ವಿಷ್ಣು ದಿಗಂಬರ್ ಪಲೂಸ್ಕರ್
ವಿಷ್ಣು ದಿಗಂಬರ್ ಪಲುಸ್ಕರ್ | |
|---|---|
 | |
| Born | ೧೮ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೮೭೨ ಕುರುಂದವಾಡ, ಬಾಂಬೆ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾ |
| Died | ೨೧ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೩೧ (ವಯಸ್ಸು ೫೯) |
| Occupation | ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಗಾಯಕ |
| Children | ಡಿ. ವಿ. ಪಲುಸ್ಕರ್ |
ಪಂಡಿತ್ ವಿಷ್ಣು ದಿಗಂಬರ್ ಪಲುಸ್ಕರ್ (೧೮ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೮೭೨[೧] - ೨೧ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೩೧[೧]) ಒಬ್ಬ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿ ಸಂಗೀತಗಾರ. ಅವರು ಭಜನ್ ರಘುಪತಿ ರಾಘವ ರಾಜ ರಾಮ್‌ನ ಮೂಲ ಆವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಹಾಡಿದವರು ಮತ್ತು ೫ ಮೇ ೧೯೦೧ ರಂದು ಗಂಧರ್ವ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಇಂದು ಕೇಳಿಬರುತ್ತಿರುವ ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗೀತೆ ವಂದೇ ಮಾತರಂ ಅನ್ನು ಏರ್ಪಡಿಸಿದ ಕೀರ್ತಿಯೂ ಅವರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಅವರ ಮೂಲ ಉಪನಾಮ ಗಾಡ್ಗೀಲ್, ಆದರೆ ಅವರು ಪಾಲುಸ್ (ಸಾಂಗ್ಲಿ ಬಳಿ) ಎಂಬ ಹಳ್ಳಿಯಿಂದ ಬಂದವರಾಗಿದ್ದು, ಅವರನ್ನು "ಪಲುಸ್ಕರ್" ಕುಟುಂಬ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು.[೨]
ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಹಿನ್ನೆಲೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ವಿಷ್ಣು ದಿಗಂಬರ್ ಪಲುಸ್ಕರ್ ಅವರು ಕುರುಂದವಾಡದ ಚಿತ್ಪಾವನ್ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಮರಾಠಿ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು, ಇದು ಬ್ರಿಟಿಷರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತುತ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿರುವ ಬಾಂಬೆ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿಯ ಡೆಕ್ಕನ್ ವಿಭಾಗದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬರುವ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಪಟ್ಟಣವಾಗಿದೆ. ಅವರ ತಂದೆ ದಿಗಂಬರ ಗೋಪಾಲ್ ಪಲುಸ್ಕರ್ ಕೀರ್ತನ ಗಾಯಕರಾಗಿದ್ದರು.
ಅವರು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ಕುರುಂದವಾಡದ ಸ್ಥಳೀಯ ಶಾಲೆಗೆ ಹೋದರು. ಆದರೆ ಪಲುಸ್ಕರ್‌ಗೆ ಚಿಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಯೇ ದುರಂತ ಸಂಭವಿಸಿತು. ದತ್ತ ಜಯಂತಿ ಎಂಬ ಹಿಂದೂ ಹಬ್ಬದಲ್ಲಿ, ಅವರ ಮುಖದ ಬಳಿ ಪಟಾಕಿ ಸಿಡಿದು ಅವರ ಎರಡೂ ಕಣ್ಣುಗಳಿಗೆ ಹಾನಿಯಾಯಿತು. ಸಣ್ಣ ಪಟ್ಟಣವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ತಕ್ಷಣದ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಲಭ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಪಲುಸ್ಕರ್ ದೃಷ್ಟಿ ಕಳೆದುಕೊಂಡರು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಅವರು ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಅದನ್ನು ಮರಳಿ ಪಡೆದರು.
ಬಾಲಕನ ಪ್ರತಿಭೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದ ಮೀರಜ್ ರಾಜನು ಅವನನ್ನು ಸಂಗೀತಗಾರನಾದ ಬಾಲಕೃಷ್ಣಬುವಾ ಇಚಲಕರಂಜಿಕರ್ ಅವರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಿದನು. ೧೮೯೬ ರಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಕ ಮತ್ತು ಪಲುಸ್ಕರ್ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧವು ಹದಗೆಡುವವರೆಗೂ ಪಲುಸ್ಕರ್ ಅವರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ೧೨ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ತರಬೇತಿ ಪಡೆದರು.[೩]
ಸಂಗೀತ ಪ್ರಯಾಣ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಅದರ ನಂತರ ಪಲುಸ್ಕರ್ ದೇಶದ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಭಾಗದಲ್ಲಿನ ಸಂಗೀತ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ಸ್ಥಳದಿಂದ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಹೋದರು ಮತ್ತು ಬರೋಡಾ ಮತ್ತು ಗ್ವಾಲಿಯರ್‌ನಂತಹ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ರಾಜ ಕುಟುಂಬಗಳನ್ನು ಭೇಟಿ ಮಾಡಿದರು, ಸಂಗೀತಗಾರರ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಸೌರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಂಗೀತ ಕಚೇರಿಯನ್ನು ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು ಅತ್ಯಲ್ಪ ಶುಲ್ಕವನ್ನು ವಿಧಿಸುವ ಮೂಲಕ ಭಾರತೀಯ ಸಂಗೀತದ ದೀರ್ಘಕಾಲದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಮುರಿದರು. ಅಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಅರಮನೆ ಅಥವಾ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಸಂಗೀತ ಕಚೇರಿಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಅವರು ಮಥುರಾದಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡುವ ಹಿಂದಿಯ ಉಪಭಾಷೆಯಾದ ಬ್ರಿಜ್ಭಾಷಾವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. ನಂತರ ಅವರು ಪಂಡಿತ್ ಚಂದನ್ ಚೌಬೆ ಅವರನ್ನು ಭೇಟಿಯಾದರು, ಅವರಿಂದ ಅವರು ಧ್ರುಪದ್ ಕಲಿತರು. ೧೯೦೧ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಲಾಹೋರ್ ತಲುಪಿದರು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಸಂಗೀತ ಶಾಲೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು.
ಗಂಧರ್ವ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]೫ ಮೇ ೧೯೦೧ ರಂದು, ಪಂಡಿತ್ ವಿಷ್ಣು ದಿಗಂಬರ್ ಪಲುಸ್ಕರ್ ಅವರು ಕೆಲವು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಭಾರತೀಯ ಸಂಗೀತದೊಂದಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ಔಪಚಾರಿಕ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ನೀಡಲು ಗಂಧರ್ವ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಇದು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ತೆರೆದಿರುವ ಶಾಲೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ರಾಜಮನೆತನದ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಬೆಂಬಲ ಮತ್ತು ದೇಣಿಗೆಯ ಮೇಲೆ ನಡೆಯುವ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯದು. ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ತಮ್ಮ ಶಿಕ್ಷಕರೊಂದಿಗೆ ಒಂದೇ ಸೂರಿನಡಿ ವಾಸಿಸುವ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ವಿಧಾನಕ್ಕೆ ಇದು ಸವಾಲಾಗಿತ್ತು. ಶಾಲೆಯ ಆರಂಭಿಕ ಬ್ಯಾಚ್‌ಗಳ ಅನೇಕ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಉತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಗೌರವಾನ್ವಿತ ಸಂಗೀತಗಾರರು ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಕರಾದರು. ಇದು ಸಂಗೀತಗಾರರಿಗೆ ಗೌರವವನ್ನು ತಂದಿತು, ಅವರನ್ನು ಮೊದಲು ತಿರಸ್ಕಾರದಿಂದ ನಡೆಸಲಾಯಿತು.
ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೦೮ ರಲ್ಲಿ, ಪಲುಸ್ಕರ್ ಶಾಲೆಯ ಮತ್ತೊಂದು ಶಾಖೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಬಾಂಬೆಗೆ (ಈಗ ಮುಂಬೈ) ಹೋದರು. ಕೆಲಸದ ಹೊರೆ ಹೆಚ್ಚಾದಂತೆ ಅವರು ಶಾಲೆಯನ್ನು ಲಾಹೋರ್‌ನಿಂದ ಬಾಂಬೆಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಿದರು. ಎಲ್ಲ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ವಸತಿ ಕಲ್ಪಿಸಲು ಸಾಲ ಮಾಡಿ ಶಾಲೆ, ಹಾಸ್ಟೆಲ್‌ಗೂ ಹೊಸ ಕಟ್ಟಡ ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಸಾಲಗಳನ್ನು ತೀರಿಸಲು, ಅವರು ಹಲವಾರು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಂಗೀತ ಕಚೇರಿಗಳನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಆದರೆ ೧೯೨೪ ರಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತ ಪ್ರವಾಸದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ, ಪಲುಸ್ಕರ್ ಅವರ ಸಾಲಗಾರರು ಅವರ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಲಗತ್ತಿಸಿ ಶಾಲೆಯನ್ನು ಹರಾಜು ಮಾಡಿದರು.[೪]
ಸಾವು ಮತ್ತು ಪರಂಪರೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಪಲುಸ್ಕರ್ ತನ್ನ ೫೯ ನೇ ಹುಟ್ಟುಹಬ್ಬದ ಮೂರು ದಿನಗಳ ನಂತರ ೨೧ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೩೧ ರಂದು ನಿಧನರಾದರು.ಇಂದು, ಪಲುಸ್ಕರ್ ಅವರು ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತಗಾರರ ವೃತ್ತಿಗೆ ಗೌರವವನ್ನು ತಂದ ಸಂಗೀತಗಾರರಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಘರಾನಾ ಪದ್ಧತಿಯಿಂದ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೆ ಕೊಂಡೊಯ್ದರು. ಅವರು ಸಂಗೀತದ ಕುರಿತು ಸಂಗೀತ ಬಾಲ ಪ್ರಕಾಶ್ ಎಂಬ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಮೂರು ಸಂಪುಟಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ೧೮ ಸಂಪುಟಗಳಲ್ಲಿ ರಾಗಗಳನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಶಿಷ್ಯರಾದ ವಿನಾಯಕರಾವ್ ಪಟವರ್ಧನ್, ಓಂಕಾರನಾಥ್ ಠಾಕೂರ್, ನಾರಾಯಣರಾವ್ ವ್ಯಾಸ್ ಮತ್ತು ಬಿ.ಆರ್. ದೇವಧರ್ ಅವರು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಗಾಯಕರು ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಕರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ಮಗ ದತ್ತಾತ್ರೇಯ ವಿಷ್ಣು ಪಲುಸ್ಕರ್ ಕೂಡ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿ ಪಡೆದಿದ್ದರು.
೨೧ ಜುಲೈ ೧೯೭೩ ರಂದು, ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಅಂಚೆ ಮತ್ತು ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್ ಇಲಾಖೆಯು ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ಅಂಚೆಚೀಟಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಪಲುಸ್ಕರ್ ಅವರಿಗೆ ಗೌರವ ಸಲ್ಲಿಸಿತು.[೫] ಅದರ ೨೦೦೦ ಸಹಸ್ರಮಾನದ ಸಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಇಂಡಿಯಾ ಟುಡೇ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್ ತನ್ನ "ಭಾರತವನ್ನು ರೂಪಿಸಿದ ೧೦೦ ಜನರ" ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಪಲುಸ್ಕರ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿಸಿತು.[೬]
ಸಹ ನೋಡಿ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ↑ ೧.೦ ೧.೧ GroveMusicOnline.
- ↑ "RMIM Archive Article "107"".
- ↑ Deva, B. Chaitanya. "An Introduction to Indian Music". Publications Division, Ministry of Information and Broadcasting, Government of India. Retrieved 10 May 2006.
- ↑ "Pt Vishnu Digambar Paluskar". MusicalNirvana.com. Retrieved 10 May 2006.
- ↑ "Visnu Digambar Paluskar (Musician)". IndianPost. Retrieved 10 May 2006.
- ↑ Kalidas, S. "Vishnu Bhatkhande and Vishnu Paluskar". India Today. Archived from the original on 14 May 2006. Retrieved 10 May 2006.
ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ಪಲೂಸ್ಕರ್ ಬಗ್ಗೆ ಲೇಖನ Archived 2007-09-26 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.
- ಪಲೂಸ್ಕರ್ ಬಗ್ಗೆ ಮತ್ತೊಂದು ಲೇಖನ
- ಇಂಡಿಯಾ ಟುಡೇ ಲೇಖನ Archived 2006-05-14 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.
