ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ

ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ
ಭಾರತದ ೧೪ನೇ ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿ
ಹಾಲಿ
ಅಧಿಕಾರ ಸ್ವೀಕಾರ  ೨೬ ನೇ ಮೇ ೨೦೧೪
ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ	ಪ್ರಣಬ್ ಮುಖರ್ಜಿ ರಾಮ್ ನಾಥ್ ಕೋವಿಂದ್ ದ್ರೌಪದಿ ಮುರ್ಮು
ಪೂರ್ವಾಧಿಕಾರಿ	ಮನಮೋಹನ್ ಸಿಂಗ್
ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ
ಅಧಿಕಾರ ಅವಧಿ 7 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2001 – 22 May 2014
ರಾಜ್ಯಪಾಲ	ಸುಂದರ್ ಸಿಂಗ್ ಭಂಡಾರಿ ಕೈಲಾಸಪತಿ ಮಿಶ್ರಾ ಬಲರಾಮ್ ಜಾಖಡ್ ನವಲ್ ಕಿಶೋರ್ ಶರ್ಮ ಎಸ್.ಸಿ.ಜಮೀರ್ ಕಮಲಾ ಬೆನಿವಾಲ್
ಪೂರ್ವಾಧಿಕಾರಿ	ಕೇಶುಭಾಯಿ ಪಟೇಲ್
ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿ	ಆನಂದಿ ಬೆನ್ ಪಟೇಲ್
ವೈಯಕ್ತಿಕ ಮಾಹಿತಿ
ಜನನ	ನರೇಂದ್ರ ದಾಮೋದರದಾಸ ಮೋದಿ (೧೯೫೦-೦೯-೧೭)೧೭ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೫೦ ವಡನಗರ, ಮೆಹಸಾನಾ, ಗುಜರಾತ್
ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷ	ಭಾರತೀಯ ಜನತಾ ಪಕ್ಷ
ಅಭ್ಯಸಿಸಿದ ವಿದ್ಯಾಪೀಠ	ಗುಜರಾತ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ
ಧರ್ಮ	ಹಿಂದೂ
ಸಹಿ
ಜಾಲತಾಣ	Official website

ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ

ನರೇಂದ್ರ ದಾಮೋದರದಾಸ್ ಮೋದಿ (ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೭, ೧೯೫೦) ಇವರು ಭಾರತದ ೧೪ನೇ ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿಗಳು. ಇವರು ಭಾರತೀಯ ಜನತಾ ಪಕ್ಷದ ಸದಸ್ಯರು. ಇವರು ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ಗುಜರಾತ್ ರಾಜ್ಯದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಇವರು ೨೦೧೪ರ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಜನತಾ ಪಕ್ಷ(ಎನ್.ಡಿ.ಎ. ಮೈತ್ರಿಕೂಟ) ಪಕ್ಷದಿಂದ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿ ಗೆದ್ದು ಭಾರತದ ೧೪ನೆಯ ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಮೋದಿಯವರು,ಗುಜರಾತ್ ನ ವಡೋದರ, ಹಾಗೂ ವಾರಣಾಸಿ ಎರಡೂ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಗೆದ್ದು, ಪ್ರಸಕ್ತ ವಾರಣಾಸಿಯ ಸಂಸದರಾಗಿದ್ದಾರೆ.

ಬಾಲ್ಯ

ಗುಜರಾತ ರಾಜ್ಯದ ಮೆಹಸಾನಾ ಜಿಲ್ಲೆಯ ವಡನಗರದ ಮೋದಿ ಪರಿವಾರದಲ್ಲಿ ೪ ಮಕ್ಕಳ ಪೈಕಿ ಮೂರನೆಯವರಾಗಿ, ೧೭ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೫೦ ರಲ್ಲಿ ಮೋಧ್ ಗಂಛಿ ತೆಲಿ ಜಾತಿಯ ಅತಿ ಬಡ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ತಂದೆ ದಾಮೋದರ ದಾಸ್ ಮುಲಚಂದ್ ಮೋದಿ ಮತ್ತು ತಾಯಿ ಹೀರಾ ಬೆನ್. ವಾದ್ ನಗರ ರೈಲ್ವೆ ನಿಲ್ದಾಣದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಚಹಾದ ಅಂಗಡಿಯನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮೋದಿಯವರು, ತಂದೆಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅರವತ್ತರ ದಶಕದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಇಂಡೋ-ಪಾಕ್ ಯುದ್ಧ ನಡೆದಾಗ ಬಾಲಕ ಮೋದಿ, ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಸೈನಿಕರಿಗೆ ಸ್ವಯಂಪ್ರೇರಣೆಯಿಂದ ಸೇವೆ ಮಾಡಿದ್ದರು. ೧೯೬೭ರಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಹ ಪೀಡಿತ ಗುಜರಾತ್ ಜನತೆಯ ಸೇವೆ ಮಾಡಿದ್ದರು. ಅಖಿಲ ಭಾರತೀಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಪರಿಷತ್ (ಎಬಿವಿಪಿ)ನ ನಾಯಕರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾಗಿದ್ದರು. ಗುಜರಾತಿನಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಸಾಮಾಜಿಕ-ರಾಜಕೀಯ ಚಳವಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು.

ಮದುವೆ

೧೩ ನೆಯ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲೇ ಮೋದಿಯವರಿಗೆ ಜಶೋದಾ ಬೆನ್ ಚಿಮಣ್ ಲಾಲ್ ಜೊತೆ ಮದುವೆ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥವಾಯಿತು. ೧೮ನೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಮದುವೆ ನೆರವೇರಿತು. ಬಾಲ ದಂಪತಿಗಳು ಜೊತೆಗಿದ್ದು, ನಂತರ ಪತ್ನಿಯನ್ನು ತೊರೆದರು. ಜಶೋದಾಬೆನ್ ತಮ್ಮ ಜೀವನವನ್ನೆಲ್ಲಾ ಶಿಕ್ಷಕಿಯಾಗಿ ಕಳೆದು ಈಗ ನಿವೃತ್ತರಾಗಿದ್ದಾರೆ .

ಆರ್.ಎಸ್.ಎಸ್.ನ ಜೊತೆ ಸಂಪರ್ಕ

'ರಾಷ್ಟ್ರಿಯ ಸ್ವಯಂ ಸೇವಕ ಸಂಘದಲ್ಲಿ ಸೇರಿ ಬಹಳ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಭಾರತೀಯ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಅಭ್ಯಾಸಮಾಡಿ ಪ್ರಾಚೀನ, ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ ಭಾರತದ ಬಗ್ಗೆ ಅರಿತರು. ೧೯೭೫ ರಲ್ಲಿ ಇಂದಿರಾಗಾಂಧಿ ಯವರು ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದಾಗ ಅದನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿ ತಮ್ಮದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಕೆಯನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಅಖಿಲ ಭಾರತೀಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಪರಿಷತ್ (ABVP) ನ ಮುಖಂಡನಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು.

ಶಿಕ್ಷಣ

• ಕಾಲೇಜು ಹಾಗೂ ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಸೇರಿದಾಗ ಇನ್ನಷ್ಟು ಕಠಿಣ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಮೋದಿ ಸಾಗಬೇಕಾಯಿತು.
• ಅವರು ರಾಜಕೀಯ ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿ ಪಡೆದರು. ಭಾರತದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಗಮನದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಅವರು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ವಯಂಸೇವಕ ಸಂಘದೊಡನೆ ತಮ್ಮ ಸಾಂಗತ್ಯವನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದರು. ಆರೆಸ್ಸೆಸ್‍ನಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಮೋದಿ ಅವರು ಹಲವಾರು ಮಹತ್ವದ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂಡರು.
• ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ೧೯೭೪ರಲ್ಲಿ ನವನಿರ್ಮಾಣ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ವಿರೋಧಿ ಚಳವಳಿ ಹಾಗೂ ನಾಗರಿಕರ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಕಿತ್ತುಕೊಂಡ ೧೯ ತಿಂಗಳ (ಜೂನ್ ೧೯೭೫ ರಿಂದ ಜನವರಿ ೧೯೭೭) ತುರ್ತುಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಹೇರಿಕೆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಸರ್ವಾಧಿಕಾರಿ ಧೋರಣೆಯನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿ ಭೂಗತರಾಗಿಯೇ ಉಳಿದ ಮೋದಿಯವರು ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಟ ನಡೆಸಿದರು.

ರಾಜಕೀಯ

ಜೂನ್ ೧೯೭೫ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದರು. ಇದು 1977 ರಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು. ಗುಜರಾತ್ ನಲ್ಲಿ ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ಸಂಧರ್ಭದಲ್ಲಿ ಆರ್.ಎಸ್.ಎಸ್ ಸಮಿತಿಯಾದ "ಗುಜರಾತ್ ಲೋಕ ಸಂಘರ್ಷ ಸಮಿತಿಯ" ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿ ಮೋದಿ ನೇಮಕಗೊಂಡರು. ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಆರ್.ಎಸ್.ಎಸ್ ಅನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಯಿತು.ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಗುಜರಾತಿ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ "ಸಂಘರ್ಷ್ ಮಾ ಗುಜರಾತ್" (ಗುಜರಾತ್ ನ ಹೋರಾಟಗಳಲ್ಲಿ) ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿ, ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿನ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಿದರು. ೧೯೭೯ ರಲ್ಲಿ ಆರ್ ಎಸ್ ಎಸ್ ನಿಂದಲೇ ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ತೆರಳಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯ ಇತಿಹಾಸದ ಆರ್ ಎಸ್ ಎಸ್ ಆವೃತ್ತಿಯ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಸಂಶೋಧಿಸಿ ಬರೆಯಲು ಶುರು ಮಾಡಿದರು. ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ ಅವರು ಗುಜರಾತ್‌‌‌‌‌‌ಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದರು . 1985 ರಲ್ಲಿ ಆರ್ ಎಸ್ ಎಸ್ ನಿಂದ ಮೋದಿಯವರು ಬಿಜೆಪಿಗೆ ನೇಮಕಗೊಂಡರು. 1987 ರಲ್ಲಿ ಅಹ್ಮದಾಬಾದ್ ಮುನಿಸಿಪಲ್ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿ ಪ್ರಚಾರವನ್ನು ಸಂಘಟಿಸಲು ಮೋದಿ ನೆರವಾದರು. ಮೋದಿಯವರ ಯೋಜನೆಗಳೇ ಬಿಜೆಪಿಯ ಗೆಲುವಿನ ಫಲಿತಾಂಶದ ಕಾರಣವೆಂದು ಹಲವರು ವರ್ಣಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಎಲ್.ಕೆ.ಅಡ್ವಾಣಿ ೧೯೮೬ರಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದಾಗ ಆರ್ ಎಸ್ ಎಸ್ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಬಿಜೆಪಿಯು ತನ್ನ ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿತು. ಅಹಮದಾಬಾದ್ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಮೋದಿಯವರ ಯಶಸ್ವಿ ಚುನಾವಣಾ ಪ್ರಚಾರವು ಅವರನ್ನು 1987 ರಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿ ಗುಜರಾತ್ ಘಟಕದ ಸಂಘಟನಾ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾಗಲು ನೆರವಾಯಿತು. ೧೯೯೦ ರಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಚುನಾವಣಾ ಸಮಿತಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡ ಮೋದಿಯವರು ಅದೇ ವರ್ಷ ಎಲ್.ಕೆ.ಅಡ್ವಾಣಿ ಅವರ ರಾಮ್ ರಥ್ ಯಾತ್ರಾ ಮತ್ತು ೧೯೯೧-೯೨ರಲ್ಲಿ ಮುರಳಿ ಮನೋಹರ್ ಜೋಶಿಯವರ ಏಕ್ತಾ ಯಾತ್ರಾ ಸಂಘಟನೆಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು. ೧೯೯೨ ರಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯದಿಂದ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ವಿರಾಮ ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಅವರು, ಆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಅಹ್ಮದಾಬಾದ್ ನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಶಾಲೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಗುಜರಾತ್ ನ ಬಿಜೆಪಿ ಸಂಸದ ಶಂಕೆರ್ಸಿಂಗ್ ವಘೇಲಾ ಅವರೊಂದಿಗಿನ ಘರ್ಷಣೆ ಕೂಡಾ ಮೋದಿಯವರ ಈ ನಿರ್ಧಾರದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಹಳ ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಿತು. ೧೯೯೪ರಲ್ಲಿ ಮೋದಿಯವರು ಚುನಾವಣಾ ರಾಜಕೀಯಕ್ಕೆ ಮರಳಿದರು.

ಗುಜರಾತ್ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ

೨೦೦೧ ರಲ್ಲಿ ಕೇಶುಭಾಯಿ ಪಟೇಲ್ ಅವರ ಆರೋಗ್ಯದಲ್ಲಿ ಏರುಪೇರುಗೊಂಡಾಗ ಉಪಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿ ಕೆಲವು ರಾಜ್ಯ ವಿಧಾನಸಭಾ ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿತು. ಅಧಿಕಾರ, ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ಮತ್ತು ಕಳಪೆ ಆಡಳಿತದ ದುರುಪಯೋಗದ ಆರೋಪಗಳನ್ನು ಅವರ ಮೇಲೆ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ೨೦೦೧ರಲ್ಲಿ ಭುಜ್ ನಲ್ಲಿ ಭೂಕಂಪನ ನಿರ್ವಹಣೆಯಿಂದ ಪಟೇಲ್ ಅವರ ಆಡಳಿತದ ನಿಲುವು ಹಾನಿಗೊಳಗಾಯಿತು. ಬಿಜೆಪಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನಾಯಕರು ಗುಜರಾತ್ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಲು ಹೊಸ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯನ್ನು ಹುಡುಕತೊಡಗಿತು ಮತ್ತು ಪಟೇಲ್ ರವರ ಆಡಳಿತದ ಬಗ್ಗೆ ಮೋದಿಯವರು ಕಳವಳ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದಾಗ, ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಅವರನ್ನೇ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಬಿಜೆಪಿ ನಾಯಕ ಎಲ್.ಕೆ.ಆಡ್ವಾಣಿಯವರು ಪಟೇಲ್ ರವರನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಲು ಬಯಸಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಮೋದಿ ಅವರ ಅನುಭವದ ಕೊರತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಕಳವಳ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದರೂ, ಪಟೇಲ್ ರವರ ಉಪಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಲು ಮೋದಿಯವರು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಅಡ್ವಾಣಿ ಮತ್ತು ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿಯವರ ಬಳಿ ಮೋದಿಯವರು, "ಗುಜರಾತ್ ನ ಪೂರ್ಣ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ನಾನು ವಹಿಸುತ್ತೇನೆ ಅಥವಾ ಇಲ್ಲವೇ ಇಲ್ಲ "ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. ೨೦೦೧ ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೩ ರಂದು ಅವರು ಗುಜರಾತ್ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದ ಪಟೇಲರ ಬದಲಿಯಾಗಿ ಅವರ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಮತ್ತು ೨೦೦೨ರ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತಯಾರಿಸುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. ೨೦೦೧ ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೭ ರಂದು ಮೋದಿಯವರು ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಪ್ರಮಾಣವಚನ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ೨೦೦೨ ರ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೪ ರಂದು ರಾಜ್ಕೋಟ್ -೨ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಉಪಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿ ೧೪,೭೨೮ ಮತಗಳಿಂದ ಐ.ಎನ್.ಸಿಯ ಅಶ್ವಿನ್ ಮೆಹ್ತಾ ಅವರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ ಗುಜರಾತ್ ಶಾಸಕಾಂಗದೊಳಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು.

೨೦೦೨ರ ಗುಜರಾತ್ ಗಲಭೆ

೨೦೦೨ ರ ಫೆಬ್ರುವರಿ ೨೭ ರಂದು ನೂರಾರು ಪ್ರಯಾಣಿಕರಿದ್ದ ರೈಲು, ಗೋಧ್ರಾ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೬೦ ಜನರನ್ನು ಕೊಂದಿತು. ಬಾಬ್ರಿ ಮಸೀದಿ ಧ್ವಂಸವಾದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಹಿಂದೂ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಮಾರಂಭದ ನಂತರ ಅಯೋಧ್ಯಾದಿಂದ ಹಿಂತಿರುಗಿದ ಬೃಹತ್ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಹಿಂದೂ ಯಾತ್ರಾರ್ಥಿಗಳು ಈ ರೈಲಿನಲ್ಲಿದ್ದರು. ಈ ಘಟನೆಯ ನಂತರ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿದ ಮೋದಿಯವರು, ಇದನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯ ಮುಸ್ಲಿಮರಿಂದ ಯೋಜಿಸಲಾದ ಭಯೋತ್ಪಾದಕ ದಾಳಿ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದರು. ಮರುದಿನ, ವಿಶ್ವ ಹಿಂದೂ ಪರಿಷತ್ ರಾಜ್ಯಾದ್ಯಂತ ಒಂದು ಬಂದ್ ಗೆ ಕರೆನೀಡಿದರು. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಗಲಭೆಗಳು ಆರಂಭವಾಯಿತು ಮತ್ತು ಮುಸ್ಲಿಂ ವಿರೋಧಿ ಹಿಂಸಾಚಾರ ಗುಜರಾತ್ ನಲ್ಲಿ ಹರಡಿತು. ಗೋಧ್ರಾದಿಂದ ಅಹ್ಮದಾಬಾದ್ ಗೆ ಮೃತದೇಹಗಳನ್ನು ಸರಿಸಲು ಸರ್ಕಾರವು ಮಾಡಿದ ಆದೇಶವು ಮತ್ತಷ್ಟು ಹಿಂಸೆಯ ಉರಿಯನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. ನಂತರ ೭೯೦ ಮುಸ್ಲಿಮರು ಮತ್ತು ೨೫೪ ಹಿಂದೂಗಳು ಮೃತಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರ ಹೇಳಿತು. ಕೆಲವು ಸ್ವತಂತ್ರ ಮೂಲಗಳು ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದವರ ಸಂಖ್ಯೆ ಸುಮಾರು ೨೦೦೦ ಎಂದು ಹೇಳಿತು. ಸುಮಾರು ೧,೫೦,೦೦೦ಜನರನ್ನು ನಿರಾಶ್ರಿತರ ಶಿಬಿರಗಳಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಿ ಕೊಡಲಾಯಿತು. ಬಲಿಯಾದವರಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಮಹಿಳೆಯರು ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳೂ ಇದ್ದರು. ಹಿಂಸಾಚಾರವು ಮಹಿಳೆಯರ ಸಾಮೂಹಿಕ ಅತ್ಯಾಚಾರ ಮತ್ತು ಸ್ತ್ರೀಯರ ವಿಘಟನೆಗಳಿಗೂ ಎಡೆಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ೨೦೦೨ ರ ಘಟನೆಗಳಲ್ಲಿ ಮೋದಿಯವರ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವಿಕೆ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚೆಗಳು ಇನ್ನೂ ಮುಂದುವರೆದಿತ್ತು. ಗಲಭೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮೋದಿಯವರು "ಏನು ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ ಎಂಬುವುದು ಕ್ರಿಯೆಯ ಸರಣಿ ಮತ್ತು ಅದರ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ" ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದರು. ನಂತರ ೨೦೦೨ರಲ್ಲಿ ಮೋದಿಯವರು ,ಮಾಧ್ಯಮದವರು ಆ ಘಟನೆಯ ಸಂಚಿಕೆನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದ ಬಗ್ಗೆ ವಿಷಾದವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದರು. ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೦೮ರಲ್ಲಿ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು "ಗುಲ್ಬರ್ಗ್ ಸೊಸೈಟಿ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡವನ್ನೂ" ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ೨೦೦೨ ರ ಗಲಭೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಹಲವಾರು ಪ್ರಕರಣಗಳನ್ನು ಪುನಃ ತೆರೆಯಿತು ಮತ್ತು ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು ವಿಶೇಷ ತನಿಖಾ ತಂಡವನ್ನು (ಎಸ್ಐಟಿ) ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು. ಜಾಕಿಯಾ ಜಾಫ್ರಿ (ಗುಲ್ಬರ್ಗ್ ಸೊಸೈಟಿ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡದಲ್ಲಿ ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟ ಇಹಸಾನ್ ಜಾಫ್ರಿಯವರ ವಿಧವೆ)ಯವರ ಅರ್ಜಿಯ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗೆ ೨೦೦೯ರ ಏಪ್ರಿಲ್ ನಲ್ಲಿ ಹತ್ಯೆಯ ಬಗ್ಗೆ ತನಿಖೆ ನಡೆಸಲು ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಎಸ್ಐಟಿಯನ್ನು ಕೇಳಿತು. ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೦ರಲ್ಲಿ ಮೋದಿಯವರನ್ನು ಎಸ್ಐಟಿ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿತು. ಮೇ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ ಆತನ ವಿರುದ್ಧ ಯಾವುದೇ ಸಾಕ್ಷ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂಬ ವರದಿಯನ್ನು ನ್ಯಾಯಾಲಯಕ್ಕೆ ನೀಡಿತು. ಜುಲೈ ೨೦೧೧ರಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ನೇಮಕಗೊಂಡ ರಾಜು ರಾಮಚಂದ್ರನ್ ರವರು ತಮ್ಮ ಅಂತಿಮ ವರದಿಯನ್ನು ನ್ಯಾಯಾಲಯಕ್ಕೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಎಸ್ಐಟಿಯ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ, ಲಭ್ಯವಿರುವ ಸಾಕ್ಷ್ಯದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಮೋದಿ ವಿರುದ್ಧ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳಬಹುದು ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು. ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಮ್ಯಾಜಿಸ್ಟ್ರೇಟ್ ನ್ಯಾಯಾಲಯಕ್ಕೆ ಈ ವಿಷಯವನ್ನು ನೀಡಿತು. ಎಸ್ಐಟಿಯು ರಾಮಚಂದ್ರನ್ ಅವರ ವರದಿಯನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಿತು ಮತ್ತು ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೨ರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಅಂತಿಮ ವರದಿಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿ, ಪ್ರಕರಣವನ್ನು ಮುಚ್ಚಬೇಕೆಂದು ಕೇಳಿತು. ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ ಝಾಕಿಯ ಜಾಫ್ರಿಯವರು ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ ಅರ್ಜಿಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೩ರಲ್ಲಿ ಮ್ಯಾಜಿಸ್ಟ್ರೇಟ್ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಪ್ರತಿಭಟನೆ ಅರ್ಜಿಯನ್ನೂ ತಿರಸ್ಕರಿಸಿತು. ಎಸ್ಐಟಿಯು ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ವಿರುದ್ಧ ಯಾವುದೇ ಪುರಾವೆಗಳಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಿತು.

ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಯೋಜನೆಗಳು

ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಮೋದಿಯವರು ಖಾಸಗೀಕರಣ ಮತ್ತು ಸಣ್ಣ ಸರಕಾರಕ್ಕೆ ಒಲವು ತೋರಿದರು. ಅವರ ಎರಡನೆಯ ಅವಧಿಯ ನೀತಿಗಳು ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಅವರು ಗುಜರಾತ್ ನಲ್ಲಿ ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಉದ್ಯಾನಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು ಮತ್ತು ೨೦೦೭ರ ವೈಬ್ರಂಟ್ ಗುಜರಾತ್ ಶೃಂಗಸಭೆಯಲ್ಲಿ ರಿಯಲ್ ಎಸ್ಟೇಟ್ ಹೂಡಿಕೆ ವ್ಯವಹಾರಗಳು ₹ 6.6 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿಗಳಷ್ಟಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟವು. ಪಟೇಲ್ ಮತ್ತು ಮೋದಿ ನೇತೃತ್ವದ ಸರಕಾರಗಳು ಅಂತರ್ಜಲ-ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಯೋಜನೆಗಳ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಎನ್ ಜಿ ಒ ಮತ್ತು ಇತರ ಸಮುದಾಯಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದವು. ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೦೮ ರ ವೇಳೆಗೆ, ೫೦೦,೦೦೦ ರಚನೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಅದರಲ್ಲಿ ೧೧೩,೭೩೮ ಪರಿಶೀಲನಾ ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳು ಅವುಗಳ ಕೆಳಗಿರುವ ಜಲಚರಗಳಿಗೆ ನೆರವಾದವು. ೨೦೦೪ ರಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಟೇಬಲ್ ಖಾಲಿಯಾಗಿರುವ ೧೧೨ ತಹಶೀಲ್ಗಳಲ್ಲಿ ೬೦ ಜನರು ತಮ್ಮ ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಂತರ್ಜಲ ಮಟ್ಟವನ್ನು ೨೦೧೦ ರೊಳಗೆ ಪುನಃ ಪಡೆದುಕೊಂಡರು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ತಳೀಯವಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸಲಾದ ಹತ್ತಿಯ ರಾಜ್ಯದ ಉತ್ಪಾದನೆಯು, ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅತೀ ದೊಡ್ಡದಾಯಿತು. ಹತ್ತಿ ಉತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಅರೆ ಶುಷ್ಕ ಭೂಮಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿನ ಉತ್ಕರ್ಷವು ೨೦೦೧ ರಿಂದ ೨೦೦೭ರವರೆಗೆ ೯.೬ ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಗುಜರಾತ್ ಕೃಷಿ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ದೊಡ್ಡ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ನೀಡಿತು. ಸರ್ದಾರ್ ಸರೋವರ್ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನಂತಹ ಮಧ್ಯ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಗುಜರಾತ್ ನಲ್ಲಿನ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ನೀರಾವರಿ ಕ್ರಮಗಳು ಕಡಿಮೆ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿವೆ. ಸರ್ದಾರ್ ಸರೋವರ್ ಯೋಜನೆ ಉದ್ದೇಶಿತ ಪ್ರದೇಶದ ೪-೬% ಮಾತ್ರ ನೀರಾವರಿ ಮಾಡಿತು. ಹಾಗಿದ್ದೂ, ೨೦೦೧ ರಿಂದ ೨೦೧೦ ರವರೆಗೆ ಗುಜರಾತ್ ಕೃಷಿ ಬೆಳವಣಿಗೆಯು ೧೦.೯೭% ಪ್ರಮಾಣದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿದೆ - ಇದು ಯಾವುದೇ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು. ೧೯೯೨-೯೭ರ ಐ ಎನ್ ಸಿ ಸರ್ಕಾರದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬೆಳವಣಿಗೆ ದರವು ೧೨.೯ % ಎಂದು ಸಮಾಜಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಗಮನಿಸಿದ್ದಾರೆ. ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ಮೋದಿಯವರು ಗುಜರಾತ್ ನಲ್ಲಿ ಟಾಟಾ ಮೋಟಾರ್ಸ್ ಗೆ ಭೂಮಿಯನ್ನು ನೀಡಿತು. ನ್ಯಾನೊ ಉತ್ಪಾದನೆಯೊಂದನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಮೋದಿಗೆ ಅನುಮತಿಸಿದರು. ಟಾಟಾವನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸುತ್ತಾ ಹಲವಾರು ಇತರ ಕಂಪನಿಗಳು ಗುಜರಾತ್ ಗೆ ಬಂದವು. ಗುಜರಾತಿನ ಪ್ರತಿ ಗ್ರಾಮಕ್ಕೂ ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿಯನ್ನು ತರುವ ವಿಧಾನವನ್ನು ಮೋದಿ ಸರ್ಕಾರ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿತು. ಮೋದಿಯವರು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುತ್ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಬದಲಿಸಿದರು ಹಾಗೂ ರೈತರ ಮೇಲೆಯೂ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದರು. ಗುಜರಾತ್ ಜ್ಯೋತಿಗ್ರಾಮ್ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿತು. ಇದರಲ್ಲಿ ಕೃಷಿ ವಿದ್ಯುತ್ತನ್ನು ಇತರ ಗ್ರಾಮೀಣ ವಿದ್ಯುತ್ ನಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸಲಾಯಿತು. ಕೃಷಿ ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿಯ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ನಿಗದಿತ ನೀರಾವರಿ ಬೇಡಿಕೆಗಳಿಗೆ ಸರಿಹೊಂದುವಂತೆ ತಗ್ಗಿಸಲಾಯಿತು.

ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿ ಮೋದಿ

ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ರಾಮನಾಥ್ ಕೋವಿಂದ್ ಅವರು ಪ್ರಮಾಣ ವಚನ ಬೋಧಿಸುವುದರೊಂದಿಗೆ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಅವರು ಎರಡನೇ ಬಾರಿಗೆ ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಪ್ರಮಾಣ ವಚನ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು.

೨೬ ಮೇ ೨೦೧೪ ರಂದು ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿ ಮೋದಿಯವರು ಪ್ರಮಾಣವಚನವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು. ಮೋದಿಯವರು ಸ್ವತಂತ್ರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಮೊದಲ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿ ಅವರ ಮೊದಲ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಹಿಂದಿನ ಆಡಳಿತಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಿದರು. ರಾಜ್ಯಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಮೇಲ್ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಬಹುಮತವನ್ನು ಹೊಂದಿರದಿದ್ದರೂ, ಮೋದಿಯವರು ತಮ್ಮ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲು ಹಲವು ಆದೇಶಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿದರು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅಧಿಕಾರವು ಇನ್ನಷ್ಟು ಕೇಂದ್ರೀಕರಣಗೊಂಡಿತು. ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದರ ಮೇಲೆ ತಮ್ಮಲ್ಲಿ ಇದ್ದ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಾಂಗದ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವ ಸಲುವಾಗಿ ಸರಕಾರವು ಒಂದು ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದಿತು. ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೪ರಲ್ಲಿ ಮೋದಿಯವರು ಯೋಜನಾ ಆಯೋಗವನ್ನು ರದ್ದುಪಡಿಸಿ, ಅದರ ಬದಲಿಗೆ ನೀತಿ ಆಯೋಗವನ್ನು (National Institution for Transforming India) ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿಯವರ ಈ ನಡೆಯು ಯೋಜನಾ ಆಯೋಗದ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುವ ಕ್ರಮವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಯೋಜನಾ ಆಯೋಗವು ಹಿಂದಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರೀ ಟೀಕೆಗೆ ಒಳಗಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಲ್ಯಾಣವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವ ಯಾವುದೇ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿರಲಿಲ್ಲ. ೧೯೯೦ರ ದಶಕದ ಆರ್ಥಿಕ ಉದಾರೀಕರಣದಿಂದಾಗಿ ಇದು ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯವನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ಸರಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿತ್ತು. ಆಡಳಿತದ ಮೊದಲ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಮೋದಿಯವರು ಹಲವಾರು ಸಿವಿಲ್ ಸೊಸೈಟಿ ಸಂಘಟನೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ಸರ್ಕಾರೇತರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸ್ ಬ್ಯೂರೊದಿಂದ ಯತನಿಖೆ ನಡೆಸಿದರು. ಇಂತಹ ಸಂಘಟನೆಗಳು ಆರ್ಥಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ನಿಧಾನಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ ಎಂಬ ತನಿಖೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಇವುಗಳನ್ನು ವಿಚ್ಹಂಟ್ (witch-hunt) ಎಂದು ಟೀಕಿಸಲಾಯಿತು. ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾನವೀಯ ನೆರವು ಸಂಸ್ಥೆಯಾದ "ಮೆಡಿಸಿನ್ಸ್ ಸಾನ್ಸ್ ಫ್ರಾಂಟಿಯರ್ಸ್", ಒತ್ತಡದಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿತ್ತು. ಬಾಧಿತ ಇತರ ಸಂಘಟನೆಗಳಲ್ಲಿ "ಸಿಯೆರಾ ಕ್ಲಬ್" ಮತ್ತು "ಅವಾಜ್" ಪ್ರಮುಖವಾಗಿದ್ದವು. ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ಟೀಕಿಸುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ದೇಶದ್ರೋಹದ ಪ್ರಕರಣಗಳು ದಾಖಲಾದವು. ಮೋದಿಯವರ ಈ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಬಿಜೆಪಿಯ ಒಳಗೇ ಅಸಮಾಧಾನಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು ಮತ್ತು ಇವರ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರ ಆಡಳಿತ ಶೈಲಿಗೆ ಹೋಲಿಸಲಾಯಿತು. ಮೊದಲ ಮೂರು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಮೋದಿಯವರು ೧೨೦೦ ಕಾನೂನುಬಾಹಿರ ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ರದ್ದುಪಡಿಸಿದರು. ೬೪ ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಹಿಂದಿನ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಒಟ್ಟು ೧,೩೦೧ ಅಂತಹ ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ರದ್ದುಪಡಿಸಿತ್ತು. ಅವರು "ಮನ್ ಕಿ ಬಾತ್" ಹೆಸರಿನ ಮಾಸಿಕ ರೇಡಿಯೋ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ೩ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೪ ರಂದು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ ಮೋದಿಯವರು ಡಿಜಿಟಲ್ ಇಂಡಿಯಾ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಇದರ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶವೇನೆಂದರೆ ಸರ್ಕಾರಿ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನವಾಗಿ ಜನರಿಗೆ ಒದಗಿಸುವುದು, ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ವೇಗದ ಇಂಟರ್ನೆಟ್ಟನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಮೂಲಸೌಕರ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವುದು, ದೇಶದಲ್ಲಿ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಸರಕುಗಳ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಡಿಜಿಟಲ್ ಸಾಕ್ಷರತೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವುದಾಗಿತ್ತು. ಗ್ರಾಮೀಣ ಮನೆಗಳಿಗೆ ಉಚಿತ ಎಲ್ಪಿಜಿ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಮೋದಿಯವರು ಉಜ್ವಲಾ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಈ ಯೋಜನೆಯುಯ ಪ್ರತಿಫಲವಾಗಿ ೨೦೧೪ಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ೨೦೧೯ ಎಲ್ಪಿಜಿ ಬಳಕೆ ೫೬% ದಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಳಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ, ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ದುರ್ಬಲ ವರ್ಗಗಳಿಗೆ ೧೦% ಮೀಸಲಾತಿ ನೀಡುವ ಕಾನೂನನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ೨೦೧೯ ರ ಮೇ ೩೦ ರಂದು ಅವರು ಮತ್ತೆ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿ ಪ್ರಮಾಣವಚನ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು.

ಪ್ರಶಸ್ತಿ/ಗೌರವ

• ರಷ್ಯಾ ಸರಕಾರವು ಪಿಎಂ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರನ್ನು 'ಆರ್ಡರ್ ಆಫ್ ಅಪಾಸಲ್ ಸೇಂಟ್ ಆಂಡ್ರ್ಯೂ ' ಪ್ರಶಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಗೌರವಿಸಿದೆ. - ಎಪ್ರಿಲ್ ೧೨, ೨೦೧೯
• ಸಂಯುಕ್ತ ಅರಬ್ ಸಂಸ್ಥಾಪನೆಗಳು(ಯುಎಇ) ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರಿಗೆ ಜಾಯೆದ್ ಪದಕ ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಿದೆ - ಎಪ್ರಿಲ್ ೪, ೨೦೧೯
• ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರಿಗೆ ಫಿಲಿಪ್ ಕೋಟ್ಲರ್ ಅಧ್ಯಕ್ಷೀಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪ್ರದಾನ ಮಾಡಲಾಯಿತು - ಜನವರಿ ೧೪, ೨೦೧೯
• ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರಿಗೆ "ಮೋಡಿನೋಮಿಕ್ಸ್" ಗಾಗಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಸಿಯೋಲ್ ಬಹುಮಾನ ೨೦೧೮ನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು - ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೪, ೨೦೧೮
• ಪ್ರಧಾನಿ ಮೋದಿಯವರಿಗೆ ವಿಶ್ವ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಚಾಂಪಿಯನ್ಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಅರ್ಥ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ೨೦೧೮ನ್ನು ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಲಾಯಿತು - ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೬, ೨೦೧೮

• ಪ್ರಧಾನಿ ಮೋದಿಯವರಿಗೆ ಪ್ಯಾಲೆಸ್ಟೈನ್ ರಾಜ್ಯದ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಕಾಲರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರದಾನ ಮಾಡಲಾಯಿತು - ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೦, ೨೦೧೮
• ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರಿಗೆ ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನದ ಅಮೀರ್ ಅಬ್ದುಲ್ಲಾ ಖಾನ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರದಾನ ಮಾಡಲಾಯಿತು - ಜೂನ್ ೪, ೨೦೧೬
• ಮೋದಿಯವರಿಗೆ ಸೌದಿ ಅರೇಬಿಯಾದ ಕಿಂಗ್ ಅಬ್ದುಲ್ಲಾಜಿಜ್ ಸಾಶ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರದಾನ ಮಾಡಲಾಯಿತು - ಎಪ್ರಿಲ್ ೩, ೨೦೧೬

ನೋಡಿ

• ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ
• ಭಾರತದ ಕೇಂದ್ರ ಮಂತ್ರಿ ಮಂಡಲ ೨೦೧೪

ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು

• Official website