ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್

ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಿಂದ, ಇದು ಮುಕ್ತ ಹಾಗೂ ಸ್ವತಂತ್ರ ವಿಶ್ವಕೋಶ
ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್
ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್
ಹೆಸರುಗಳು
ಐಯುಪಿಎಸಿ ಹೆಸರು
ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್
Other names
ಸಾಲ್ಟ್ ಪೀಟರ್
ಪೊಟ್ಯಾಶ್‍ನ ನೈಟ್ರೇಟ್
Identifiers
3D model (JSmol)
ChemSpider
ECHA InfoCard 100.028.926
EC Number 231-818-8
E number E252 (preservatives)
KEGG
RTECS number TT3700000
UNII
UN number 1486
  • InChI=1S/K.NO3/c;2-1(3)4/q+1;-1 checkY
    Key: FGIUAXJPYTZDNR-UHFFFAOYSA-N checkY
  • InChI=1/K.NO3/c;2-1(3)4/q+1;-1
    Key: FGIUAXJPYTZDNR-UHFFFAOYAM
  • [K+].[O-][N+]([O-])=O
ಗುಣಗಳು
ಅಣು ಸೂತ್ರ KNO3
ಮೋಲಾರ್ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ 101.1032 g/mol
Appearance ಬಿಳಿ ಘನ
Odor ವಾಸನೆರಹಿತ
ಸಾಂದ್ರತೆ 2.109 g/cm3 (16 °C)
ಕರಗು ಬಿಂದು

334 °C, 607 K, 633 °F

ಕುದಿ ಬಿಂದು

400 °C, 673 K, 752 °F

ಕರಗುವಿಕೆ ನೀರಿನಲ್ಲಿ 133 g/1000 g water (0 °C)
316 g/1000 g water (20 °C)
383 g/1000 g water (25 °C)
2439 g/1000 g water (100 °C)[೧]
ಕರಗುವಿಕೆ ಎಥೆನಾಲ್‍ನಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಕರಗುತ್ತದೆ
ಗ್ಲಿಸರಲ್, ಅಮೊನಿಯದಲ್ಲಿ ಕರಗುತ್ತದೆ.
ಪ್ರತ್ಯಾಮ್ಲತೆ (pKb) 15.3[೨]
−33.7·10−6 cm3/mol
ವಕ್ರೀಕಾರಕ ಸೂಚಿ (nD) (ರಿಫ್ರಾಕ್ಟಿವ್ ಇಂಡೆಕ್ಸ್) 1.335, 1.5056, 1.5604
ರಚನೆ
ಆರ್ಥೋರ್ಹೋಂಬಿಕ್, ಅರಗೋನೈಟ್
ಉಷ್ಣರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ
ರೂಪಗೊಳ್ಳುವ
ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್ ಶಾಖಪ್ರಮಾಣ ΔfHo298 		-494.00 kJ/mol
ವಿಶಿಷ್ಟ ಉಷ್ಣ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ, C 95.06 J/mol K
Hazards
Main hazards ಆಕ್ಸಿಡೆಂಟ್, ನುಂಗಿದರೆ, ಉಸಿರಾಡಿದರೆ ಅಥವಾ ಚರ್ಮದ ಮೇಲೆ ಹೀರಲ್ಪಟ್ಟರೆ ಹಾನಿಕಾರಕ. ಚರ್ಮ ಮತ್ತು ಕಣ್ಣಿನ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಕಿರಿಕಿರಿ ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ.
Safety data sheet ICSC 0184
GHS pictograms GHS03: Oxidizing
H272, H315, H319, H335
P102, P210, P220, P221, P280
NFPA 704
ಚಿಮ್ಮು ಬಿಂದು
(ಫ್ಲಾಶ್ ಪಾಯಿಂಟ್)
Lethal dose or concentration (LD, LC):
1901 mg/kg (ಬಾಯಿಯ ಮೂಲಕ, ಮೊಲ)
3750 mg/kg (ಬಾಯಿಯ ಮೂಲಕ, ಇಲಿ)[೩]
ಸಂಬಂಧಿತ ಸಂಯುಕ್ತಗಳು
Other anions
ಇತರ ಕ್ಯಾಟಯಾನು
(ಧನ ಅಯಾನು) 		ಲಿಥಿಯಂ ನೈಟ್ರೇಟ್
ಸೋಡಿಯಂ ನೈಟ್ರೇಟ್
ರುಬಿಡಿಯಂ ನೈಟ್ರೇಟ್
ಸೀಸಿಯಂ ನೈಟ್ರೇಟ್
Except where otherwise noted, data are given for materials in their standard state (at 25 °C [77 °F], 100 kPa).

>

Infobox references

ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ KNO
3 ಎಂಬ ರಾಸಾಯನಿಕ ಸೂತ್ರ ಹೊಂದಿರುವ ರಾಸಾಯನಿಕ ಸಂಯುಕ್ತವಾಗಿದೆ. ಇದು ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ಅಯಾನುಗಳಾದ K+ ಮತ್ತು ನೈಟ್ರೇಟ್ ಅಯಾನುಗಳ NO3− ಗಳ ಅಯಾನಿಕ್ ಲವಣವಾಗಿದೆ, ಆದ್ದರಿಂದ ಇದು ಕ್ಷಾರೀಯ ಲೋಹದ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಆಗಿದೆ. ಇದು ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ನೈಟರ್ ಎಂಬ ಖನಿಜದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.[೪]

ಇದು ಸಾರಜನಕದ ಮೂಲವಾಗಿದೆ, ಆದ್ದರಿಂದ ಅದರ ಹೆಸರನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಹಲವಾರು ಸಾರಜನಕವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಸಂಯುಕ್ತಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.[೪] ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್‌ನ ಪ್ರಮುಖ ಉಪಯೋಗಗಳು ರಸಗೊಬ್ಬರಗಳು, ಮರದ ಸ್ಟಂಪ್ ತೆಗೆಯುವಿಕೆ, ರಾಕೆಟ್ ಪ್ರೊಪೆಲ್ಲಂಟ್ ಮತ್ತು ಪಟಾಕಿ. ಇದು ಗನ್‍ಪೌಡರ್ (ಕಪ್ಪು ಪುಡಿ) ನ ಪ್ರಮುಖ ಘಟಕಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.[೫] ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದ ಮಾಂಸಗಳಲ್ಲಿ, ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಹಿಮೋಗ್ಲೋಬಿನ್ ಮತ್ತು ಮಯೋಗ್ಲೋಬಿನ್‍ನೊಂದಿಗೆ ವರ್ತಿಸಿ ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ.[೬]

ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿಶಾಸ್ತ್ರ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಪೊಟ್ಯಾಶ್, ಅಥವಾ ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್, ಅದರ ಆರಂಭಿಕ ಮತ್ತು ಜಾಗತಿಕ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಉತ್ಪಾದನೆಯಿಂದಾಗಿ, ಅನೇಕ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ರಾಸಾಯನಿಕವನ್ನು ಮೊದಲು ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಸರ್ ಹಂಫ್ರಿ ಡೇವಿ ಅವರು ಮಡಕೆ ಬೂದಿಯಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸಿದರು. ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ಲವಣಗಳನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯುವ ವಿವಿಧ ವಿಧಾನಗಳು: ಕಬ್ಬಿಣದ ಮಡಕೆಯಲ್ಲಿ, ಸುಟ್ಟ ಮರ ಅಥವಾ ಮರದ ಎಲೆಗಳ ಬೂದಿಯನ್ನು ಇರಿಸುವ ಮೂಲಕ, ನೀರನ್ನು ಸೇರಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಬಿಸಿ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು ದ್ರಾವಣವನ್ನು ಆವಿಯಾಗಿಸುವ ಮೂಲಕ.[೭] ನೈಟ್ರೇಟ್‍ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ, ಹೀಬ್ರೂ ಮತ್ತು ಈಜಿಪ್ಟಿನ ಎನ್-ಟಿ-ಆರ್ ಎಂಬ ವ್ಯಂಜನಗಳು, ಗ್ರೀಕ್‍ನ ನೈಟ್ರಾನ್‍ನಲ್ಲಿ ಸಂಭಾವ್ಯ ಸಂಯೋಗವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಇದನ್ನು ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಅಲ್ಲಿ ನೈಟ್ರಮ್ ಅಥವಾ ನೈಟ್ರಿಯಂ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿಂದ ಹಳೆಯ ಫ್ರೆಂಚರು ನೈಟರ್ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯ ಇಂಗ್ಲಿಷರು ನೈಟ್ರೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ೧೫ ನೇ ಶತಮಾನದ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಯುರೋಪಿಯನ್ನರು ಇದನ್ನು ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದರು. ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಭಾರತೀಯ ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್ (ಚಿಲಿಯ ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್ ಸೋಡಿಯಂ ನೈಟ್ರೇಟ್) ಮತ್ತು ನಂತರ ಪೊಟ್ಯಾಶ್‍ನ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಆಗಿ, ಈ ಸಂಯುಕ್ತದ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು.[೮]

ಅರಬ್ಬರು ಇದನ್ನು ಚೈನೀಸ್ ಹಿಮ (ಅರೇಬಿಕ್: ثلج الصين) ಮತ್ತು ಬಾರೂದ್ (بارود) ಎಂದು ಕರೆದರು, ಇದು ಅನಿಶ್ಚಿತ ಮೂಲದ ಪದವಾಗಿದ್ದು, ನಂತರ ಗನ್‍ಪೌಡರ್ ಎಂದು ಅರ್ಥೈಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು.[೯][೧೦][೧೧] ಇದನ್ನು ಇರಾನಿಯನ್ನರು ಅಥವಾ ಪರ್ಷಿಯನ್ನರು ಚೈನೀಸ್ ಉಪ್ಪು ಅಥವಾ (ಪರ್ಷಿಯನ್:نمک شوره چينی namak shūra chīnī) ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು.[೧೨]: 335 [೧೩]

ಐತಿಹಾಸಿಕ ಉತ್ಪಾದನೆ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಖನಿಜ ಮೂಲಗಳಿಂದ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತದಲ್ಲಿ, ಉಪ್ಪಿನ ತಯಾರಕರು ನುನಿಯಾ ಮತ್ತು ಲಬಾನಾ ಜಾತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಿದರು.[೧೪] ಕೌಟಿಲ್ಯನ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ (ಕ್ರಿ.ಪೂ. ೩೦೦ - ಕ್ರಿ.ಶ. ೩೦೦) ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್ ಬಗ್ಗೆ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ, ಇದು ಅದರ ವಿಷಕಾರಿ ಹೊಗೆಯನ್ನು ಯುದ್ಧದ ಆಯುಧವಾಗಿ ಬಳಸುವುದನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ, ಆದಾಗ್ಯೂ ಪ್ರಚೋದನೆಗಾಗಿ ಅದರ ಬಳಕೆಯು ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಸಮಯದವರೆಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ.[೧೫]

ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್‍ನ ಶುದ್ಧೀಕರಣ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ೧೨೭೦ ರಲ್ಲಿ ಸಿರಿಯಾದ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಮತ್ತು ಎಂಜಿನಿಯರ್ ಹಸನ್ ಅಲ್-ರಮ್ಮಾ ತನ್ನ ಪುಸ್ತಕ ಅಲ್-ಫುರುಸಿಯಾ ವಾ ಅಲ್-ಮಾನಸಿಬ್ ಅಲ್-ಹರ್ಬಿಯಾ (ಮಿಲಿಟರಿ ಕುದುರೆ ಸವಾರಿ ಮತ್ತು ಬುದ್ಧಿವಂತ ಯುದ್ಧ ಸಾಧನಗಳ ಪುಸ್ತಕ) ದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ, ಅಲ್-ರಮ್ಮಾ ಅವರು ಮೊದಲು ಬರೂದ್ (ಕಚ್ಚಾ ಉಪ್ಪುನೀರಿನ ಖನಿಜ) ಅನ್ನು ಕನಿಷ್ಠ ನೀರಿನೊಂದಿಗೆ ಕುದಿಸಿ ಮತ್ತು ಬಿಸಿ ದ್ರಾವಣವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುವ ಮೂಲಕ ಶುದ್ಧೀಕರಿಸುವುದನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ. ನಂತರ ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ಆಕ್ಸೈಡ್ (ಮರದ ಬೂದಿಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ) ಅನ್ನು ಈ ದ್ರಾವಣದಿಂದ ಅವುಗಳ ಕಾರ್ಬೋನೇಟ್‍ಗಳ ಪ್ರಿಸಿಪಿಟೇಶನ್ ಮೂಲಕ ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಮತ್ತು ಮೆಗ್ನೀಸಿಯಮ್ ಅನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಶುದ್ಧೀಕರಿಸಿದ ಪೊಟ್ಯಾಸಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ದ್ರಾವಣವನ್ನು ಬಿಡುತ್ತದೆ. ಹಾಗೂ ನಂತರ ಇದನ್ನು ಒಣಗಿಸಬಹುದು.[೧೬] ಇದನ್ನು ಗನ್‍ಪೌಡರ್ ಮತ್ತು ಸ್ಫೋಟಕ ಸಾಧನಗಳ ತಯಾರಿಕೆಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಅಲ್-ರಮ್ಮಾ ಬಳಸಿದ ಪರಿಭಾಷೆಯು, ಅವರು ಬರೆದ ಗನ್‍ಪೌಡರ್ ಚೀನಾದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.[೧೭]

ಕನಿಷ್ಠ ೧೮೪೫ ರಲ್ಲಿಯೇ ಚಿಲಿ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದಲ್ಲಿ ನೈಟ್ರಟೈಟ್ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿತ್ತು.

ಗುಹೆಗಳಿಂದ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್‍ನ ಪ್ರಮುಖ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಮೂಲಗಳೆಂದರೆ ಗುಹೆಯ ಗೋಡೆಗಳಿಂದ ಸ್ಫಟಿಕೀಕರಣಗೊಳ್ಳುವ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಮತ್ತು ಗುಹೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಾವಲಿ ಗುವಾನೊ ಸಂಗ್ರಹಗಳು.[೧೮] ಗುವಾನೊವನ್ನು ಒಂದು ದಿನ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿಸಿ, ಫಿಲ್ಟರ್ ಮಾಡಿ ನಂತರ ಅದೇ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕೊಯ್ಲು ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಹೊರತೆಗೆಯುವಿಕೆಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ, ಲಾವೋಸ್‍ನಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಗ್ ಫೈ ರಾಕೆಟ್‍ಗಳಿಗೆ ಗನ್‍ಪೌಡರ್ ತಯಾರಿಸಲು ಗುವಾನೊ ಮೂಲವಾಗಿತ್ತು.

ನೈಟ್ರರಿಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಅನ್ನು ನೈಟ್ರರಿ ಅಥವಾ ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್‌ ವರ್ಕ್ಸ್ನಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.[೧೯] ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ನೈಟ್ರರಿಗಳ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುವ ಹೊಲದಲ್ಲಿ ಮಲವನ್ನು (ಮಾನವ ಅಥವಾ ಪ್ರಾಣಿ) ಹೂಳುವುದು, ಅವುಗಳಿಗೆ ನೀರು ಹಾಕುವುದು ಮತ್ತು ಉಪ್ಪುನೀರು ಹೊರಸೂಸುವ ಮೂಲಕ ಮೇಲ್ಮೈಗೆ ವಲಸೆ ಹೋಗಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುವವರೆಗೆ ಕಾಯುವುದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ನಂತರ ನಿರ್ವಾಹಕರು ಫಲಿತಾಂಶದ ಪುಡಿಯನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ಬಾಯ್ಲರ್ ಸ್ಥಾವರದಲ್ಲಿ ಇಬುಲಿಷನ್ ಮೂಲಕ ಸಾಂದ್ರೀಕರಿಸಲು ಸಾಗಿಸುತ್ತಾರೆ.[೨೦][೨೧]

ಮಾಂಟೆಪೆಲ್ಲುಸನಸ್ ಜೊತೆಗೆ, ಹದಿಮೂರನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ (ಮತ್ತು ಅದರಾಚೆಗೆ) ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಯುರೋಪಿನಾದ್ಯಂತ (ಮೈಕೆಲ್ ಸ್ಕಾಟ್‍ನ ೩ ಹಸ್ತಪ್ರತಿಗಳಲ್ಲಿನ ಡಿ ಅಲ್ಚಿಮಿಯಾ ಪ್ರಕಾರ, ೧೧೮೦–೧೨೩೬) ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್‌ನ ಏಕೈಕ ಸರಬರಾಜು ಸ್ಪೇನ್‍ನ ಅರಗಾನ್‍ನಲ್ಲಿ ಸಮುದ್ರದ ಹತ್ತಿರದ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪರ್ವತದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ.[೧೨]: 89, 311 [೨೨]

೧೫೬೧ ರಲ್ಲಿ, ಸ್ಪೇನ್‍ನ ಎರಡನೇ ಫಿಲಿಪ್‍ನೊಂದಿಗೆ ಯುದ್ಧ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ಮತ್ತು ಐರ್ಲೆಂಡ್‍ನ ರಾಣಿ ಒಂದನೇ ಎಲಿಜಬೆತ್ ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್‌ ಅನ್ನು ಆಮದು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಅಸಮರ್ಥಳಾದಳು (ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಇದರ ಉತ್ಪಾದನೆ ಇರಲಿಲ್ಲ). ಹಾಗಾಗಿ ಜರ್ಮನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಟನ್ ಗೆರಾರ್ಡ್ ಹೊನ್ರಿಕ್‍ಗೆ ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್‌ ತಯಾರಿಸುವ ಸೂಚನೆಗಳು ಎಂಬ ಕೈಪಿಡಿಗಾಗಿ ೩೦೦ ಪೌಂಡ್ ಚಿನ್ನವನ್ನು ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಯಿತು.[೨೩]

ನೈಟರ್‌ ಬೆಡ್‍[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ನೈಟರ್‌ ಬೆಡ್‍ ಮಲದಿಂದ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಉತ್ಪಾದಿಸಲು ಬಳಸುವ ಇದೇ ರೀತಿಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಇದು ನೈಟ್ರರಿಯ ಲೀಚಿಂಗ್ ಆಧಾರಿತ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. ಮಲವನ್ನು ಮಣ್ಣಿನೊಂದಿಗೆ ಬೆರೆಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಮಣ್ಣಿನ ಸೂಕ್ಷ್ಮಜೀವಿಗಳು ನೈಟ್ರೀಕರಣದ ಮೂಲಕ ಅಮೈನೊ-ನೈಟ್ರೋಜನ್ ಅನ್ನು ನೈಟ್ರೇಟ್‍ಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲು ಕಾಯುತ್ತಾರೆ. ನೈಟ್ರೇಟ್‍ಗಳನ್ನು ಮಣ್ಣಿನಿಂದ ನೀರಿನೊಂದಿಗೆ ಹೊರತೆಗೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನಂತರ ಮರದ ಬೂದಿಯನ್ನು ಸೇರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್ ಆಗಿ ಶುದ್ಧೀಕರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ೧೫ ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಚಿಲಿಯ ಖನಿಜ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವವರೆಗೂ ಇದನ್ನು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.[೨೪]

ಅಮೇರಿಕನ್ ಅಂತರ್ಯುದ್ಧದ ಕಾನ್ಫೆಡರೇಟ್ ಭಾಗವು ಉಪ್ಪಿನ ಗಮನಾರ್ಹ ಕೊರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ನೈಟರ್‌ ಬೆಡ್‍ಗಳು ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರಿ ನೈಟರ್‌ಗಳಿಗೆ ಮಲವನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸ್ಥಳೀಯ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ನೈಟರ್‌ ಮತ್ತು ಗಣಿಗಾರಿಕೆ ಬ್ಯೂರೋವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ನವೆಂಬರ್ ೧೩, ೧೮೬೨ ರಂದು, ಸರ್ಕಾರವು ಚಾರ್ಲ್ಸ್ಟನ್ ಡೈಲಿ ಕೊರಿಯರ್‌ನಲ್ಲಿ ೨೦ ಅಥವಾ ೩೦ ಸಮರ್ಥ ದೇಹವುಳ್ಳ ನೀಗ್ರೋ ಪುರುಷರಿಗೆ ಎಸ್.ಸಿ.ಯ ಆಶ್ಲೆ ಫೆರ್ರಿಯಲ್ಲಿನ ಹೊಸ ನೈಟರ್‌ ಬೆಡ್‍ಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಜಾಹೀರಾತು ನೀಡಿತು. ನೈಟರ್‌ ಬೆಡ್‍ಗಳು ದೊಡ್ಡ ಆಯತಾಕಾರದಲ್ಲಿದ್ದು ಕೊಳೆತ ಗೊಬ್ಬರ ಮತ್ತು ಹುಲ್ಲನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ವಾರಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ಮೂತ್ರ, ಸಗಣಿ ನೀರು ಮತ್ತು ಚರಂಡಿಗಳ ನೀರಿನಿಂದ ತೇವಗೊಳಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅವು ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ತಿರುಗುತ್ತಿದ್ದವು. ನ್ಯಾಷನಲ್ ಆರ್ಕೈವ್ಸ್ ವೇತನದಾರರ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು, ಇದು ವರ್ಜೀನಿಯಾ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ೨೯,೦೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಜನರು ಅಂತಹ ದುಡಿಮೆಗೆ ಒತ್ತಾಯಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ತಿಳಿಸಿತು. ದಕ್ಷಿಣದ ಜನರು ಗನ್‍ಪೌಡರ್‌ಗಾಗಿ ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್‌ಗಾಗಿ ಎಷ್ಟು ಹತಾಶರಾಗಿದ್ದರೆಂದರೆ, ಅಲಬಾಮಾದ ಅಧಿಕಾರಿಯೊಬ್ಬರು ಚೇಂಬರ್ ಮಡಕೆಗಳಲ್ಲಿನ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಕ್ಕಾಗಿ ಉಳಿಸಬೇಕೆಂದು ಪತ್ರಿಕೆಯ ಜಾಹೀರಾತನ್ನು ಹಾಕಿದರು ಎಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಕೆರೊಲಿನಾದಲ್ಲಿ, ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೮೬೪ ರಲ್ಲಿ, ಕಾನ್ಫೆಡರೇಟ್ ಸರ್ಕಾರವು ೩೧ ಗುಲಾಮ ಜನರನ್ನು ಚಾರ್ಲ್ಸ್ಟನ್ ಹೊರಗಿನ ಆಶ್ಲೆ ಫೆರ್ರಿ ನೈಟರ್‌ ವರ್ಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಒತ್ತಾಯಿಸಿತು.[೨೫]

ಬಹುಶಃ ನೈಟರ್-ಬೆಡ್ ಉತ್ಪಾದನೆಯ ಅತ್ಯಂತ ಸಮಗ್ರ ಚರ್ಚೆಯು ೧೮೬೨ ರ ಲೆಕಾಂಟೆ ಅವರ ಪಠ್ಯದಲ್ಲಿದೆ.[೨೬] ಅಮೆರಿಕಾದ ಅಂತರ್ಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಲು, ಒಕ್ಕೂಟ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಸ್ಪಷ್ಟ ಉದ್ದೇಶದೊಂದಿಗೆ ಅವರು ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರು ಗ್ರಾಮೀಣ ಕೃಷಿ ಸಮುದಾಯಗಳ ಸಹಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಕರೆ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರಿಂದ, ವಿವರಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಸೂಚನೆಗಳು ಸರಳ ಮತ್ತು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿವೆ. ಅವರು ಫ್ರೆಂಚ್ ವಿಧಾನವನ್ನು ಜೊತೆಗೆ ಹಲವಾರು ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ವಿಸ್ ವಿಧಾನವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹುಲ್ಲು ಮತ್ತು ಮೂತ್ರವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುವ ವಿಧಾನದ ಬಗ್ಗೆ ಅನೇಕ ಉಲ್ಲೇಖಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ಈ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ಯಾವುದೇ ವಿಧಾನವಿಲ್ಲ.

ಫ್ರೆಂಚ್ ವಿಧಾನ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಟರ್ಗೊಟ್ ಮತ್ತು ಲವಾಸಿಯರ್ ಫ್ರೆಂಚ್ ಕ್ರಾಂತಿಗೆ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳ ಮೊದಲು ರೆಗಿ ಡೆಸ್ ಪೌಡ್ರೆಸ್ ಮತ್ತು ಸಾಲ್ಪೆಟ್ರೆಸ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ೪ ಅಡಿ (೧.೨ ಮೀ) ಎತ್ತರ, ೬ ಅಡಿ (೧.೮ ಮೀ) ಅಗಲ ಮತ್ತು ೧೫ ಅಡಿ (೪.೬ ಮೀ) ಉದ್ದದ ಮಿಶ್ರಗೊಬ್ಬರದ ರಾಶಿಗೆ ಪೊರೊಸಿಟಿ ನೀಡಲು ಗೊಬ್ಬರ ಅಥವಾ ಮರದ ಬೂದಿ, ಸಾಮಾನ್ಯ ಮಣ್ಣು ಮತ್ತು ಹುಲ್ಲಿನಂತಹ ಸಾವಯವ ವಸ್ತುಗಳೊಂದಿಗೆ ಬೆರೆಸುವ ಮೂಲಕ ನೈಟರ್‌-ಬೆಡ್‍ಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.[೨೬] ಆ ರಾಶಿಯನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮಳೆ ಬೀಳದ ಹಾಗೆ ಮುಚ್ಚಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಹಾಗೂ ಮೂತ್ರದಿಂದ ತೇವವಾಗಿರಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು, ವಿಭಜನೆಯನ್ನು ವೇಗಗೊಳಿಸಲು ಆಗಾಗ್ಗೆ ತಿರುಗಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಸುಮಾರು ಒಂದು ವರ್ಷದ ನಂತರ, ಕರಗುವ ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಅನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ನೀರಿನೊಂದಿಗೆ ಲೀಚ್ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು, ನಂತರ ಅದನ್ನು ಪೊಟ್ಯಾಷ್ ಮೂಲಕ ಫಿಲ್ಟರ್ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಸ್ವಿಸ್ ವಿಧಾನ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಜೋಸೆಫ್ ಲೆಕಾಂಟೆ ಒಂದು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಕೇವಲ ಮೂತ್ರವನ್ನು ಬಳಸಿ ಮತ್ತು ಸಗಣಿಯನ್ನು ಬಳಸದೆ ವಿವರಿಸುತ್ತಾನೆ, ಅದನ್ನು ಸ್ವಿಸ್ ವಿಧಾನ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾನೆ. ಮೂತ್ರವನ್ನು ನೇರವಾಗಿ, ಕೊಟ್ಟಿಗೆಯ ಕೆಳಗಿರುವ ಮರಳು ಗುಂಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮರಳನ್ನು ಅಗೆದು ನೈಟ್ರೇಟ್‍ಗಳಿಗಾಗಿ ಲೀಚ್ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ನಂತರ ಅವುಗಳನ್ನು ಮೇಲೆ ತಿಳಿಸಿದಂತೆ ಪೊಟ್ಯಾಷ್ ಬಳಸಿ ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.[೨೭]

ನೈಟ್ರಿಕ್ ಆಮ್ಲದಿಂದ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

೧೯೦೩ ರಿಂದ ಮೊದಲನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ಯುಗದವರೆಗೆ, ಕಪ್ಪು ಪುಡಿ ಮತ್ತು ರಸಗೊಬ್ಬರಕ್ಕಾಗಿ ಪೊಟ್ಯಾಶೀಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಅನ್ನು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಬಿರ್ಕೆಲ್ಯಾಂಡ್-ಐಡೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಉತ್ಪಾದಿಸಿದ ನೈಟ್ರಿಕ್ ಆಮ್ಲದಿಂದ ಉತ್ಪಾದಿಸಲಾಯಿತು, ಇದು ಗಾಳಿಯಿಂದ ಸಾರಜನಕವನ್ನು ಉತ್ಕರ್ಷಿಸಲು ವಿದ್ಯುತ್ ಆರ್ಕ್ ಅನ್ನು ಬಳಸಿತು. ಮೊದಲನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹೊಸದಾಗಿ ಕೈಗಾರಿಕೀಕರಣಗೊಂಡ ಹೇಬರ್ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ೧೯೧೫ ರ ನಂತರದ ಓಸ್ಟ್ವಾಲ್ಡ್ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಚಿಲಿಯಿಂದ ಖನಿಜ ಸೋಡಿಯಂ ನೈಟ್ರೇಟ್‍ಗಳ ಪೂರೈಕೆಯನ್ನು ಕಡಿತಗೊಳಿಸಿದ ನಂತರ ಜರ್ಮನಿಗೆ ಯುದ್ಧಕ್ಕಾಗಿ ನೈಟ್ರಿಕ್ ಆಮ್ಲವನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು.

ಆಧುನಿಕ ಉತ್ಪಾದನೆ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಅಮೋನಿಯಂ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಮತ್ತು ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡ್ ಅನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುವ ಮೂಲಕ ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಅನ್ನು ತಯಾರಿಸಬಹುದು.

ಅಮೋನಿಯಾದ ಉಪ-ಉತ್ಪನ್ನವಿಲ್ಲದೆ ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಅನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಒಂದು ಪರ್ಯಾಯ ಮಾರ್ಗವೆಂದರೆ ತ್ವರಿತ ಐಸ್ ಪ್ಯಾಕ್‍ಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಅಮೋನಿಯಂ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಮತ್ತು ಪೊಟ್ಯಾಸಿಯಮ್ ಕ್ಲೋರೈಡ್ ಅನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುವುದು.[೨೮] ಇದನ್ನು ಸೋಡಿಯಂ-ಮುಕ್ತ ಉಪ್ಪಿನ ಬದಲಿಯಾಗಿ ಸುಲಭವಾಗಿ ಪಡೆಯಬಹುದು.

ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡ್‍ನೊಂದಿಗೆ ನೈಟ್ರಿಕ್ ಆಮ್ಲವನ್ನು ತಟಸ್ಥಗೊಳಿಸುವ ಮೂಲಕವೂ ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಅನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಬಹುದು. ಈ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯು ಹೆಚ್ಚು ಶಾಖೋತ್ಪನ್ನ ಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿದೆ.

ಕೈಗಾರಿಕಾ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಸೋಡಿಯಂ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಮತ್ತು ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ಕ್ಲೋರೈಡ್ ನಡುವಿನ ದ್ವಿ ಸ್ಥಾನಪಲ್ಲಟ ಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಕೋಣೆಯ ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿ ಆರ್ಥೋಹೋಂಬಿಕ್ ಸ್ಫಟಿಕ ರಚನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ,[೨೯] ಇದು ೧೨೯° C (೨೬೪° F) ನಲ್ಲಿ ತ್ರಿಕೋನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ರೂಪಾಂತರಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ೨೦೦°C (೩೯೨°F) ನಿಂದ ತಂಪಾಗಿಸಿದಾಗ, ಮತ್ತೊಂದು ತ್ರಿಕೋನ ಹಂತವು ೧೨೪° C (೨೫೫° F) ಮತ್ತು ೧೦೦° C (೨೧೨° F) ನಡುವೆ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.[೩೦][೩೧]

ಸೋಡಿಯಂ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಕಾರ್ಬೋನೇಟ್‍ನ ಅತ್ಯಂತ ಸ್ಥಿರ ರೂಪವಾದ ಕ್ಯಾಲ್ಸೈಟ್‍ನೊಂದಿಗೆ ಐಸೊಮಾರ್ಫಸ್ ಆಗಿದೆ, ಆದರೆ ಕೋಣೆ-ತಾಪಮಾನದ ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಕಾರ್ಬೋನೇಟ್‍ನ ಸ್ವಲ್ಪ ಕಡಿಮೆ ಸ್ಥಿರವಾದ ಪಾಲಿಮಾರ್ಫ್ ಅರಾಗೋನೈಟ್‍ನೊಂದಿಗೆ ಐಸೊಮಾರ್ಫಸ್ ಆಗಿದೆ. ನೈಟ್ರೇಟ್ (NO3-) ಮತ್ತು ಕಾರ್ಬೋನೇಟ್ (CO32-) ಅಯಾನುಗಳ ನಡುವಿನ ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿನ ಹೋಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ಅಯಾನು (K+) ಸೋಡಿಯಂ (Na+) ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ (Ca2+) ಅಯಾನುಗಳಿಗಿಂತ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ ಎಂಬ ಅಂಶವು ಈ ವ್ಯತ್ಯಾಸಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ.

ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್‍ನ ಕೋಣೆ-ತಾಪಮಾನ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ, ಪ್ರತಿ ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ಅಯಾನು ೬ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಅಯಾನುಗಳಿಂದ ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ. ಪ್ರತಿಯಾಗಿ, ಪ್ರತಿ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಅಯಾನು ೬ ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ಅಯಾನುಗಳಿಂದ ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ.[೨೯]

ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್‍ನ ಸ್ಫಟಿಕ ರಚನೆ ಮತ್ತು ಸಮನ್ವಯ ರೇಖಾಗಣಿತ[೨೯]
ಯೂನಿಟ್ ಸೆಲ್ ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ಸಮನ್ವಯ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಸಮನ್ವಯ

ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯಮವಾಗಿ ಕರಗುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಅದರ ಕರಗುವಿಕೆಯು ತಾಪಮಾನದೊಂದಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ. ಜಲೀಯ ದ್ರಾವಣವು ಬಹುತೇಕ ತಟಸ್ಥವಾಗಿದೆ, ವಾಣಿಜ್ಯ ಪುಡಿಯ ೧೦% ದ್ರಾವಣಕ್ಕಾಗಿ ಪಿ ಹೆಚ್ ೬.೨ ಅನ್ನು ೧೪° C (೫೭° F) ನಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ತುಂಬಾ ಆರ್ದ್ರೀಕರಣವಲ್ಲ, ೫೦ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ೮೦% ಸಾಪೇಕ್ಷ ಆರ್ದ್ರತೆಯಲ್ಲಿ ೦.೦೩% ನೀರನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಇದು ಆಲ್ಕೋಹಾಲ್‍ನಲ್ಲಿ ಕರಗುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ವಿಷಕಾರಿಯಲ್ಲ; ಇದು ಅಪಕರ್ಷಣಕಾರಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಫೋಟಕವಾಗಿ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಬಹುದು, ಆದರೆ ಅದು ತನ್ನದೇ ಆದ ಸ್ಫೋಟಕವಲ್ಲ.[೧]

ಉಷ್ಣ ವಿಭಜನೆ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

೫೫೦–೭೯೦ °C (೧,೦೨೨–೧,೪೫೪ °F) ನಡುವೆ, ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೈಟ್‍ನೊಂದಿಗೆ ತಾಪಮಾನ ಅವಲಂಬಿತ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ತಲುಪುತ್ತದೆ:[೩೨]

ಉಪಯೋಗಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ಉಪಯೋಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ನೈಟ್ರೇಟ್‍ನ ಮೂಲವಾಗಿ.

ನೈಟ್ರಿಕ್ ಆಮ್ಲ ಉತ್ಪಾದನೆ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ, ಸಲ್ಫ್ಯೂರಿಕ್ ಆಮ್ಲವನ್ನು ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್‌ನಂತಹ ನೈಟ್ರೇಟ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸುವ ಮೂಲಕ ನೈಟ್ರಿಕ್ ಆಮ್ಲವನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಆಧುನಿಕ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಇದು ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿದೆ: ಓಸ್ಟ್ವಾಲ್ಡ್ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಮೂಲಕ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುವ ನೈಟ್ರಿಕ್ ಆಮ್ಲದಿಂದ ನೈಟ್ರೇಟ್‍ಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಉತ್ಕರ್ಷಕ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಕರಗಿದ ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್‍ನಲ್ಲಿ ಇದ್ದಿಲಿನ ಒಂದು ತುಂಡಿನ ಉತ್ಕರ್ಷಣದ ಪ್ರದರ್ಶನ

ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್‌ನ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಬಳಕೆ ಬಹುಶಃ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ಪೌಡರ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಉತ್ಕರ್ಷಕದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಆಗಿರುತ್ತದೆ. ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಿಂದ ಹಿಡಿದು ೧೮೮೦ ರ ದಶಕದ ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ, ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ಪೌಡರ್ ವಿಶ್ವದ ಎಲ್ಲಾ ಬಂದೂಕುಗಳಿಗೆ ಸ್ಫೋಟಕ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿತು. ಆ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಸಣ್ಣ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಫಿರಂಗಿಗಳು ಹೊಗೆರಹಿತ ಪುಡಿಯಾದ ಕಾರ್ಡೈಟ್ ಅನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅವಲಂಬಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವು. ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ಪೌಡರ್ ಇಂದು ಕಪ್ಪು ಪುಡಿ ರಾಕೆಟ್ ಮೋಟರ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದೆ, ಆದರೆ ರಾಕೆಟ್ ಕ್ಯಾಂಡಿ (ಜನಪ್ರಿಯ ಹವ್ಯಾಸಿ ರಾಕೆಟ್ ಪ್ರೊಪೆಲ್ಲಂಟ್) ನಲ್ಲಿನ ಸಕ್ಕರೆಗಳಂತಹ ಇತರ ಇಂಧನಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಹೊಗೆ ಬಾಂಬ್‍ಗಳಂತಹ ಪಟಾಕಿಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.[೩೩] ತಂಬಾಕಿನ ಸುಡುವಿಕೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಇದನ್ನು ಸಿಗರೇಟುಗಳಿಗೆ ಸೇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.[೩೪] ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಪ್ ಮತ್ತು ಬಾಲ್ ರಿವಾಲ್ವರ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ ಕಾಗದದ ಕಾರ್ಟ್ರಿಡ್ಜ್‌ಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ದಹನವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಇದನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.[೩೫] ನೈಟರ್ ಬ್ಲೂಯಿಂಗ್‌ಗಾಗಿ ಬಳಸಲು ಇದನ್ನು ಹಲವಾರು ನೂರು ಡಿಗ್ರಿಗಳಿಗೆ ಬಿಸಿ ಮಾಡಬಹುದು, ಇದು ಇತರ ರೀತಿಯ ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ಆಕ್ಸಿಡೀಕರಣಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಬಾಳಿಕೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಸ್ಕ್ರೂಗಳು, ಪಿನ್‍ಗಳು ಮತ್ತು ಬಂದೂಕುಗಳ ಇತರ ಸಣ್ಣ ಭಾಗಗಳಂತಹ ಉಕ್ಕಿನ ಭಾಗಗಳ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಮತ್ತು ಆಗಾಗ್ಗೆ ಸುಂದರವಾದ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ.

ಮಾಂಸ ಸಂಸ್ಕರಣೆ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಅಥವಾ ಮಧ್ಯಯುಗದಿಂದಲೂ ಉಪ್ಪು ಹಾಕಿದ ಮಾಂಸದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಘಟಕಾಂಶವಾಗಿದೆ.[೩೬][೩೭] ನೈಟ್ರೇಟ್ ಬಳಕೆಯ ವ್ಯಾಪಕ ಅಳವಡಿಕೆಯು ತೀರಾ ಇತ್ತೀಚಿನದು ಮತ್ತು ಇದು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ಮಾಂಸ ಸಂಸ್ಕರಣೆಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ.[೫] ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ನಿಲ್ಲಿಸಲಾಗಿದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಪ್ರೇಗ್ ಪುಡಿ ಅಥವಾ ಗುಲಾಬಿ ಕ್ಯೂರಿಂಗ್ ಉಪ್ಪಿನಂತಹ ಸೋಡಿಯಂ ನೈಟ್ರೈಟ್ ತಯಾರಿಕೆಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ನಿಧಾನ ಮತ್ತು ಅಸಮಂಜಸ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಹಾಗಿದ್ದರೂ, ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಅನ್ನು ಸಲಾಮಿ, ಡ್ರೈ-ಕ್ಯೂರ್ಡ್ ಹ್ಯಾಮ್, ಚಾರ್ಕುಟೆರಿ ಮತ್ತು (ಕೆಲವು ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ) ಕಾರ್ನ್ಡ್ ಗೋಮಾಂಸವನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಬಳಸುವ ಉಪ್ಪುನೀರಿನಲ್ಲಿ (ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸೋಡಿಯಂ ನೈಟ್ರೈಟ್‍ನೊಂದಿಗೆ) ಕೆಲವು ಆಹಾರ ಅನ್ವಯಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.[೩೮] ಯುರೋಪಿಯನ್ ಒಕ್ಕೂಟದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಆಹಾರ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಗಿ ಬಳಸಿದಾಗ, ಸಂಯುಕ್ತವನ್ನು ಇ೨೫೨ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.[೩೯] ಇದನ್ನು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್[೪೦] ಮತ್ತು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ ಮತ್ತು ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್‍ನಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಗಿ ಬಳಸಲು ಅನುಮೋದಿಸಲಾಗಿದೆ[೪೧] (ಅಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಅದರ ಐಎನ್ಎಸ್ ಸಂಖ್ಯೆ ೨೫೨ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ).[೧]

ಕ್ಯಾನ್ಸರ್ ಅಪಾಯ ಸಂಭವನೀಯತೆ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೫ ರಿಂದ, ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆ ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದ ಮಾಂಸವನ್ನು ಗುಂಪು ೧ ಕ್ಯಾನ್ಸರ್‌ಕಾರಕ ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಿದೆ (ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಅಧ್ಯಯನಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ, ಮಾನವರಿಗೆ ಕ್ಯಾನ್ಸರ್ ಕಾರಕ).[೪೨]

ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೩ ರಲ್ಲಿ ಫ್ರೆಂಚ್ ಕೋರ್ಟ್ ಆಫ್ ಅಪೀಲ್ಸ್ ಆಫ್ ಲಿಮೋಗೆಸ್, ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಇ ೨೪೯ ರಿಂದ ಇ ೨೫೨ ರವರೆಗೆ ಕ್ಯಾನ್ಸರ್ ಅಪಾಯ ಎಂದು ವಿವರಿಸುವಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ವೀಕ್ಷಣೆ ಎನ್‍ಜಿಒ ಯುಕಾ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಎಂದು ದೃಢಪಡಿಸಿತು ಮತ್ತು ಇದರಿಂದಾಗಿ ಸಂಸ್ಥೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಫ್ರೆಂಚ್ ಚಾರ್ಕುಟರಿ ಉದ್ಯಮವು ಮಾಡಿದ ಮನವಿಯನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿತು.[೪೩]

ಆಹಾರ ತಯಾರಿಕೆ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಪಶ್ಚಿಮ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಪಾಕಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿ, ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ (ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್) ಅನ್ನು ಬೆಂಡೆಕಾಯಿ ಸೂಪ್‍ ಮತ್ತು ಇಸಿ ಇವು ಮುಂತಾದ ಸೂಪ್‍ಗಳು ಮತ್ತು ಪಲ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ದಪ್ಪಗೊಳಿಸುವ ಏಜೆಂಟ್ ಆಗಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.[೪೪] ಬೀನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಕಠಿಣ ಮಾಂಸವನ್ನು ಬೇಯಿಸುವಾಗ ಆಹಾರವನ್ನು ಮೃದುಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ಅಡುಗೆ ಸಮಯವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಸಹ ಇದನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಿಶೇಷ ಗಂಜಿಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವಲ್ಲಿ ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್ ಒಂದು ಅತ್ಯಗತ್ಯ ಘಟಕಾಂಶವಾಗಿದೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಕುನುನ್ ಕನ್ವಾ ಇದನ್ನು ಹೌಸಾ ಭಾಷೆಯಿಂದ ಅಕ್ಷರಶಃ ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್ ಗಂಜಿ ಎಂದು ಅನುವಾದಿಸಲಾಗಿದೆ.[೪೫]

ಶೆಟ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ದ್ವೀಪಗಳಲ್ಲಿ (ಯುಕೆ) ಇದನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯ ಭಕ್ಷ್ಯವಾದ ರೀಸ್ಟಿಟ್ ಮಟನ್ ತಯಾರಿಸಲು ಮಟನ್ ಕ್ಯೂರಿಂಗ್‍ನಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.[೪೬]

ಗೊಬ್ಬರ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಅನ್ನು ಸಾರಜನಕ ಮತ್ತು ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್‍ನ ಮೂಲವಾಗಿ ರಸಗೊಬ್ಬರಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸ್ವತಃ ಬಳಸಿದಾಗ, ಇದು ೧೩-೦-೪೪ ಎನ್‍ಪಿಕೆ ರೇಟಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.[೪೭][೪೮]

ಔಷಧಶಾಸ್ತ್ರ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

  • ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಹಲ್ಲುಗಳಿಗೆ ಕೆಲವು ಟೂತ್‍ಪೇಸ್ಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.[೪೯] ಇತ್ತೀಚೆಗೆ, ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಹಲ್ಲುಗಳಿಗೆ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ನೀಡಲು ಟೂತ್‍ಪೇಸ್ಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್‍ನ ಬಳಕೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ.[೫೦][೫೧]
  • ಅಸ್ತಮಾ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗೆ ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.[೫೨] ಅಸ್ತಮಾ ರೋಗಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ನಿವಾರಿಸಲು ಕೆಲವು ಟೂತ್‍ಪೇಸ್ಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.[೫೩]
  • ಸಿಸ್ಟೈಟಿಸ್, ಪೈಲಿಟಿಸ್ ಮತ್ತು ಮೂತ್ರನಾಳದ ಉರಿಯೂತದ ರೋಗಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ನಿವಾರಿಸಲು ಮೂತ್ರಪಿಂಡದ ಮಾತ್ರೆಗಳಲ್ಲಿ ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್‍ನಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ಘಟಕಾಂಶವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.[೫೪]
  • ಅಧಿಕ ರಕ್ತದೊತ್ತಡದ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಒಮ್ಮೆ ಹೈಪೋಟೆನ್ಷನ್ ಆಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.[೫೫]

ಇತರ ಉಪಯೋಗಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

  • ಸಾಲ್ಟ್‌ ಬ್ರಿಡ್ಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಎಲೆಕ್ಟ್ರೋಲೈಟ್ ಆಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
  • ಘನೀಕೃತ ಏರೋಸಾಲ್ ಬೆಂಕಿ ನಿಗ್ರಹ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಸಕ್ರಿಯ ಘಟಕಾಂಶ. ಬೆಂಕಿಯ ಜ್ವಾಲೆಯ ಫ್ರೀ ರಾಡಿಕಲ್‍ಗಳೊಂದಿಗೆ ಸುಟ್ಟಾಗ, ಅದು ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ಕಾರ್ಬೋನೇಟ್ ಅನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ.[೫೬]
  • ಅಲ್ಯೂಮಿನಿಯಂ ಕ್ಲೀನರ್ ಆಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
  • ಕೆಲವು ಮರದ ಕೊರಡು ತೆಗೆದುಹಾಕುವ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಘಟಕವಾಗಿದೆ. ಇದು ಮರದ ಕೊರಡಿನ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡುವ ಶಿಲೀಂಧ್ರಗಳಿಗೆ ಸಾರಜನಕವನ್ನು ಪೂರೈಸುವ ಮೂಲಕ ಕೊರಡಿನ ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಭಜನೆಯನ್ನು ವೇಗಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.[೫೭]
  • ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಾವಿನ ಮರಗಳ ಹೂಬಿಡುವಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಲು.[೫೮][೫೯]
  • ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಉಷ್ಣ ಶೇಖರಣಾ ಮಾಧ್ಯಮವಾಗಿ. ಜೆಮಾಸೋಲಾರ್ ಥರ್ಮೋಸೋಲಾರ್ ಸ್ಥಾವರದಲ್ಲಿ ಹೆಲಿಯೋಸ್ಟಾಟ್‍ಗಳು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ ಸೌರ ಶಕ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಸೋಡಿಯಂ ಮತ್ತು ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಲವಣಗಳನ್ನು ಕರಗಿದ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಅಥವಾ ಲಿಥಿಯಂ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಸೇರ್ಪಡೆಯೊಂದಿಗೆ ಟೆರ್ನರಿ ಲವಣಗಳು ಕರಗಿದ ಲವಣಗಳಲ್ಲಿ ಶಾಖ ಶೇಖರಣಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಕಂಡುಬಂದಿವೆ.[೬೦]
  • ರಾಸಾಯನಿಕವಾಗಿ ಬಲಪಡಿಸಿದ ಗಾಜಿನಲ್ಲಿ ಸೋಡಿಯಂ ಅಯಾನುಗಳೊಂದಿಗೆ ವಿನಿಮಯಕ್ಕಾಗಿ ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ಅಯಾನುಗಳ ಮೂಲವಾಗಿ.
  • ರಾಕೆಟ್ ಕ್ಯಾಂಡಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಮಾದರಿ ರಾಕೆಟ್ ಇಂಧನದಲ್ಲಿ ಉತ್ಕರ್ಷಕವಾಗಿ.
  • ಮನೆಯಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಿದ ಹೊಗೆ ಬಾಂಬ್‍ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಘಟಕವಾಗಿ.[೬೧]

ಸುರಕ್ಷತೆ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಸ್ವಲ್ಪ ವಿಷಕಾರಿಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಬೆಂಕಿಯನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಬಹುದು.

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

  1. ↑ ೧.೦ ೧.೧ ೧.೨ B. J. Kosanke; B. Sturman; K. Kosanke; et al. (2004). "2". Pyrotechnic Chemistry. Journal of Pyrotechnics. pp. 5–6. ISBN 978-1-889526-15-7. Archived from the original on 2016-05-05.
  2. ↑ Kolthoff, Treatise on Analytical Chemistry, New York, Interscience Encyclopedia, Inc., 1959.
  3. ↑ Ema, M.; Kanoh, S. (1983). "[Studies on the pharmacological bases of fetal toxicity of drugs. III. Fetal toxicity of potassium nitrate in 2 generations of rats]". Nihon Yakurigaku Zasshi. Folia Pharmacologica Japonica. 81 (6): 469–480. ISSN 0015-5691. PMID 6618340.
  4. ↑ ೪.೦ ೪.೧ Shorter Oxford English dictionary (6th ed.). United Kingdom: Oxford University Press. 2007. p. 3804. ISBN 9780199206872.
  5. ↑ ೫.೦ ೫.೧ Lauer, Klaus (1991). "The history of nitrite in human nutrition: A contribution from German cookery books". Journal of Clinical Epidemiology. 44 (3): 261–264. doi:10.1016/0895-4356(91)90037-a. ISSN 0895-4356. PMID 1999685.
  6. ↑ Haldane, J. (1901). "The Red Colour of Salted Meat". The Journal of Hygiene. 1 (1): 115–122. doi:10.1017/S0022172400000097. ISSN 0022-1724. PMC 2235964. PMID 20474105.
  7. ↑ Soanes, Catherine; Stevenson, Angus, eds. (2003) [1999]. Oxford Dictionary of English (second ed.). Oxford University Press. p. 1377. ISBN 0-19-8613474.
  8. ↑ Spencer, Dan (2013). Saltpeter:The Mother of Gunpowder. Oxford, UK: Oxford University Press. p. 256. ISBN 9780199695751.
  9. ↑ Peter Watson (2006). Ideas: A History of Thought and Invention, from Fire to Freud. HarperCollins. p. 304. ISBN 978-0-06-093564-1. Archived from the original on 2015-10-17.
  10. ↑ Cathal J. Nolan (2006). The age of wars of religion, 1000–1650: an encyclopedia of global warfare and civilization. Vol. 1 of Greenwood encyclopedias of modern world wars. Greenwood Publishing Group. p. 365. ISBN 978-0-313-33733-8. Archived from the original on 2014-01-01. Retrieved 2011-11-28. In either case, there is linguistic evidence of Chinese origins of the technology: in Damascus, Arabs called the saltpeter used in making gunpowder "Chinese snow," while in Iran it was called "Chinese salt."
  11. ↑ Oliver Frederick Gillilan Hogg (1963). English artillery, 1326–1716: being the history of artillery in this country prior to the formation of the Royal Regiment of Artillery. Royal Artillery Institution. p. 42. The Chinese were certainly acquainted with saltpetre, the essential ingredient of gunpowder. They called it Chinese Snow and employed it early in the Christian era in the manufacture of fireworks and rockets.
  12. ↑ ೧೨.೦ ೧೨.೧ James Riddick Partington (1999). A history of Greek fire and gunpowder. JHU Press. ISBN 978-0-8018-5954-0.
  13. ↑ Needham, Joseph; Yu, Ping-Yu (1980). Needham, Joseph (ed.). Science and Civilisation in China: Volume 5, Chemistry and Chemical Technology, Part 4, Spagyrical Discovery and Invention: Apparatus, Theories and Gifts. Vol. 5. Contributors Joseph Needham, Lu Gwei-Djen, Nathan Sivin (illustrated, reprint ed.). Cambridge University Press. p. 194. ISBN 978-0521085731. Retrieved 2014-11-21.
  14. ↑ Sen, Sudipta (2019). Ganges: The Many Pasts of an Indian River. New Haven: Yale University Press. p. 318. ISBN 978-0-300-11916-9.
  15. ↑ Roy, Kaushik (2014). Military Transition in Early Modern Asia, 1400–1750. London: Bloomsbury Academic. p. 19. ISBN 978-1-7809-3765-6.
  16. ↑ Ahmad Y Hassan, Potassium Nitrate in Arabic and Latin Sources Archived 2008-02-26 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ., History of Science and Technology in Islam.
  17. ↑ Jack Kelly (2005). Gunpowder: Alchemy, Bombards, and Pyrotechnics: The History of the Explosive that Changed the World. Basic Books. p. 22. ISBN 978-0-465-03722-3. Archived from the original on 2016-05-11.
  18. ↑ Major George Rains (1861). Notes on Making Saltpetre from the Earth of the Caves. New Orleans, LA: Daily Delta Job Office. p. 14. Archived from the original on July 29, 2013. Retrieved September 13, 2012.
  19. ↑ John Spencer Bassett; Edwin Mims; William Henry Glasson; et al. (1904). The South Atlantic Quarterly. Duke University Press. Retrieved 22 February 2013.
  20. ↑ Paul-Antoine Cap (1857). Etudes biographiques pour servir à l'histoire des sciences ...: sér. Chimistes. V. Masson. pp. 294–. Retrieved 23 February 2013.
  21. ↑ Oscar Gutman (1906). Monumenta pulveris pyrii. Repr. Artists Press Balham. pp. 50–.
  22. ↑ Alexander Adam (1805). A compendious dictionary of the Latin tongue: for the use of public Seminar and private March 2012. Printed for T. Cachorro and W. Davies, by C. Stewart, London, Bell and Bradfute, W. Creech.
  23. ↑ SP Dom Elizabeth vol.xvi 29–30 (1589)
  24. ↑ Narihiro, Takashi; Tamaki, Hideyuki; Akiba, Aya; et al. (11 August 2014). "Microbial Community Structure of Relict Niter-Beds Previously Used for Saltpeter Production". PLOS ONE. 9 (8): e104752. Bibcode:2014PLoSO...9j4752N. doi:10.1371/journal.pone.0104752. PMC 4128746. PMID 25111392.
  25. ↑ Ruane, Michael. "During the Civil War, the enslaved were given an especially odious job. The pay went to their owners". Washington Post. Retrieved 10 July 2020.
  26. ↑ ೨೬.೦ ೨೬.೧ Joseph LeConte (1862). Instructions for the Manufacture of Saltpeter. Columbia, S.C.: South Carolina Military Department. p. 14. Archived from the original on 2007-10-13. Retrieved 2007-10-19.
  27. ↑ LeConte, Joseph (1862). Instructions for the Manufacture of Saltpetre. Charles P. Pelham, State Printer.
  28. ↑ "How Refrigerators Work". HowStuffWorks (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). 2006-11-29. Retrieved 2018-11-02.
  29. ↑ ೨೯.೦ ೨೯.೧ ೨೯.೨ Adiwidjaja, G.; Pohl, D. (2003). "Superstructure of α-phase potassium nitrate". Acta Crystallogr. C. 59 (12): i139–i140. doi:10.1107/S0108270103025277. PMID 14671340.
  30. ↑ Nimmo, J. K.; Lucas, B. W. (1976). "The crystal strutures of γ- and β-KNO3 and the α ← γ ← β phase transformations". Acta Crystallogr. B. 32 (7): 1968–1971. doi:10.1107/S0567740876006894.
  31. ↑ Freney, E. J.; Garvie, L. A. J.; Groy, T. L.; Buseck, P. R. (2009). "Growth and single-crystal refinement of phase-III potassium nitrate, KNO3". Acta Crystallogr. B. 65 (6): 659–663. doi:10.1107/S0108768109041019. PMID 19923693.
  32. ↑ Eli S. Freeman (1957). "The Kinetics of the Thermal Decomposition of Potassium Nitrate and of the Reaction between Potassium Nitrite and Oxygen". J. Am. Chem. Soc. 79 (4): 838–842. doi:10.1021/ja01561a015.
  33. ↑ Amthyst Galleries, Inc Archived 2008-11-04 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.. Galleries.com. Retrieved on 2012-03-07.
  34. ↑ Inorganic Additives for the Improvement of Tobacco Archived 2007-11-01 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ., TobaccoDocuments.org
  35. ↑ Kirst, W.J. (1983). Self Consuming Paper Cartridges for the Percussion Revolver. Minneapolis, Minnesota: Northwest Development Co.
  36. ↑ Binkerd, E. F; Kolari, O. E (1975-01-01). "The history and use of nitrate and nitrite in the curing of meat". Food and Cosmetics Toxicology. 13 (6): 655–661. doi:10.1016/0015-6264(75)90157-1. ISSN 0015-6264. PMID 1107192.
  37. ↑ "Meat Science", University of Wisconsin. uwex.edu.
  38. ↑ Corned Beef Archived 2008-03-19 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ., Food Network
  39. ↑ UK Food Standards Agency: "Current EU approved additives and their E Numbers". Archived from the original on 2010-10-07. Retrieved 2011-10-27.
  40. ↑ US Food and Drug Administration: "Listing of Food Additives Status Part II". Food and Drug Administration. Archived from the original on 2011-11-08. Retrieved 2011-10-27.
  41. ↑ Australia New Zealand Food Standards Code "Standard 1.2.4 – Labelling of ingredients". Retrieved 2011-10-27.
  42. ↑ "Cancer: Carcinogenicity of the consumption of red meat and processed meat". www.who.int (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Retrieved 2023-12-29.
  43. ↑ Rabino, Thomas (13 April 2023). "Nitrites et jambons "cancérogènes" : nouvelle victoire en appel de Yuka contre un industriel de la charcuterie" [Nitrites and "carcinogenic" hams: Yuka's new appeal victory against a charcuterie manufacturer]. Marianne (in ಫ್ರೆಂಚ್). Et ce, en dépit de la multiplicité des avis scientifiques, comme celui du Centre international de recherche sur le cancer, classant ces mêmes additifs, connus sous le nom de E249, E250, E251, E252, parmi les « cancérogènes probables », auxquels la Ligue contre le cancer attribue près de 4 000 cancers colorectaux par an. [And this, despite the multiplicity of scientific opinions, such as that of the International Agency for Research on Cancer, classifying these same additives, known as E249, E250, E251, E252, among the "probable carcinogens", to which the League Against Cancer attributes nearly 4,000 colorectal cancers per year.]
  44. ↑ "Cook Clean Site Ghanaian Recipe". CookClean Ghana. Archived from the original on 2013-08-28.
  45. ↑ Marcellina Ulunma Okehie-Offoha (1996). Ethnic & cultural diversity in Nigeria. Trenton, N.J.: Africa World Press.
  46. ↑ Brown, Catherine (2011-11-14). A Year In A Scots Kitchen (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Neil Wilson Publishing Ltd. ISBN 9781906476847.
  47. ↑ Michigan State University Extension Bulletin E-896: N-P-K Fertilizers Archived 2015-12-24 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.
  48. ↑ Hall, William L; Robarge, Wayne P; Meeting, American Chemical Society (2004). Environmental Impact of Fertilizer on Soil and Water. American Chemical Society. p. 40. ISBN 9780841238114. Archived from the original on 2018-01-27.
  49. ↑ "Sensodyne Toothpaste for Sensitive Teeth". 2008-08-03. Archived from the original on August 7, 2007. Retrieved 2008-08-03.
  50. ↑ Enomoto, K; et al. (2003). "The Effect of Potassium Nitrate and Silica Dentifrice in the Surface of Dentin". Japanese Journal of Conservative Dentistry. 46 (2): 240–247. Archived from the original on 2010-01-11.
  51. ↑ R. Orchardson & D. G. Gillam (2006). "Managing dentin hypersensitivity" (PDF). Journal of the American Dental Association. 137 (7): 990–8, quiz 1028–9. doi:10.14219/jada.archive.2006.0321. PMID 16803826. Archived (PDF) from the original on 2013-07-29.
  52. ↑ Orville Harry Brown (1917). Asthma, presenting an exposition of the nonpassive expiration theory. C.V. Mosby company. p. 277.
  53. ↑ Joe Graedon (May 15, 2010). "'Sensitive' toothpaste may help asthma". The Chicago Tribune. Archived from the original on September 16, 2011. Retrieved June 18, 2012.
  54. ↑ "Local manufactured drug registration for human (combine) – Zoro kidney tablets". fda.moph.go.th. Thailand. Archived from the original on August 8, 2014. Potassium nitrate 60mg
  55. ↑ Reichert ET. (1880). "On the physiological action of potassium nitrite". Am. J. Med. Sci. 80: 158–180. doi:10.1097/00000441-188007000-00011.
  56. ↑ Adam Chattaway; Robert G. Dunster; Ralf Gall; David J. Spring. "The evaluation of non-pyrotechnically generated aerosols as fire suppressants" (PDF). United States National Institute of Standards and Technology (NIST). Archived (PDF) from the original on 2013-07-29.
  57. ↑ Stan Roark (February 27, 2008). "Stump Removal for Homeowners". Alabama Cooperative Extension System. Archived from the original on March 23, 2012.
  58. ↑ Elizabeth March (June 2008). "The Scientist, the Patent and the Mangoes – Tripling the Mango Yield in the Philippines". WIPO Magazine. United Nations World Intellectual Property Organization (WIPO). Archived from the original on 25 August 2012.
  59. ↑ "Filipino scientist garners 2011 Dioscoro L. Umali Award". Southeast Asian Regional Center for Graduate Study and Research in Agriculture (SEARCA). Archived from the original on 30 November 2011.
  60. ↑ Juan Ignacio Burgaleta; Santiago Arias; Diego Ramirez. "Gemasolar, The First Tower Thermosolar Commercial Plant With Molten Salt Storage System" (PDF) (Press Release). Torresol Energy. Archived from the original (PDF) on 9 March 2012. Retrieved 7 March 2012.
  61. ↑ "How to Make the Ultimate Colored Smoke Bomb". ThoughtCo (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Retrieved 2023-10-18.

ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

"https://kn.wikipedia.org/w/index.php?title=ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್_ನೈಟ್ರೇಟ್&oldid=1209628" ಇಂದ ಪಡೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ