ವಿಕ್ರಮ ಸಾರಾಭಾಯ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರ
ವಿಕ್ರಮ್ ಸಾರಾಭಾಯ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರ ( ವಿಎಸ್‌ಎಸ್‌ಸಿ ) ಭಾರತದ ಉಪಗ್ರಹ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕಾಗಿ ರಾಕೆಟ್ ಮತ್ತು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ವಾಹನಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುವ ಭಾರತೀಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆ (ಇಸ್ರೋ)ಯ ಪ್ರಮುಖ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ. [೧] ಇದು ಭಾರತದ ಕೇರಳ ರಾಜ್ಯದ ತಿರುವನಂತಪುರಂನಲ್ಲಿದೆ.
ಈ ಕೇಂದ್ರವು ೧೯೬೨ ರಲ್ಲಿ "ತುಂಬ ಈಕ್ವಟೋರಿಯಲ್ ರಾಕೆಟ್ ಲಾಂಚಿಂಗ್ ಸ್ಟೇಷನ್" (ಟಿಇಆರ್‌ಎಲ್‌ಎಸ್) ಆಗಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಇದನ್ನು ಡಾ. ವಿಕ್ರಮ್ ಸಾರಾಭಾಯ್ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ವಿಕ್ರಮ್ ಸಾರಾಭಾಯ್ ಅವರನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಭಾರತೀಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಪಿತಾಮಹ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಎಚ್‌ಜಿಎಸ್ ಮೂರ್ತಿ ಅವರನ್ನು ತುಂಬ ಈಕ್ವಟೋರಿಯಲ್ ರಾಕೆಟ್ ಉಡಾವಣಾ ಕೇಂದ್ರದ ಮೊದಲ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು. [೨]
ವಿಕ್ರಮ್ ಸಾರಾಭಾಯ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರವು ಇಸ್ರೋದಲ್ಲಿನ ಪ್ರಮುಖ ಸಂಶೋಧನಾ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ವಿಎಸ್‌ಎಸ್‌ಸಿ ಎಂಬುದು ಸೌಂಡಿಂಗ್ ರಾಕೆಟ್‌ಗಳು, ರೋಹಿಣಿ ಮತ್ತು ಮೇನಕಾ ಲಾಂಚರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಎಸ್‌ಎಲ್‌ವಿ, ಎಎಸ್‌ಎಲ್‌ವಿ, ಪಿಎಸ್‌ಎಲ್‌ವಿ, ಜಿ.ಎಸ್.ಎಲ್.ವಿ ಮತ್ತು ಜಿ.ಎಸ್.ಎಲ್.ವಿ ಎಮ್‌ಕೆ III ಕುಟುಂಬಗಳ ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ಥಳೀಯ ಸೌಲಭ್ಯವಾಗಿದೆ.
ಇತಿಹಾಸ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ವಿಕ್ರಮ್ ಸಾರಾಭಾಯ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರವು ಇಸ್ರೋ ಸೌಲಭ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ. ಇದು ಉಪಗ್ರಹ ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಿತ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳ ವಿನ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ. ಕೇಂದ್ರವು ಏರೋನಾಟಿಕ್ಸ್, ಏವಿಯಾನಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಕಾಂಪೋಸಿಟ್‌ಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ವಿಭಿನ್ನ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುವುದು ಇದರ ಪ್ರಾರ್ಥಮಿಕ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿದೆ.
೧೯೬೨ರಲ್ಲಿ ಇಂಡಿಯನ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಕಮಿಟಿ ಫಾರ್ ಸ್ಪೇಸ್ ರಿಸರ್ಚ್ ಅನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಿದ ನಂತರ ಅದರ ಮೊದಲ ಕಾರ್ಯವು ತಿರುವನಂತಪುರದ ತುಂಬಾದಲ್ಲಿ ತುಂಬ ಈಕ್ವಟೋರಿಯಲ್ ರಾಕೆಟ್ ಲಾಂಚಿಂಗ್ ಸ್ಟೇಷನ್ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಗಿದೆ. [೩] ಭೂಕಾಂತೀಯ ಸಮಭಾಜಕದಲ್ಲಿ ಅದರ ಸ್ಥಳದಿಂದಾಗಿ ಹವಾಮಾನ ಮತ್ತು ಮೇಲಿನ ವಾತಾವರಣದ ಸಂಶೋಧನೆಗಾಗಿ ರಾಕೆಟ್‌ಗಳನ್ನು ಧ್ವನಿಸುವ ಉಡಾವಣಾ ತಾಣವಾಗಿ ತುಂಬವನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಎಚ್‌ಜಿಎಸ್ ಮೂರ್ತಿ ಅವರನ್ನು ತುಂಬ ಈಕ್ವಟೋರಿಯಲ್ ರಾಕೆಟ್ ಉಡಾವಣಾ ಕೇಂದ್ರದ ಮೊದಲ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು. [೪]
೨೧ ನವೆಂಬರ್ ೧೯೬೩ ಟಿಇಆರ್‌ಎಲ್‌ಎಸ್ ನಿಂದ ಎರಡು-ಹಂತದ ನೈಕ್ ಅಪಾಚೆ ಸೌಂಡಿಂಗ್ ರಾಕೆಟ್‌ನ ಉಡಾವಣೆಯೊಂದಿಗೆ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಾಹಸವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿತು. ಉಡಾವಣೆಯಾದ ಮೊದಲ ರಾಕೆಟ್‌ಗಳನ್ನು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು.
ಮೊದಲ ಭಾರತೀಯ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ ಮತ್ತು ನಿರ್ಮಿಸಿದ ರಾಕೆಟ್ ಆರ್‌ಎಚ್-೭೫, ೨೦ ನವೆಂಬರ್ ೧೯೬೭ ರಂದು ತನ್ನ ಮೊದಲ ಹಾರಾಟವನ್ನು ಮಾಡಿತು. ಇದು ಟಿಇಆರ್‌ಎಲ್‌ಎಸ್ ನಿಂದ ಸೌಂಡಿಂಗ್ ರಾಕೆಟ್‌ನ ೫೨ ನೇ ಉಡಾವಣೆಯಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ೧೯೬೭ ರಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬಾರಿ ಮತ್ತು ೧೯೬೮ ರಲ್ಲಿ ಹನ್ನೆರಡು ಬಾರಿ ಹಾರಿಸಲಾಯಿತು. ಆರ್‌ಎಚ್-೭೫ ಅನ್ನು ೧೫ ಭಾರಿ ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು.
ಟಿಇಆರ್‌ಎಲ್‌ಎಸ್ ನಿಂದ ಹಾರಿದ ಧ್ವನಿಯ ರಾಕೆಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಅರ್ಕಾಸ್-೧, ಅರ್ಕಾಸ್-೧೧, ಸೆಂಟೌರ್-೧, ೧೧ಎ ಮತ್ತು ೧೧ಬಿ, ಡ್ರ್ಯಾಗನ್-೧, ಡ್ಯುಯಲ್ ಹಾಕ್, ಜೂಡಿ ಡಾರ್ಟ್, ಮೇನಕಾ-೧, ಮೇನಕಾ-೧ ಎಮ್‌ಕೆ೧ ಮತ್ತು ಎಮ್‌ಕೆ೧೧, ನೈಕ್ ಟೊಮಾಹಾಕ್, ಎಮ್-೧೦೦, ಪೆಟ್ರೆಲ್, ಆರ್‌ಎಚ್-೧೦೦, ಆರ್‌ಎಚ್-೧೨೫, ಆರ್‌ಎಚ್-೨೦೦, ಆರ್‌ಎಚ್-೩೦೦, ಆರ್‌ಎಚ್-೫೬೦ ನ ರೂಪಾಂತರಗಳು ಇತ್ಯಾದಿ. ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಟಿಇಆರ್‌ಎಲ್‌ಎಸ್ ನಿಂದ ಸುಮಾರು ೨೨೦೦ ಸೌಂಡಿಂಗ್ ರಾಕೆಟ್ ಉಡಾವಣೆಗಳು ನಡೆದಿವೆ.
ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವಿಎಸ್‌ಎಸ್‌ಸಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದೆ, ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ೧೯೬೫ ರಿಂದ ರೋಹಿಣಿ ಸೌಂಡಿಂಗ್ ರಾಕೆಟ್ಸ್ (ಆರ್‌ಎಸ್‌ಆರ್) ಎಂಬ ಜೆನೆರಿಕ್ ಹೆಸರಿನಡಿಯಲ್ಲಿ ಧ್ವನಿಯ ರಾಕೆಟ್‌ಗಳ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಪ್ರಸ್ತುತ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ರೋಹಿಣಿ ಸೌಂಡಿಂಗ್ ರಾಕೆಟ್‌ಗಳು ಆರ್‌ಎಚ್-೨೦೦, ಆರ್‌ಎಚ್-೩೦೦, ಆರ್‌ಎಚ್-೫೬೦ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ವಿಭಿನ್ನ ಆವೃತ್ತಿಗಳಾಗಿವೆ. ಈ ಸೌಂಡಿಂಗ್ ರಾಕೆಟ್‌ಗಳನ್ನು ಹವಾಮಾನಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಮೇಲಿನ ವಾತಾವರಣದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳಂತಹ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೫೦೦ ಕಿ.ಮೀ ಎತ್ತರದವರೆಗೆ ಸಂಶೋಧನೆ ನಡೆಸಲು ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. [೫]
ಟಿಇಆರ್‌ಎಲ್‌ಎಸ್ ಅನ್ನು ಅಂದಿನ ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನಿ ಶ್ರೀಮತಿ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ ಅವರು ೧೯೬೮ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨ ರಂದು ಔಪಚಾರಿಕವಾಗಿ ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಸಮರ್ಪಿಸಿದರು. [೬] [೭] ಯುಎನ್‌ನಿಂದ ಯಾವುದೇ ನೇರ ನಿಧಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿಲ್ಲವಾದರೂ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್, ರಷ್ಯಾ (ಮಾಜಿ ಯುಎಸ್‌ಎಸ್‌ಆರ್ ), ಫ್ರಾನ್ಸ್, ಜಪಾನ್, ಜರ್ಮನಿ ಮತ್ತು ಯುಕೆ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ದೇಶಗಳ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ರಾಕೆಟ್ ಆಧಾರಿತ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲು ಟಿಇಆರ್‌ಎಲ್‌ಎಸ್ ಸೌಲಭ್ಯವನ್ನು ಬಳಸುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದ್ದಾರೆ. ೧೯೭೦ ರಿಂದ ೧೯೯೩ ರವರೆಗೆ ಪ್ರತಿ ವಾರ ಟಿಇಆರ್‌ಎಲ್‌ಎಸ್ ನಿಂದ ಎಮ್-೧೦೦ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ೧೧೬೧ ಯುಎಸ್‌ಎಸ್‌ಆರ್ ಹವಾಮಾನ ಧ್ವನಿಯ ರಾಕೆಟ್‌ಗಳನ್ನು ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು.
೩೦ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧೯೭೫ ರಂದು ಡಾ.ವಿಕ್ರಮ್ ಸಾರಾಭಾಯ್ ಅವರ ನಿಧನದ ನಂತರ ತಿರುವನಂತಪುರಂನಲ್ಲಿರುವ ಟಿಇಆರ್‌ಎಲ್‌ಎಸ್ ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಿತ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಅವರ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ವಿಕ್ರಮ್ ಸಾರಾಭಾಯ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು.
೧೯೮೦ ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ವಿಎಸ್‌ಎಸ್‌ಸಿ ಭಾರತದ ಉಪಗ್ರಹ ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಎಸ್‌ಎಲ್‌ವಿ-೩ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿತು. ೧೯೮೦ ರ ದಶಕದ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಆಗ್ಮೆಂಟೆಡ್ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಲಾಂಚ್ ವೆಹಿಕಲ್ (ಎಎಸ್‌ಎಲ್‌ವಿ)ನೊಂದಿಗೆ ೧೫೦ ಕೆಜಿ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಭೂಮಿಯ ಸಮೀಪದ ಕಕ್ಷೆಗೆ ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು.
೧೯೯೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ವಿಎಸ್‌ಎಸ್‌ಸಿ ಭಾರತದ ವರ್ಕ್‌ಹಾರ್ಸ್ ಲಾಂಚ್ ವೆಹಿಕಲ್, ಪೋಲಾರ್ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಲಾಂಚ್ ವೆಹಿಕಲ್ (ಪಿಎಸ್‌ಎಲ್‌ವಿ) ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿತು.
ತುಂಬ ಮತ್ತು ವೇಲಿಯಲ್ಲಿರುವ ಅದರ ಮುಖ್ಯ ಕ್ಯಾಂಪಸ್‌ಗೆ ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ ವಿಎಸ್‌ಎಸ್‌ಸಿ ವಲಿಯಮಾಲಾದಲ್ಲಿ ಏಕೀಕರಣ ಮತ್ತು ಚೆಕ್‌ಔಟ್ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ತಿರುವನಂತಪುರಂ ನಗರದ ವಟ್ಟಿಯೂರ್ಕಾವುನಲ್ಲಿ ಬಲವರ್ಧಿತ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಯುಕ್ತಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಸೌಲಭ್ಯಗಳಿವೆ. ಆಲುವಾದಲ್ಲಿರುವ ಇಸ್ರೋ ಸ್ಥಾವರವು ಅಮೋನಿಯಂ ಪರ್ಕ್ಲೋರೇಟ್ ಅನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಘನ ಪ್ರೊಪೆಲ್ಲಂಟ್ ಮೋಟಾರ್‌ಗಳಿಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶವಾಗಿದೆ. ತುಂಬ ಈಕ್ವಟೋರಿಯಲ್ ರಾಕೆಟ್ ಉಡಾವಣಾ ಕೇಂದ್ರ (ಟಿಇಆರ್‌ಎಲ್‌ಎಸ್) ಮತ್ತು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯ(ಎಸ್‌ಪಿ‌ಎಲ್) ಸಹ ವಿಎಸ್‌ಎಸ್‌ಸಿ ಕ್ಯಾಂಪಸ್‌ನಲ್ಲಿವೆ. ಎಸ್‌ಪಿ‌ಎಲ್ ವಾಯುಮಂಡಲದ ಗಡಿ ಪದರ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ, ಸಂಖ್ಯಾತ್ಮಕ ವಾತಾವರಣದ ಮಾಡೆಲಿಂಗ್, ವಾಯುಮಂಡಲದ ಏರೋಸಾಲ್‌ಗಳು, ವಾತಾವರಣದ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ, ಜಾಡಿನ ಅನಿಲಗಳು, ವಾತಾವರಣದ ಡೈನಾಮಿಕ್ಸ್, ಥರ್ಮೋಸ್ಫಿರಿಕ್-ಅಯಾನುಗೋಳದ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ, ಗ್ರಹಗಳ ವಿಜ್ಞಾನ ಮುಂತಾದ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿನ ಸಂಶೋಧನಾ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುತ್ತದೆ.
ವಿಎಸ್‌ಎಸ್‌ಸಿ ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ವಿನ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಜವಾಬ್ದಾರರಾಗಿರುವ ಇಸ್ರೋದ ಪ್ರಮುಖ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ. ವಿಎಸ್‌ಎಸ್‌ಸಿ ಸುಮಾರು ೪೫೦೦ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳ ದೊಡ್ಡ ಕಾರ್ಯಪಡೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಅವರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವರು ಗಡಿನಾಡು ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಪರಿಣಿತರು.
ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಕಳೆದ ನಾಲ್ಕು ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ ವಿಎಸ್‌ಎಸ್‌ಸಿ ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ. [೮]
ವಿಎಸ್‌ಎಸ್‌ಸಿ ಯೋಜನೆಗಳು ಮತ್ತು ಘಟಕಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಕೋರ್ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ತಂಡಗಳು ಯೋಜನೆಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಯೋಜನೆಗಳ ಸಿಸ್ಟಮ್ ಮಟ್ಟದ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಸಿಸ್ಟಮ್ ಡೆವಲಪ್ಮೆಂಟ್ ಏಜೆನ್ಸಿಗಳು ನಡೆಸುತ್ತವೆ. ವಿಎಸ್‌ಎಸ್‌ಸಿ ಯ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಪೋಲಾರ್ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಲಾಂಚ್ ವೆಹಿಕಲ್ (ಪಿಎಸ್‌ಎಲ್‌ವಿ), ಜಿಯೋಸಿಂಕ್ರೋನಸ್ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಲಾಂಚ್ ವೆಹಿಕಲ್ (ಜಿಎಸ್‌ಎಲ್‌ವಿ), ರೋಹಿಣಿ ಸೌಂಡಿಂಗ್ ರಾಕೆಟ್ಸ್, ಸ್ಪೇಸ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸುಲ್ ರಿಕವರಿ ಪ್ರಯೋಗ, ಮರುಬಳಕೆ ಮಾಡಬಹುದಾದ ಲಾಂಚ್ ವೆಹಿಕಲ್ಸ್ ಮತ್ತು ಏರ್ ಬ್ರೀಥಿಂಗ್ ಪ್ರೊಪಲ್ಷನ್ ಸೇರಿವೆ.
ವಿಎಸ್‌ಎಸ್‌ಸಿ ಏರೋನಾಟಿಕ್ಸ್, ಏವಿಯಾನಿಕ್ಸ್, ಸಂಯುಕ್ತಗಳು, ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ, ನಿಯಂತ್ರಣ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ಮತ್ತು ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್, ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನ ವಿನ್ಯಾಸ, ಮೆಕ್ಯಾನಿಕಲ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್, ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳು ವಾಹನ ಏಕೀಕರಣ ಮತ್ತು ಪರೀಕ್ಷೆ, ಪ್ರೊಪೆಲ್ಲಂಟ್ ಪಾಲಿಮರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ವಸ್ತುಗಳು, ಪ್ರೊಪಲ್ಷನ್ ಪ್ರೊಪೆಲ್ಲಂಟ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಆರ್ಡಿನೆನ್ಸ್ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಶೋಧನಾ ಘಟಕಗಳು ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್‌ಗಳಿಗೆ ಸಿಸ್ಟಮ್ ಡೆವಲಪ್ಮೆಂಟ್ ಏಜೆನ್ಸಿಗಳಾಗಿವೆ ಮತ್ತು ಹೀಗಾಗಿ ಯೋಜನೆಯ ಉದ್ದೇಶಗಳ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ. ನಿರ್ವಹಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಪ್ರದೇಶವು ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ, ಮಾನವ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ, ಬಜೆಟ್ ಮತ್ತು ಮಾನವಶಕ್ತಿ, ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ವರ್ಗಾವಣೆ, ದಾಖಲಾತಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಭಾವ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.
ಐಎಸ್‌ಒ ೯೦೦೧:೨೦೦೦ ಗುಣಮಟ್ಟ ನಿರ್ವಹಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಅನುಸರಣೆಗಾಗಿ ವಿಎಸ್‌ಎಸ್‌ಸಿ ಪ್ರಮಾಣೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನಗಳಿಗೆ ಉಪವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ವಿನ್ಯಾಸ, ಅಭಿವೃದ್ಧಿ, ಉತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗುಣಮಟ್ಟದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಯೋಜಿಸುವುದು, ಅನುಷ್ಠಾನಗೊಳಿಸುವುದು ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಿಸುವುದು ಕೇಂದ್ರದ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಉದ್ದೇಶಗಳಾಗಿವೆ. ಇದು ತನ್ನ ಶೂನ್ಯ ದೋಷದ ಗುರಿಗಾಗಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರಿದ ಸುಧಾರಣೆಯನ್ನು ಸಾಧಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ಇಸ್ರೋ ಸೌಂಡಿಂಗ್ ರಾಕೆಟ್‌ಗಳ ಒಂದು ಶ್ರೇಣಿಯನ್ನು ಮತ್ತು ನಾಲ್ಕು ತಲೆಮಾರಿನ ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಹೀಗಾಗಿ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಾರಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ವಿಎಸ್‌ಎಸ್‌ಸಿ ನಲ್ಲಿ ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ.
ವಿಎಸ್‌ಎಸ್‌ಸಿ ಯ ಪ್ರಸ್ತುತ ಗಮನವು ಜಿಯೋಸಿಂಕ್ರೋನಸ್ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಲಾಂಚ್ ವೆಹಿಕಲ್ (ಜಿಎಸ್‌ಎಲ್‌ವಿ), ಜಿಎಸ್‌ಎಲ್‌ವಿ ಎಮ್‌ಕೆ III ಮತ್ತು ಮರುಬಳಕೆ ಮಾಡಬಹುದಾದ ಲಾಂಚ್ ವೆಹಿಕಲ್-ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ ಡೆಮಾನ್‌ಸ್ಟ್ರೇಟರ್ (ಆರ್‌ಎಲ್‌ವಿ-ಟಿಡಿ) ಮೇಲೆ ಇದೆ.
ಜನವರಿ ೨೦೦೭ ರಲ್ಲಿ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕ್ಯಾಪ್ಸುಲ್ ರಿಕವರಿ ಪ್ರಯೋಗ ಮಾಡ್ಯೂಲ್ (ಎಸ್‌ಆರ್‌ಐ-೧) ಅನ್ನು ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ೧೦ ದಿನಗಳ ನಂತರ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಭೂಮಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ಇದು ವಿಎಸ್‌ಎಸ್‌ಸಿ ಯಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾದ ವಾತಾವರಣದ ಮರು-ಪ್ರವೇಶದ ದೊಡ್ಡ ಶಾಖದ ಹರಿವನ್ನು ತಡೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಉಷ್ಣ ರಕ್ಷಣೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು.
ವಿಎಸ್‌ಎಸ್‌ಸಿ ಚಂದ್ರನಿಗೆ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಮಿಷನ್ ಚಂದ್ರಯಾನ-೧ ಗೆ ಗಮನಾರ್ಹ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದೆ.
ವಿಎಸ್‌ಎಸ್‌ಸಿ ಆರ್&ಡಿ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಘನ ಪ್ರೊಪೆಲ್ಲಂಟ್ ಫಾರ್ಮುಲೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ನ್ಯಾವಿಗೇಷನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್‌ಗಳು ಮತ್ತೊಂದು ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ; ವಟ್ಟಿಯೂರ್ಕಾವುನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ಇಸ್ರೋ ಇನರ್ಷಿಯಲ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ಸ್ ಯುನಿಟ್ (ಐಐಎಸ್‌ಯು) ವಿಎಸ್‌ಎಸ್‌ಸಿಯ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿದೆ.
ವಿಎಸ್‌ಎಸ್‌ಸಿ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಉಸಿರಾಡುವ ವಾಹನಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಮರುಬಳಕೆ ಮಾಡಬಹುದಾದ ಲಾಂಚ್ ವೆಹಿಕಲ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ ಡೆಮಾನ್‌ಸ್ಟ್ರೇಟರ್ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹಂತದಲ್ಲಿದ್ದು ಇದನ್ನು ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ ಪರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗುವುದು.
ವಿಎಸ್‌ಎಸ್‌ಸಿ ಗ್ರಾಮ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಕೇಂದ್ರಗಳು, ಟೆಲಿಮೆಡಿಸಿನ್, ಟೆಲಿ-ಶಿಕ್ಷಣ, ವಿಪತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಬೆಂಬಲ ಮತ್ತು ನೇರ ದೂರದರ್ಶನ ಪ್ರಸಾರದ ಮೂಲಕ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಅನ್ವಯಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ಮಾಜಿ ನಿರ್ದೇಶಕರು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]| ನಿರ್ದೇಶಕರ ಹೆಸರು [೯] | ಅಧಿಕಾರಾವಧಿ |
|---|---|
| ಶ್ರೀಧರ ಪಣಿಕ್ಕರ್ ಸೋಮನಾಥ್ | ೨೦೧೮-೨೦೨೨ |
| ಡಾ. ಕೆ ಶಿವನ್ | ೨೦೧೫-೨೦೧೮ |
| ಎಂಸಿ ದಾತನ್ | ೨೦೧೪-೨೦೧೫ |
| ಡಾ ಎಸ್ ರಾಮಕೃಷ್ಣನ್ | ೨೦೧೩-೨೦೧೪ |
| ಪಿಎಸ್ ವೀರರಾಘವನ್ | ೨೦೦೯-೨೦೧೨ |
| ಡಾ ಕೆ ರಾಧಾಕೃಷ್ಣನ್ | ೨೦೦೭-೨೦೦೯ |
| ಡಾ ಬಿಎನ್ ಸುರೇಶ್ | ೨೦೦೩-೨೦೦೭ |
| ಡಾ ಜಿ ಮಾಧವನ್ ನಾಯರ್ | ೧೯೯೯-೨೦೦೩ |
| ಡಾ ಎಸ್ ಶ್ರೀನಿವಾಸನ್ | ೧೯೯೪-೧೯೯೯ |
| ಶ್ರೀ ಪ್ರಮೋದ ಕಾಳೆ | ಫೆಬ್ರವರಿ-ನವೆಂಬರ್ ೧೯೯೪ |
| ಡಾ ಸುರೇಶ್ ಚಂದ್ರ ಗುಪ್ತಾ | ೧೯೮೫-೧೯೯೪ |
| ಡಾ ವಸಂತ್ ಆರ್ ಗೋವಾರಿಕರ್ | ೧೯೭೯-೧೯೮೫ |
| ಡಾ. ಬ್ರಹ್ಮ ಪ್ರಕಾಶ್ | ೧೯೭೨-೧೯೭೯ |
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ↑ "Welcome To ISRO :: Centres :: Trivandrum :: Vikram Sarabhai Space Centre(VSSC)". Isro.gov.in. Retrieved 2013-11-30.
- ↑ "I'm proud that I recommended him for ISRO: EV Chitnis".
- ↑ Rao, U.R. (2014). India's Rise as a Space Power. New Delhi: Foundation Books. p. 8. ISBN 978-93-82993-48-3.
- ↑ "I'm proud that I recommended him for ISRO: EV Chitnis".
- ↑ "Sounding Rocket". www.vssc.gov.in. Retrieved 2020-09-08.[ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಮಡಿದ ಕೊಂಡಿ]
- ↑ Rao, U.R. (2014). India's Rise as a Space Power. New Delhi: Foundation Books. p. 11. ISBN 978-93-82993-48-3.
- ↑ PV Manoranjan Rao; P Radhakrishnan (2012). A Brief History of Rocketry in ISRO. Hyderabad: Universities Press (India) Private Limited. pp. 27–28. ISBN 978-81-7371-763-5.
- ↑ "Government of India, Vikram Sarabhai Space Centre". Vssc.gov.in. Archived from the original on 2014-01-08. Retrieved 2013-11-30.
- ↑ "Former Directors". Archived from the original on 2 September 2018.