ಶೈಲಪುತ್ರಿ

ಶೈಲಪುತ್ರಿ
ಪರ್ವತ ರಾಜ ಹಿಮಾವತ್ನ ಮಗಳು
ಸಂಲಗ್ನತೆ	ದುರ್ಗಾ ಅವತಾರ ಅಥವಾ ಪಾರ್ವತಿ
ನೆಲೆ	ಕೈಲಾಸ
ಮಂತ್ರ	ॐ देवी शैलपुत्र्यै नमः॥ वंदे वाद्द्रिछतलाभाय चंद्रार्धकृतशेखराम | वृषारूढां शूलधरां शैलपुत्री यशस्विनीम्‌ || या देवी सर्वभू‍तेषु माँ शैलपुत्री रूपेण संस्थिता। नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः||
ಆಯುಧ	ತ್ರಿಶೂಲ ಮತ್ತು ಜಾನುವಾರು ಕೋಲು.
ಸಂಗಾತಿ	ಶಿವ
ವಾಹನ	ಎತ್ತು ಅಥವಾ ಗೂಳಿ
ತಂದೆತಾಯಿಯರು	ಹಿಮಾವತ್ (ತಂದೆ) ಮೇನವತಿ (ತಾಯಿ)

ಶೈಲಪುತ್ರಿ (शैलपुत्री), ಪರ್ವತ ರಾಜ ಹಿಮವತ್ ಅವರ ಮಗಳು ಮತ್ತು ಹಿಂದೂ ಮಾತೃ ದೇವತೆ ಮಹಾದೇವಿಯ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಮತ್ತು ರೂಪವಾಗಿದೆ. ಈ ರೂಪವು ಪಾರ್ವತಿ ದೇವಿಯ ಶುದ್ಧ ರೂಪವಾಗಿ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ನವರಾತ್ರಿಯ ಮೊದಲ ದಿನದಂದು ಪೂಜಿಸಲ್ಪಡುವ ಮೊದಲ ನವದುರ್ಗೆ ಇವಳು ಮತ್ತು ಈಕೆಯನ್ನು ಸತಿ ದೇವಿಯ ಪುನರ್ಜನ್ಮ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಪ್ರತಿಮಾಶಾಸ್ತ್ರ

ಶೈಲಪುತ್ರಿ (ಪಾರ್ವತಿ) ದೇವಿಯು ಎರಡು ಕೈಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದು ಅವಳು ತನ್ನ ಹಣೆಯ ಮೇಲೆ ಅರ್ಧಚಂದ್ರನನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾಳೆ. ಬಲಗೈಯಲ್ಲಿ ತ್ರಿಶೂಲ ಮತ್ತು ಎಡಗೈಯಲ್ಲಿ ಕಮಲದ ಹೂವನ್ನು ಹಿಡಿದಿರುತ್ತಾಳೆ. ಅವಳು ನಂದಿಯ ಮೇಲೆ ಸವಾರಿ ಮಾಡುತ್ತಾಳೆ.

ಇತಿಹಾಸ

ಶೈಲಪುತ್ರಿಯು ಆದಿ ಪರಾಶಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದು, ಪರ್ವತಗಳ ರಾಜನಾದ ಪರ್ವತ ರಾಜ ಹಿಮಾಲಯನ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದಳು. ಶೈಲಪುತ್ರಿ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಅಕ್ಷರಶಃ ಪರ್ವತದ (ಶೈಲಾ) ಮಗಳು (ಪುತ್ರಿ) ಎಂದರ್ಥಕೊಡುತ್ತದೆ. ಹಿಮಾಲಯದ ರಾಜ - ಹಿಮವತ್‌ನ ಮಗಳಾದ ಸತಿ ಭವಾನಿ, ಪಾರ್ವತಿ ಅಥವಾ ಹೇಮಾವತಿ ಎಂದು ವಿವಿಧ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತಾಳೆ.

ಬ್ರಹ್ಮ, ವಿಷ್ಣು ಮತ್ತು ಶಿವನ ಶಕ್ತಿಯ ಮೂರ್ತರೂಪ. ಅವಳು ನಂದಿಯ ಮೇಲೆ ಸವಾರಿ ಮಾಡುತ್ತಾಳೆ ಮತ್ತು ತನ್ನ ಎರಡು ಕೈಗಳಲ್ಲಿ ತ್ರಿಶೂಲ ಮತ್ತು ಕಮಲವನ್ನು ಹಿಡಿದಿದ್ದಾಳೆ. ಹಿಂದಿನ ಜನ್ಮದಲ್ಲಿ, ಅವಳು ದಕ್ಷನ ಮಗಳಾಗಿ ಸತಿಯೆಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಳು. ಒಮ್ಮೆ ದಕ್ಷನು ದೊಡ್ಡ ಯಜ್ಞವನ್ನು ಏರ್ಪಡಿಸಿದನು. ಆದರೆ ದಕ್ಷನು ಶಿವನನ್ನು ಯಜ್ಞಕ್ಕೆ ಆಹ್ವಾನಿಸಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಸತಿ ಹಠಮಾರಿಯಾಗಿ ಅಲ್ಲಿಗೆ ತಲುಪಿದಳು. ಆಗ ದಕ್ಷನು ಶಿವನನ್ನು ಅವಮಾನಿಸಿದನು. ಸತಿಯು ಪತಿಯ ಅವಮಾನವನ್ನು ಸಹಿಸಲಾರದೆ ಯಜ್ಞದ ಬೆಂಕಿಯಲ್ಲಿ ತನ್ನನ್ನು ಸುಟ್ಟುಕೊಂಡಳು. ಇನ್ನೊಂದು ಜನ್ಮದಲ್ಲಿ ಅವಳು ಪಾರ್ವತಿ - ಹೇಮಾವತಿಯ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಹಿಮಾಲಯದ ಮಗಳಾದಳು ಮತ್ತು ಶಿವನನ್ನು ಮದುವೆಯಾದಳು. ಉಪನಿಷತ್ತಿನ ಪ್ರಕಾರ, ಅವಳು ಇಂದ್ರನ ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ಮುರಿದಳು. ದೇವತೆಗಳು, ನಾಚಿಕೆಯಿಂದ ಅವಳಿಗೆ ನಮಸ್ಕರಿಸಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದರು, ವಾಸ್ತವವಾಗಿ, ನೀನು ಶಕ್ತಿ, ನಾವೆಲ್ಲರೂ - ಬ್ರಹ್ಮ, ವಿಷ್ಣು ಮತ್ತು ಶಿವ ನಿಮ್ಮಿಂದ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಸಮರ್ಥರು.

ಶಿವ ಪುರಾಣ ಮತ್ತು ದೇವಿ-ಭಾಗವತ ಪುರಾಣದಂತಹ ಕೆಲವು ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ, ಮಾತೃ ದೇವಿಯ ಕಥೆಯನ್ನು ಈ ಕೆಳಗಿನಂತೆ ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ: ಮಾತೆ ಭಗವತಿ ತನ್ನ ಹಿಂದಿನ ಜನ್ಮದಲ್ಲಿ ದಕ್ಷ ಪ್ರಜಾಪತಿಯ ಮಗಳಾಗಿ ಜನಿಸಿದಳು. ಆಗ ಅವಳ ಹೆಸರು ಸತಿ ಮತ್ತು ಅವಳು ಶಿವನನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಿದ್ದಳು. ಆದರೆ ಆಕೆಯ ತಂದೆ ಪ್ರಜಾಪತಿ ದಕ್ಷನು ಆಯೋಜಿಸಿದ ಯಜ್ಞ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ತಂದೆ ಪ್ರಜಾಪತಿ ದಕ್ಷನಿಂದ ತನ್ನ ಪತಿ ಶಿವನ ಅವಮಾನವನ್ನು ಸಹಿಸಲಾಗದೇ ಆಕೆ ತನ್ನ ದೇಹವನ್ನು ಯೋಗಾಗ್ನಿಯ ಬಲದಿಂದ ಸುಟ್ಟುಕೊಂಡಳು.

ಮುಂದಿನ ಜನ್ಮದಲ್ಲಿ ಅವಳು ಪರ್ವತ ರಾಜ ಹಿಮಾಲಯನ ಮಗಳಾದ ಪಾರ್ವತಿ ದೇವಿಯಾದಳು. ನವದುರ್ಗೆಯ ಇತರ ಅವತಾರವು ತಾಯಿ ಪಾರ್ವತಿಯ ಅವತಾರವಾಗಿದೆ. ಅವಳು ಅವಳನ್ನು ೩೨ ವಿದ್ಯೆಗಳಾಗಿ ಅವತರಿಸಿದಳು. ಅವಳನ್ನು ಮತ್ತೆ ಹೇಮಾವತಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು. ತನ್ನ ಹೇಮಾವತಿಯ ಅಂಶದಲ್ಲಿ, ಅವಳು ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಮುಖ ದೇವರುಗಳನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದಳು. ತನ್ನ ಹಿಂದಿನ ಜನ್ಮದಂತೆ, ಈ ಜನ್ಮದಲ್ಲಿಯೂ ಮಾತೆ ಶೈಲಪುತ್ರಿ (ಪಾರ್ವತಿ) ಶಿವನನ್ನು ವಿವಾಹವಾದಳು.

ಅವಳು ಮೂಲ ಚಕ್ರದ ದೇವಿ, ಎಚ್ಚರವಾದ ನಂತರ ತನ್ನ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ಮೇಲಕ್ಕೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಹಸುವಿನ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತು ಮೂಲಾಧಾರ ಚಕ್ರದಿಂದ ಮೊದಲ ಪ್ರಯಾಣ ಮಾಡುತ್ತಾಳೆ. ತನ್ನ ತಂದೆಯಿಂದ ಅವಳ ಪತಿಗೆ - ಜಾಗೃತಿ ಶಕ್ತಿ, ಭಗವಂತ ಶಿವನ ಹುಡುಕಾಟವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾಳೆ ಅಥವಾ ತನ್ನ ಶಿವನ ಕಡೆಗೆ ಚಲಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ನವರಾತ್ರಿಯ ಪೂಜೆಯಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ದಿನ ಯೋಗಿಗಳು ತಮ್ಮ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಮೂಲಾಧಾರದಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಅವರ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಶಿಸ್ತಿನ ಆರಂಭದ ಹಂತವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿಂದ ತಮ್ಮ ಯೋಗಸಾಧನೆ ಆರಂಭಿಸಿದರು. ಶೈಲಪುತ್ರಿಯು ಮೂಲಾಧಾರ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದು, ಆತ್ಮದಲ್ಲಿ ಅರಿತುಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಮತ್ತು ಯೋಗದ ಧ್ಯಾನದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಳವನ್ನು ಹುಡುಕಬೇಕು. ಇದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ನಿಲುವಿನ ಬಂಡೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಕೃತಿ ದುರ್ಗೆಯ ಶೈಲಪುತ್ರಿ ಅಂಶದಿಂದ ಇಡೀ ಪ್ರಪಂಚವು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ.

ಯೋಗದ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ, ಮೊದಲ ನವರಾತ್ರಿಯನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಮಂಗಳಕರ ದಿನವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ದೈವಿಕ ಮಾತೆ ದುರ್ಗೆಯ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿರಲು ಯೋಗದ ಆರಂಭವಾಗಿದೆ. ಶಕ್ತಿ ಮಂತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ದೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಹೊಂದಲು ಬಯಸುವವರು ಅದನ್ನು ಶುಕ್ಲ ಪ್ರತಿಪಾದದ ಮೊದಲನೆಯ ದಿನದಂದು ಹೊಂದಬಹುದು.

ಭಕ್ತನ ಆಕಾಂಕ್ಷೆಯು ಉನ್ನತ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನ ಎತ್ತರವನ್ನು ತಲುಪುವುದು, ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ವಿಕಾಸಕ್ಕಾಗಿ ಮತ್ತು ಆನಂದ (ಆನಂದ) ಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪರಿಪೂರ್ಣತೆಯ ಸಿದ್ಧಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸುವುದು. ನಿಜವಾಗಿ, ಶೈಲಪುತ್ರಿಯು ಮೂಲಾಧಾರ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದು, ಯೋಗ-ಧ್ಯಾನದಲ್ಲಿ ಆತ್ಮದಲ್ಲಿ ಅರಿತುಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಳವನ್ನು ಹುಡುಕಬೇಕು. ಇದು ಮಾನವ ಅಸ್ತಿತ್ವದೊಳಗೆ ಅಚಲವಾದ ಆತ್ಮ ಶೋಧನೆಯ ಅನುಭವವಾಗಿದೆ. ಶೈಲಪುತ್ರಿಯು ದೈವಿಕ ಮಾತೆ ದುರ್ಗೆಯ ಭೌತಿಕ ಪ್ರಜ್ಞೆಯಾಗಿದೆ. ಶಿವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಿದಂತೆ ಅವಳು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಪಾರ್ವತಿ, ರಾಜ ಹೇಮವನ ಮಗಳು. ಶೈಲಪುತ್ರಿಯು ಈ ಭೂಮಿಯ ಗ್ರಹದ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದಾಳೆ.ಹೀಗೆ ಈ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಮತ್ತು ಭೂಗೋಳದೊಳಗೆ ಗೋಚರಿಸುವುದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಶೈಲಪುತ್ರಿಯು ವಾತಾವರಣ ಸೇರಿದಂತೆ ಎಲ್ಲಾ ಬೆಟ್ಟಗಳು, ಕಣಿವೆಗಳು, ಜಲ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು, ಸಮುದ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಗರಗಳನ್ನು ಆವರಿಸಿದ್ದಾಳೆ.

ಆದ್ದರಿಂದ, ಶೈಲಪುತ್ರಿಯು ಐಹಿಕ ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಸಾರವಾಗಿದೆ. ಅವಳ ವಾಸಸ್ಥಾನ ಮೂಲಾಧಾರ ಚಕ್ರದಲ್ಲಿದೆ. ದೈವಿಕ ಶಕ್ತಿಯು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಮನುಷ್ಯನಲ್ಲೂ ಸುಪ್ತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಅದನ್ನು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳಬೇಕಿದೆ. ಅವಳ ಬಣ್ಣ ಕಡುಗೆಂಪು. ತತ್ತ್ವ (ಅಂಶ) ಭೂಮಿಯಾಗಿದ್ದು, ಗುಣ (ಗುಣ) ಸುಸಂಬದ್ಧತೆಯೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು ಘ್ರಾಣ (ವಾಸನೆ) ಯ ಭೇದ (ವಿಶಿಷ್ಟ) ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳೊಂದಿಗೆ ಬೆರೆತಿದ್ದಾಳೆ.

ಪೂಜೆ

ಪೂಜೆಯು ಘಟಸ್ಥಾಪನೆಯೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಮಹಿಳಾ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುವ ಆಚರಣೆಯಾಗಿದೆ. ಘಟಸ್ಥಾಪನ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಪವಿತ್ರ ಮತ್ತು ಸಾಂಕೇತಿಕವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುವ ಪೂಜಾ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮಣ್ಣಿನಿಂದ ಮಾಡಿದ ಪಾತ್ರೆಯಂತಹ ಆಳವಿಲ್ಲದ ಪ್ಯಾನ್ ಅನ್ನು ಆಧಾರವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಂತರ ಮೂರು ಪದರಗಳ ಮಣ್ಣು ಮತ್ತು ಸಪ್ತ ಧಾನ್ಯ/ನವಧಾನ್ಯ ಬೀಜಗಳನ್ನು ಬಾಣಲೆಯಲ್ಲಿ ಹರಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅದರ ನಂತರ ಸ್ವಲ್ಪ ನೀರು ಚಿಮುಕಿಸುವುದು ಅಗತ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಇದರಿಂದ ಬೀಜಗಳು ಸಾಕಷ್ಟು ತೇವಾಂಶವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತವೆ. ನಂತರ ಒಂದು ಕಲಶವನ್ನು ಗಂಗಾಜಲದಿಂದ ತುಂಬಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಡಿಕೆ, ಕೆಲವು ನಾಣ್ಯಗಳು, ಅಕ್ಷತೆ (ಅರಿಶಿನ ಪುಡಿ ಬೆರೆಸಿದ ಹಸಿ ಅಕ್ಕಿ) ಮತ್ತು ದರ್ಭೆಯನ್ನು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಹಾಕಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರ ನಂತರ, ಮಾವಿನ ಮರದ ಐದು ಎಲೆಗಳನ್ನು ಕಲಶದ ಕುತ್ತಿಗೆಗೆ ಹಾಕಲಾಗುತ್ತದೆ.ನಂತರ ತೆಂಗಿನಕಾಯಿಯನ್ನು ಇಟ್ಟು ಮುಚ್ಚಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಪ್ರಾರ್ಥನೆಗಳು

ಇದರ ಮಂತ್ರ ಲ+ಮಾ, ಅಂದರೆ ಲಾಮಾ, ಸಂಸ್ಕೃತ ವರ್ಣಮಾಲಾ ( ಸಂಸ್ಕೃತ, n., ವರ್ಣಮಾಲಾ). ಅದರ ಗಮನವು ನಾಲಿಗೆಯ ತುದಿ ಮತ್ತು ತುಟಿಗಳ ಮೇಲೆ ಇರುತ್ತದೆ.

ಶೈಲಪುತ್ರಿಯ ಮಂತ್ರ:

ॐ देवी शैलपुत्र्यै नमः॥

ಓಂ ದೇವಿ ಶೈಲಪುತ್ರ್ಯೈ ನಮಃ॥

ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಅಥವಾ ಶೈಲಪುತ್ರಿಯ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ

वन्दे वाञ्छितलाभाय चन्द्रार्ध कृतशेखराम् ।

वृषारूढाम् शूलधराम् शैलपुत्रीम् यशस्विनीम् ॥

ವಂದೇ ವಾಂಛಿತಲಾಭಾಯ ಚಂದ್ರಾರ್ಧ ಕೃತಶೇಖರಾಮ್ ।

ವೃಷಾರೂಢಾಂ ಶೂಲಾಧರಾಂ ಶೈಲಪುತ್ರೀಂ ಯಶಸ್ವಿನೀಮ್॥

“ಭಕ್ತರಿಗೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾದ ವರವನ್ನು ದಯಪಾಲಿಸುವ ಶೈಲಪುತ್ರಿ ದೇವಿಗೆ ನಾನು ನಮನ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತೇನೆ. ಅರ್ಧಚಂದ್ರಾಕೃತಿಯಲ್ಲಿರುವ ಚಂದ್ರನು ಅವಳ ಹಣೆಯ ಮೇಲೆ ಕಿರೀಟವಾಗಿ ಅಲಂಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ. ಅವಳು ನಂದಿಯ ಮೇಲೆ ಏರಿದ್ದಾಳೆ. ಅವಳು ಕೈಯಲ್ಲಿ ಈಟಿ ಹಿಡಿದಿದ್ದಾಳೆ. ಅವಳು ಯಶಸ್ವಿನಿ." 

ದೇವಾಲಯಗಳು

• ಶೈಲಪುತ್ರಿ ದೇವಾಲಯವು ಎ-೪೦/೧೧, ಮರ್ಹಿಯಾ ಘಾಟ್, ವಾರಣಾಸಿ, ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ, ಭಾರತದಲ್ಲಿದೆ.
• ಹೆಡವ್ಡೆ ಮಹಾಲಕ್ಷ್ಮಿಯು ಭಾರತದ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ವಸೈ ವಿರಾರ್ ಪ್ರದೇಶದ ಮುಂಬೈ ಅಹಮದಾಬಾದ್ ಹೆದ್ದಾರಿಯಲ್ಲಿರುವ ಹೆಡವ್ಡೆ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿದೆ.
• ಭಾರತದ ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದ ಬಾರಾಮುಲ್ಲಾದಲ್ಲಿರುವ ಶೈಲಪುತ್ರಿ ದೇವಾಲಯ.