ಛತ್ತೀಸ್ ಘಡ್ ಭಾಷೆ
| ಛತ್ತೀಸ್ ಘಡ್ छत्तीसगढ़ी 
| ||
|---|---|---|
| ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರದೇಶಗಳು: |
ಭಾರತ | |
| ಪ್ರದೇಶ: | ಛತ್ತೀಸ್‌ಗಢ, ಒಡಿಶಾ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಮಾತನಾಡುವ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತರು | |
| ಒಟ್ಟು ಮಾತನಾಡುವವರು: |
18 ಮಿಲಿಯನ್, ಸುರ್ಗುಜಿಯಾ ಸೇರಿದಂತೆ ಭಾಗಶಃ ಎಣಿಕೆ | |
| ಭಾಷಾ ಕುಟುಂಬ: | ಇಂಡೋ-ಇರಾನಿಯನ್ ಇಂಡೋ-ಆರ್ಯನ್ ಕೇಂದ್ರ ವಲಯ ಪೂರ್ವ ಹಿಂದಿ ಛತ್ತೀಸ್ ಘಡ್ | |
| ಬರವಣಿಗೆ: | ದೇವನಾಗರಿ | |
| ಅಧಿಕೃತ ಸ್ಥಾನಮಾನ | ||
| ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆ: | ಭಾರತ
| |
| ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ: |
no official regulation | |
| ಭಾಷೆಯ ಸಂಕೇತಗಳು | ||
| ISO 639-1: | ಯಾವುದೂ ಇಲ್ಲ | |
| ISO 639-2: | ಸೇರಿಸಬೇಕು
| |
| ISO/FDIS 639-3: | either: hne – ಛತ್ತೀಸ್ಗಢಿ sgj – ಸುರ್ಗುಜಿಯಾ | |
| ಟಿಪ್ಪಣಿ: ಈ ಪುಟದಲ್ಲಿ IPA ಧ್ವನಿ ಸಂಕೇತಗಳು ಯುನಿಕೋಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಇರಬಹುದು. | ||
ಛತ್ತೀಸ್ಗಢಿ ( छत्तीसगढ़ी) ಭಾರತದ ಛತ್ತೀಸ್‌ಗಢ, ಒಡಿಶಾ, ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 16.25 ಮಿಲಿಯನ್ ಜನರು ಮಾತನಾಡುವ ಇಂಡೋ-ಆರ್ಯನ್ ಭಾಷೆಯಾಗಿದೆ. [೨] ಇದು ಛತ್ತೀಸ್‌ಗಢದ ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆಯಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಪೂರ್ವ ಹಿಂದಿ ಭಾಷೆಗಳ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಜನಗಣತಿಯಿಂದ ಹಿಂದಿಯ ಉಪಭಾಷೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಮಧ್ಯ ಭಾರತದ ಒಂದು ರಾಜ್ಯವಾಗಿದ್ದು ಮಧ್ಯ ಪ್ರದೇಶದ ಆಗ್ನೇಯ ಮೂಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಛತ್ತೀಸ್ ಗಡಿಭಾಷೆಯನ್ನು ಮಾತನನಾಡುವ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು ಒಂದುಗೂಡಿ ನವೆಂಬರ್ ೧ ೨೦೦೦ ದಂದು ರಾಜ್ಯವಾಗಿ ಘೋಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಛತ್ತೀಸ್ ಘರೀ ಭಾಷೆ ಯು ಪೂರ್ವಭಾಗದ ಹಿಂದಿಯ ಒಂದು ಪ್ರಕಾರವಾಗಿದ್ದು. ಈ ರಾಜ್ಯದ ಪ್ರಮುಖ ಭಾಷೆಯಾಗಿದೆ ಹಾಗೂ ಹಿಂದಿ ಭಾಷೆಯೊಡನೆ ಈ ರಾಜ್ಯದ ಅಧಿಕೃತ ರಾಜ್ಯ ಭಾಷೆಯಾಗಿ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದಿದೆ. ಹಲವಾರು ಬುಡಕಟ್ಟಿನ ಹಾಗೂ ಕೆಲವು ದ್ರಾವಿಡ ಭಾಷಾ ಪ್ರಭಾವಿತದ ಭಾಷಾ ರೂಪಗಳೂ ಅಥವಾ ಭಾಷೆಗಳು ಛತ್ತೀಸ್ ಘಡ್ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡಲ್ಪಡುತ್ತಾವೆ.
ಭಾಷೆಯ ವಿವರ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಛತ್ತೀಸ್ ಘಹಿಯನ್ನು ಖಲ್ತಾಹಿ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಬೆಟ್ಟದ ಜನರಿಗೆ ಮತ್ತು ಲೋರಿಯೂ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ನೆರೆಯ ಪ್ರದೇಶದಗಳಾದ ಒಡಿಶಾದಿಂದ ಹಟತ್ತಿಸ್ ಹ ದಿಂದ ಮಾತನಾಡುವವರಿಗೆ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು ಜಾರ್ಖಂಡ್ Archived 2023-12-10 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ. ಕೆಲವು ಭಾಷಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಈಭಾಷೆ ಮತ್ತು ನಾಗ್ಪುರಿ /ಸದ್ರಿಲಂಗುಜಸ್ಅನ್ನು ಒಡಿಯಾದ ಉಪಾಭಾಷೆಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ.[೩]
ಉಪಭಾಷೆಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಭೌಗೋಳಿಕ ವಿಭಾಗದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಛತ್ತೀಸ್ ಘಹಿ ೫ ವಿಭಿನ್ನ ಉಪಭಾಷೆಘಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಕೇದ್ರಿ ಛತ್ತೀಸ್ ಘಹಿ ಎಂಬ ಶುದ್ದ ರೂಪವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾಹಾನದಿ ಜಲಾಯನ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.ಇದನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಹಿಸ್ತ್ ಹೆ ಬಿಲಾಸ್ಪುರ್, ದುರ್ಗು, ಬೆಮೆಟಾರಾ, ರಾಯಪುರ್, ರಾಜನನಂದಗಾಂವ್ ,ಧಮ್ತಾರಿ ಮತ್ತು ಕ್ಯಂಕರ್ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ.[೪]
ಭಾಷಾ ದಿನಾಚರಣೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಛತ್ತೀಸ್ಘಹಿ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ನವಂಬರ್ ೨೮ ರಂದು ಭಾರತದ ಛತ್ತೀಸ್ ಘಡ್ ದಾದ್ಯಂತ ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಛತ್ತೀಸ್ ಘಹಿ ಇತರ ಪೂರ್ವ ಹಿಂದು ಭಾಷೆಗಳಾದ ಭಾಗೇಲಿ ಮತ್ತು ಅವಧಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಇಂಡೋ-ಆರ್ಯನ್ ಭಾಷೆಗಳ ಪೂರ್ವ ಮಧ್ಯ ವಲಯದ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಇದು ಇಂಡೊ-ಯುರೋಪಿಯನ್ ಭಾಷಾ ಕುಟುಂಬದ ಭಾರತೀಯ ಶಾಖೆಯಾಗಿದೆ.[೫]
ಛತ್ತೀಸ್ ಘರ್ ಭಾಷೆಯ ಸಂಬಂಧ:
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಹಿಂದಿಯೊಂದಗಿನ ಅದರ ನಿಖರವಾದ ಸಂಬಂಧವು ಸಂಕೀರ್ಣವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿ ಉಪಭಾಷೆಯಗಿವೆ.
ಧ್ವನಿಶಾಸ್ತ್ರ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ವ್ಯಂಜನಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]| ಓಷ್ಠ್ಯ | ದಂತ್ಯ | ಮೂರ್ಧನ್ಯ | ತಾಲವ್ಯ | ಕಂಠ್ಯ | ಗಲಕುಹರ | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ಅನುನಾಸಿಕ | m | n | ɳ | ɲ | ŋ | ||
| ಸ್ಪರ್ಶ | ಘೋಷ | p | t | ʈ | tʃ | k | |
| ಅಘೋಷ | pʰ | tʰ | ʈʰ | tʃʰ | kʰ | ||
| ಘೋಷ | b | d | ɖ | dʒ | ɡ | ||
| ನಾಭಿ ವ್ಯಂಜನ | bʱ | dʱ | ɖʱ | dʒʱ | ɡʱ | ||
| ಘರ್ಷ | s | h | |||||
| ತಾಡಿತ | ಕಂಪಿತ | r | ɽ | ||||
| ನಾಭಿ ವ್ಯಂಜನ | ɽʱ | ||||||
| ಪಾರ್ಶ್ವಿಕ | ಪಾರ್ಶ್ವಿಕ | l | |||||
| ನಾಭಿ ವ್ಯಂಜನ | lʱ | ||||||
| ಅಂದಾಜು | ʋ | j | |||||
- /r/ ಅನ್ನು ತಾಡಿತ [ɾ] ಎಂದೂ ಕೇಳಬಹುದು.
ಸ್ವರಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]| ಮುಂಭಾಗ | ಕೇಂದ್ರ | ಹಿಂದೆ | |
|---|---|---|---|
| ಹೆಚ್ಚು | iː | uː | |
| ɪ | ʊ | ||
| ಮಧ್ಯ | eː | ə | oː |
| ɛ | ɔ | ||
| ಕಡಿಮೆ | aː | ||
- /ə/ ಅನ್ನು ಹಿಂದೆ [ʌ], [ɐ] ಎಂದೂ ಕೇಳಬಹುದು. ಅನುನಾಸಿಕವೂ ಸಹ ಧ್ವನಿಮಾತ್ಮಕವಾಗಿ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿದೆ.
ಮಾದರಿ ಪಠ್ಯ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಘೋಷಣೆಯ ಆರ್ಟಿಕಲ್ 1 ರ ಲಿಪ್ಯಂತರಣ (IAST) ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಲೇಖನದೊಂದಿಗೆ ( IPA ) ಛತ್ತೀಸ್‌ಗಢದಲ್ಲಿ ಈ ಕೆಳಗಿನವು ಮಾದರಿ ಪಠ್ಯವಾಗಿದೆ. [೬]
- ದೇವನಾಗರಿ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ ಛತ್ತೀಸ್ಗಢಿ
ಸಬೋ ಲೋಕನ ಮನದ ಗೌರವ ಅಊ ಅಧಿಕಾರ ಮನಕ್ಕೆ ಮಾಮಲ ಮ ಜನಂ ಲೇ ಮಿಲೇ ಸ್ವತಂತ್ರ ಅಊ ಬರೋ. ಓಮನ್ ಲ್ ಬುದ್ಧಿ ಆಊ ಅಂತರಾತ್ಮಕ್ಕೆ ದೇನ ಮಿಲೇ ಹೇ ಅಊ ಓಮನ್ ಲ್ ಎಕ್ ದೂಸರ ಲ್ ಪರೇಮ ಭೈವಾಯಿ ಕರನಾ ಚಾಹಿ.
- ಲಿಪ್ಯಂತರಣ ( ISO )
ಸಬೊ ಲೊಗನ್ ಮನ್ ಕೆ ಗೌರವ್ ಔ ಅಧಿಕಾರ ಮನ್ ಕೆ ಮಾಮ್ಲಾ ಮಾ ಜನಮ್ ಲೆ ಮೈಲ್ ಸ್ವತಂತ್ರತಾ ಔ ಬರೋಬರಿ ಮೈಲೇ ಹೆ. ಓಮನ್ ಲಾ ಬುದ್ಧಿ ಔ ಅಂತರಾತ್ಮ ಕೆ ಡೆನ್ ಮೈಲ್ ಹೇ ಔ ಓಮನ್ ಲಾ ಏಕ್ ದುಸರ್ ಲಾ ಪರೇಮ್ ಭೈಚಾರ ಕೆ ಭಾವ್ ಲೆ ಬೇವಹಾರ್ ಕರ್ನಾ ಚಾಹಿ.
- ಪ್ರತಿಲೇಖನ ( ಐಪಿಎ )
səbo loɡən mən ke ɡɔrəʋ əuː əd̪ʰikaːr mən ke maːmlaː mə dʒənəm le mile sʋət̪ənt̪rərou̪a bəro̪a. omən lə bud̪d̪ʰi auː ant̪əraːt̪maː ke d̪en mile he auː omən lə ek d̪uːsər lə pərem
bʰaːiːtʃaːraː ke bʰaːʋ le beʋəhaːr kərnaː tʃaːhiː
- ಅನುವಾದ (ವ್ಯಾಕರಣ)
ಎಲ್ಲಾ ಮಾನವರು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಘನತೆ ಮತ್ತು ಹಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿ ಸಮಾನವಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ವಿವೇಚನೆ ಮತ್ತು ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಸಹೋದರತ್ವದ ಮನೋಭಾವದಿಂದ ಪರಸ್ಪರ ವರ್ತಿಸಬೇಕು.
ಸಹ ನೋಡಿ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ಭಾರತದ ಭಾಷೆಗಳು
- ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅಧಿಕೃತ ಸ್ಥಾನಮಾನ ಹೊಂದಿರುವ ಭಾಷೆಗಳು
- ಒಟ್ಟು ಮಾತನಾಡುವ ಭಾರತೀಯ ಭಾಷೆಗಳ ಪಟ್ಟಿ
ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- GA ಝೋಗ್ರಾಫ್: ಲ್ಯಾಂಗ್ವೇಜಸ್ ಆಫ್ ಸೌತ್ ಏಷ್ಯಾ, 1960 (GL ಕ್ಯಾಂಪ್‌ಬೆಲ್ ಅವರಿಂದ ಅನುವಾದಿಸಲಾಗಿದೆ, 1982), ರೂಟ್‌ಲೆಡ್ಜ್, ಲಂಡನ್.
- ಎಚ್.ಎಲ್.ಕಾವ್ಯೋಪಾಧ್ಯಾಯ, ಜಿ.ಎ.ಗ್ರಿಯರ್ಸನ್ ಮತ್ತು ಎಲ್.ಪಿ.ಕಾವ್ಯ-ವಿನೋದ್. 1921. ಪೂರ್ವ ಹಿಂದಿಯ ಛತ್ತೀಸ್ಗಢಿ ಉಪಭಾಷೆಯ ವ್ಯಾಕರಣ.
- ಮಸಿಕಾ, ಕಾಲಿನ್ ಪಿ. 1993. ಇಂಡೋ-ಆರ್ಯನ್ ಭಾಷೆಗಳು. (ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಲ್ಯಾಂಗ್ವೇಜ್ ಸಮೀಕ್ಷೆಗಳು.) ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್: ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್.
- ಬೋಹ್ಮ್, ಕೆಲ್ಲಿ ಕಿಲ್ಗೊ. 2022. ಭಾರತದ ಛತ್ತೀಸ್ಗಢಿ-ಮಾತನಾಡುವ ಜನರ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಭಾಷಾ ಸಮೀಕ್ಷೆ. SIL ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್.
- ಸಿ.ಕೆ.ಚಂದ್ರಕರ್, "ಛತ್ತೀಸ್ಗಢಿ ಶಬ್ದಕೋಶ"
- ಸಿ.ಕೆ.ಚಂದ್ರಾಕರ್, "ಮನಕ್ ಛತ್ತೀಸ್ಗಢಿ ವ್ಯಾಕರಣ್"
- ಸಿ.ಕೆ.ಚಂದ್ರಕರ್, "ಛತ್ತೀಸ್ಗಢಿ ಮುಹಾವರ ಕೋಶ"
- ಛತ್ತೀಸ್‌ಗಢ ರಾಜಭಾಷಾ ಆಯೋಗ್, "ಪ್ರಶಶ್ನಿಕ್ ಶಬ್ದಕೋಶ ಸಂಪುಟ. I & II"
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ↑ "The Chhattisgarh Official Language (Amendment) Act, 2007" (PDF). indiacode.nic.in. 2008. Retrieved 25 December 2022.
- ↑ Cite web |title=Languages of Chhattisgarh |url=http://www.chhattisgarhtourism.co.in/languages-of-chhattisgarh.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180412024750/http://chhattisgarhtourism.co.in:80/languages-of-chhattisgarh.html |archive-date=2018-04-12 |access-date=2021-10-14 |website=Chhattisgarh Tourism
- ↑ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2017).
- ↑ Nava Kishor Das (2012). Odisha. Seagull. p. 111. ISBN 978-81-7046-293-4. An Odia dialect
- ↑ Cite web |url=http://journeymart.com/de/india/chhattisgarh/language.aspx |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2019-10-06 |archive-date=2019-10-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191006092039/http://journeymart.com/de/india/chhattisgarh/language.aspx |url-status=dead
- ↑ "Chhattisgarhi (छत्तीसगढ़ी)". Omniglot. Retrieved 2023-11-09.
ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಛತ್ತೀಸ್ಗಢಿ ಭಾಷೆ Archived 2023-12-07 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.