ಐಎನ್ಎಸ್ ವಿಕ್ರಾಂತ್(೨೦೧೩)
Career | |
---|---|
General characteristics | |
Displacement: | 40,000 t (39,000 long tons; 44,000 short tons) standard |
Length: | 262 m (860 ft) |
Beam: | 62 m (203 ft) |
Height: | 59 m (194 ft)[೨] |
Draught: | 8.4 m (28 ft) |
Depth: | 25.6 m (84 ft) |
Decks: | 14 |
Installed power: |
|
Propulsion: | Two shafts |
Speed: | 30 knots (56 km/h; 35 mph)[೩] |
Range: | 8,000 nautical miles (15,000 km; 9,200 mi)[೪] |
Crew: | 196 officers, 1,449 sailors (including air crew)[೫] |
Sensors and processing systems: | |
Electronic warfare & decoys: | DRDO Shakti EW suite[೩] |
Armament: |
|
Aircraft carried: |
|
Aviation facilities: |
|
INS ವಿಕ್ರಾಂತ್ ( (IAC-1 ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ) ಇದೊಂದು ಸ್ವದೇಶಿ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆ. [೧೧] ಇದು ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆಗಾಗಿ ಕೊಚ್ಚಿನ್ ಶಿಪ್ಯಾರ್ಡ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ (CSL) ನಿರ್ಮಿಸಿದ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಯಾಗಿದೆ . ಭಾರತದಲ್ಲಿಯೇ ನಿರ್ಮಾಣವಾದ ಮೊದಲ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಯಾಗಿದೆ . ಭಾರತದ ಮೊತ್ತಮೊದಲ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಯಾಗಿದ್ದ ಐ.ಎನ್.ಎಸ್ ವಿಕ್ರಾಂತ್ (ಆರ್೧೧) ನೆನಪಿಗಾಗಿ 'ವಿಕ್ರಾಂತ್' ಎಂದು ಹೆಸರಿಡಲಾಗಿದೆ. ವಿಕ್ರಾಂತ್ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ "ಧೈರ್ಯಶಾಲಿ" ಎಂದರ್ಥ. [೧೨] ಹಡಗಿನ ಧ್ಯೇಯವಾಕ್ಯವು "ಜಯೇಮ ಸಂ ಯುಧಿ ಸ್ಪೃಢಃ", ಅಂದರೆ "ನನ್ನ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡುವವರನ್ನು ನಾನು ಸೋಲಿಸುತ್ತೇನೆ".
26 MiG-29K [೧೩] ಫೈಟರ್ ಜೆಟ್ಗಳು, 4 Kamov Ka-31 [೧೪] ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್ಗಳು, 2 HAL ಧ್ರುವ NUH [೧೫] ಯುಟಿಲಿಟಿ ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್ಗಳು ಮತ್ತು 4 MH-60R [೧೬] ಬಹು-ಪಾತ್ರ ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್ಗಳು [೧೭] INS ವಿಕ್ರಾಂತ್ನಿಂದ ಹಾರಾಟ ನಡೆಸಲಿವೆ. ಈ ನೌಕೆ 262 ಮೀಟರ್ ಉದ್ದ, 62 ಮೀಟರ್ ಅಗಲ, 59 ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರ ಇದೆ. ಐಎನ್ಎಸ್ ವಿಕ್ರಾಂತ್ನ ಗರಿಷ್ಠ ವೇಗ 28 ನಾಟಿಕಲ್ ಮೈಲಿ, ಕ್ರೂಸಿಂಗ್ ವೇಗ 18 ನಾಟಿಕಲ್, ಒಮ್ಮೆಗೆ 7,500 ನಾಟಿಕಲ್ ಮೈಲಿ ಸಾಗುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಈ ನೌಕೆಗೆ ಇದೆ.
2,300 ಕಂಪಾರ್ಟ್ಮೆಂಟ್ಗಳು, 1700 ಜನ ಸಿಬ್ಬಂದಿ, ಅತ್ಯಾಧುನಿಕ ಆಸ್ಪತ್ರೆ ಸಂಕೀರ್ಣ, ಮಹಿಳಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ವಿಶೇಷ ಕ್ಯಾಬಿನ್ಗಳು ಎರಡು ಫುಟ್ಬಾಲ್ ಮೈದಾನದ ಗಾತ್ರದ ಫ್ಲೈಟ್ ಡೆಕ್(ಹಾರಾಟದ ಪ್ರದೇಶ)ಗಳು, ಎಂಟು ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಉದ್ದದ ಕಾರಿಡಾರ್ಗಳು, ಅದರ ೨೦ ಲಕ್ಷ ಜನರು ವಾಸಿಸುವಷ್ಟು ದೊಡ್ಡ ಪಟ್ಟಣವನ್ನು ಬೆಳಗುವಷ್ಟು ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿರುವ ಎಂಟು ಪವರ್ ಜನರೇಟರ್ಗಳು- ಇವು ಐಎನ್ಎಸ್ ವಿಕ್ರಾಂತ್ನ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು. [೧೮]
ಹಡಗಿನ ವಿನ್ಯಾಸದ ಕೆಲಸವು 1999 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು ಮತ್ತು ಫೆಬ್ರವರಿ 2009 ರಲ್ಲಿ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ಹಾಕಲಾಯಿತು. ವಾಹಕವನ್ನು 29 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2011 [೧೯] [೨೦] ಅದರ ಡ್ರೈ ಡಾಕ್ನಿಂದ ತೇಲಲಾಯಿತು ಮತ್ತು 12 ಆಗಸ್ಟ್ 2013 ರಂದು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ಜಲಾನಯನ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಡಿಸೆಂಬರ್ 2020 ರಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು, [೨೧] [೨೨] ಹಡಗು ಆಗಸ್ಟ್ 2021 ರಲ್ಲಿ ಸಮುದ್ರ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ವಿಮಾನದ ಹಾರಾಟದ ಪ್ರಯೋಗಗಳು 2023 ರ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಳ್ಳುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ. [೨೨] [೨೩] ಯೋಜನೆಯ ಒಟ್ಟು ವೆಚ್ಚ ಅಂದಾಜು ₹೨೩,೦೦೦ ಕೋಟಿ (ಯುಎಸ್$೫.೧೧ ಶತಕೋಟಿ) ಮೊದಲ ಸಮುದ್ರ ಪ್ರಯೋಗಗಳ ಸಮಯದಲ್ಲಿ. [೨೪] [೧೭]
ಹಿನ್ನೆಲೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]1999 ರಲ್ಲಿ, ರಕ್ಷಣಾ ಸಚಿವ ಜಾರ್ಜ್ ಫೆರ್ನಾಂಡಿಸ್ ಅವರು ಯೋಜನೆ 71 ಏರ್ ಡಿಫೆನ್ಸ್ ಶಿಪ್ (ADS) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ 'INS ವಿಕ್ರಾಂತ್' ಎಂಬ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಅಧಿಕಾರ ನೀಡಿದರು. [೨೫] 2001 ರಲ್ಲಿ, ಕೊಚ್ಚಿನ್ ಶಿಪ್ಯಾರ್ಡ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ (CSL) 32,000-ಟನ್ STOBAR (ಶಾರ್ಟ್ ಟೇಕ್-ಆಫ್ ಆದರೆ ಅರೆಸ್ಟೆಡ್ ರಿಕವರಿ) ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಒಂದು ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು. [೨೬] ಯೋಜನೆಯು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಜನವರಿ 2003 ರಲ್ಲಿ ಔಪಚಾರಿಕವಾಗಿ ಸರ್ಕಾರದ ಅನುಮೋದನೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ಆ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ವಿನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ಮಾಡಿ MiG-29K ಫ಼ೈಟರ್ ವಿಮಾನವೂ ಆ ನೌಕೆಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಸಹಾಯಕವಾಗುವಂತೆ ಬದಲಾಯಿಸಲಾಯಿತು.
ಆಗಸ್ಟ್ 2006 ರಲ್ಲಿ , ನೌಕಾಪಡೆಯ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಅಡ್ಮಿರಲ್ ಅರುಣ್ ಪ್ರಕಾಶ್ ಅವರು ಹಡಗಿನ ಹೆಸರನ್ನು ಏರ್ ಡಿಫೆನ್ಸ್ ಶಿಪ್ (ADS) ನಿಂದ ಸ್ವದೇಶಿ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆ (IAC) ಗೆ ಬದಲಾಯಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. ನೌಕಾಪಡೆಯ ನಿರ್ಮಾಣದ ಬಗ್ಗೆ ಕಳವಳವನ್ನು ನಿವಾರಿಸಲು ಯೋಜನಾ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಸೌಮ್ಯೋಕ್ತ ADS ಅನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. ವಿನ್ಯಾಸದ ಅಂತಿಮ ಪರಿಷ್ಕರಣೆಗಳ ಕಾರಣದಿಂದ ವಿಮಾನ ವಾಹಕದ ತೂಕ 37,500 ಟನ್ಗಳಿಂದ 40,000 ಟನ್ಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿತು. ಅಂತೆಯೆ ಹಡಗಿನ ಉದ್ದವೂ ೨೫೨ ಮೀಟರ್ನಿಂದ ೨೬೨ ಮೀಟರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿತು [೨೭]
ವಿನ್ಯಾಸ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಸ್ವದೇಶಿ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆ INS ವಿಕ್ರಾಂತ್ 262 metres (860 ft) ಉದ್ದ ಮತ್ತು 62 metres (203 ft) ಅಗಲವಿದ್ದು ಸುಮಾರು 45,000 metric tons (44,000 long tons) ತೂಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. [೨೮] ಇದು ಸ್ಕೀ-ಜಂಪ್(ವಿಮಾನ ಆಕಾಶಕ್ಕೆ ನೆಗೆಯುವ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ಎತ್ತರಿಸಿದ ಒಂದು ಜಾಗ)ನೊಂದಿಗೆ STOBAR( ಶಾರ್ಟ್ ಟೇಕಾಫ್ ಮತ್ತು ಅರೆಸ್ಟೆಡ್ ರಿಕವರಿ) ಸಂರಚನೆಯನ್ನು [೨೯] ಹೊಂದಿದೆ. MiG-29Kನಂತಹ ವಿಮಾನಗಳನ್ನು ಹಾರಿಸಲು ಅನುವಾಗುವಂತೆ ಹಾರುವೇದಿಕೆಯನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ವಿಕ್ರಾಂತ್ ಮೂವತ್ತು ವಿಮಾನಗಳ ಗುಂಪನ್ನು ಸಾಗಿಸುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ 24-26 ಸ್ಥಿರ ರೆಕ್ಕೆಯ(ಮಡಚಲಾಗದ ರೆಕ್ಕೆಯುಳ್ಳ ವಿಮಾನಗಳು) ಯುದ್ಧ ವಿಮಾನಗಳು ಸೇರಿವೆ, [೩೦] ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ MiG-29K, ಜೊತೆಗೆ ವಾಯುಗಾಮಿ ಆರಂಭಿಕ ಎಚ್ಚರಿಕೆ (AEW) ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ 10 Kamov Ka-31 ಅಥವಾ ಜಲಾಂತರ್ಗಾಮಿ ವಿರೋಧಿ ಯುದ್ಧ (ASW)ದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ವೆಸ್ಟ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ಸೀ ಕಿಂಗ್ ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್ಗಳನ್ನು ಒಯ್ಯುತ್ತದೆ.[೩೧] [೩೨]
ವಿಕ್ರಾಂತ್ ನಾಲ್ಕು ಜನರಲ್ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ LM2500+ ಗ್ಯಾಸ್ ಟರ್ಬೈನ್ಗಳಿಂದ ಎರಡು ಶಾಫ್ಟ್ಗಳಲ್ಲಿ 80 ಮೆಗಾವ್ಯಾಟ್ (110,000) ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಗೇರ್ಬಾಕ್ಸ್ಗಳನ್ನು ಎಲೆಕಾನ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಸಂಸ್ಥೆಯು ವಿನ್ಯಾಸ ಮಾಡಿ ಪೂರೈಸಿದೆ. [೧೯] [೩೩] [೩೪]
ಹಡಗಿನ ಯುದ್ಧ ನಿರ್ವಹಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (ಕಾಂಬಾಟ್ ಮೆನೇಜ್ಮೆಂಟ್ ಸಿಸ್ಟಮ್) ಅನ್ನು ಟಾಟಾ ಪವರ್ ಸ್ಟ್ರಾಟೆಜಿಕ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ವಿಭಾಗ ಮತ್ತು ರಷ್ಯಾ ದೇಶದ ವೆಪನ್ ಮತ್ತು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಎಸ್ಟಾಬ್ಲಿಷ್ಮೆಂಟ್ ಮತ್ತು MARS- ಈ ಎರಡು ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಜಂಟಿ ಸಹಯೋಗದೊಂದಿಗೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದೆ. ಇದು ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆಗಾಗಿ ಖಾಸಗಿ ಕಂಪನಿಯು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ಮೊದಲ ಯುದ್ಧ ನಿರ್ವಹಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಆಗಿದೆ. ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು 28 ಮಾರ್ಚ್ 2019 ರಂದು ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆಗೆ ಹಸ್ತಾಂತರಿಸಲಾಯಿತು [೩೫] [೩೬]
ವಾಹಕ ವಾಯು ಗುಂಪು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಭಾರತವು ತನ್ನ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆ INS ನಿಂದ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಾಗಿ ಹಲವಾರು ವಿಮಾನಗಳನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿದೆ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಯೋಜಿತ ಸ್ವದೇಶಿ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆ. ಭಾರತವು ರಷ್ಯಾದ ಸುಖೋಯ್ Su-33 ಅನ್ನು ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ಮಾಡಿತು, ಆದರೆ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯ ಚಿಕ್ಕವನಾಗಿದ್ದರಿಂದ ಮತ್ತು ವಿಮಾನ ಕವಣೆಯಂತ್ರದ ಕೊರತೆಯಿಂದಾಗಿ ಹಗುರವಾದ MiG-29K ಅನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿತು. [೩೭] 18 ಜನವರಿ 2010 ರಂದು, IAC-1 ನಿಂದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು 29 MiG-29K ಫೈಟರ್ಗಳಿಗೆ ಭಾರತ ಮತ್ತು ರಷ್ಯಾ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕುವ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದೆ ಎಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. [೩೮] ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ, ನೌಕಾಪಡೆಯು ಸ್ಥಳೀಯ HAL ತೇಜಸ್ನ ಆರು ನೌಕಾ-ರೂಪಾಂತರಗಳಿಗೆ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿತು. [೩೯] ಜೂನ್ 2012 ರಲ್ಲಿ, ಫ್ಲೈಟ್ ಗ್ಲೋಬಲ್ ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆಯು ಈ ವಾಹಕಗಳಲ್ಲಿ ಡಸಾಲ್ಟ್ ರಫೇಲ್ ಎಂ (ನೌಕಾ ರೂಪಾಂತರ) ಬಳಕೆಯನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. [೪೦] 6 ಜನವರಿ 2022 ರಂದು, ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆಯು INS ವಿಕ್ರಾಂತ್ನಿಂದ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಾಗಿ ರಫೇಲ್-M ಅನ್ನು ಗೋವಾದ INS ಹಂಸಾದಲ್ಲಿರುವ ತೀರ ಆಧಾರಿತ ಪರೀಕ್ಷಾ ಸೌಲಭ್ಯದಲ್ಲಿ ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಇದನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ ಕೆಲವು ವರದಿಗಳು ಬೋಯಿಂಗ್ F/A-18E/F ಸೂಪರ್ ಹಾರ್ನೆಟ್ ಅನ್ನು ಮಾರ್ಚ್ 2022 ರಲ್ಲಿ ಅದೇ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಪರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಸೂಚಿಸಿದೆ [೪೧] [೪೨] [೪೩] [೪೪]
ಡಿಸೆಂಬರ್ 2016 ರಲ್ಲಿ, ನೌಕಾಪಡೆಯು ವಾಹಕ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಿಗಾಗಿ HAL ತೇಜಸ್ ಅಧಿಕ ತೂಕ ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು ಮತ್ತು ಇತರ ಪರ್ಯಾಯಗಳನ್ನು ನೋಡಲಾಗುವುದು. [೪೫] [೪೬] IAC-1 ಗಾಗಿ ನೌಕಾಪಡೆಯು MiG-29K ಯೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ವಿಮಾನವಾಗಿ ನೆಲೆಸಿತು. [೪೭] [೪೮]
ಜನವರಿ 2017 ರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆಯು 57 "ಮಲ್ಟಿ-ರೋಲ್ ಕ್ಯಾರಿಯರ್ ಬೋರ್ನ್ ಫೈಟರ್ಸ್" ಗಾಗಿ ಮಾಹಿತಿಗಾಗಿ ವಿನಂತಿಯನ್ನು (RFI) ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು. ಮುಖ್ಯ ಸ್ಪರ್ಧೆಯು ಬೋಯಿಂಗ್ F/A-18E/F ಸೂಪರ್ ಹಾರ್ನೆಟ್ ಮತ್ತು ಡಸಾಲ್ಟ್ ರಫೇಲ್-ಎಂ ನಡುವೆ ಇತ್ತು. ಈ ಎರಡೂ ವಿಮಾನಗಳು ವಿಕ್ರಾಂತ್ ಮತ್ತು ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. [೪೯] ಡಿಸೆಂಬರ್ 2020 ರಲ್ಲಿ, ಬೋಯಿಂಗ್ USನ ಮೇರಿಲ್ಯಾಂಡ್ನಲ್ಲಿರುವ ನೌಕಾ ಏರ್ ಸ್ಟೇಷನ್ ಪ್ಯಾಟುಕ್ಸೆಂಟ್ ನದಿಯ ತೀರ-ಆಧಾರಿತ ಪರೀಕ್ಷಾ ಸೌಲಭ್ಯದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ವಾಹಕಗಳಿಂದ F/A-18E/F ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿತು. [೫೦] [೫೧] 2020 ರ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ, ನೌಕಾಪಡೆಯು ಬಜೆಟ್ ನಿರ್ಬಂಧಗಳ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲಾದ ಆರಂಭಿಕ 57 ಬದಲಿಗೆ 36 ಫೈಟರ್ಗಳನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತಿರುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿತು. [೫೨]
HAL ತೇಜಸ್ ಮತ್ತು ತೇಜಸ್ Mk2 ಅನ್ನು ವಾಹಕ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಿಗಾಗಿ ಅಧಿಕ ತೂಕವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದ ನಂತರ, ರಕ್ಷಣಾ ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಅವಳಿ-ಎಂಜಿನ್, ವಾಹಕ ಆಧಾರಿತ, ಬಹುಪಾಲು ಯುದ್ಧ ವಿಮಾನವನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು HAL ಟ್ವಿನ್ ಎಂಜಿನ್ ಡೆಕ್ ಬೇಸ್ಡ್ ಫೈಟರ್ (TEDBF) ಎಂಬ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು. ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆ. ವಿಮಾನದ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಏರೋ ಇಂಡಿಯಾ 2021 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾಯಿತು. ಮೊದಲ ಹಾರಾಟವನ್ನು 2026 ರಲ್ಲಿ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು 2032 ರ ವೇಳೆಗೆ ಪಡೆಗಳಿಗೆ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಳ್ಳಲಿದೆ. TEDBF ಯುದ್ಧ ವಾಯು ಗಸ್ತು, ವಾಯುದಿಂದ ಗಾಳಿಯ ಯುದ್ಧ, ಹಡಗು ವಿರೋಧಿ ಮುಷ್ಕರ ಮತ್ತು ಸ್ನೇಹಿತರ ಇಂಧನ ತುಂಬುವಿಕೆಯಂತಹ ಬಹು ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ. [೫೩] ಈ ವಿಮಾನವು ಐಎನ್ಎಸ್ ವಿಕ್ರಾಂತ್, ಐಎನ್ಎಸ್ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯದ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆ ಐಎನ್ಎಸ್ <i id="mw8Q">ವಿಶಾಲ್ನಿಂದ</i> ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಸಹ ಕಲ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ.
ನಿರ್ಮಾಣ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ವಿಕ್ರಾಂತ್ ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆಯ ನೌಕಾ ವಿನ್ಯಾಸ ನಿರ್ದೇಶನಾಲಯದಿಂದ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಮೊದಲ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆ ಮತ್ತು ಕೊಚ್ಚಿನ್ ಶಿಪ್ಯಾರ್ಡ್ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಮೊದಲ ಯುದ್ಧನೌಕೆಯಾಗಿದೆ. ಇದರ ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ಖಾಸಗಿ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳೂ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದವು.
ಡಿಫೆನ್ಸ್ ಮೆಟಲರ್ಜಿಕಲ್ ರಿಸರ್ಚ್ ಲ್ಯಾಬೊರೇಟರಿ (DMRL) ಮತ್ತು ಸ್ಟೀಲ್ ಅಥಾರಿಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಲಿಮಿಟೆಡ್ (SAIL) ಹಡಗು ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುವ DMR 249 ದರ್ಜೆಯ ಉಕ್ಕನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು. [೧೯] [೫೪] ವರದಿಯ ಪ್ರಕಾರ ವಿಮಾನವಾಹಕದ ದೇಹ, ಹಾರುವೇದಿಕೆ ಮತ್ತು ಫ್ಲೋರ್ ಕಂಪಾರ್ಟ್ಮೆಂಟ್ಗಳಿಗಾಗಿ ಮೂರು ವಿಧದ ಒಟ್ಟು ೨೬೦೦೦ ಟನ್ ವಿಶೇಷ ಉಕ್ಕನ್ನು ಜಾರ್ಖಂಡ್ನ ಬೊಕಾರೊ ಸ್ಟೀಲ್ ಪ್ಲಾಂಟ್, ಭಿಲಾಯ್ ಸ್ಟೀಲ್ ಪ್ಲಾಂಟ್, ಛತ್ತೀಸ್ಗಢ ಮತ್ತು ರೂರ್ಕೆಲಾ ಸ್ಟೀಲ್ ಪ್ಲಾಂಟ್, ಒಡಿಶಾದಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿಯೇ ವಿಕ್ರಾಂತ್ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ದೇಶೀಯವಾಗಿ ಉಕ್ಕನ್ನು ಬಳಸಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆಯ ಮೊದಲ ಹಡಗು ಎಂಬ ಹೆಗ್ಗಳಿಕೆಗೆ ಪಾತ್ರವಾಗಿದೆ. [೫೫] ಮುಖ್ಯ ಸ್ವಿಚ್ ಬೋರ್ಡ್, ಸ್ಟೀರಿಂಗ್ ಗೇರ್ ಮತ್ತು ವಾಟರ್ ಟೈಟ್ ಹ್ಯಾಚ್ಗಳನ್ನು ಮುಂಬೈ ಮತ್ತು ತಾಲೆಗಾಂವ್ನಲ್ಲಿ ಲಾರ್ಸೆನ್ ಮತ್ತು ಟೂಬ್ರೊ ತಯಾರಿಸಿದೆ; ಪುಣೆಯಲ್ಲಿರುವ ಕಿರ್ಲೋಸ್ಕರ್ ಗ್ರೂಪ್ನ ಸ್ಥಾವರಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಹವಾನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ಶೈತ್ಯೀಕರಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲಾಗಿದೆ; ಹೆಚ್ಚಿನ ಪಂಪ್ಗಳನ್ನು ಬೆಸ್ಟ್ ಮತ್ತು ಕ್ರೋಂಪ್ಟನ್ನಿಂದ ಸರಬರಾಜು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ; ಭಾರತ್ ಹೆವಿ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕಲ್ಸ್ (BHEL) ಇಂಟಿಗ್ರೇಟೆಡ್ ಪ್ಲಾಟ್ಫಾರ್ಮ್ ಮ್ಯಾನೇಜ್ಮೆಂಟ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ (IPMS) ಅನ್ನು ಪೂರೈಸಿದೆ, ಇದನ್ನು ಇಟಾಲಿಯನ್ ಕಂಪನಿಯಾದ Avio ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತಿದೆ; ಗೇರ್ ಬಾಕ್ಸ್ ಅನ್ನು ಎಲೆಕಾನ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಸರಬರಾಜು ಮಾಡಿದೆ; ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುತ್ ಕೇಬಲ್ಗಳನ್ನು ನಿಕ್ಕೋ ಇಂಡಸ್ಟ್ರೀಸ್ ಸರಬರಾಜು ಮಾಡುತ್ತಿದೆ. [೫೬] Fincantieri ಪ್ರೊಪಲ್ಷನ್ ಪ್ಯಾಕೇಜ್ಗೆ ಸಲಹೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿದರೆ ರಷ್ಯಾದ ನೆವ್ಸ್ಕೊಯ್ ಡಿಸೈನ್ ಬ್ಯೂರೋ ವಾಯುಯಾನ ಸಂಕೀರ್ಣವನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿತು. [೫೭]
28 ಫೆಬ್ರವರಿ 2009 ರಂದು ಕೊಚ್ಚಿನ್ ಶಿಪ್ಯಾರ್ಡ್ನಲ್ಲಿ ರಕ್ಷಣಾ ಸಚಿವ ಎ.ಕೆ. ಆಂಟನಿ ಅವರು ವಿಕ್ರಾಂತ್ಗೆ ಉಕ್ಕಿನ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ಹಾಕಿದರು . [೫೮] [೫೯] [೬೦] ಹಡಗು ಮಾಡ್ಯುಲರ್(ಅಂದರೆ ಒಂದು ಬೃಹತ್ ಗಾತ್ರದ ಭಾಗವೊಂದನ್ನು ಸಣ್ಣ ಸಣ್ಣ ಬ್ಲಾಕ್ಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಿ ನಂತರ ಅಗತ್ಯಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಜೋಡಿಸುವ ವಿಧಾನ) ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಬಳಸಿ ಕಟ್ಟಲಾಗಿದೆ, ಹಲ್ಗಾಗಿ 874 ಬ್ಲಾಕ್ಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ಹಾಕುವ ಹೊತ್ತಿಗೆ, 8,000 ಟನ್ ತೂಕದ 423 ಬ್ಲಾಕ್ಗಳು ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿವೆ. [೬೧] ಆಗಸ್ಟ್ 2011 ರಲ್ಲಿ, ರಕ್ಷಣಾ ಸಚಿವಾಲಯವು ಹಡಗಿನ 75% ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ವಾಹಕವನ್ನು ಮೊದಲು ಡಿಸೆಂಬರ್ 2011 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಲೋಕಸಭೆಗೆ ವರದಿ ಮಾಡಿತು, ನಂತರ ಕಾರ್ಯಾರಂಭ ಮಾಡುವವರೆಗೆ ಮುಂದಿನ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲಾಗುವುದು. [೬೨] [೬೩] 29 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2011 ರಂದು, 14,000 ಟನ್ಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ತೂಕವಿದ್ದ ವಾಹಕದ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡ ಹಡಗಿನ ಹೊರಮೈಯನ್ನು CSL ನ ಹಡಗು ಕಟ್ಟುವ ಕಟ್ಟೆಯಿಂದ ಬಿಡಿಸಲಾಯಿತು [೩೩] 2012 ರ ದ್ವಿತೀಯಾರ್ಧದವರೆಗೆ ಆಂತರಿಕ ಕೆಲಸಗಳು ಮತ್ತು ಫಿಟ್ಟಿಂಗ್ಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ, ಅದು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಅದರ ಪ್ರೊಪಲ್ಷನ್ ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಏಕೀಕರಣಕ್ಕಾಗಿ ಡ್ರೈ-ಡಾಕ್ ಆಗುತ್ತದೆ. [೪] [೧೯] 2012 ರ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ, ಮುಂದಿನ ಹಂತದ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಕೆಲಸ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು, ಇದರಲ್ಲಿ ಇಂಟಿಗ್ರೇಟೆಡ್ ಪ್ರೊಪಲ್ಷನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್, ಸೂಪರ್ಸ್ಟ್ರಕ್ಚರ್, ಮೇಲಿನ ಡೆಕ್ಗಳು, ಕೇಬಲ್ಲಿಂಗ್, ಸಂವೇದಕಗಳು ಮತ್ತು ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. [೬೪]
ಲಾಂಚ್
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಜುಲೈ 2013 ರಲ್ಲಿ, ರಕ್ಷಣಾ ಸಚಿವ ಆಂಟನಿ ಅವರು ವಿಕ್ರಾಂತ್ ಅನ್ನು ಆಗಸ್ಟ್ 12 ರಂದು ಕೊಚ್ಚಿನ್ ಶಿಪ್ಯಾರ್ಡ್ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದರು. ಹಡಗನ್ನು ಅವರ ಪತ್ನಿ ಎಲಿಜಬೆತ್ ಆಂಟೋನಿ ಅವರು 12 ಆಗಸ್ಟ್ 2013 [೬೫] ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.
ಅಡ್ಮಿರಲ್ ರಾಬಿನ್ ಧೋವನ್ ಅವರ ಪ್ರಕಾರ, ಪ್ರಾರಂಭದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 83% ಫ್ಯಾಬ್ರಿಕೇಶನ್ ಕೆಲಸ ಮತ್ತು 75% ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿದೆ. ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಯ 90% ದೇಹದ ಕೆಲಸವನ್ನು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ತಯಾರಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು, ಸುಮಾರು 50% ಪ್ರೊಪಲ್ಷನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ ಮತ್ತು ಅದರ ಸುಮಾರು 30% ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳು. ಹಡಗಿನಲ್ಲಿ ಬಹು-ಕಾರ್ಯ ರಾಡಾರ್ ಮತ್ತು ಕ್ಲೋಸ್-ಇನ್ ವೆಪನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ (ಸಿಐಡಬ್ಲ್ಯುಎಸ್) ಜೊತೆಗೆ ದೀರ್ಘ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ಕ್ಷಿಪಣಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು. [೬೬] ಉಡಾವಣೆಯ ನಂತರ, ಎರಡನೇ ಹಂತದ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕಾಗಿ ವಿಕ್ರಾಂತ್ ಅನ್ನು ಮರು-ಡಾಕ್ ಮಾಡಲಾಗುವುದು, ಇದರಲ್ಲಿ ಹಡಗಿನಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಸಂವೇದಕಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲಾಗುವುದು ಮತ್ತು ಪ್ರೊಪಲ್ಷನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್, ಫ್ಲೈಟ್ ಡೆಕ್ ಮತ್ತು ವಿಮಾನ ಸಂಕೀರ್ಣವನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. [೫೬]
ಅನ್ಡಾಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಫಿಟ್ಟಿಂಗ್-ಔಟ್
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ರಚನಾತ್ಮಕ ಕೆಲಸ ಮುಗಿದ ನಂತರ 10 ಜೂನ್ 2015 ರಂದು ವಿಕ್ರಾಂತ್ ಅನ್ನು ಅನ್ಡಾಕ್ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಕೇಬಲ್ ಅಳವಡಿಕೆ, ಪೈಪಿಂಗ್, ಶಾಖ ಮತ್ತು ವಾತಾಯನ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು 2017 ರ ವೇಳೆಗೆ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ನಂತರ ಸಮುದ್ರ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳು ಪ್ರಾರಂಭವಾದವು. [೬೭] ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2015 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಹಡಗಿನ ನಿರ್ಮಾಣವು 98 ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಹಾರು ವೇದಿಕೆಯ ನಿರ್ಮಾಣ ಜಾರಿಯಲ್ಲಿತ್ತು. [೬೮] ಯಂತ್ರೋಪಕರಣಗಳು, ಪೈಪಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಪ್ರೊಪೆಲ್ಲರ್ ಶಾಫ್ಟ್ಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆಯು ಜನವರಿ 2016 ರ ವೇಳೆಗೆ ಪ್ರಗತಿಯಲ್ಲಿತ್ತು; ಆದಾಗ್ಯೂ, ವಾಹಕದ ವಾಯುಯಾನ ಸಂಕೀರ್ಣಕ್ಕಾಗಿ ರಷ್ಯಾದಿಂದ ಆಮದು ಮಾಡಬೇಕಿದ್ದ ಉಪಕರಣಗಳ ವಿತರಣೆಯಲ್ಲಿ ವಿಳಂಬವಾಗಿದೆ ಎಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. [೬೯] ಮೇ 2017 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ವಾಹಕದ ಫಿಟ್ಟಿಂಗ್-ಔಟ್ 62% ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು, 2017 ರ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ ಸಹಾಯಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ [೫]
ಫೆಬ್ರವರಿ 2020 ರಲ್ಲಿ, ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಮುಖ ರಚನಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸುವ ಕೆಲಸ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು. [೭೦]
31 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2019 ರಂದು ಕೊಚ್ಚಿನ್ ಶಿಪ್ಯಾರ್ಡ್ ವಿಕ್ರಾಂತ್ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಮೂರನೆಯ ಹಂತದ ಯೋಜನೆಗಾಗಿನ ೩೦೦೦ ಕೋಟಿ ಮೊತ್ತದ ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು [೭೧] . ಈ ಒಪ್ಪಂದವು ಬಂದರಿನ ಪ್ರಯೋಗಗಳು, ಸಮುದ್ರ ಪ್ರಯೋಗಗಳು ಮತ್ತು ಹಡಗಿನ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಅದರ ವಿತರಣೆಯ ನಂತರ ವಾಯುಯಾನ ಪ್ರಯೋಗಗಳ ಸಮಯದಲ್ಲಿನ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. [೭೨] ಡಿಸೆಂಬರ್ 2019 ರಲ್ಲಿ, ಎಂಜಿನ್ಗಳನ್ನು ಸ್ವಿಚ್ ಆನ್ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. [೭೩] ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2020 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ವಿಕ್ರಾಂತ್ ಬಂದರು ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿತು, ಆದರೆ ಜಲಾನಯನ ಪ್ರಯೋಗಗಳು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2020 ರಿಂದ ಪ್ರೊಪಲ್ಷನ್, ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್ಮಿಷನ್ ಮತ್ತು ಶಾಫ್ಟಿಂಗ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವು. [೭೪] 30 ನವೆಂಬರ್ 2020 ರಂದು, ಜಲಾನಯನ ಪ್ರಯೋಗಗಳು ಪೂರ್ಣಗೊಂಡವು. ಯೋಜನೆಯ ಅಂತಿಮ ಹಂತವಾದ ಸಮುದ್ರ ಪ್ರಯೋಗಗಳು ಆರಂಭವಾದವು. [೭೫]
ಏಪ್ರಿಲ್ 2021 ರಲ್ಲಿ, ವಿಕ್ರಾಂತ್ನಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘ-ಶ್ರೇಣಿಯ, ಮೇಲ್ಮೈಯಿಂದ ಗಾಳಿಗೆ ಕ್ಷಿಪಣಿ (LRSAM) ಅನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುವ ಕೆಲಸ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. [೭೬] [೭೭] [೭೮] 15 ಜೂನ್ 2021 ರಂದು ನೌಕೆಯನ್ನು ಕೇರಳದ ಕೊಚ್ಚಿಯಲ್ಲಿರುವ ಎರ್ನಾಕುಲಂ ಹಡಗು ಕಟ್ಟೆಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲಾಯಿತು. [೭೯] 4 ಆಗಸ್ಟ್ 2021 ರಂದು, ಸಮುದ್ರ ಪ್ರಯೋಗಗಳು ಪ್ರಾರಂಭವಾದವು. [೮೦] ಸಮುದ್ರ ಪ್ರಯೋಗಗಳ ಮೊದಲ ಹಂತವು 8 ಆಗಸ್ಟ್ 2021 ರಂದು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು. [೮೧] ಎರಡನೇ ಹಂತದ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು 24 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2021 ರಂದು ನಡೆಸಲಾಯಿತು, [೮೨] ನಂತರ ಮೂರನೇ ಹಂತ 9-17 ಜನವರಿ 2022, [೮೩] [೮೪] [೮೫] ಇವೆರಡೂ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡವು. [೮೬] ಜುಲೈ 10 ರಂದು, ಸಮುದ್ರ ಪ್ರಯೋಗಗಳ ನಾಲ್ಕನೇ ಮತ್ತು ಅಂತಿಮ ಹಂತವು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು. ಈ ಹಂತವು ವಿಮಾನಯಾನ ಸೌಲಭ್ಯಗಳ ಸಂಕೀರ್ಣದ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ವಿಕ್ರಾಂತ್ನಲ್ಲಿರುವ ಹೆಚ್ಚಿನ ಉಪಕರಣಗಳು ಮತ್ತು ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಸಮಗ್ರ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. [೮೭]
ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಾರಂಭ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2, 2022 ರಂದು ಕೊಚ್ಚಿನ್ ಶಿಪ್ಯಾರ್ಡ್ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಭವ್ಯ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ INS ವಿಕ್ರಾಂತ್ ಅನ್ನು ನೌಕಾಸೇನೆಗೆ ಹಸ್ತಾಂತರಿಸಿದರು.. [೮೮] [೮೯] ಇದಕ್ಕೂ ಮೊದಲು, INS ವಿಕ್ರಾಂತ್ ಅನ್ನು 28 ಜುಲೈ 2022 [೯೦] ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆಗೆ ತಲುಪಿಸಲಾಯಿತು. ಅದರ ವಿಮಾನ ಪೂರಕದ ಹಾರಾಟದ ಪ್ರಯೋಗಗಳು 2023 ರ ಮಧ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ ಪೂರ್ಣಗೊಳ್ಳುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ, ನಂತರ ಹಡಗು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. [೨೨] ಮಾರ್ಚ್ 2020 ರಲ್ಲಿ, ಅದರ ಕಾರ್ಯಾರಂಭದ ನಂತರ, ನೌಕಾಪಡೆಯು ವಿಕ್ರಾಂತ್ ಅನ್ನು ಚೆನ್ನೈ ಬಳಿಯ ಕಟ್ಟುಪಲ್ಲಿಯಲ್ಲಿರುವ ಲಾರ್ಸೆನ್ ಮತ್ತು ಟೂಬ್ರೊದ ಹಡಗುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ನಿಯೋಜಿಸಲಿದೆ ಎಂದು ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. ವಿಶಾಖಪಟ್ಟಣಂ ಬಳಿಯ ರಾಂಬಿಲ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ಯೋಜಿತ ನೌಕಾನೆಲೆ ಸಿದ್ಧವಾಗುವವರೆಗೆ ವಿಕ್ರಾಂತ್ ನೌಕೆಯನ್ನು ಚೆನ್ನೈ ಬಳಿಯ ಹಡಗುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಇರಲಿದೆ. ನೌಕಾಪಡೆಯು 2022 ಮತ್ತು 2030 ರ ನಡುವೆ 8 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಕಟ್ಟುಪಲ್ಲಿ ಶಿಪ್ಯಾರ್ಡ್ನಲ್ಲಿ 260 ಮೀ ಉದ್ದದ ನಿಲ್ದಾಣವನ್ನು ಅನ್ನು ಹಡಗಿನ ಮಧ್ಯಂತರ ಬರ್ತಿಂಗ್ಗಾಗಿ ಗುತ್ತಿಗೆ ನೀಡಲು ಬಯಸಿದೆ, ಆ ಹೊತ್ತಿಗೆ ರಾಂಬಿಲ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ನೌಕಾ ನೆಲೆ ಲಭ್ಯವಾಗುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ. [೯೧]
ಕಮಾಂಡಿಂಗ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಹೆಸರು | ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದು | ಅವಧಿ | ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು |
---|---|---|---|
ಕಮೋಡೋರ್ ವಿದ್ಯಾಧರ್ ಹರ್ಕೆ | 7 ಮೇ 2021 | ಪ್ರಸ್ತುತ | ಐಎನ್ಎಸ್ ವಿಕ್ರಾಂತ್ನ ಮೊದಲ ಕಮಾಂಡರ್. [೯೨] |
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ↑ Farley, Robert. "An Update on India's Aircraft Carrier Aspirations". thediplomat.com (in ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Retrieved 2020-10-25.
- ↑ "Commencement of Sea Trials of Indigenous Aircraft Carrier IAC-P71 'VIKRANT'". Press Information Bureau. Government of India. 4 August 2021. Retrieved 6 August 2021.
- ↑ ೩.೦ ೩.೧ "Indigenous Aircraft Carrier, to be named INS Vikrant, is biggest ship made in India". The Hindu (in Indian English). Special Correspondent. 2021-06-25. ISSN 0971-751X. Retrieved 2021-07-10.
{{cite news}}
: CS1 maint: others (link) - ↑ ೪.೦ ೪.೧ "India Floats out Its First Indigenous Aircraft Carrier". DefenceNow.com. 2 January 2012. Archived from the original on 13 February 2015. Retrieved 18 May 2015.
- ↑ ೫.೦ ೫.೧ Anandan, S. (13 May 2017). "In the heart of the iron beast". The Hindu. Archived from the original on 28 August 2017. Retrieved 13 May 2017.
- ↑ "Annual Report 2019-20" (PDF). Cochin Shipyard Ltd. Archived from the original (PDF) on 18 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2020. Retrieved 25 September 2020.
- ↑ "List of Aircraft Carriers Under Construction: 2013". World Defense Review. Archived from the original on 19 May 2015. Retrieved 17 May 2015.
- ↑ ೮.೦ ೮.೧ Navy to go for VISHAL | Vikrant's Lift 10x14m on YouTube
- ↑ "How will American Super Hornet compete with French Rafale for multi-billion Indian Navy deal". www.timesnownews.com.
- ↑ "India to buy 26 fighters for INS Vikrant on G-2-G basis". Hindustan times. 30 May 2022. Retrieved 30 May 2022.
- ↑ Gady, Franz-Stefan. "India's First Homegrown Aircraft Carrier to Enter Sea Trials in Early 2020". The Diplomat (in ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Retrieved 2019-04-05.
- ↑ Singh, Harmeet (12 August 2013). "India unveils home-built aircraft carrier, INS Vikrant". CNN. Archived from the original on 17 May 2015. Retrieved 18 May 2015.
- ↑ "India to buy 26 fighters for INS Vikrant on G-2-G basis". Hindustan times. 30 May 2022. Retrieved 30 May 2022.
- ↑ Raghuvanshi, Vivek (2022-05-16). "India halts Ka-31 helicopter deal with Russia". Defense News (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Retrieved 2022-05-29.
- ↑ "India's First Indigenous Aircraft Carrier - INS Vikrant". Archived from the original on 12 March 2016.
- ↑ Negi, Manjeet; Bhalla, Abhishek (17 July 2021). "Indian Navy receives first two 24 MH-60R helicopters from US". India Today. Retrieved 2021-07-18.
- ↑ ೧೭.೦ ೧೭.೧ "IAC Vikrant, India's first indigenously-built aircraft carrier, to be commissioned on September 2". msn. Retrieved 23 August 2022.
- ↑ "IAC Vikrant, India's first indigenously-built aircraft carrier, to be commissioned on September 2". msn. Retrieved 23 August 2022.
- ↑ ೧೯.೦ ೧೯.೧ ೧೯.೨ ೧೯.೩ Anandan, S.; Martin, K. A. (30 December 2011). "Navy floats out first Indigenous Aircraft Carrier". The Hindu. Archived from the original on 4 January 2012. Retrieved 18 May 2015.
- ↑ India launches first indigenous aircraft carrier INS Vikrant Archived 4 May 2022[Date mismatch] ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ. Times of India 12 August 2013
- ↑ "India's New Aircraft Carrier IAC 1 - INS Vikrant Passes Basin Trials". Naval News (in ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್). 2020-11-30. Retrieved 2020-12-05.
- ↑ ೨೨.೦ ೨೨.೧ ೨೨.೨ "India's first indigenous aircraft carrier, to be named INS Vikrant, finally begins sea trials". Times of India. Retrieved 2021-08-04.
- ↑ "Navy's long-term plan is to have three aircraft carriers, says Navy chief Admiral Karambir Singh". Business Line. 3 December 2019. Retrieved 4 December 2019.
- ↑ "India's first indigenous aircraft carrier INS Vikrant sets off for sea trials from Kochi". The New Indian Express. 4 August 2021. Retrieved 4 August 2021.
- ↑ "Indian Aircraft Carrier (Project-71)". Bharat Rakshak. Archived from the original on 17 February 2012.
- ↑ John Pike. "Air Defense Ship". Globalsecurity.org. Archived from the original on 28 December 2010. Retrieved 1 February 2011.
- ↑ "Antony lays keel of first Indigenous Aircraft Carrier". Pib.nic.in. Archived from the original on 14 January 2011. Retrieved 1 February 2011.
- ↑ Farley, Robert. "An Update on India's Aircraft Carrier Aspirations". thediplomat.com (in ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Retrieved 2021-07-10.
- ↑ Shrivastava, Sanskar (25 August 2013). "Comparison of Chinese Aircraft Carrier Liaoning and Indian INS Vikrant". The World Reporter. Archived from the original on 28 August 2013. Retrieved 18 May 2015.
- ↑ Anandan, S. (29 September 2008). "Keel-laying of indigenous aircraft carrier in December". The Hindu. Retrieved 18 May 2015.
- ↑ Simha, Rakesh Krishnan (5 December 2012). "Vikramaditya and Liaoning – forces of the future". IndRus. Retrieved 18 May 2015.
- ↑ ೩೩.೦ ೩೩.೧ Vora, Rutan (26 December 2011). "Elecon to supply gears for India's first aircraft carrier". Business Standard. Retrieved 18 May 2015.
- ↑ "India starts work on second indigenous aircraft carrier". The Economic Times. 16 July 2012. Retrieved 18 May 2015.
- ↑ Gurung, Shaurya Karanbir (29 March 2019). "Indian Navy gets combat management system for INS Vikrant". The Economic Times. Retrieved 3 July 2019.
- ↑ "Indian Navy gets most critical, made in India, CM system for its indigenous Aircraft Carrier". The Financial Express. 29 March 2019. Retrieved 3 July 2019.
- ↑ "MiG-29 Shuts Down The Su-33". 13 October 2009. Archived from the original on 5 November 2012. Retrieved 31 December 2011.
- ↑ Pandit, Rajat (18 January 2010). "India, Russia to ink $1.2 bn deal for 29 more MiG-29Ks". The Times of India. Archived from the original on 2 February 2014.
- ↑ Sandeep Unnithan (2 December 2009). "First indigenous aircraft carrier to be launched next year: Navy chief: LATEST HEADLINES: India Today". Indiatoday.intoday.in. Archived from the original on 26 January 2010. Retrieved 1 February 2011.
- ↑ "IAC enters trial as navy eyes Rafale". Flight magazine. Archived from the original on 23 June 2012. Retrieved 1 August 2012.
- ↑ P, Rajat (6 January 2022). "Demonstration of Rafale fighter for Navy begins at Goa, F/A-18 next in March | India News - Times of India". The Times of India (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Retrieved 2022-01-06.
- ↑ "Navy to test Rafale-M jet for INS Vikrant". Hindustan Times (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). 2022-01-01. Retrieved 2022-01-06.
- ↑ Dubois, Gastón (2022-01-03). "Rafale M to begin Ski-Jump take-off trials for Indian Navy". Aviacionline.com (in ಸ್ಪ್ಯಾನಿಷ್). Retrieved 2022-01-06.
- ↑ "Indian Navy to conduct flight tests of Rafale-M fighter jet". Naval Technology (in ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್). 2022-01-04. Retrieved 2022-01-06.
- ↑ "Navy rejects Tejas, says 'overweight' fighter does not meet its requirements". The Times of India. Archived from the original on 6 December 2016. Retrieved 22 December 2016.
- ↑ "Navy rules out deploying 'overweight' Tejas on aircraft carriers". indianexpress.com. 2 December 2016. Archived from the original on 20 December 2016. Retrieved 22 December 2016.
- ↑ "IAC-1 to be inducted into Indian Navy in 2020". Zee News (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). 2018-12-04. Retrieved 2021-02-18.
- ↑ PTI (3 Dec 2018). "IAC-1 to be inducted into Indian Navy in 2020 | India News - Times of India". The Times of India (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Retrieved 2021-02-18.
- ↑ "Requests for proposals: Indian Navy looks to buy 57 fighters for Rs 95,000 crore". The Financial Express (in ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್). 2018-04-18. Retrieved 2021-04-29.
- ↑ Peri, Dinakar (2020-12-21). "F/A-18 operation on Indian carriers successfully demonstrated: Boeing". The Hindu (in Indian English). ISSN 0971-751X. Retrieved 2021-04-29.
- ↑ "boeing: Boeing announces Super Hornet demonstrated compatibility with Indian carriers - The Economic Times". The Economic Times. Retrieved 2021-04-29.
- ↑ "Indian Navy wants to join IAF in fighter jet shopping". THE HINDU. 6 December 2020.
- ↑ Sutton, H. I. (2021-03-17). "India's New Aircraft Carrier, Vikrant, May Get 5th-Generation Fighter". NAVAL NEWS (in ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Retrieved 2021-06-10.
- ↑ Shukla, Ajai (29 August 2013). "INS Vikrant's first victory: Being built from Indian steel". The Business Standard. Retrieved 18 March 2015.
- ↑ Shukla, Ajai (7 August 2013). "INS Vikrant's first victory: being built from Indian steel". Business Standard. Archived from the original on 11 August 2013. Retrieved 18 May 2015.
- ↑ ೫೬.೦ ೫೬.೧ "'Vikrant' Reborn in Indigenous Avtar". Indian Defence Review. 12 August 2013. Archived from the original on 26 February 2014. Retrieved 18 May 2015.
- ↑ "In the heart of the iron beast, INS Vikrant". The Hindu. 13 May 2017. Retrieved 30 September 2017.
- ↑ "Govt overhauls coastal security; gives overall charge to Navy". dnaindia. Archived from the original on 10 April 2016. Retrieved 7 April 2016.
- ↑ "India overhauls coastal security, Navy gets charge". NDTV.com. 28 February 2009. Archived from the original on 8 September 2012. Retrieved 1 February 2011.
- ↑ "India to lay keel of new aircraft carrier on Saturday | World | RIA Novosti". En.rian.ru. 26 February 2009. Archived from the original on 5 June 2011. Retrieved 1 February 2011.
- ↑ Ray, Kaylan (1 March 2009). "India joins elite warships club". Deccan Herald. Archived from the original on 15 July 2012. Retrieved 18 May 2015.
- ↑ "Indigenous aircraft carrier launch this Dec". Zeenews. 2 August 2011. Archived from the original on 9 June 2015. Retrieved 18 May 2015.
- ↑ "First indigenous aircraft carrier to be completed by Dec: Govt". Ibnlive.in.com. 2 August 2011. Archived from the original on 7 November 2012.
- ↑ Pandit, Rajat (16 August 2014). "PM Modi inducts India's largest indigenously built warship INS Kolkata". The Times of India. Archived from the original on 2 October 2015. Retrieved 18 May 2015.
- ↑ "India launches home-built, 37,500-tonne aircraft carrier in a shot across the bow to China". National Post. Associated Press. 12 August 2013. Archived from the original on 14 August 2013. Retrieved 18 May 2015.
The 37,500 tonne INS Vikrant is expected to go for extensive trials in 2016 before being inducted into the navy by 2017, reports say. With this, India joins the select group of countries comprising the United States, the United Kingdom, Russia and France capable of building such a vessel.
- ↑ Sen, Sudhi Ranjan (11 August 2013). "INS Vikrant, first Indian-made aircraft carrier, enters water next week". NDTV. Archived from the original on 14 December 2013. Retrieved 18 May 2015.
- ↑ Anandan, S. (10 June 2015). "Cochin Shipyard undocks INS Vikrant". The Hindu. Archived from the original on 17 July 2015. Retrieved 12 June 2015.
- ↑ Gupta, Jayanta (15 October 2015). "Aircraft carrier INS Vikrant will be delivered to Navy on time: Cochin Shipyard chief". The Times of India. Archived from the original on 18 October 2015. Retrieved 18 October 2015.
- ↑ "Navy chief reviews Vikrant project". The Hindu. 17 January 2016. Archived from the original on 17 January 2016. Retrieved 30 March 2016.
- ↑ Gurung, Shaurya Karanbir (2020-02-10). "Structural and outfitting work of India's first indigenous aircraft carrier complete". The Economic Times. Archived from the original on 10 November 2020. Retrieved 2020-02-12.
- ↑ "Cochin Shipyard hits 52-week high after bagging Rs 3,000-crore contract". Moneycontrol. 1 November 2019. Archived from the original on 1 November 2019. Retrieved 2019-11-01.
- ↑ Narasimhan, T. E. (2019-11-01). "Cochin Shipyard bags Rs 3,000 crore contract for aircraft carrier Vikrant". Business Standard India. Archived from the original on 1 November 2019. Retrieved 2019-11-01.
- ↑ Pubby, Manu (2019-12-02). "Engines fired up, basin trials next for Indigenous Aircraft Carrier". The Economic Times. Archived from the original on 12 February 2020. Retrieved 2019-12-02.
- ↑ "India's first Indigenous Aircraft Carrier 'ready' for basin trials in September". The New Indian Express. Archived from the original on 24 August 2020. Retrieved 2020-08-23.
- ↑ "Major Milestone Achieved by IAC - Basin Trials Successful". Indian Navy. 30 November 2020. Archived from the original on 14 March 2022. Retrieved 2 December 2020.
- ↑ "LRSAM system to equip the future Indian aircraft carrier INS Vikrant". www.navyrecognition.com. Archived from the original on 13 April 2021. Retrieved 2021-04-13.
- ↑ "INS Vikrant to get LRSAM Cover Soon". www.eletimes.com. 9 April 2021. Archived from the original on 10 April 2021. Retrieved 2021-04-10.
- ↑ "INS Vikrant to get LRSAM Cover Soon". Defence News India (in ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್). 2021-04-10. Archived from the original on 10 April 2021. Retrieved 2021-04-10.
- ↑ "Outlook India Photo Gallery - Jun 15, 2021". www.outlookindia.com/. Archived from the original on 18 June 2021. Retrieved 2021-06-18.
- ↑ "India's first indigenous aircraft carrier, to be named INS Vikrant, finally begins sea trials". Times of India. Archived from the original on 4 August 2021. Retrieved 2021-08-04.
- ↑ "Vikrant successfully completes 5-day maiden sea voyage - Rediff.com". Archived from the original on 10 February 2022. Retrieved 11 August 2021.
- ↑ "India's first indigenous aircraft carrier, INS Vikrant begins second phase of sea trials". The Hindu. 24 October 2021. Archived from the original on 9 January 2022. Retrieved 2021-10-24.
- ↑ "India's first indigenous aircraft carrier INS Vikrant begins another set of sea trials". Archived from the original on 9 January 2022. Retrieved 2022-01-09.
- ↑ "Indigenous Aircraft Carrier Vikrant heads out for next round of sea trials". The Hindu. 9 January 2022. Archived from the original on 9 January 2022. Retrieved 9 January 2022.
- ↑ "India's first indigenous aircraft carrier Vikrant enters third phase of trials Top Points". India Today. 9 January 2022. Archived from the original on 9 January 2022. Retrieved 9 January 2022.
- ↑ "EXPLAINED: Why Indigenous Aircraft Carrier INS Vikrant Puts India In Select Group Of Nations". News18. 17 January 2022. Archived from the original on 18 January 2022. Retrieved 18 January 2022.
- ↑ "Indigenous Aircraft Carrier Vikrant: Completion of Fourth Phase of Sea Trials". Press Information Bureau of India. 10 July 2022. Archived from the original on 13 July 2022. Retrieved 13 July 2022.
- ↑ "PM Commissions INS Vikrant". Press Trust of India. 2 September 2022. Archived from the original on 4 September 2022. Retrieved 2 September 2022.
- ↑ "INS Vikrant, 1st India-Made Aircraft Carrier, Commissioned By PM". NDTV.com. Archived from the original on 4 September 2022. Retrieved 2 September 2022.
- ↑ "Delivery of Indigenous Aircraft Carrier (IAC) 'Vikrant'". Press Information Bureau of India. 28 July 2022. Archived from the original on 29 August 2022. Retrieved 28 August 2022.
- ↑ "Indian Navy to berth new aircraft carrier at private shipyard". Archived from the original on 21 September 2020. Retrieved 16 March 2020.
- ↑ Som, Vishnu (2021-08-15). "Vikrant, First Made-In-India Aircraft Carrier, Not A Liability: Navy". www.ndtv.com (in Indian English). Archived from the original on 16 August 2021. Retrieved 16 August 2021.
- Pages using the JsonConfig extension
- CS1 ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್-language sources (en-us)
- CS1 maint: others
- CS1 Indian English-language sources (en-in)
- CS1 ಇಂಗ್ಲಿಷ್-language sources (en)
- Webarchive template warnings
- ವೆಬ್ ಆರ್ಕೈವ್ ಟೆಂಪ್ಲೇಟಿನ ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಕೊಂಡಿಗಳು
- CS1 ಸ್ಪ್ಯಾನಿಷ್-language sources (es)
- CS1 ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್-language sources (en-gb)
- Ship infoboxes without an image
- Pages with unreviewed translations