾಜ್ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಸರ್ಕಾರದ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ದೇವಾಲಯದ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಅಪಹಾಸ್ಯ ಮಾಡಿದರು, ಆದರೆ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಮಿಷನರಿಗಳು ಒಡಿಸ್ಸಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯದ ನೃತ್ಯ ಕಲೆಗಳ ಭಾವನಾತ್ಮಕತೆಯ ನೈತಿಕ ಆಕ್ರೋಶದ ಮೇಲೆ ನಿರಂತರ ದಾಳಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. [೫೫] [೫೬] [೫೭] ೧೮೭೨ ರಲ್ಲಿ, ವಿಲಿಯಂ ಹಂಟರ್ ಎಂಬ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ನಾಗರಿಕ ಸೇವಕ ಪುರಿಯ ಜಗನ್ನಾಥ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಿದರು ನಂತರ ಅವುಗಳ ಕುರಿತು ಬರೆದರು "ಅಸಭ್ಯ ಸಮಾರಂಭಗಳು ಆಚರಣೆಯನ್ನು ಅವಮಾನಿಸಿದವು ಮತ್ತು ರೋಲಿಂಗ್ ಕಣ್ಣುಗಳೊಂದಿಗೆ ನೃತ್ಯ ಮಾಡುವ ಹುಡುಗಿಯರು ಸಾಧಾರಣ ಆರಾಧಕನನ್ನು ಕೆಂಪಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿದರು...", ಮತ್ತು ನಂತರ ವಿಗ್ರಹ-ಪೂಜಿಸುವ ವೇಶ್ಯೆಯರೆಂದು ಅವರ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು "ಗಾಳಿ ಘರ್ಷಣೆಗಳೊಂದಿಗೆ" ತಮ್ಮ ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. [೫೮]

ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಮಿಷನರಿಗಳು ೧೮೯೨ ರಲ್ಲಿ "ನೃತ್ಯ-ವಿರೋಧಿ ಚಳುವಳಿ" ಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು, ಅಂತಹ ಎಲ್ಲಾ ನೃತ್ಯ ಪ್ರಕಾರಗಳನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿದರು. [೫೯] ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಯುಗದಲ್ಲಿ ನರ್ತಕರು ಯುರೋಪಿಯನ್ನರಿಂದ ಆಗಾಗ್ಗೆ ವೇಶ್ಯೆಯರೆಂದು ಕಳಂಕಿತರಾಗಿದ್ದರು. [೬೦] [೬೧] ೧೯೧೦ರಲ್ಲಿ, ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಸರ್ಕಾರವು ದೇವಾಲಯದ ನೃತ್ಯವನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿತು, [೬೨] ಮತ್ತು ನೃತ್ಯ ಕಲಾವಿದರು ಪ್ರದರ್ಶನ ಕಲೆಗಳಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಹಣಕಾಸಿನ ಬೆಂಬಲದ ಕೊರತೆಯಿಂದ ಕಡುಬಡತನಕ್ಕೆ ಇಳಿದರು, ಜೊತೆಗೆ ಸ್ಟೀರಿಯೊಟೈಪಿಂಗ್ ಕಳಂಕವನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. [೬೩]

ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯೋತ್ತರ

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದೇವಾಲಯದ ನೃತ್ಯ ನಿಷೇಧ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ತಾರತಮ್ಯವು ಸ್ಟೀರಿಯೊಟೈಪ್‌ಗಳನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಲು ಮತ್ತು ಒಡಿಸ್ಸಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಭಾರತದ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಕಲೆಗಳನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸಲು ಹಿಂದೂಗಳ ಚಳವಳಿಯನ್ನು ಮಾರ್ಷಲ್ ಮಾಡಿತು. [೬೪] [೬೫] [೬೬] ಈ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಿಂದಾಗಿ, ಭಾರತೀಯ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯಗಳು ಪುನರುಜ್ಜೀವನ ಮತ್ತು ಪುನರ್ನಿರ್ಮಾಣದ ಅವಧಿಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಯಿತು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಭಾರತೀಯರು ವಸಾಹತುಶಾಹಿಯಿಂದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಪಡೆದ ನಂತರ ಇದು ವೇಗವನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. [೬೭]

ಉತ್ಕಲ್ ದಿಬಾಸ್೨೦೨೨

೧೯೫೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಮತ್ತು ಪ್ರದರ್ಶಕರ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ನಂತರ ಒಡಿಸ್ಸಿಯು ಹಲವಾರು ಪ್ರಮುಖ ಭಾರತೀಯ ನೃತ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಮನ್ನಣೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಿತು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಒರಿಯಾ ಕವಿ, ನಾಟಕಕಾರ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧಕ ಕವಿಚಂದ್ರ ಕಾಳಿಚರಣ್ ಪಟ್ಟನಾಯಕ್ . ನೃತ್ಯ ಪ್ರಕಾರಕ್ಕೆ "ಒಡಿಸ್ಸಿ" ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಿದ ಕೀರ್ತಿಯೂ ಪಟ್ಟನಾಯಕ್ ಅವರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. [೬೮] [೬೯]

ರೆಪರ್ಟರಿ

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ನೃತ್ಯದ ನೃತ್ಯ (ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ) ಹಂತದಲ್ಲಿ ಒಡಿಸ್ಸಿ ನರ್ತಕಿ.

ಒಡಿಸ್ಸಿ, ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಹಿಂದೂ ಪಠ್ಯಗಳ ಮೇಲೆ ಸ್ಥಾಪಿತವಾದ ತಂಡ ನೃತ್ಯವಾಗಿದೆ. [೭೦] ಈ ನಾಟಕ-ನೃತ್ಯವು ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯದ ಒಳಗಿನ ಗರ್ಭಗುಡಿಯಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಲಗತ್ತಿಸಲಾದ ನಟಮಂದಿರದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರು ( ಮಹಾರಿಗಳು ) ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಕವಿತೆ ಅಥವಾ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕಥೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದರು. [೭೧] ಒಡಿಸ್ಸಿಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವ ಮಹಾರಿಗಳು ಶುದ್ಧ ನೃತ್ಯವನ್ನು ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸಿದರು, ಅಭಿನಯ (ಸನ್ನೆಗಳು) ಮೂಲಕ ಆಧಾರವಾಗಿರುವ ಪಠ್ಯವನ್ನು ಆಡಲು ಮತ್ತು ಸಂವಹನ ಮಾಡಿದರು. [೭೧] [೭೨] ಪ್ರದರ್ಶನ ಕಲೆಯು ಮತ್ತೊಂದು ಅಂಶವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ವಿಕಸನಗೊಂಡಿತು, ಇದರಲ್ಲಿ ಹುಡುಗರ ತಂಡಗಳು - ಹುಡುಗಿಯರಂತೆ ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ - ಗೊಟಿಪುವಾಸ್ ಒಡಿಸ್ಸಿ ಸಂಗ್ರಹವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿದರು, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಚಮತ್ಕಾರಿಕ ಮತ್ತು ಅಥ್ಲೆಟಿಕ್ ಚಲನೆಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು ಅವರು ದೇವಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ತೆರೆದ ಮೇಳಗಳ ಬಳಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿದರು. ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನಪದ ಮನರಂಜನೆಗಾಗಿ. [೪೭] [೫೩] ಭಾರತೀಯ ಸಂಪ್ರದಾಯದಲ್ಲಿ, ಸಾಧಿಸಿದ ಅನೇಕ ಗೋಟಿಪುಗಳು ತಮ್ಮ ಪ್ರೌಢಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಗುರುಗಳು (ಶಿಕ್ಷಕರು) ಆದರು. [೫೩] ಆಧುನಿಕ ಒಡಿಸ್ಸಿಯು ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ಪ್ರದರ್ಶನ ಕಲೆಯಾಗಿದೆ, ಪುರುಷರು ಮಹಿಳೆಯರೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ೧೯೫೦ ರ ದಶಕದಿಂದ ಅದರ ಪುನರ್ನಿರ್ಮಾಣವು ಹೊಸ ನಾಟಕಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಭಾರತೀಯ ನೃತ್ಯಗಳ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿದೆ.

ಪ್ರೀತಿಯು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಧರ್ಮಗಳಲ್ಲಿನ ಮಾದರಿ ಮೌಲ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಈ ವಿಷಯವು ಕೃಷ್ಣ-ಸಂಬಂಧಿತ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಇಂದ್ರಿಯ ಪ್ರೇಮ ಕವಿತೆಗಳು ಮತ್ತು ಲೈಂಗಿಕ ಒಕ್ಕೂಟದ ರೂಪಕಗಳ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು ಆರಂಭಿಕ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಒಡಿಸ್ಸಿಯಂತಹ ಅದರ ನೃತ್ಯ ಕಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಹಾತೊರೆಯುವ ಎರೋಸ್ ( ಶೃಂಗಾರ ) ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. [೭೩] [೭೪] ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ, ಜುಡಿತ್ ಹಾನ್ನಾ ಹೇಳುವಂತೆ, ಕಲಾವಿದನನ್ನು "ಅನಂತ, ದೈವಿಕ ಆತ್ಮವನ್ನು ಸೂಚಿಸಲು, ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಲು ಅಥವಾ ಮರು-ಸೃಷ್ಟಿಸಲು ಶ್ರಮಿಸಲು" ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕಲೆಯನ್ನು "ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳುವ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಸಾಧನ" ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. [೭೫] ಶಾರೀರಿಕ ಅನ್ಯೋನ್ಯತೆಯನ್ನು ಅವಮಾನಕ್ಕೆ ಕಾರಣವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಆಚರಣೆ ಮತ್ತು ಆರಾಧನೆಯ ಒಂದು ರೂಪವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಅಲ್ಲಿ ಸಂತನು ಪ್ರೇಮಿ ಮತ್ತು ಪ್ರೇಮಿ ಸಂತ. [೭೬] ಒಡಿಸ್ಸಿ ನೃತ್ಯದ ಈ ಅಂಶವು ಆಧುನಿಕ ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ನಂತರದ ಪುನರ್ನಿರ್ಮಾಣಗಳಲ್ಲಿ ನಿಗ್ರಹಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಎಂದು ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡ್ರಾ ಕಾರ್ಟರ್ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ, ಮತ್ತು "ವೈಯಕ್ತಿಕ ಕಲಾತ್ಮಕ ಉತ್ಕೃಷ್ಟತೆಯ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಧಾರ್ಮಿಕವಾದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ" ಒತ್ತು ನೀಡಲಾಗಿದೆ. [೫೩]

ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಒಡಿಸ್ಸಿ ರೆಪರ್ಟರಿ, ಎಲ್ಲಾ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಭಾರತೀಯ ನೃತ್ಯಗಳಂತೆ, ನೃತ್ಯ (ಶುದ್ಧ ನೃತ್ಯ, ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ), ನೃತ್ಯ (ಭಾವನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ನೃತ್ಯ, ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ) ಮತ್ತು ನತ್ಯ (ನಾಟಕೀಯ ನೃತ್ಯ, ಗುಂಪು) ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. [೭೭] [೭೮] ಒಡಿಸ್ಸಿಯ ಈ ಮೂರು ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಮೂಲಭೂತ ಹಿಂದೂ ಪಠ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ನಾಟ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರ, ಅಭಿನಯ ದರ್ಪಣ ಮತ್ತು ಒಡಿಶಾದ ಮಹೇಶ್ವರ ಮಹಾಪಾತ್ರರಿಂದ ೧೬ ನೇ ಶತಮಾನದ ಅಭಿನಯ ಚಂದ್ರಿಕಾದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ.

  • ನೃತ್ತ ಪ್ರದರ್ಶನವು ನೃತ್ಯದ ಅಮೂರ್ತ, ವೇಗದ ಮತ್ತು ಲಯಬದ್ಧ ಅಂಶವಾಗಿದೆ. [೭೮] ವೀಕ್ಷಕನಿಗೆ ನೃತ್ತದಲ್ಲಿ ಶುದ್ಧ ಚಲನೆಯನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಚಲನೆ, ರೂಪ, ವೇಗ, ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಮತ್ತು ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಒತ್ತು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಂಗ್ರಹದ ಈ ಭಾಗವು ಯಾವುದೇ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಾತ್ಮಕ ಅಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ, ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳುವುದಿಲ್ಲ. ಇದು ತಾಂತ್ರಿಕ ಪ್ರದರ್ಶನವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರೇಕ್ಷಕರ ಇಂದ್ರಿಯಗಳನ್ನು (ಪ್ರಕೃತಿ) ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
  • ನೃತ್ಯವು ನೃತ್ಯದ ನಿಧಾನ ಮತ್ತು ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಶೀಲ ಅಂಶವಾಗಿದೆ. ಇದು ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ಸಂವಹನ ಮಾಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತದೆ. ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಹಿಂದೂ ನೃತ್ಯ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಲ್ಲಿ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ವಿಷಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಕಥಾಹಂದರ. [೭೯] [೭೮] ನೃತ್ಯದಲ್ಲಿ, ನೃತ್ಯ -ನಟನೆಯು ಸನ್ನೆಗಳ ಸಂಕೇತ ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಸಂಗೀತದ ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳಿಗೆ ಹೊಂದಿಸಲಾದ ದೇಹದ ಚಲನೆಯ ಮೂಲಕ ಪದಗಳ ಮೂಕ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಸೇರಿಸಲು ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತದೆ. ಸಂಗ್ರಹದ ಈ ಭಾಗವು ಸಂವೇದನಾ ಆನಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಇದು ವೀಕ್ಷಕರ ಭಾವನೆಗಳು ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸನ್ನು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
  • ನಾಟ್ಯಂ ಒಂದು ನಾಟಕವಾಗಿದೆ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ತಂಡದ ಪ್ರದರ್ಶನ, ಆದರೆ ನರ್ತಕಿಯು ಆಧಾರವಾಗಿರುವ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಸೂಚಿಸಲು ಕೆಲವು ಪ್ರಮಾಣಿತ ದೇಹದ ಚಲನೆಗಳನ್ನು ಬಳಸುವ ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಪ್ರದರ್ಶನಕಾರರಿಂದ ನಟಿಸಬಹುದು. ಒಂದು ನತ್ಯವು ನೃತ್ಯದ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ. [೮೦] [೭೮]
  • ಮೋಕ್ಷವು ಒಡಿಸ್ಸಿಯ ಹವಾಮಾನದ ಶುದ್ಧ ನೃತ್ಯವಾಗಿದ್ದು, ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಆತ್ಮ ಮತ್ತು ಪ್ರಶಾಂತತೆಯ ವಿಮೋಚನೆಯನ್ನು ಹೈಲೈಟ್ ಮಾಡುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. [೮೧]

ಒಡಿಸ್ಸಿ ನೃತ್ಯ ವಾಚನಗೋಷ್ಠಿಗಳು ಒಡಿಯಾ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ಒಡಿಸ್ಸಿ ಸಂಗೀತ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ರಾಗಗಳು ಮತ್ತು ತಾಳಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿ ಅನುಸರಿಸುತ್ತದೆ. [೮೨] ಒಡಿಸ್ಸಿ ನೃತ್ಯದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುವ ತಾಳಗಳೆಂದರೆ ಏಕತಾಳಿ, ಖೇಮತ, ರೂಪಕ, ತ್ರಿಪಟ, ಜಂಪಾ, ಜಾತಿ ತಾಳ, ಅಡತಲಿ, ಮಠ, ಆದಿತಾಳ, ಸರಿಮನ, ಕುಡುಕ ಮತ್ತು ಇತರವುಗಳು.

ಅನುಕ್ರಮ

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಒಡಿಸ್ಸಿ ರೆಪರ್ಟರಿ ಅನುಕ್ರಮವು ಮಂಗಳಾಚರಣೆ ಎಂಬ ಆವಾಹನೆಯೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. [೮೩] ದೇವರು ಅಥವಾ ದೇವಿಯನ್ನು ಸ್ತುತಿಸುವ ಶ್ಲೋಕವನ್ನು (ಸ್ತೋತ್ರ) ಹಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಜಗನ್ನಾಥನಿಗೆ (ವಿಷ್ಣುವಿನ ಅವತಾರ ), ಇದರ ಅರ್ಥವನ್ನು ನೃತ್ಯದ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. [೮೪] ಮಂಗಳಾಚರಣೆಯ ನಂತರ ಪುಷ್ಪಾಂಜಲಿ (ಹೂವಿನ ಅರ್ಪಣೆ) ಮತ್ತು ಭೂಮಿ ಪ್ರಾಣಮ್ (ಭೂಮಿ ತಾಯಿಗೆ ನಮಸ್ಕಾರ). [೮೪] ಆವಾಹನೆಯು ತ್ರಿಖಂಡಿ ಪ್ರಣಾಮ್ ಅಥವಾ ಮೂರು ಪಟ್ಟು ನಮಸ್ಕಾರವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ - ದೇವತೆಗಳಿಗೆ (ದೇವರುಗಳು), ಗುರುಗಳಿಗೆ (ಶಿಕ್ಷಕರು) ಮತ್ತು ಲೋಕಗಳು ಅಥವಾ ರಸಿಕರಿಗೆ (ಸಹ ನೃತ್ಯಗಾರರು ಮತ್ತು ಪ್ರೇಕ್ಷಕರು). [೮೫] ಒಡಿಸ್ಸಿ ಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಮುಂದಿನ ಅನುಕ್ರಮ ಹಂತವೆಂದರೆ ಬಟು, ಇದನ್ನು ಬಟ್ಟು ನೃತ್ಯ ಅಥವಾ ಸ್ಥಾಯಿ ನೃತ್ಯ ಅಥವಾ ಬಟುಕಾ ಭೈರವ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. [೮೬] [೮೭] ಇದು ವೇಗದ ಗತಿಯ, ಶುದ್ಧ ನೃತ್ಯ ( ನೃತ ) ಶಿವನ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ನೃತ್ಯದ ಈ ಭಾಗದೊಂದಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಹಾಡು ಅಥವಾ ಪಠಣವಿಲ್ಲ, ಕೇವಲ ಲಯಬದ್ಧ ಸಂಗೀತ. ಒಡಿಸ್ಸಿಯಲ್ಲಿನ ಈ ಶುದ್ಧ ನೃತ್ಯ ಅನುಕ್ರಮವು ಪಲ್ಲವಿಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಕಣ್ಣುಗಳು, ಕುತ್ತಿಗೆ, ಮುಂಡ ಮತ್ತು ಪಾದಗಳ ನಿಧಾನ, ಆಕರ್ಷಕವಾದ ಮತ್ತು ಭಾವಗೀತಾತ್ಮಕ ಚಲನೆಗಳು ಮತ್ತು ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ವೇಗದ ಗತಿಯಲ್ಲಿ ಕ್ಲೈಮ್ಯಾಕ್ಸ್‌ಗೆ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಕ್ರೆಸೆಂಡೋದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತದೆ. [೮೪] [೮೭]

ನೃತ್ಯವು ಮುಂದಿನದನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅಭಿನಯ, ಅಥವಾ ಒಂದು ಹಾಡು ಅಥವಾ ಕಾವ್ಯದ ಒಂದು ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯ ನೃತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. [೮೮] [೮೭] ನರ್ತಕಿ(ಗಳು) ಮುದ್ರೆಗಳು (ಕೈ ಸನ್ನೆಗಳು), ಭಾವಗಳು (ಮನಸ್ಥಿತಿ, ಭಾವನೆಗಳು), ಕಣ್ಣು ಮತ್ತು ದೇಹದ ಚಲನೆಯನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಸಂಕೇತ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಕಥೆಯನ್ನು ಸಂವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. [೮೯] ನೃತ್ಯವು ದ್ರವ, ಆಕರ್ಷಕ ಮತ್ತು ಇಂದ್ರಿಯವಾಗಿದೆ. ಒಡಿಸ್ಸಿಯಲ್ಲಿ ಅಭಿನಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕೃತ ಅಥವಾ ಒಡಿಯಾ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಪಠಿಸುವ ಪದ್ಯಗಳಿಗೆ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. [೯೦] ಒರಿಯಾ ಹಾಡುಗಳ ಮೇಲಿನ ಅಭಿನಯಗಳು ಅಥವಾ ಸಂಸ್ಕೃತ ಅಷ್ಟಪದಿಗಳು ಅಥವಾ ದಶಾವತಾರ ಸ್ತೋತ್ರಂ ( ವಿಷ್ಣುವಿನ ಹತ್ತು ಅವತಾರಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ) ಅಥವಾ ಅರ್ಧನಾರಿ ಸ್ತೋತ್ರಂ (ಅರ್ಧ ಪುರುಷ, ಅರ್ಧ ಮಹಿಳೆ ದೈವಿಕ ರೂಪ) ನಂತಹ ಸಂಸ್ಕೃತ ಸ್ತುತಿಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ. ಪ್ರಾದೇಶಿಕವಾಗಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾದ ಅನೇಕ ಅಭಿನಯ ಸಂಯೋಜನೆಗಳು ರಾಧಾ-ಕೃಷ್ಣ ಥೀಮ್ ಅನ್ನು ಆಧರಿಸಿವೆ. [೯೧] ಜಯದೇವ ಬರೆದ ರಾಧಾ-ಕೃಷ್ಣ ಪ್ರೇಮ ಕಾವ್ಯದ ಗೀತಗೋವಿಂದ ಅಸ್ತಪದಿಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಒಡಿಶಾದಲ್ಲಿ ನೃತ್ಯ ಸಂಗ್ರಹದ ಭಾಗವಾಗಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. [೮೪] [೯೨]

ನಾಟ್ಯ ಭಾಗ, ಅಥವಾ ನೃತ್ಯ ನಾಟಕ, ಅನುಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಮುಂದಿನದು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹಿಂದೂ ಪುರಾಣಗಳು, ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಪೌರಾಣಿಕ ನಾಟಕಗಳನ್ನು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. [೯೩]

ಒಡಿಸ್ಸಿ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಭಾಗವೆಂದರೆ ಪ್ರದರ್ಶನದ ಅನುಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಮೋಕ್ಷ (ಅಥವಾ ಮೋಕ್ಷ [೯೪] ) ಅಂತಿಮ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಇದು ವಾಚನದ ಮುಕ್ತಾಯದ ಐಟಂ. [೮೪] ಹಿಂದೂ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಲ್ಲಿ ಮೋಕ್ಷ ಎಂದರೆ "ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ವಿಮೋಚನೆ". ಈ ನೃತ್ಯ ಆಂದೋಲನವು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಬಿಡುಗಡೆ ಮತ್ತು ಆತ್ಮ ವಿಮೋಚನೆಯ ಅರ್ಥವನ್ನು ತಿಳಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತದೆ, ಶುದ್ಧ ಸೌಂದರ್ಯದ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಏರುತ್ತದೆ. ಚಲನೆ ಮತ್ತು ಭಂಗಿಯು ವೇಗದ ವೇಗದ ಶುದ್ಧ ನೃತ್ಯದ ಪರಾಕಾಷ್ಠೆಯಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. [೮೪]

ಮೂಲ ಚಲನೆಗಳು ಮತ್ತು ಮುದ್ರೆಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಭುವನೇಶ್ವರದಲ್ಲಿ ಒಡಿಸ್ಸಿ ಮುದ್ರಾ ಭಿತ್ತಿಚಿತ್ರಗಳು
ಕೋನಾರ್ಕ್ ಸೂರ್ಯ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಒಡಿಸ್ಸಿ ಭಂಗಿ

ಒಡಿಸ್ಸಿಯ ಮೂಲ ಘಟಕವನ್ನು ಭಂಗಾಸ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳು ಎಂಟು ಬೆಲಿಸ್ ಅಥವಾ ದೇಹದ ಸ್ಥಾನಗಳು ಮತ್ತು ಚಲನೆಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ, ಅನೇಕ ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ. [೪೩] ಚಲನೆಯು ಉತಾಸ್ (ಏರುತ್ತಿರುವ ಅಥವಾ ಮೇಲಕ್ಕೆ), ಬೈಥಾಸ್ (ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುವುದು ಅಥವಾ ಕೆಳಗೆ) ಅಥವಾ ಸ್ತಂಕಸ್ (ನಿಂತಿರುವುದು). [೪೩] ನೃತ್ಯದ ನೆಲದ ಮೇಲಿನ ನಡಿಗೆಗಳು ಅಥವಾ ಚಲನೆಯನ್ನು ಚಾಲಿಸ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪಠ್ಯಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಚಲನೆಯ ಗತಿ ಭಾವನೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಬುರ್ಹಾಸ್ ಅಥವಾ ಕ್ವಿಕ್ ಪೇಸ್ ಉತ್ಸಾಹವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ನಿಧಾನವಾದ ಗೊಂದಲದ ವೇಗವು ಖಿನ್ನತೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಸೌಂದರ್ಯಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕಾಗಿ, ಚಲನೆಯು ಒಂದು ಕೋರ್, ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಅಥವಾ ನೆಲದ ಒಂದು ಬಿಂದುವಿನ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಪ್ರತಿ ನರ್ತಕಿಯು ತನ್ನ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಚೌಕದ ಜಾಗವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಸ್ಪಿನ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಅದರೊಳಗೆ ಹಿಡಿದಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. [೪೩] ಪಾದ ಚಲನೆ ಅಥವಾ ಪಾದ ಭೇದಗಳು ಕೂಡ ಮೂಲಭೂತ ನೃತ್ಯ ಘಟಕಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ಮತ್ತು ಒಡಿಸ್ಸಿಯು ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಆರು ಹೊಂದಿದೆ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಭಾರತೀಯ ನೃತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ನಾಲ್ಕಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿದೆ. [೪೩]

ಒಡಿಸ್ಸಿಯಲ್ಲಿನ ಮೂರು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ನೃತ್ಯ ಸ್ಥಾನಗಳು: [೯೫]

  • ಸಮಭಂಗ - ಚದರ ಸ್ಥಾನ, ಎರಡು ಕಾಲುಗಳ ಮೇಲೆ ಸಮಾನವಾಗಿ ತೂಕವನ್ನು ಇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಬೆನ್ನುಮೂಳೆಯು ನೇರವಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಮೊಣಕೈಗಳನ್ನು ಬಾಗಿಸಿ ತೋಳುಗಳನ್ನು ಮೇಲಕ್ಕೆತ್ತಿ.
  • ಅಭಂಗ - ದೇಹದ ತೂಕವು ಅಕ್ಕಪಕ್ಕಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ, ಆಳವಾದ ಕಾಲು ಬಾಗುವಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ, ಪಾದಗಳು ಮತ್ತು ಮೊಣಕಾಲುಗಳನ್ನು ಹೊರಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಒಂದು ಸೊಂಟವು ಪಕ್ಕಕ್ಕೆ ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತದೆ.
  • ತ್ರಿಭಂಗ - ದೇಹದ ಒಂದು S-ಆಕಾರದ ಮೂರು-ಪಟ್ಟು ಬಾಗುವುದು, ಮುಂಡವು ಒಂದು ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ವಿಚಲನಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ತಲೆ ಮತ್ತು ಸೊಂಟವು ಮುಂಡದ ವಿರುದ್ಧ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ತಿರುಗುತ್ತದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಕೈಗಳು ಮತ್ತು ಕಾಲುಗಳು ದೇಹವನ್ನು ಎರಡು ಚೌಕಗಳ (ಆಯತ) ಸಂಯೋಜನೆಯಾಗಿ ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ, ಇದು ಉಲ್ಲೇಖದ ಸೌಂದರ್ಯದ ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಪುರಾತನ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪಠ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅದರ ರೂಪಗಳು ಇತರ ಹಿಂದೂ ನೃತ್ಯ ಕಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ತ್ರಿಭಂಗ ಭಂಗಿಗಳು ಒಡಿಸ್ಸಿಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದವು ಮತ್ತು ಅವು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯದ ಉಬ್ಬುಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. [೯೬]

ಮುದ್ರೆಗಳು ಅಥವಾ ಹಸ್ತಗಳು ಕೈ ಸನ್ನೆಗಳಾಗಿವೆ, ಇವುಗಳನ್ನು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕ್ರಿಯೆಯ ಅರ್ಥವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. [೯೭] ಭಾರತದ ಎಲ್ಲಾ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯಗಳಂತೆ, ಒಡಿಸ್ಸಿಯ ಉದ್ದೇಶವು ಸೂಕ್ತವಾದ ಕೈ ಮತ್ತು ಮುಖದ ಸನ್ನೆಗಳ ಮೂಲಕ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಭಾವನೆಗಳು, ಮನಸ್ಥಿತಿ ಮತ್ತು ಆಂತರಿಕ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸುವುದು. ಆಧುನಿಕ ಒಡಿಸ್ಸಿ ನೃತ್ಯದಲ್ಲಿ 63 ಹಸ್ತಗಳಿವೆ, ಮತ್ತು ಇವುಗಳು ಪ್ಯಾನ್-ಇಂಡಿಯನ್ ಹಿಂದೂ ಪಠ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ರೀತಿಯ ಹೆಸರುಗಳು ಅಥವಾ ರಚನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ಆದರೆ ಅಭಿನಯ ಚಂದ್ರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ನಿಕಟವಾಗಿ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯಾಗುತ್ತವೆ. [೪೩] ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಪಠ್ಯಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಇವುಗಳನ್ನು ಮೂರು ಉಪವಿಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ:

  • ಅಸಂಯುಕ್ತ ಹಸ್ತ - ಏಕ ಕೈ ಮುದ್ರೆಗಳು - ೨೮ ಪ್ರಕಾರ (ಸನ್ನೆಗಳು, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ನಮಸ್ಕಾರ, ಪ್ರಾರ್ಥನೆ, ಅಪ್ಪುಗೆ, ಶಕ್ತಿ, ಬಂಧ, ಸ್ವಿಂಗ್, ಗಾಡಿ, ಚಿಪ್ಪು, ಬಾಣ, ವಸ್ತುವನ್ನು ಹಿಡಿದಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವುದು, ಚಕ್ರ, ಇತ್ಯಾದಿ. )
  • ಸಂಯುಕ್ತ ಹಸ್ತ - ಎರಡು ಕೈ ಮುದ್ರೆಗಳು - ೨೪ ಪ್ರಕಾರ (ಸನ್ನೆಗಳು, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಧ್ವಜ, ಹೂವು, ಪಕ್ಷಿ ಅಥವಾ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಚಂದ್ರ, ಹಿಡಿಯುವಂತಹ ಕ್ರಿಯೆ, ಇತ್ಯಾದಿ. )
  • ನೃತ್ಯ ಹಸ್ತ - "ಶುದ್ಧ ನೃತ್ಯ" ಮುದ್ರೆಗಳು

ಮುದ್ರಾ ಪದ್ಧತಿಯು ನಂದಿಕೇಶವರ "ಅಭಿನಯ ದರ್ಪಣ" ಮತ್ತು ಭರತ ಮುನಿಯ ಪ್ರಾಚೀನ ನಾಟ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರದಿಂದ ಬಂದಿದೆ. [೯೮]

ವೇಷಭೂಷಣಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
The Odissi costume.
ಒಡಿಸ್ಸಿ ವೇಷಭೂಷಣ

ಒಡಿಸ್ಸಿ ನೃತ್ಯಗಾರರು ಮೇಕ್ಅಪ್ ಮತ್ತು ಆಭರಣಗಳೊಂದಿಗೆ ವರ್ಣರಂಜಿತವಾಗಿ ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಒಡಿಸ್ಸಿ ನರ್ತಕರು ಧರಿಸುವ ಸೀರೆಯು ಗಾಢ ಬಣ್ಣದಿಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸ್ಥಳೀಯ ರೇಷ್ಮೆಯಿಂದ ( ಪಟ್ಟಸಾರಿ ). [೯೯] ಇದನ್ನು ಮಡಿಕೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ಪಾದದ ಕೆಲಸದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗರಿಷ್ಠ ನಮ್ಯತೆಯನ್ನು ಅನುಮತಿಸಲು ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಪ್ಲೀಟ್ ಟೈಲರ್ ಅನ್ನು ಹೊಲಿಯಲಾಗುತ್ತದೆ. [೧೦೦] ಈ ಸೀರೆಗಳು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ವಿನ್ಯಾಸಗಳು ಮತ್ತು ಅಲಂಕಾರಗಳೊಂದಿಗೆ ಒಡಿಶಾದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಮುದ್ರಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ ಮತ್ತು ಸಂಬಲ್ಪುರಿ ಸೀರೆ ಮತ್ತು ಬೊಮ್ಕೈ ಸೀರೆಯಾಗಿರಬಹುದು .

ನೃತ್ಯ ಪ್ರದರ್ಶನದ ಮೊದಲು ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ಮೇಕಪ್ ಕಲಾವಿದ

ಆಭರಣವು ಬೆಳ್ಳಿಯ ತುಂಡುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ, ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯದಲ್ಲಿ ಒಲವು ಹೊಂದಿರುವ ಲೋಹ. [೧೦೧] ಕೂದಲನ್ನು ಕಟ್ಟಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯದ ಶಿಖರವನ್ನು ಹೋಲುವ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಬನ್‌ಗೆ ಎಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸೀತಿಯಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. [೧೦೨] [೧೦೩] ಕೇಶಶೈಲಿಯು ಚಂದ್ರನ ಆಕಾರದ ಬಿಳಿ ಹೂವುಗಳ ಕ್ರೆಸ್ಟ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದು. ಅಥವಾ ನವಿಲು ಗರಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮುಕೂಟ್ ಎಂಬ ರೀಡ್ ಕಿರೀಟವನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದು ( ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ಸಾಂಕೇತಿಕತೆ). ನರ್ತಕರ ಹಣೆಯ ಮೇಲೆ ಟಿಕ್ಕಾದಿಂದ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಕ ( ಟಿಕ್ಕಾ ನೇತಾಡುವ ತಲೆಯ ತುಂಡು) ನಂತಹ ವಿವಿಧ ಆಭರಣಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕಣ್ಣುಗಳು ಕಾಜಲ್ (ಕಪ್ಪು ಐಲೈನರ್ ) ನೊಂದಿಗೆ ಸುತ್ತುತ್ತವೆ. [೧೦೪]

ಕಪಾ ಅಥವಾ ಇಯರ್ ರಿಂಗ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಇಯರ್ ಕವರ್‌ಗಳು ತಲೆಯ ಬದಿಗಳನ್ನು ಅಲಂಕರಿಸುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ನೆಕ್ಲೇಸ್ ಕುತ್ತಿಗೆಯನ್ನು ಅಲಂಕರಿಸುತ್ತದೆ. ನರ್ತಕಿ ಮೇಲಿನ ತೋಳಿನ ಮೇಲೆ ಬಹಿಚೂಡಿ ಅಥವಾ ಬಾಜುಬಂದ್ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಒಂದು ಜೋಡಿ ತೋಳುಗಳನ್ನು ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಮಣಿಕಟ್ಟನ್ನು ಕಂಕಣದಿಂದ (ಬಳೆಗಳು) ಮುಚ್ಚಲಾಗುತ್ತದೆ. [೧೦೫] ಸೊಂಟದಲ್ಲಿ ಅವರು ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಬೆಲ್ಟ್ ಅನ್ನು ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ, ಅದು ಸೀರೆಯ ಒಂದು ತುದಿಯನ್ನು ಕಟ್ಟುತ್ತದೆ. ಕಣಕಾಲುಗಳನ್ನು ಚರ್ಮದ ತುಂಡಿನಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲಾಗಿದೆ, ಅದರ ಮೇಲೆ ಘಂಟೆಗಳು ( ಘುಂಗ್ರೂ ). [೧೦೬] ನರ್ತಕಿಯ ಅಂಗೈಗಳು ಮತ್ತು ಅಡಿಭಾಗಗಳನ್ನು ಆಲ್ಟಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದ ಬಣ್ಣದಿಂದ ಚಿತ್ರಿಸಬಹುದು.

ಆಧುನಿಕ ಒಡಿಸ್ಸಿ ಪುರುಷ ಪ್ರದರ್ಶಕರು ಧೋತಿಯನ್ನು ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ - ಸೊಂಟದ ಸುತ್ತ ಕಟ್ಟಿದ, ಚಲನೆಗೆ ನೆರಿಗೆಯ ಮತ್ತು ಕಾಲುಗಳ ನಡುವೆ ಸಿಕ್ಕಿಸಿದ ಅಗಲವಾದ ಬಟ್ಟೆ; ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮೊಣಕಾಲು ಅಥವಾ ಕೆಳಕ್ಕೆ ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತದೆ. ದೇಹದ ಮೇಲ್ಭಾಗವು ಬರಿಯ ಎದೆಯಿಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಉದ್ದವಾದ ತೆಳುವಾದ ಮಡಿಸಿದ ಅರೆಪಾರದರ್ಶಕ ಹಾಳೆಯನ್ನು ಒಂದು ಭುಜದ ಮೇಲೆ ಸುತ್ತುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಗಲವಾದ ಬೆಲ್ಟ್‌ನ ಕೆಳಗೆ ಕೂಡಿರುತ್ತದೆ. [೧೦೭]  

ಸಂಗೀತ ಮತ್ತು ವಾದ್ಯಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಒಡಿಸ್ಸಿ ನೃತ್ಯವು ಒಡಿಶಾ ರಾಜ್ಯದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತ, ಒಡಿಸ್ಸಿ ಸಂಗೀತದೊಂದಿಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಒಡಿಸ್ಸಿ ರಾಗಗಳೆಂದರೆ ಕಲ್ಯಾಣ, ನಾಟ, ಶ್ರೀ ಗೌಡ, ಬರಡಿ, ಪಂಚಮ, ಧನಶ್ರೀ, ಕರ್ನಾಟ, ಭೈರವೀ ಮತ್ತು ಶೋಕಬರದಿ . [೧೦೮]

ಒಡಿಸ್ಸಿ ನೃತ್ಯ, ರಾಗಿಣಿ ದೇವಿ ಹೇಳುವಂತೆ, "ದೃಶ್ಯೀಕರಿಸಿದ ಸಂಗೀತ" ದ ಒಂದು ರೂಪವಾಗಿದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ರಾಗಗಳು ಮತ್ತು ರಾಗಿಣಿಗಳು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಮತ್ತು ಮಾಧ್ಯಮಿಕ ಸಂಗೀತ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಸಂಗೀತಗಾರರಿಂದ ಸಂಯೋಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನರ್ತಕಿಯ ಮೂಲಕ ಅರ್ಥೈಸಲಾಗುತ್ತದೆ. [೧೦೯] ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಟಿಪ್ಪಣಿಯು ಒಂದು ಸಾಧನವಾಗಿದೆ, ಒಂದು ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಭಾರತೀಯ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಚಿತ್ತವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಒಡಿಸ್ಸಿಯು ಪಾರಿಜಾ ಮೂಲಕ ಹಾಡಿನಲ್ಲಿ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲು ಜೊತೆಗೂಡುತ್ತಾನೆ. [೧೦೯] ಪ್ರದರ್ಶನವು ಔಪಚಾರಿಕವಾಗಿರಲಿ ಅಥವಾ ನರ್ತನ ಮತ್ತು ನಟಂಗಿಯಲ್ಲಿ ಹಬ್ಬಗಳ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಜೀವನದ ಜನಪದ ಆಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸುವಂತೆ ಕಡಿಮೆ ಔಪಚಾರಿಕವಾಗಿರಲಿ ಇದು ನಿಜ. [೧೦೯]

ಒಡಿಸ್ಸಿ ತಂಡವು ಸಂಗೀತಗಾರರು ಮತ್ತು ಸಂಗೀತ ವಾದ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಆರ್ಕೆಸ್ಟ್ರಾವು ವಿವಿಧ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಸಂಗೀತ ವಾದ್ಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಮರ್ದಲ (ಬ್ಯಾರೆಲ್ ಡ್ರಮ್), ಹಾರ್ಮೋನಿಯಂ, ಕೊಳಲು, ಸಿತಾರ್, ಪಿಟೀಲು, ಬೆರಳುಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದಿರುವ ತಾಳಗಳು ಮತ್ತು ಇತರವುಗಳು. [೧೧೦]

ಒಡಿಸ್ಸಿ ಗುಂಪಿನ ಪ್ರದರ್ಶನ

ಶೈಲಿಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಒಡಿಸ್ಸಿ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ಮೂರು ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದೆ: ಮಹಾರಿ, ನರ್ತಕಿ ಮತ್ತು ಗೋಟಿಪುವಾ :

  • ಮಹಾರಿಗಳು ಒರಿಯಾ ದೇವದಾಸಿಗಳು ಅಥವಾ ದೇವಾಲಯದ ಹುಡುಗಿಯರು, ಅವರ ಹೆಸರು ಮಹಾ (ಶ್ರೇಷ್ಠ) ಮತ್ತು ನಾರಿ (ಹುಡುಗಿ), ಅಥವಾ ಮಹ್ರಿ (ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿದವರು) ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಪುರಿಯ ಜಗ್ಗನಾಥನ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದವರು. ಮುಂಚಿನ ಮಹಾರಿಗಳು ನೃತ್ತ (ಶುದ್ಧ ನೃತ್ಯ) ಮತ್ತು ಅಭಿನಯ (ಕಾವ್ಯದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ) ಅನ್ನು ವಿವಿಧ ಹಿಂದೂ ದೇವರುಗಳು ಮತ್ತು ದೇವತೆಗಳಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿಸಿದರು, ಜೊತೆಗೆ ಪುರಾಣ ಪುರಾಣಗಳು ಮತ್ತು ವೈದಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದರು. [೧೧೧] ನಂತರ, ಮಹರಿಗಳು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಜಯದೇವ್ ಅವರ ಗೀತ ಗೋವಿಂದ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ನೃತ್ಯ ಅನುಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದರು. [೧೧೧] ಈ ಶೈಲಿಯು ಹೆಚ್ಚು ಇಂದ್ರಿಯ ಮತ್ತು ನೃತ್ಯ, ಸಂಗೀತ ಮತ್ತು ಪ್ರದರ್ಶನ ಕಲೆಗಳ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪಠ್ಯಗಳಿಗೆ ಹತ್ತಿರವಾಗಿದೆ. [೧೧೧]
  • ಗೋಟಿಪುಗಳು ಬಾಲಕಿಯರ ವೇಷ ಧರಿಸಿ ಮಹಾರಿಗಳಿಂದ ನೃತ್ಯವನ್ನು ಕಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಈ ಶೈಲಿಯು ಸಮರ ಕಲೆಗಳು, ಅಥ್ಲೆಟಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಚಮತ್ಕಾರಿಕಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಗೋಟಿಪುವಾಗಳು ಈ ಸಂಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ದೇವಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಜಾತ್ರೆಯ ಮೈದಾನದ ಹೊರಗೆ ಜಾನಪದ ಮನರಂಜನೆಯಾಗಿ ನೃತ್ಯ ಮಾಡಿದರು. [೧೧೧]
  • ನರ್ತಕಿ ನೃತ್ಯವು ಬ್ರಿಟಿಷರ ಕಾಲಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲು ಪ್ರಚಲಿತದಲ್ಲಿದ್ದ ರಾಜಮನೆತನದ ಆಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿತ್ತು. [೧೧೨] [೧೧೩]

ಶಾಲೆಗಳು, ತರಬೇತಿ ಮತ್ತು ಗುರುತಿಸುವಿಕೆ

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಪ್ರದರ್ಶಕರು ಜನಪ್ರಿಯ ಭಾರತೀಯ ಮಹಾಕಾವ್ಯ-ರಾಮಾಯಣವನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ ಒಡಿಸ್ಸಿ ನೃತ್ಯ ಅಭಿನಯದಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ

ಒಡಿಸ್ಸಿ ಮೆಸ್ಟ್ರೋಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರದರ್ಶಕರು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಕೇಲುಚರಣ್ ಮೊಹಾಪಾತ್ರ, ಪಂಕಜ್ ಚರಣ್ ದಾಸ್, ದೇಬಾ ಪ್ರಸಾದ್ ದಾಸ್ ಮತ್ತು ರಘುನಾಥ್ ದತ್ತಾ ಅವರು ನಲವತ್ತರ ದಶಕದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಐವತ್ತರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಒಡಿಸ್ಸಿಯನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸಿದ ನಾಲ್ಕು ಪ್ರಮುಖ ಗುರುಗಳು. ಸಂಜುಕ್ತ ಪಾಣಿಗ್ರಾಹಿ ಕೇಲುಚರಣ್ ಮೊಹಾಪಾತ್ರ ಅವರ ಪ್ರಮುಖ ಶಿಷ್ಯರಾಗಿದ್ದರು, ಅವರು ಭಾರತ ಮತ್ತು ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಒಡಿಸ್ಸಿಯನ್ನು ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳಿಸಿದರು. ಅರವತ್ತರ ದಶಕದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಕೇಲುಚರಣ್ ಮೊಹಾಪಾತ್ರ ಅವರ ಇತರ ಮೂವರು ಶಿಷ್ಯರಾದ ಕುಂಕುಮ್ ಮೊಹಾಂತಿ ಮತ್ತು ಸೋನಾಲ್ ಮಾನ್ಸಿಂಗ್ ಅವರು ಭಾರತ ಮತ್ತು ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಅಭಿನಯಕ್ಕಾಗಿ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದರು. ದೇಬಿ ಬಸು, ಝೇಲಂ ಪರಾಂಜಪೆ ಮತ್ತು ದಕ್ಷ ಮಶ್ರುವಾಲಾ ಸೇರಿದಂತೆ ಇತರ ಕೆಲವು ಗಮನಾರ್ಹ ಶಿಷ್ಯರು ಸೇರಿದ್ದಾರೆ. ಲಕ್ಷ್ಮೀಪ್ರಿಯಾ ಮಹಾಪಾತ್ರ ಅವರು 1948 ರಲ್ಲಿ ಕಟಕ್‌ನ ಅನ್ನಪೂರ್ಣ ಥಿಯೇಟರ್‌ನಲ್ಲಿ ಒಡಿಸ್ಸಿ ಅಭಿನಯದ ತುಣುಕನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದರು, ಇದು ಸಮಕಾಲೀನ ಪುನರುಜ್ಜೀವನದ ನಂತರ ಮೊದಲ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಒಡಿಸ್ಸಿ ನೃತ್ಯ ಪ್ರದರ್ಶನವಾಗಿದೆ. [೧೧೪] ಒಡಿಸ್ಸಿ ನೃತ್ಯಕ್ಕೆ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ನೀಡುವಲ್ಲಿ ಗುರು ಮಾಯಾಧರ್ ರಾವುತ್ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ೧೯೫೫ ರಲ್ಲಿ ಮುದ್ರಾ ವಿನಿಯೋಗವನ್ನು ಮತ್ತು ಒಡಿಸ್ಸಿ ನೃತ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಂಚಾರಿಭಾವವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಗೀತ ಗೋವಿಂದ ಅಷ್ಟಪದಿಗಳಲ್ಲಿ ಶೃಂಗಾರ ರಸವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಿದರು. ಅವರ ಗಮನಾರ್ಹ ಸಂಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ ಪಶ್ಯತಿ ದಿಶಿ ದಿಶಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಿಯಾ ಚಾರು ಶಿಲೆ ಸೇರಿವೆ. ೧೯೬೧ ಸಂಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಶಾಲೆಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

 

ಐಐಟಿ ಭುವನೇಶ್ವರ

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಒಡಿಸ್ಸಿಯನ್ನು ೨೦೧೫ ರಿಂದ ಇಂಡಿಯನ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ ಭುವನೇಶ್ವರದ ಬಿ.ಟೆಕ್ ಪಠ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಪಠ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸುವ ಮೊದಲ ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ತಾಂತ್ರಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. [೧೧೫] [೧೧೬] [೧೧೭]

ಅತಿದೊಡ್ಡ ಒಡಿಸ್ಸಿ ನೃತ್ಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಗಿನ್ನೆಸ್ ವಿಶ್ವ ದಾಖಲೆಗಳು .

ಗಿನ್ನೆಸ್ ವಿಶ್ವ ದಾಖಲೆಗಳಲ್ಲಿ

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಒಂದೇ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಒಡಿಸ್ಸಿ ನೃತ್ಯಗಾರರ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸಭೆಯ ಸಾಧನೆಯನ್ನು ಗಿನ್ನೆಸ್ ವಿಶ್ವ ದಾಖಲೆಗಳು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿವೆ. ೫೫೫ ಒಡಿಸ್ಸಿ ನರ್ತಕರು ೨೩ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೧ ರಂದು ಒಡಿಶಾದ ಭುವನೇಶ್ವರದ ಕಳಿಂಗ ಕ್ರೀಡಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸಲಾದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿದರು. ನರ್ತಕರು ಒಡಿಸ್ಸಿ ರೆಪರ್ಟರಿಯಿಂದ ಮಂಗಳಾಚರಣ, ಬಟ್ಟು, ಪಲ್ಲವಿ, ಅಭಿನಯ ಮತ್ತು ಮೋಕ್ಷ್ಯ ನೃತ್ಯಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದರು. [೧೧೮] [೧೧೯]

೧೦೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಒಡಿಸ್ಸಿ ನೃತ್ಯಗಾರರು ವರ್ಲ್ಡ್ ಕಲ್ಚರಲ್ ಫೆಸ್ಟಿವಲ್ [೧೨೦] [೧೨೧] ೧೨ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೬ ನಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿದರು. ಇದು ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಒಂದೇ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಒಡಿಸ್ಸಿ ನೃತ್ಯಗಾರರ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸಭೆಯಾಗಿದೆ.

ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಒಡಿಸ್ಸಿ ಕೇಂದ್ರ

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಬೈಸಾಲಿ ಮೊಹಂತಿ ಅವರು ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್ ಒಡಿಸ್ಸಿ ಕೇಂದ್ರವನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದರು.

ಒಡಿಸ್ಸಿ ನೃತ್ಯ ಕೇಂದ್ರವನ್ನು ಜನವರಿ ೨೦೧೬ ರಿಂದ ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ತೆರೆಯಲಾಗಿದೆ. [೧೨೨] ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್ ಒಡಿಸ್ಸಿ ಸೆಂಟರ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಇದು ಒಡಿಸ್ಸಿ ನರ್ತಕಿ ಮತ್ತು ನೃತ್ಯ ಸಂಯೋಜಕ ಬೈಸಾಲಿ ಮೊಹಾಂತಿ ಅವರ ಉಪಕ್ರಮವಾಗಿದೆ, ಅವರು ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ವಿದ್ವಾಂಸರೂ ಆಗಿದ್ದಾರೆ. [೧೨೩]

ತನ್ನ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ನಿಯಮಿತ ಒಡಿಸ್ಸಿ ನೃತ್ಯ ತರಗತಿಗಳನ್ನು ನಡೆಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್ ಒಡಿಸ್ಸಿ ಕೇಂದ್ರವು ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಮ್‌ನ ಇತರ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಡಿಸ್ಸಿ ನೃತ್ಯ ಕಾರ್ಯಾಗಾರಗಳನ್ನು ಸಹ ನಡೆಸುತ್ತದೆ. [೧೨೪] [೧೨೫]

ಸಹ ನೋಡಿ

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
  • ಭಾರತೀಯ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯ
  • ಘುಂಗ್ರೂ
  • ಒಡಿಸ್ಸಿ ಸಂಗೀತ
  • ಗೋಟಿಪುವಾ

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
  1. ↑ Odissi Encyclopædia Britannica (2013)
  2. ↑ Williams 2004, pp. 83–84, the other major classical Indian dances are: Bharatanatyam, Kathak, Kuchipudi, Kathakali, Manipuri, Chhau, Satriya, Yaksagana and Bhagavata Mela.
  3. ↑ "Guidelines for Sangeet Natak Akademi Ratna and Akademi Puraskar". Archived from the original on 14 October 2013. Retrieved 6 November 2013.
  4. ↑ Peter J. Claus; Sarah Diamond; Margaret Ann Mills (2003). South Asian Folklore: An Encyclopedia. Routledge. p. 136. ISBN 978-0-415-93919-5.
  5. ↑ Sunil Kothari; Avinash Pasricha (1990). Odissi, Indian classical dance art. Marg Publications. pp. 4–6, 41. ISBN 978-81-85026-13-8., Quote: "There are other temples too in Odisha where the maharis used to dance. Besides the temple of Lord Jagannatha, maharis were employed in temples dedicated to Shiva and Shakti."
  6. ↑ James G. Lochtefeld (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: N-Z. The Rosen Publishing Group. pp. 484–485. ISBN 978-0-8239-3180-4.
  7. ↑ Richard Schechner (2010). Between Theater and Anthropology. University of Pennsylvania Press. pp. 65–66. ISBN 978-0-8122-0092-8.
  8. ↑ Ragini Devi 1990, pp. 47–49.
  9. ↑ ೯.೦ ೯.೧ Alexandra Carter (2013). Rethinking Dance History: A Reader. Routledge. pp. 144–145. ISBN 978-1-136-48500-8.
  10. ↑ Evangelos Kyriakidis (2007). The archaeology of ritual. Cotsen Institute of Archaeology, University of California Press. pp. 155–158. ISBN 978-1-931745-48-2.
  11. ↑ Stephanie Arnold (2014). The Creative Spirit: An Introduction to Theatre. McGraw Hill. p. 9. ISBN 978-0-07-777389-2.
  12. ↑ Sunil Kothari; Avinash Pasricha (1990). Odissi, Indian classical dance art. Marg Publications. pp. 1–4, 76–77. ISBN 978-81-85026-13-8.
  13. ↑ Sunil Kothari; Avinash Pasricha (1990). Odissi, Indian classical dance art. Marg Publications. p. 50. ISBN 978-81-85026-13-8.
  14. ↑ Kapila Vatsyayan (1983). The square and the circle of the Indian arts. Roli Books International. pp. 57–58.
  15. ↑ Bruno Nettl; Ruth M. Stone; James Porter; et al. (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Routledge. p. 520. ISBN 978-0-8240-4946-1.
  16. ↑ Alessandra Royo (2012). Pallabi Chakravorty, Nilanjana Gupta (ed.). Dance Matters: Performing India on Local and Global Stages. Routledge. p. 267. ISBN 978-1-136-51613-9.
  17. ↑ Axel Michaels; Christoph Wulf (2012). Images of the Body in India: South Asian and European Perspectives on Rituals and Performativity. Routledge. p. 192. ISBN 978-1-136-70392-8.
  18. ↑ James G. Lochtefeld (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: N-Z. The Rosen Publishing Group. pp. 484–485. ISBN 978-0-8239-3180-4.James G. Lochtefeld (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: N-Z. The Rosen Publishing Group. pp. 484–485. ISBN 978-0-8239-3180-4.
  19. ↑ Ian Watson (2003). Towards a Third Theatre: Eugenio Barba and the Odin Teatret. Routledge. pp. xii–xiii. ISBN 978-1-134-79755-4.
  20. ↑ Sunil Kothari; Avinash Pasricha (1990). Odissi, Indian classical dance art. Marg Publications. pp. 32–33, 48–49, 68. ISBN 978-81-85026-13-8.
  21. ↑ ೨೧.೦ ೨೧.೧ Kathleen Kuiper (2010). The Culture of India. The Rosen Publishing Group. p. 278. ISBN 978-1-61530-149-2.
  22. ↑ ೨೨.೦ ೨೨.೧ ೨೨.೨ Natalia Lidova 2014.
  23. ↑ Tarla Mehta 1995, pp. xxiv, 19–20.
  24. ↑ Wallace Dace 1963, p. 249.
  25. ↑ Emmie Te Nijenhuis 1974, pp. 1–25.
  26. ↑ Kapila Vatsyayan 2001.
  27. ↑ Guy L. Beck (2012). Sonic Liturgy: Ritual and Music in Hindu Tradition. University of South Carolina Press. pp. 138–139. ISBN 978-1-61117-108-2. Quote: "A summation of the signal importance of the Natyasastra for Hindu religion and culture has been provided by Susan Schwartz, "In short, the Natyasastra is an exhaustive encyclopedic dissertation of the arts, with an emphasis on performing arts as its central feature. It is also full of invocations to deities, acknowledging the divine origins of the arts and the central role of performance arts in achieving divine goals (...)".
  28. ↑ Coormaraswamy and Duggirala (1917). "The Mirror of Gesture". Harvard University Press. p. 4.; Also see chapter 36
  29. ↑ Sunil Kothari; Avinash Pasricha (1990). Odissi, Indian classical dance art. Marg Publications. pp. 5–6. ISBN 978-81-85026-13-8.
  30. ↑ Kathleen Kuiper (2010). The Culture of India. The Rosen Publishing Group. p. 278. ISBN 978-1-61530-149-2.Kathleen Kuiper (2010). The Culture of India. The Rosen Publishing Group. p. 278. ISBN 978-1-61530-149-2.
  31. ↑ Sunil Kothari; Avinash Pasricha (1990). Odissi, Indian classical dance art. Marg Publications. pp. 13–16, 31–32. ISBN 978-81-85026-13-8.
  32. ↑ Sunil Kothari; Avinash Pasricha (1990). Odissi, Indian classical dance art. Marg Publications. pp. 5–6. ISBN 978-81-85026-13-8.Sunil Kothari; Avinash Pasricha (1990). Odissi, Indian classical dance art. Marg Publications. pp. 5–6. ISBN 978-81-85026-13-8.
  33. ↑ Benudhar Patra (2008), Merchants, Guilds and Trade in Ancient India: An Odishan Perspective, Annals of the Bhandarkar Oriental Research Institute, Volume 89, pages 133-168
  34. ↑ Hathigumpha inscription Archived 3 March 2016[Date mismatch] ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ. South Dakota State University, Epigraphia Indica, Vol. XX (1929–30)
  35. ↑ J. F. Fleet (1910), The Hathigumpha Inscription, The Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland, (Jul. 1910), Cambridge University Press, pages 824–828
  36. ↑ P. Yule; M. Bemmann (1988). "Klangsteine aus Orissa-Die frühesten Musikinstrumente Indiens?". Archaeologia Musicalis. 2 (1): 41–50.
  37. ↑ Bruno Nettl; Ruth M. Stone; James Porter; et al. (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Taylor & Francis. p. 319. ISBN 978-0-8240-4946-1.
  38. ↑ Sunil Kothari; Avinash Pasricha (1990). Odissi, Indian classical dance art. Marg Publications. pp. 13–15. ISBN 978-81-85026-13-8.
  39. ↑ DB Mishra (2006), Orissan Inscriptions Odisha Review
  40. ↑ Alexandra Carter (2013). Rethinking Dance History: A Reader. Routledge. pp. 147–148. ISBN 978-1-136-48500-8.
  41. ↑ Kapila Vatsyayan (1982). Dance In Indian Painting. Abhinav Publications. pp. 73–78. ISBN 978-0391022362.
  42. ↑ Sunil Kothari; Avinash Pasricha (1990). Odissi, Indian classical dance art. Marg Publications. pp. 66–67. ISBN 978-81-85026-13-8.
  43. ↑ ೪೩.೦ ೪೩.೧ ೪೩.೨ ೪೩.೩ ೪೩.೪ ೪೩.೫ Reginald Massey 2004, pp. 210–212.
  44. ↑ Alice Boner; Sadāśiva Rath Śarmā (1966). Silpa Prakasa Medieval Odishan Sanskrit Text on Temple Architecture. Brill Academic. pp. 74–80, 52, 154.
  45. ↑ Sunil Kothari; Avinash Pasricha (1990). Odissi, Indian classical dance art. Marg Publications. pp. 4–6, 41. ISBN 978-81-85026-13-8.Sunil Kothari; Avinash Pasricha (1990). Odissi, Indian classical dance art. Marg Publications. pp. 4–6, 41. ISBN 978-81-85026-13-8., Quote: "There are other temples too in Odisha where the maharis used to dance. Besides the temple of Lord Jagannatha, maharis were employed in temples dedicated to Shiva and Shakti."
  46. ↑ Odissi Encyclopædia Britannica (2013)
  47. ↑ ೪೭.೦ ೪೭.೧ James G. Lochtefeld (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: N-Z. The Rosen Publishing Group. pp. 484–485. ISBN 978-0-8239-3180-4.James G. Lochtefeld (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: N-Z. The Rosen Publishing Group. pp. 484–485. ISBN 978-0-8239-3180-4.
  48. ↑ Archana Verma (2011). Performance and Culture: Narrative, Image and Enactment in India. Cambridge Scholars Publishing. pp. 43–57. ISBN 978-1-4438-2832-1.
  49. ↑ Sunil Kothari; Avinash Pasricha (1990). Odissi, Indian classical dance art. Marg Publications. pp. 4–6, 41. ISBN 978-81-85026-13-8.Sunil Kothari; Avinash Pasricha (1990). Odissi, Indian classical dance art. Marg Publications. pp. 4–6, 41. ISBN 978-81-85026-13-8., Quote: "There are other temples too in Odisha where the maharis used to dance. Besides the temple of Lord Jagannatha, maharis were employed in temples dedicated to Shiva and Shakti."
  50. ↑ Alexandra Carter (2013). Rethinking Dance History: A Reader. Routledge. pp. 144–145. ISBN 978-1-136-48500-8.Alexandra Carter (2013). Rethinking Dance History: A Reader. Routledge. pp. 144–145. ISBN 978-1-136-48500-8.
  51. ↑ Dhirendranath Patnaik (1990). Odissi dance. Odisha Sangeet Natak Adademi. pp. 68–69.
  52. ↑ Stephanie Burridge (2006). Shifting sands: dance in Asia and the Pacific. Australian Dance Council. p. 32. ISBN 978-1-875255-15-3.
  53. ↑ ೫೩.೦ ೫೩.೧ ೫೩.೨ ೫೩.೩ Alexandra Carter (2013). Rethinking Dance History: A Reader. Routledge. pp. 148–149. ISBN 978-1-136-48500-8.Alexandra Carter (2013). Rethinking Dance History: A Reader. Routledge. pp. 148–149. ISBN 978-1-136-48500-8.
  54. ↑ Ragini Devi 1990, p. 142.
  55. ↑ Alexandra Carter (2013). Rethinking Dance History: A Reader. Routledge. pp. 144–145. ISBN 978-1-136-48500-8.Alexandra Carter (2013). Rethinking Dance History: A Reader. Routledge. pp. 144–145. ISBN 978-1-136-48500-8.
  56. ↑ Mary Ellen Snodgrass (2016). The Encyclopedia of World Folk Dance. Rowman & Littlefield. pp. 165–168. ISBN 978-1-4422-5749-8.
  57. ↑ Margaret E. Walker (2016). India's Kathak Dance in Historical Perspective. Routledge. pp. 94–98. ISBN 978-1-317-11737-7.
  58. ↑ Alexandra Carter (2013). Rethinking Dance History: A Reader. Routledge. pp. 145–146. ISBN 978-1-136-48500-8.
  59. ↑ Mary Ellen Snodgrass (2016). The Encyclopedia of World Folk Dance. Rowman & Littlefield. pp. 165–168. ISBN 978-1-4422-5749-8.Mary Ellen Snodgrass (2016). The Encyclopedia of World Folk Dance. Rowman & Littlefield. pp. 165–168. ISBN 978-1-4422-5749-8.
  60. ↑ Amrit Srinivasan (1983). "The Hindu Temple-dancer: Prostitute or Nun?". The Cambridge Journal of Anthropology. 8: 73–99. JSTOR 23816342.
  61. ↑ Leslie C. Orr (2000). Donors, Devotees, and Daughters of God: Temple Women in Medieval Tamilnadu. Oxford University Press. pp. 5, 8–17. ISBN 978-0-19-535672-4.
  62. ↑ Pallabi Chakravorty; Nilanjana Gupta (2012). Dance Matters: Performing India on Local and Global Stages. Routledge. p. 30. ISBN 978-1-136-51612-2.
  63. ↑ Alexandra Carter (2013). Rethinking Dance History: A Reader. Routledge. pp. 148–149. ISBN 978-1-136-48500-8.Alexandra Carter (2013). Rethinking Dance History: A Reader. Routledge. pp. 148–149. ISBN 978-1-136-48500-8.
  64. ↑ Mary Ellen Snodgrass (2016). The Encyclopedia of World Folk Dance. Rowman & Littlefield. pp. 165–168. ISBN 978-1-4422-5749-8.Mary Ellen Snodgrass (2016). The Encyclopedia of World Folk Dance. Rowman & Littlefield. pp. 165–168. ISBN 978-1-4422-5749-8.
  65. ↑ Margaret E. Walker (2016). India's Kathak Dance in Historical Perspective. Routledge. pp. 94–98. ISBN 978-1-317-11737-7.Margaret E. Walker (2016). India's Kathak Dance in Historical Perspective. Routledge. pp. 94–98. ISBN 978-1-317-11737-7.
  66. ↑ Alexandra Carter (2013). Rethinking Dance History: A Reader. Routledge. pp. 145–146. ISBN 978-1-136-48500-8.Alexandra Carter (2013). Rethinking Dance History: A Reader. Routledge. pp. 145–146. ISBN 978-1-136-48500-8.
  67. ↑ Debra Craine; Judith Mackrell (2010). The Oxford Dictionary of Dance. Oxford University Press. p. 420. ISBN 978-0199563449.
  68. ↑ Alexandra Carter (2013). Rethinking Dance History: A Reader. Routledge. pp. 144–145. ISBN 978-1-136-48500-8.Alexandra Carter (2013). Rethinking Dance History: A Reader. Routledge. pp. 144–145. ISBN 978-1-136-48500-8.
  69. ↑ David Dennen (January 2013). "The Naming of Odissi: Changing Conceptions of Music in Odisha". Ravenshaw Journal of Literary and Cultural Studies (Vol. 3).
  70. ↑ James G. Lochtefeld (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: N-Z. The Rosen Publishing Group. pp. 484–485. ISBN 978-0-8239-3180-4.James G. Lochtefeld (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: N-Z. The Rosen Publishing Group. pp. 484–485. ISBN 978-0-8239-3180-4.
  71. ↑ ೭೧.೦ ೭೧.೧ Reginald Massey 2004, p. 209.
  72. ↑ Alexandra Carter (2013). Rethinking Dance History: A Reader. Routledge. p. 149. ISBN 978-1-136-48500-8.
  73. ↑ Alexandra Carter (2013). Rethinking Dance History: A Reader. Routledge. pp. 148–149. ISBN 978-1-136-48500-8.Alexandra Carter (2013). Rethinking Dance History: A Reader. Routledge. pp. 148–149. ISBN 978-1-136-48500-8.
  74. ↑ Archana Verma (2011). Performance and Culture: Narrative, Image and Enactment in India. Cambridge Scholars Publishing. pp. 43–47. ISBN 978-1-4438-2832-1.
  75. ↑ Judith Lynne Hanna (1988). Dance, Sex, and Gender: Signs of Identity, Dominance, Defiance, and Desire. University of Chicago Press. pp. 102–103. ISBN 978-0-226-31551-5.
  76. ↑ Judith Lynne Hanna (1988). Dance, Sex, and Gender: Signs of Identity, Dominance, Defiance, and Desire. University of Chicago Press. pp. 98–106. ISBN 978-0-226-31551-5.
  77. ↑ Bruno Nettl; Ruth M. Stone; James Porter; et al. (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Routledge. pp. 519–521. ISBN 978-0-8240-4946-1.
  78. ↑ ೭೮.೦ ೭೮.೧ ೭೮.೨ ೭೮.೩ Reginald Massey 2004, pp. 207–214.
  79. ↑ Ellen Koskoff (2008). The Concise Garland Encyclopedia of World Music: The Middle East, South Asia, East Asia, Southeast Asia. Routledge. p. 955. ISBN 978-0-415-99404-0.
  80. ↑ Bruno Nettl; Ruth M. Stone; James Porter; et al. (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Routledge. pp. 519–521. ISBN 978-0-8240-4946-1.Bruno Nettl; Ruth M. Stone; James Porter; et al. (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Routledge. pp. 519–521. ISBN 978-0-8240-4946-1.
  81. ↑ Alessandra Royo (2012). Pallabi Chakravorty, Nilanjana Gupta (ed.). Dance Matters: Performing India on Local and Global Stages. Routledge. p. 267. ISBN 978-1-136-51613-9.Alessandra Royo (2012). Pallabi Chakravorty, Nilanjana Gupta (ed.). Dance Matters: Performing India on Local and Global Stages. Routledge. p. 267. ISBN 978-1-136-51613-9.
  82. ↑ Bruno Nettl; Ruth M. Stone; James Porter; et al. (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Routledge. pp. 519–521. ISBN 978-0-8240-4946-1.Bruno Nettl; Ruth M. Stone; James Porter; et al. (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Routledge. pp. 519–521. ISBN 978-0-8240-4946-1.
  83. ↑ Bruno Nettl; Ruth M. Stone; James Porter; et al. (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Routledge. p. 520. ISBN 978-0-8240-4946-1.Bruno Nettl; Ruth M. Stone; James Porter; et al. (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Routledge. p. 520. ISBN 978-0-8240-4946-1.
  84. ↑ ೮೪.೦ ೮೪.೧ ೮೪.೨ ೮೪.೩ ೮೪.೪ ೮೪.೫ Bruno Nettl; Ruth M. Stone; James Porter; et al. (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Routledge. p. 520. ISBN 978-0-8240-4946-1.Bruno Nettl; Ruth M. Stone; James Porter; et al. (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Routledge. p. 520. ISBN 978-0-8240-4946-1.
  85. ↑ Catherine B. Asher (1995). India 2001: Reference Encyclopedia. South Asia Book. p. 6. ISBN 978-0-945921-42-4.
  86. ↑ Bruno Nettl; Ruth M. Stone; James Porter; et al. (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Routledge. p. 520. ISBN 978-0-8240-4946-1.Bruno Nettl; Ruth M. Stone; James Porter; et al. (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Routledge. p. 520. ISBN 978-0-8240-4946-1.
  87. ↑ ೮೭.೦ ೮೭.೧ ೮೭.೨ Kapila Vatsyayan 1974, pp. 38–39.
  88. ↑ Bruno Nettl; Ruth M. Stone; James Porter; et al. (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Routledge. p. 520. ISBN 978-0-8240-4946-1.Bruno Nettl; Ruth M. Stone; James Porter; et al. (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Routledge. p. 520. ISBN 978-0-8240-4946-1.
  89. ↑ Ragini Devi 1990, pp. 144–145.
  90. ↑ Kapila Vatsyayan 1974, pp. 38, 65.
  91. ↑ Archana Verma (2011). Performance and Culture: Narrative, Image and Enactment in India. Cambridge Scholars Publishing. pp. 43–57. ISBN 978-1-4438-2832-1.Archana Verma (2011). Performance and Culture: Narrative, Image and Enactment in India. Cambridge Scholars Publishing. pp. 43–57. ISBN 978-1-4438-2832-1.
  92. ↑ Kapila Vatsyayan 1974, p. 36.
  93. ↑ Kapila Vatsyayan 1974, pp. 35–37.
  94. ↑ Alessandra Royo (2012). Pallabi Chakravorty, Nilanjana Gupta (ed.). Dance Matters: Performing India on Local and Global Stages. Routledge. p. 267. ISBN 978-1-136-51613-9.Alessandra Royo (2012). Pallabi Chakravorty, Nilanjana Gupta (ed.). Dance Matters: Performing India on Local and Global Stages. Routledge. p. 267. ISBN 978-1-136-51613-9.
  95. ↑ Bruno Nettl; Ruth M. Stone; James Porter; et al. (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Routledge. p. 520. ISBN 978-0-8240-4946-1.Bruno Nettl; Ruth M. Stone; James Porter; et al. (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Routledge. p. 520. ISBN 978-0-8240-4946-1.
  96. ↑ Bruno Nettl; Ruth M. Stone; James Porter; et al. (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Routledge. p. 520. ISBN 978-0-8240-4946-1.Bruno Nettl; Ruth M. Stone; James Porter; et al. (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Routledge. p. 520. ISBN 978-0-8240-4946-1.
  97. ↑ Sunil Kothari; Avinash Pasricha (1990). Odissi, Indian classical dance art. Marg Publications. pp. 64–67. ISBN 978-81-85026-13-8.
  98. ↑ Sunil Kothari; Avinash Pasricha (1990). Odissi, Indian classical dance art. Marg Publications. pp. 64–67. ISBN 978-81-85026-13-8.Sunil Kothari; Avinash Pasricha (1990). Odissi, Indian classical dance art. Marg Publications. pp. 64–67. ISBN 978-81-85026-13-8.
  99. ↑ Dhirendranath Patnaik (1990). Odissi dance. Odisha Sangeet Natak Adademi. pp. 112–113.
  100. ↑ Bruno Nettl; Ruth M. Stone; James Porter; et al. (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Taylor & Francis. p. 521. ISBN 978-0-8240-4946-1.
  101. ↑ Anne-Marie Gaston (2012). Hillary P. Rodrigues (ed.). Studying Hinduism in Practice. Routledge. p. 81. ISBN 978-1-136-68097-7.
  102. ↑ Bruno Nettl; Ruth M. Stone; James Porter; et al. (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Taylor & Francis. p. 521. ISBN 978-0-8240-4946-1.Bruno Nettl; Ruth M. Stone; James Porter; et al. (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Taylor & Francis. p. 521. ISBN 978-0-8240-4946-1.
  103. ↑ Dhirendranath Patnaik (1990). Odissi dance. Odisha Sangeet Natak Adademi. pp. 9–11.
  104. ↑ Dhirendranath Patnaik (1990). Odissi dance. Odisha Sangeet Natak Adademi. pp. 113–115.
  105. ↑ Dhirendranath Patnaik (1990). Odissi dance. Odisha Sangeet Natak Adademi. pp. 113–115.Dhirendranath Patnaik (1990). Odissi dance. Odisha Sangeet Natak Adademi. pp. 113–115.
  106. ↑ Anne-Marie Gaston (2012). Hillary P. Rodrigues (ed.). Studying Hinduism in Practice. Routledge. p. 81. ISBN 978-1-136-68097-7.Anne-Marie Gaston (2012). Hillary P. Rodrigues (ed.). Studying Hinduism in Practice. Routledge. p. 81. ISBN 978-1-136-68097-7.
  107. ↑ Bruno Nettl; Ruth M. Stone; James Porter; et al. (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Taylor & Francis. p. 521. ISBN 978-0-8240-4946-1.Bruno Nettl; Ruth M. Stone; James Porter; et al. (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Taylor & Francis. p. 521. ISBN 978-0-8240-4946-1.
  108. ↑ "Culture Department". Orissaculture.gov.in. Archived from the original on 3 ಏಪ್ರಿಲ್ 2012. Retrieved 19 May 2012.
  109. ↑ ೧೦೯.೦ ೧೦೯.೧ ೧೦೯.೨ Ragini Devi 1990, pp. 147–149.
  110. ↑ Bruno Nettl; Ruth M. Stone; James Porter; et al. (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Routledge. p. 520. ISBN 978-0-8240-4946-1.Bruno Nettl; Ruth M. Stone; James Porter; et al. (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Routledge. p. 520. ISBN 978-0-8240-4946-1.
  111. ↑ ೧೧೧.೦ ೧೧೧.೧ ೧೧೧.೨ ೧೧೧.೩ Sunil Kothari; Avinash Pasricha (1990). Odissi, Indian classical dance art. Marg Publications. pp. 41–49. ISBN 978-81-85026-13-8.
  112. ↑ Alessandra Lopez y Royo, "The reinvention of odissi classical dance as a temple ritual," published in The Archaeology of Ritual ed. Evangelos Kyriakidis, Cotsen Institute of Archaeology, UCLA 2007
  113. ↑ Dhirendranath Patnaik (1990). Odissi dance. Odisha Sangeet Natak Adademi. pp. 84–85.
  114. ↑ "Steps to success". The Telegraph. Calcutta, India. 9 August 2010.
  115. ↑ Pradhan, Ashok (11 September 2015). "IIT Bhubaneswar becomes first IIT in country to introduce dance as BTech subject". The Times of India. Retrieved 13 September 2015.
  116. ↑ Barik, Satyasundar (12 September 2015). "IIT-Bhubaneswar to train students in Odissi too". The Hindu. Retrieved 13 September 2015.
  117. ↑ "IIT-Bhubaneswar Becomes First IIT to Introduce Odissi as a Course". The New Indian Express. 12 September 2015. Archived from the original on 12 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2015. Retrieved 13 September 2015.
  118. ↑ "Odissi dancers enter Guinness". The New Indian Express. Archived from the original on 15 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2016. Retrieved 27 March 2018.
  119. ↑ "Guinness World Records enlists Odissi dance show - Subrat dash - The Sunday Indian". thesundayindian.com. Archived from the original on 2021-10-27. Retrieved 2022-11-26.
  120. ↑ "LIVE: Watch – Art of Living's World Culture Festival 2016 – Day 2". india.com. 12 March 2016. Retrieved 27 March 2018.
  121. ↑ Ayaskant. "Sri Sri to visit Odisha to prepare for World Culture Festival". odishasuntimes.com. Retrieved 27 March 2018.
  122. ↑ "Odissi beats to resonate at Oxford University". The Telegraph (India). Retrieved 27 March 2018.
  123. ↑ Ayaskant. "Odissi Centre to open at Oxford University from Jan". odishasuntimes.com. Retrieved 27 March 2018.
  124. ↑ "The Pioneer". The Pioneer (India). Retrieved 27 March 2018.
  125. ↑ "Kalinga TV on Facebook". KalingaTV. Archived from the original on 28 ಏಪ್ರಿಲ್ 2016. Retrieved 27 March 2018.


ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
  • ಒಡಿಸ್ಸಿ : ಏನು, ಏಕೆ ಮತ್ತು ಹೇಗೆ... ವಿಕಸನ, ಪುನರುಜ್ಜೀವನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರ, ಮಧುಮಿತಾ ರಾವುತ್ ಅವರಿಂದ. ಬಿಆರ್ ರಿದಮ್ಸ್, ದೆಹಲಿ, ೨೦೦೭ ರಿಂದ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದೆ. ISBN 81-88827-10-X .
  • ಒಡಿಸ್ಸಿ ಯಾತ್ರೆ: ಗುರು ಮಾಯಾಧರ್ ರಾವುತ್ ಅವರ ಪ್ರಯಾಣ, ಆದ್ಯ ಕಕ್ತಿಕರ್ ಅವರಿಂದ (ಸಂ. ಮಧುಮಿತಾ ರಾವುತ್ ). ಬಿಆರ್ ರಿದಮ್ಸ್, ದೆಹಲಿ, ೨೦೧೦ರಿಂದ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದೆ. ISBN 978-81-88827-21-3 .
  • ಧೀರೇಂದ್ರನಾಥ್ ಪಟ್ನಾಯಕ್ ಅವರಿಂದ ಒಡಿಸ್ಸಿ ನೃತ್ಯ . ಒಡಿಶಾ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ, ೧೯೭೧ ರಿಂದ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದೆ.
  • ಒಡಿಸ್ಸಿ - ದಿ ಡ್ಯಾನ್ಸ್ ಡಿವೈನ್, ರಂಜನಾ ಗೌಹರ್ ಮತ್ತು ದುಶ್ಯಂತ್ ಪರಾಶರ್ ಅವರಿಂದ. ನಿಯೋಗಿ ಬುಕ್ಸ್, ೨೦೦೭ ರಿಂದ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದೆ. ISBN 81-89738-17-8 .
  • ಒಡಿಸ್ಸಿ, ಭಾರತೀಯ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯ ಕಲೆ: ಒಡಿಸಿ ನೃತ್ಯ, ಸುನಿಲ್ ಕೊಠಾರಿ, ಅವಿನಾಶ್ ಪಾಸ್ರಿಚಾ ಅವರಿಂದ. ಮಾರ್ಗ್ ಪಬ್ಲಿಕೇಷನ್ಸ್, ೧೯೯೦. ISBN 81-85026-13-0 .
  • ಒಡಿಸ್ಸಿ ಥಿಯೇಟರ್‌ನ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಗಳು, ರಮೇಶ್ ಪ್ರಸಾದ್ ಪಾಣಿಗ್ರಾಹಿ, ಒಡಿಶಾ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ. ಒಡಿಶಾ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ, ೧೯೯೮ ಪ್ರಕಟಿಸಿದೆ.
  • ಅಭಿನಯ-ಚಂದ್ರಿಕಾ ಮತ್ತು ಒಡಿಸ್ಸಿ ನೃತ್ಯ, ಮಹೇಶ್ವರ್ ಮಹಾಪಾತ್ರ, ಅಲೇಖಾ ಚಂದ್ರ ಸಾರಂಗಿ, ಸುಷಮಾ ಕುಲಶ್ರೇಷ್ಠಾ, ಮಾಯಾ ದಾಸ್ ಅವರಿಂದ. ಈಸ್ಟರ್ನ್ ಬುಕ್ ಲಿಂಕರ್ಸ್, ೨೦೦೧ರಿಂದ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದೆ. ISBN 81-7854-010-X .
  • ರೀಥಿಂಕಿಂಗ್ ಒಡಿಸ್ಸಿ, ದೀನಾನಾಥ್ ಪಥಿ ಅವರಿಂದ. ಹರ್ಮನ್ ಪಬ್ ಪ್ರಕಟಿಸಿದೆ. ಮನೆ, ೨೦೦೭. ISBN 81-86622-88-8 .

ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
"https://kn.wikipedia.org/w/index.php?title=ಒಡಿಸ್ಸಿ_ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ_ನೃತ್ಯ&oldid=1219579" ಇಂದ ಪಡೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ