ಮುಕ್ತಿ ನಾಗ ದೇವಸ್ಥಾನ.
ಮುಕ್ತಿ ನಾಗ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ನಾಗ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಪುರಾಣದ ಪ್ರಕಾರ, ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ಸ್ವಾಮಿಯನ್ನು ಸರ್ಪಗಳ ಪ್ರಭು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮುಕ್ತಿ ನಾಗ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯನನ್ನೇ ಆರಾಧ್ಯ ದೈವವನ್ನಾಗಿ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. [೧]
ಸ್ಥಳ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಮುಕ್ತಿ ನಾಗ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಮೈಸೂರು ರಸ್ತೆ ಬಳಿಯ ರಾಮೋಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಮೈಸೂರು ರಸ್ತೆಯ(ಕೆಂಗೇರಿ ಕಡೆ ಇಂದ), ಕುಂಬಲಗೋಡಿನ ರಾಜ ರಾಜೇಶ್ವರಿ ದಂತ ಕಾಲೇಜಿನ ಬಳಿ ಬಲಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಮುಕ್ತಿ ನಾಗ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ತಲುಪಲು ಸುಮಾರು ೬ ಕಿ.ಮೀ ವರೆಗೂ ಪ್ರಯಾಣಿಸಬೇಕು. ಕೆಂಗೇರಿಯನ್ನು ಹಾದುಹೋದ ನಂತರ, ದೊಡ್ಡ ಆಲದ ಮರಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಹೋಗಬಹುದು ಅಥವಾ ಮುಕ್ತಿ ನಾಗ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಬೆಂಗಳೂರು ಬಸ್ ನಿಲ್ದಾಣದಿಂದ ೧೮ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ರಾಮೋಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿದೆ. ರಾಮೋಹಳ್ಳಿ ಬಸ್ ನಿಲ್ದಾಣದಿಂದ ಒಂದು ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರ ಮುಕ್ತಿ ನಾಗ ದೇವಸ್ಥಾನ ಇರುವ ಸ್ಥಳ. ಬೆಂಗಳೂರಿನ, ಮುಕ್ತಿ ನಾಗ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಮುಖ್ಯ ದೇವಾಲಯದ ಸುತ್ತಲೂ ಸಣ್ಣ ಸಣ್ಣ ದೇವಾಲಯಗಳಿವೆ. [೨]
ಇತಿಹಾಸ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಈ ಮೊದಲು ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಜುಂಜಪ್ಪನ ಬಯಲು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಜುಂಜಪ್ಪ ಬೇರೆ ಯಾರೂ ಅಲ್ಲ, ಪ್ರದೇಶದ ಸರ್ಪ ದೇವರು. ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದ ದೊಡ್ಡ ಹಾವು, ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿದ ನಿಜವಾದ ದೇವರು ಎಂದು ಜನರು ನಂಬಿದ್ದರು. ಪ್ರಸ್ತುತ ಮುಕ್ತಿ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಕೆಲವೇ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಕುತೂಹಲಕಾರಿಯಾಗಿ, ಮುಕ್ತಿ ನಾಗನ ವಿಗ್ರಹವು ಸುಮಾರು ೧೬ ಅಡಿ ಎತ್ತರವಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಏಕಶಿಲೆಯ ನಾಗ ವಿಗ್ರಹಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. [೩] ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಮುಕ್ತಿ ನಾಗ ದೇವಾಲಯದ ಬಳಿ ಇರುವ ರೇಣುಕ ಯಲ್ಲಮ್ಮ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ನಾಗ ದೇವರ ವಿಗ್ರಹಗಳಿವೆ.
ಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಧರ್ಮಾಧಿಕಾರಿ ಶ್ರೀ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಕುಕ್ಕೆ ಸುಬ್ರಮಣ್ಯದಲ್ಲಿ ದೈವಿಕ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದರು. ಅದರ ನಂತರ, ಅವರು ನಾಗ ದೇವರ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಹುಡುಕಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಅವರು ಈ ಜುಂಜಪ್ಪನ ಬಯಲನ್ನು ನೋಡಿದರು ಮತ್ತು ಇದು ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಥಳವೆಂದು ಅರಿತುಕೊಂಡರು. ಆದ್ದರಿಂದ, ಇಲ್ಲಿ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಮುಕ್ತಿ ನಾಗ ದೇವಾಲಯ ಸಂಕೀರ್ಣವು ಅನೇಕ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಇನ್ನೂ ಅನೇಕ ಯೋಜನೆಗಳು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲೂ ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಮುಕ್ತಿ ನಾಗನ ಮುಖ್ಯ ದೇವಾಲಯದ ಹೊರತಾಗಿ, ನೀವು ರೇಣುಕಾ ಯಲ್ಲಮ್ಮ (ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರದಲ್ಲಿ), ಆದಿ ಮುಕ್ತಿ ನಾಗ ಮತ್ತು ಪಟಾಲಮ್ಮ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ನೋಡಬಹುದು. ಇದಲ್ಲದೆ, ಮುಖ್ಯ ದೇವಾಲಯದ ಸುತ್ತ ನಾಲ್ಕು ಸಣ್ಣ ದೇವಾಲಯಗಳಿವೆ. ಈ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು - ನರಸಿಂಹ, ಶಿವ, ಸಿದ್ಧಿ ವಿನಾಯಕ ಮತ್ತು ನೀಲಾಂಬಿಕೆ ದೇವರುಗಳಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಈ ಸ್ಥಳದ ಇನ್ನೊಂದು ಆಕರ್ಷಣೆ ಎಂದರೆ, ಭಕ್ತರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿರುವ ಹಲವಾರು ನಾಗ ವಿಗ್ರಹಗಳಿರುವ ಸ್ಥಳವಿದೆ, ಹಾಗೂ ವಿಭಿನ್ನ ನಾಗ ಪ್ರತಿಮೆಗಳನ್ನು ನೀವು ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ನೋಡಬಹುದು. ಮುಖ್ಯ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಪೂಜೆಗಳನ್ನು ಅರ್ಪಿಸಬಹುದು. ಮಹಾಭಿಷೇಕ, ಸ್ವಪರಿವಾರ ಸೇವಾ, ಕ್ಷೀರಾಭಿಷೇಕ ಮತ್ತು ಸರ್ಪಸಂಸ್ಕಾರವನ್ನು ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಮಾಡಬಹುದು.
ಸರ್ಪದೋಷ ನಿವಾರಣೆ ಪೂಜೆಗಳು:
ಸರ್ಪದೋಶ ಪರಿಹಾರ (ಸರ್ಪ ಶಾಪವನ್ನು ನಿವಾರಿಸಲು) ದಿನನಿತ್ಯ ಪೂಜೆಗಳು, ನಾಗಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪನೆ (ನಾಗ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವುದು), ಆಶ್ಲೇಷಾ ಬಲಿ, ಪ್ರದೋಷಪೂಜೆ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಮಾಡಬಹುದು.
ಸಮಯ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಮುಕ್ತಿ ನಾಗ ದೇವಸ್ಥಾನವು ವಾರದ ಎಲ್ಲಾ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ೭ ಗಂಟೆಯಿಂದ ರಿಂದ ಸಂಜೆ ೭ ಗಂಟೆಯವರೆಗೆ ತೆರೆದಿರುತ್ತದೆ. ರಾತ್ರಿ ತಂಗಲು ಬಯಸುವ ಭಕ್ತರಿಗೆ ಈ ದೇವಾಲಯವು ವಸತಿ ಮತ್ತು ಆಹಾರ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ಸಹ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ದೇವಾಲಯವು ಕೊಠಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಊಟಕ್ಕಾಗಿ ನಾಮಮಾತ್ರ ಶುಲ್ಕವನ್ನು ವಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಮುಂಚಿತವಾಗಿ ಅಥವಾ ಸ್ಥಳದಲ್ಲೇ ಕಾಯ್ದಿರಿಸಬಹುದು. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಸಂದರ್ಶಕರ ಅನುಕೂಲಕ್ಕಾಗಿ ಪಾರ್ಕಿಂಗ್ ಸ್ಥಳ, ಸ್ಮಾರಕ ಅಂಗಡಿ ಮತ್ತು ಗ್ರಂಥಾಲಯವನ್ನು ಸಹ ಹೊಂದಿದೆ. [೪]
ಸೌಲಭ್ಯಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ದೇವಾಲಯದ ಆವರಣ ಇನ್ನೂ ನಿರ್ಮಾಣ ಹಂತದಲ್ಲಿದೆ. ಆದರೂ, ಎಲ್ಲಾ ಮೂಲಭೂತ ಸೌಲಭ್ಯಗಳಾದ ಶೌಚಾಲಯಗಳು, ಕುಡಿಯುವ ನೀರು ಮತ್ತು ಆಹಾರ (ಉಪಾಹಾರ ಮತ್ತು ಊಟ) ದೇವಾಲಯದ ಸಂಕೀರ್ಣದಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ.
ಉಚಿತ ಆಹಾರವನ್ನು ಇನ್ನೂ ನೀಡದ ಕಾರಣ ದೇವಾಲಯದ ಆಹಾರವನ್ನು ಬಯಸುವ ಭಕ್ತರು ರೂ .೩೦ / - ಪಾವತಿಸಬೇಕು.
ಸೇವೆಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಮುಕ್ತಿ ನಾಗ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ನಾಗ ದೇವತೆಯನ್ನು ಪೂಜಿಸಲು ಮತ್ತು ಆಶೀರ್ವಾದವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಬಯಸುವ ಭಕ್ತರಿಗೆ ವಿವಿಧ ಪೂಜೆಗಳು ಮತ್ತು ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಕೆಲವು ಪೂಜೆಗಳು ಮತ್ತು ಸೇವೆಗಳು ಹೀಗಿವೆ: [೫]
- ಸರ್ಪ ಸಂಸ್ಕಾರ: ಸರ್ಪ ಸಂಸ್ಕಾರವು ಮನುಷ್ಯನ ಹಿಂದಿನ ಅಥವಾ ಪ್ರಸ್ತುತ ಜನ್ಮದಲ್ಲಿ ಹಾವನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವುದರಿಂದ ಅಥವಾ ಹಾನಿ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಸರ್ಪ ದೋಷವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಐದು ದಿನಗಳ ಪೂಜೆಯನ್ನು ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪೂಜೆಯು ನಾಗ ದೇವತೆಗೆ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಗಳು, ಮನೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಭಿಷೇಕಗಳನ್ನು ಅರ್ಪಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ಮತ್ತು ಬಡವರಿಗೆ ಆಹಾರವನ್ನು ನೀಡುವುದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. [೬]
- ಆಶ್ಲೇಷ ಬಲಿ: ಆಶ್ಲೇಷ ಬಲಿ ಎಂಬುದು ಮನುಷ್ಯನ ಜನ್ಮ ಜಾತಕದಲ್ಲಿ ಆಶ್ಲೇಷ ನಕ್ಷತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದುವುದರಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ನಾಗ ದೋಷವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ನಡೆಸಲಾಗುವ ಒಂದು ದಿನದ ಪೂಜೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ಪೂಜೆಯು ನಾಗ ದೇವತೆಗೆ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಗಳು, ಹೋಮಗಳು ಮತ್ತು ಅಭಿಷೇಕಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ಮತ್ತು ಬಡವರಿಗೆ ಆಹಾರವನ್ನು ನೀಡುವುದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. [೭]
- ನಾಗ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪನೆ: ನಾಗ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪನೆಯು ಒಂದು ದಿನದ ಪೂಜೆಯಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ದೇವಾಲಯದ ಆವರಣದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಒಬ್ಬರ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ನಾಗ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪೂಜೆಯು ನಾಗ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಮಂತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಆಚರಣೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸುವುದು ಮತ್ತು ನಾಗ ದೇವತೆಗೆ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ, ಹೋಮಗಳು ಮತ್ತು ಅಭಿಷೇಕಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸುವುದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. [೮]
- ಕ್ಷೀರಾಭಿಷೇಕ: ಕ್ಷೀರಾಭಿಷೇಕವು ನಾಗ ದೇವತೆಗೆ ಹಾಲಿನ ಅಭಿಷೇಕ (ಸ್ನಾನ) ಸಲ್ಲಿಸಲು ನಡೆಸಲಾಗುವ ದೈನಂದಿನ ಪೂಜೆಯಾಗಿದೆ. ಪೂಜೆಯು ನಾಗ ವಿಗ್ರಹದ ಮೇಲೆ ಹಾಲು ಸುರಿಯುವುದು ಮತ್ತು ನಾಗ ಮಂತ್ರವನ್ನು ಪಠಿಸುವುದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.
- ಮಹಾಾಭಿಷೇಕ: ಮಹಾಾಭಿಷೇಕವು ನಾಗ ದೇವತೆಗೆ ವಿವಿಧ ಅಭಿಷೇಕಗಳನ್ನು(ಸ್ನಾನ) ಸಲ್ಲಿಸಲು ನಡೆಸಲಾಗುವ ದೈನಂದಿನ ಪೂಜೆಯಾಗಿದೆ. ಪೂಜೆಯು ನಾಗ ವಿಗ್ರಹದ ಮೇಲೆ ನೀರು, ಹಾಲು, ಮೊಸರು, ಜೇನುತುಪ್ಪ, ತುಪ್ಪ ಮತ್ತು ಇತರ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಸುರಿಯುವುದು ಮತ್ತು ನಾಗ ಮಂತ್ರವನ್ನು ಪಠಿಸುವುದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.
ಮುಕ್ತಿ ನಾಗಾ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಪೂಜೆಗಳು ಮತ್ತು ಸೇವೆಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಭಕ್ತರು ನಾಗ ದೇವತೆಗೆ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಪೂಜೆಗಳು ಮತ್ತು ಅರ್ಪಣೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಬಹುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ದೀಪಗಳನ್ನು ಬೆಳಗಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಹೂವುಗಳು, ಹಣ್ಣುಗಳು, ತೆಂಗಿನಕಾಯಿಗಳು, ಮೊಟ್ಟೆಗಳು ಮತ್ತು ಬೆಳ್ಳಿ ಅಥವಾ ಚಿನ್ನದ ಹಾವಿನ ಆಭರಣಗಳನ್ನು ಅರ್ಪಿಸುವುದು. ಭಕ್ತರು ದೇವಾಲಯದಿಂದ ಪ್ರಸಾದ (ಪವಿತ್ರ ಆಹಾರ) ಮತ್ತು ವಿಭೂತಿ (ಪವಿತ್ರ ಬೂದಿ) ಅನ್ನು ಸಹ ಪಡೆಯಬಹುದು. ಇದು ಗುಣಪಡಿಸುವ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.
ಹತ್ತಿರದ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ದೊಡ್ಡ ಆಲದ ಮರ : ಮುಕ್ತಿ ನಾಗ ದೇವಾಲಯದ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದೆ. ಮುಖ್ಯ ದೇವಾಲಯದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಹಾದುಹೋಗುವ ರಸ್ತೆ ನಿಮ್ಮನ್ನು ದೊಡ್ಡ ಆಲದ ಮರದ ಬಳಿ ಕರೆದೊಯ್ಯುತ್ತದೆ. ದೊಡ್ಡ ಆಲದ ಮರದ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡಲು ಮಾರ್ಗ ಸೂಚಿಸುವ ಫಲಕಗಳನ್ನು ಹಾಕಲಾಗಿದೆ. ದೊಡ್ಡ ಆಲದ ಮರದ ಬಳಿ ಹೋಗುವ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ, ಅನೇಕ ಸಸ್ಯ ನರ್ಸರಿಗಳಿವೆ. ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಆಸಕ್ತಿ ಹೊಂದಿರುವವರು ಇಲ್ಲಿ ವಿಚಾರಿಸಬಹುದು.
ಸಾರಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಮುಕ್ತಿ ನಾಗ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ತಲುಪಲು ನೀವು ಕ್ಯಾಬ್ಗಳನ್ನು ಬುಕ್ ಮಾಡಬಹುದು (ಓಲಾ ಅಥವಾ ಉಬರ್), ಆಟೋಗಳನ್ನು ಬಳಸಬಹುದು ಅಥವಾ ಬಸ್ನಲ್ಲಿ ತಲುಪಬಹುದು.
- ಬಸ್ ಮೂಲಕ: ಕೆಂಗೇರಿ ಬಸ್ ನಿಲ್ದಾಣಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಕುಂಬಲ್ಗೋಡ್ ಅಥವಾ ರಾಮೋಹಳ್ಳಿ ಕಡೆಗೆ ಹೋಗುವ ಬಸ್ಗಳನ್ನು ಹತ್ತಬೇಕು. ವಾಸ್ತವವಾಗಿ, ಬಸ್ ಸಂಖ್ಯೆ ೪೦೧ ಕೆಬಿ ದೇವಾಲಯದ ಮುಂದೆ ನಿಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ, ಆರ್.ಆರ್.ಡೆಂಟಲ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಇಳಿದು ಆಟೋದಲ್ಲಿ ತಲುಪಬಹುದು.
- ಆಟೋ ಮೂಲಕ: ರಾಮೋಹಳ್ಳಿಯಿಂದ ಷೇರು ಆಟೋಗಳಿವೆ. ಈ ಷೇರು ಆಟೋಗಳು ನಿಮ್ಮನ್ನು ರಾಮೋಹಳ್ಳಿಯಿಂದ ಮುಕ್ತಿ ನಾಗ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಕರೆದೊಯ್ಯಲು ₹೧೦(೨೦೨೪ ರಲ್ಲಿ) ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.
- ಮುಕ್ತಿ ನಾಗ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ತಲುಪಲು ಹೆಚ್ಚು ಸುಲಭವಾದ ವಿಧಾನ ಸ್ವಂತ ವಾಹನವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುವುದು.[೯]
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ↑ https://www.shrimukthinagakshetra.com/
- ↑ https://travel2karnataka.com/mukti_naga_temple_bangalore.htm
- ↑ https://mytempletrips.in/shree-mukti-naga-temple-ramohalli/
- ↑ "ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು". Archived from the original on 2023-02-07. Retrieved 2024-02-06.
- ↑ https://www.citybit.in/places/mukti-naga-temple/
- ↑ https://gokarnapuja.com/sarpa-samskara-pooja-benefits-procedure-and-cost/
- ↑ https://gokarnapuja.com/ashlesha-bali-pooja-benefits-procedure-and-cost/
- ↑ https://templesinindiainfo.com/naga-pratishthapana-pooja-benefits-procedure-and-kshetras/
- ↑ https://bengaloorutourism.com/mukti-naga-temple/[ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಮಡಿದ ಕೊಂಡಿ]