ನೌಷಾದ್ ಅಲಿ

ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಿಂದ, ಇದು ಮುಕ್ತ ಹಾಗೂ ಸ್ವತಂತ್ರ ವಿಶ್ವಕೋಶ

  ನೌಶಾದ್ ಅಲಿ (25 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1919 - 5 ಮೇ 2006) ಹಿಂದಿ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಿಗೆ ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿದ್ದರು. [೧] [೨] [೩] ಅವರು ಹಿಂದಿ ಚಲನಚಿತ್ರೋದ್ಯಮದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಮತ್ತು ಅಗ್ರಗಣ್ಯ ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು ಎಂದು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. [೪] ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತದ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳಿಸಲು ಅವರು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. [೫] [೬]

ಸ್ವತಂತ್ರ ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ ಅವರ ಮೊದಲ ಚಿತ್ರ 1940 [೭] ಪ್ರೇಮ್ ನಗರ . ಅವರ ಮೊದಲ ಸಂಗೀತ ಯಶಸ್ವಿ ಚಿತ್ರ ರಟ್ಟನ್ (1944), ನಂತರ 35 ರಜತ ಮಹೋತ್ಸವದ ಹಿಟ್, 12 ಸುವರ್ಣ ಮಹೋತ್ಸವ ಮತ್ತು 3 ವಜ್ರ ಮಹೋತ್ಸವದ ಮೆಗಾ ಯಶಸ್ಸುಗಳು. ಹಿಂದಿ ಚಲನಚಿತ್ರೋದ್ಯಮಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಾಗಿ ನೌಶಾದ್ ಅವರಿಗೆ ಕ್ರಮವಾಗಿ 1981 ಮತ್ತು 1992 ರಲ್ಲಿ ದಾದಾಸಾಹೇಬ್ ಫಾಲ್ಕೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಮತ್ತು ಪದ್ಮಭೂಷಣವನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. [೮]

ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ನೌಶಾದ್ ಅಲಿ ಲಕ್ನೋದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿ ಬೆಳೆದರು, [೧] ಭಾರತೀಯ ಮುಸ್ಲಿಂ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಸುದೀರ್ಘ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ನಗರ. ಅವರ ತಂದೆ, ವಾಹಿದ್ ಅಲಿ, ಮುನ್ಷಿ (ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಗುಮಾಸ್ತ)ಯಾಗಿದ್ದರು. ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ, ನೌಶಾದ್ ಬಾರಾಬಂಕಿ, 25 ನಲ್ಲಿರುವ ದೇವಾ ಶರೀಫ್‌ನಲ್ಲಿ ವಾರ್ಷಿಕ ಜಾತ್ರೆಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು ಇದು ಲಕ್ನೋದಿಂದ ೨೫ ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ, ಅಲ್ಲಿ ಅಂದಿನ ಎಲ್ಲಾ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಕವ್ವಾಲ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಗೀತಗಾರರು ಭಕ್ತರ ಮುಂದೆ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರು ಅಲ್ಲಿ ಉಸ್ತಾದ್ ಗುರ್ಬತ್ ಅಲಿ, ಉಸ್ತಾದ್ ಯೂಸುಫ್ ಅಲಿ, ಉಸ್ತಾದ್ ಬಬ್ಬನ್ ಸಾಹೇಬ್ ಮತ್ತು ಇತರರಲ್ಲಿ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. ಹಾರ್ಮೋನಿಯಂ ರಿಪೇರಿಯನ್ನೂ ಮಾಡಿದರು. [೨]

ಬಾಲಕನಾಗಿದ್ದಾಗ, ಅವರು ಜೂನಿಯರ್ ಥಿಯೇಟ್ರಿಕಲ್ ಕ್ಲಬ್‌ಗೆ ಸೇರಿದರು ಮತ್ತು ಅವರ ನಾಟಕೀಯ ಪ್ರಸ್ತುತಿಗಳಿಗಾಗಿ ಕ್ಲಬ್‌ನ ಸಂಗೀತ ಗಾರರಾ ಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡರು. ಅವರು ಲಕ್ನೋದ ರಾಯಲ್ ಥಿಯೇಟರ್‌ನಲ್ಲಿ ಮೂಕಿ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ನೋಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಥಿಯೇಟರ್ ಮಾಲೀಕರು ತಬಲಾ, ಹಾರ್ಮೋನಿಯಂ, ಸಿತಾರ್ ಮತ್ತು ಪಿಟೀಲು ನುಡಿಸಲು ಸಂಗೀತಗಾರರ ತಂಡವನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು . ಸಂಗೀತಗಾರರು ಮೊದಲು ಚಲನಚಿತ್ರವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಾರೆ, ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ, ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಮಾಪಕಗಳನ್ನು ಅಂತಿಮಗೊಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸಂಜೆ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಆರಂಭವಾದಾಗ ಪರದೆಯ ಮುಂದೆ ಕುಳಿತು ದೃಶ್ಯಗಳಿಗೆ ಸಂಗೀತ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮನರಂಜನೆ ಮತ್ತು ಸಂಗೀತವನ್ನು ಕಲಿಯಲು ಇದು ಉತ್ತಮ ಮಾರ್ಗವಾಗಿದೆ ಎಂದು ತಿಳಿದು ಇದು ಚಲನಚಿತ್ರದ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಲು ಅಗತ್ಯವಾದ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಗ್ರಹಿಸುವಂತೆ ಮಾಡಿತು.

ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ ನೌಶಾದ್ ತನ್ನದೇ ಆದ ವಿಂಡ್ಸರ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಎಂಟರ್‌ಟೈನರ್‌ಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ವಿಂಡ್ಸರ್ ಎಂಟರ್‌ಟೈನರ್ಸ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಿದನು, ಏಕೆಂದರೆ ಅವರು ಲಕ್ನೋದ ಸುತ್ತಲೂ "ವಿಂಡ್ಸರ್" ಪದವನ್ನು ನೋಡಿದ್ದರಿಂದ ಮತ್ತು ಅದರ ಉಂಗುರವನ್ನು ಇಷ್ಟಪಟ್ಟಿದ್ದರಿಂದ ಈ ಹೆಸರನ್ನು ಇಟ್ಟರು. ಇದು ಲಕ್ನೋದ ಗೋಲಗಂಜ್ ಕಾಲೋನಿಯಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟಾರ್ ಥಿಯೇಟ್ರಿಕಲ್ ಕಂಪನಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಅವರು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಸಂಯೋಜಕರಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವವರೆಗೆ ಲದ್ದಾನ್ ಖಾನ್ ಅವರ ಬಳಿ ತರಬೇತಿ ಪಡೆದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಪಂಜಾಬ್, ರಾಜಸ್ಥಾನ, ಗುಜರಾತ್ ಮತ್ತು ಸೌರಾಷ್ಟ್ರದ ಜಾನಪದ ಸಂಪ್ರದಾಯದಿಂದ ಅಪರೂಪದ ಸಂಗೀತದ ಉತ್ತಮ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಆ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಪನಿಯ ಪ್ರವಾಸದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವ ಪ್ರಜ್ಞೆಯನ್ನು ಬೆಳೆಸಿಕೊಂಡರು. ಪ್ರವಾಸಿ ವಾದ್ಯಗಾರರು ಗುಜರಾತ್‌ನ ವಿರಮ್‌ಗಾಮ್‌ನವರೆಗೆ ಬಂದರು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ನಾಟಕೀಯ ರಂಗಪರಿಕರಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಗೀತ ವಾದ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿದ ನಂತರವೂ ನಷ್ಟವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿತು. ನೌಶಾದ್ ಅವರ ಸ್ನೇಹಿತರೊಬ್ಬರ ದಯೆಯಿಂದ ಕಂಪನಿಯು ಲಕ್ನೋಗೆ ಮರಳಿತು.

ನೌಶಾದ್ ಈಗಾಗಲೇ ಮೂಕ ಯುಗದ ಸಿನಿಮಾ ಅಭಿಮಾನಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ನಂತರ 1931 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಚಿತ್ರರಂಗಕ್ಕೆ ಧ್ವನಿ ಮತ್ತು ಸಂಗೀತ ಸಿಕ್ಕಿತು ಅದು 13 ವರ್ಷದ ಹುಡುಗನನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಆಕರ್ಷಿಸಿತು. ಅವರು ತಮ್ಮ ತಂದೆಯ ಇಚ್ಛೆಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಮತ್ತು ಜಾನಪದ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಕಲಿತರು. ಸಂಗೀತಗಾರನಾಗಿ ವೃತ್ತಿಜೀವನಕ್ಕಾಗಿ ಅವರು 1937 ರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಮುಂಬೈಗೆ ತೆರಳಿದರು. [೯]

ವೃತ್ತಿ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ, ಅವರು ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಲಕ್ನೋ (ಯುಪಿ) ನಿಂದ ಕೊಲಾಬಾದಲ್ಲಿ ಪರಿಚಯಸ್ಥರೊಂದಿಗೆ ಉಳಿದುಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಬ್ರಾಡ್‌ವೇ ಥಿಯೇಟರ್‌ನ ಎದುರಿನ ದಾದರ್‌ಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡರು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಫುಟ್‌ಪಾತ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಲಗುತ್ತಾರೆ. ಆ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ಸಿನ ಉತ್ತುಂಗದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕ ಉಸ್ತಾದ್ ಝಾಂಡೇ ಖಾನ್ ಅವರಿಗೆ ಮಾಸಿಕ ರೂ 40 ವೇತನದಲ್ಲಿ ಅವರು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು.

ನಂತರ ಅವರು ಚೆಂಬೂರ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಸ್ಟುಡಿಯೊದಲ್ಲಿ ರಷ್ಯಾದ ನಿರ್ಮಾಪಕರೊಂದಿಗೆ ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಈ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲಾಗಲಿಲ್ಲ. ನೌಶಾದ್ ಅವರು ಪಿಯಾನೋ ವಾದಕರಾಗಿದ್ದರು, ಆದ್ದರಿಂದ ಅವರು ಸಂಯೋಜಕ ಉಸ್ತಾದ್ ಮುಷ್ತಾಕ್ ಹುಸೇನ್ ಅವರ ಆರ್ಕೆಸ್ಟ್ರಾದಲ್ಲಿ ಪಿಯಾನೋ ವಾದಕರಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. [೨] ನಂತರ ಅವರು ಒಂದು ಅಪೂರ್ಣ ಚಲನಚಿತ್ರ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಪೂರ್ಣ ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಮುಷ್ತಾಕ್ ಹುಸೇನ್‌ಗೆ ಸಹಾಯಕರಾಗಿ ಭಡ್ತಿ ಪಡೆದರು. ನಂತರ ಚಲನಚಿತ್ರ ಕಂಪನಿಯು ಕುಸಿದುಬಿತ್ತು. ಸಂಯೋಜಕ ಖೇಮಚಂದ್ ಪ್ರಕಾಶ್ ಅವರು ನೌಷಾದ್ ರನ್ನು ರಂಜಿತ್ ಸ್ಟುಡಿಯೋದಲ್ಲಿ ತಿಂಗಳಿಗೆ 60 ರೂಪಾಯಿಗಳ ಸಂಬಳದಲ್ಲಿ ಕಾಂಚನ್ ಚಿತ್ರಕ್ಕೆ ಅವರ ಸಹಾಯಕರಾಗಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು, ಅದಕ್ಕಾಗಿ ನೌಶಾದ್ ಅತ್ಯಂತ ಕೃತಜ್ಞರಾಗಿರುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಂದರ್ಶನಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ಖೇಮಚಂದ್ ಅವರನ್ನು ತಮ್ಮ ಗುರು ಎಂದು ಕರೆದರು. [೨]

ಅವರ ಸ್ನೇಹಿತ, ಗೀತರಚನೆಕಾರ ಡಿಎನ್ ಮಧೋಕ್ ಅವರು ಸಂಗೀತ ಸಂಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ನೌಶಾದ್ ಅವರ ಅಸಾಮಾನ್ಯ ಪ್ರತಿಭೆಯನ್ನು ನಂಬಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅವರನ್ನು ವಿವಿಧ ಚಲನಚಿತ್ರ ನಿರ್ಮಾಪಕರಿಗೆ ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. ರಂಜಿತ್ ಸ್ಟುಡಿಯೋಸ್ ಮಾಲೀಕ ಚಂದುಲಾಲ್ ಶಾ ಅವರು ನೌಶಾದ್ ಅವರ ಮುಂಬರುವ ಚಿತ್ರವೊಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಮುಂದಾದರು. ನೌಶಾದ್ ಈ ಚಿತ್ರಕ್ಕಾಗಿ "ಬಟಾ ದೇ ಕೋಯಿ ಕೌನ್ ಗಲಿ ಗಯೇ ಶ್ಯಾಮ್" ಎಂಬ ಠುಮ್ರಿಯನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಿದ್ದಾರೆ, ಆದರೆ ಚಿತ್ರವು ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಹೋಗಲಿಲ್ಲ. ಅವರು ಪಂಜಾಬಿ ಚಲನಚಿತ್ರ ಮಿರ್ಜಾ ಸಾಹಿಬ್ (1939) ಗೆ ಸಹಾಯಕ ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿದ್ದರು.

ಅವರು 1940 ರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಸ್ವತಂತ್ರ ಚಿತ್ರ ಪ್ರೇಮ್ ನಗರಕ್ಕೆ ಸಂಯೋಜಿಸಿದರು, ಇದು ಕಚ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು, ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಅವರು ಆ ಪ್ರದೇಶದ ಜಾನಪದ ಸಂಗೀತದ ಬಗ್ಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಸಂಶೋಧನೆ ಮಾಡಿದರು. [೯] AR ಕರ್ದಾರ್ ಅವರ ಚಲನಚಿತ್ರ ನಯೀ ದುನಿಯಾ (1942) ದೊಂದಿಗೆ, ಅವರು "ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕ" ಎಂದು ಮೊದಲ ಭಡ್ತಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಅವರು ಕಾರ್ದಾರ್ ಪ್ರೊಡಕ್ಷನ್ ಗಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಅವರು ಕಾರ್ದಾರ್ ಪ್ರೊಡಕ್ಷನ್ಸ್ ಹೊರಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಬಹುದು ಎಂಬ ವಿನಾಯಿತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಅವರ ವೃತ್ತಿಜೀವನದುದ್ದಕ್ಕೂ ಮುಂದುವರೆಯಿತು. ಅವರು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಎ ಆರ್ ಕರ್ದಾರ್ ಅವರ ಶಾರದಾ (1942) ಚಿತ್ರದೊಂದಿಗೆ ಗಮನ ಸೆಳೆದರು, ಇದರಲ್ಲಿ 13 ವರ್ಷದ ಸುರಯ್ಯ ನಾಯಕಿ ಮೆಹ್ತಾಬ್ ಅವರ ಹಿನ್ನೆಲೆಗಾಗಿ "ಪಂಛಿ ಜಾ" ಹಾಡಿನೊಂದಿಗೆ ಪಾದಾರ್ಪಣೆ ಮಾಡಿದರು. ರತ್ತನ್ (1944) ಚಿತ್ರವು ನೌಶಾದ್ ಅವರನ್ನು ಉನ್ನತ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಕರೆದೊಯ್ಯಿತು ಮತ್ತು ಆ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರವೊಂದಕ್ಕೆ ರೂ 25,000 ಶುಲ್ಕ ವಿಧಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟತು. [೨] [೯]

ಕರ್ದಾರ್ ಪ್ರೊಡಕ್ಷನ್ಸ್ 1944 ರಲ್ಲಿ ರಟ್ಟನ್ ತಯಾರಿಸಲು ಎಪ್ಪತ್ತೈದು ಸಾವಿರ ರೂಪಾಯಿಗಳನ್ನು ಖರ್ಚು ಮಾಡಿದೆ ಎಂದು ಚಲನಚಿತ್ರ ತಜ್ಞ ಮತ್ತು ಲೇಖಕ ರಾಜೇಶ್ ಸುಬ್ರಮಣಿಯನ್ ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ನೌಶಾದ್ ಸಾಹೇಬ್ ಅವರ ಸಂಗೀತವು ಅಸಾಧಾರಣ ಹಿಟ್ ಆಗಿದ್ದು, ಕಂಪನಿಯು ಮೊದಲ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಮಫೋನ್ ಮಾರಾಟದಿಂದ ರಾಯಲ್ಟಿಯಾಗಿ ರೂ 3 ಲಕ್ಷಗಳನ್ನು ಗಳಿಸಿತು.

ಆದರೆ ಅವರ ಲಕ್ನೋ ಮೂಲದ ಕುಟುಂಬ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಉಳಿಯಿತು ಮತ್ತು ನೌಶಾದ್ ಅವರು ಸಂಗೀತ ಸಂಯೋಜಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬ ಅಂಶವನ್ನು ಅವರ ಕುಟುಂಬದಿಂದ ಮರೆಮಾಡಬೇಕಾಯಿತು. ನೌಶಾದ್ ಮದುವೆಯಾದಾಗ ತಂಡವು ನೌಷಾದ್ ಅಭಿನಯದ ‘ರತ್ತನ್’ ಚಿತ್ರದ ಸೂಪರ್ ಹಿಟ್ ಹಾಡುಗಳ ಟ್ಯೂನ್ ಅನ್ನು ನುಡಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ನೌಷಾದ್ ಅವರ ತಂದೆ ಮತ್ತು ಮಾವ ಈ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ ಸಂಗೀತಗಾರರನ್ನು ಖಂಡಿಸುತ್ತಿದ್ದರೆ, ನೌಶಾದ್ ಅವರು ಸಂಗೀತ ಸಂಯೋಜಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಹೇಳಲು ಧೈರ್ಯ ಮಾಡಲಿಲ್ಲ. ನೌಶಾದ್ ಹಿಂದೂ ಮತ್ತು ಮುಸ್ಲಿಂ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಆ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ. [೯]

1942 ರಿಂದ 1960 ರ ದಶಕದ ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ, ಅವರು ಹಿಂದಿ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿನ ಉನ್ನತ ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಜೀವಿತಾವಧಿಯಲ್ಲಿ 65 ಚಲನಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದರೆ, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ 26 ಚಿತ್ರಗಳು ರಜತ ಮಹೋತ್ಸವವನ್ನು ಆಚರಿಸಿದವು (25 ವಾರಗಳ ಓಟ) - 8 ಆಚರಿಸಿದ ಸುವರ್ಣ ಮಹೋತ್ಸವಗಳು (50 ವಾರಗಳ ಓಟ) ಮತ್ತು 4 ಆಚರಿಸಿದ ವಜ್ರ ಮಹೋತ್ಸವಗಳು (60 ವಾರಗಳ ಓಟ) – (ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಎಣಿಕೆ - ವಜ್ರ ಮಹೋತ್ಸವದ ಚಲನಚಿತ್ರ ಬೆಳ್ಳಿ ಮತ್ತು ಸುವರ್ಣ ಮಹೋತ್ಸವಗಳನ್ನು ಸಹ ಆಚರಿಸುತ್ತದೆ).

ನೌಶಾದ್ ಅವರು ಶಕೀಲ್ ಬಡಾಯುನಿ, ಮಜ್ರೂಹ್ ಸುಲ್ತಾನ್‌ಪುರಿ, ಡಿಎನ್ ಮಧೋಕ್, ಜಿಯಾ ಸರ್ಹಾದಿ, ಯೂಸುಫಾಲಿ ಕೇಚೇರಿ ಮತ್ತು ಖುಮಾರ್ ಬಾರಾಬಂಕ್ವಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ಸಾಹಿತಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. [೯]

ಮದರ್ ಇಂಡಿಯಾ (1957), [೯] ಅವರು ಸಂಗೀತ ಸಂಯೋಜಿಸಿದ್ದರು, ಇದು ಆಸ್ಕರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗೊಂಡ ಮೊದಲ ಭಾರತೀಯ ಚಲನಚಿತ್ರವಾಗಿದೆ.

1981 ರಲ್ಲಿ, ನೌಶಾದ್ ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಚಿತ್ರರಂಗಕ್ಕೆ ಅವರ ಜೀವಮಾನದ ಕೊಡುಗೆಗಾಗಿ ದಾದಾಸಾಹೇಬ್ ಫಾಲ್ಕೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು. [೬]

ಅವರು 86 ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ತಾಜ್ ಮಹಲ್: ಆನ್ ಎಟರ್ನಲ್ ಲವ್ ಸ್ಟೋರಿ (2005) ಗೆ ರಾಗಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಿದರು. [೨]

ಅವರ ಸಹಾಯಕರಲ್ಲಿ ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಶಫಿ, ಜೆರ್ರಿ ಅಮಲದೇವ್ ಮತ್ತು ಗುಲಾಮ್ ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಎದ್ದು ಕಾಣುತ್ತಾರೆ.

1988 ರ ಮಲಯಾಳಂ ಚಲನಚಿತ್ರ ಧ್ವನಿಗಾಗಿ ನೌಶಾದ್ ಸಂಯೋಜಿಸಿದ ಹಾಡುಗಳು ಪಿ. ಸುಶೀಲಾ ಮತ್ತು ಕೆ ಜೆ ಯೇಸುದಾಸ್ ಅವರು ಹಾಡಿರುವ ಎವರ್‌ಗ್ರೀನ್ ಸೂಪರ್‌ಹಿಟ್‌ಗಳಾಗಿದ್ದು, 3 ದಶಕಗಳ ನಂತರವೂ ಮಲಯಾಳಿಗಳು ಪದೇ ಪದೇ ಕೇಳುತ್ತಾರೆ.

ಅವರ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಕೆಲಸದ ಮೇಲೆ ಐದು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಜೀವನಚರಿತ್ರೆಯ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದೆ ಶಶಿಕಾಂತ್ ಕಿಣಿಕರ್ ಅವರ ದಾಸ್ತಾನ್-ಇ-ನೌಶಾದ್ (ಮರಾಠಿ); ಆಜ್ ಗಾವತ್ ಮನ್ ಮೇರೋ (ಗುಜರಾತಿ); ಶಮಾ ಮತ್ತು ಸುಷ್ಮಾ ನಿಯತಕಾಲಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಕ್ರಮವಾಗಿ ಹಿಂದಿ ಮತ್ತು ಉರ್ದು ಜೀವನಚರಿತ್ರೆಯ ರೇಖಾಚಿತ್ರಗಳು, "ನೌಶಾದ್ ಕಿ ಕಹಾನಿ, ನೌಶಾದ್ ಕಿ ಜುಬಾನಿ"; ಕೊನೆಯದನ್ನು ಶಶಿಕಾಂತ್ ಕಿಣಿಕರ್ ಅವರು ಮರಾಠಿಗೆ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಕಿಣಿಕರ್ ಅವರು "ನೋಟ್ಸ್ ಆಫ್ ನೌಷಾದ್" ಎಂಬ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಸಹ ಹೊರತಂದರು, ಇದು ನೌಶಾದ್ ಅವರ ಜೀವನದ ಕೆಲವು ಆಸಕ್ತಿದಾಯಕ ಉಪಾಖ್ಯಾನಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸುತ್ತದೆ.

ಹಿಂದಿ ಚಲನಚಿತ್ರ ತಾರೆಯರಾದ ಸಂಜಯ್ ಖಾನ್ ಮತ್ತು ಫಿರೋಜ್ ಖಾನ್ ಅವರ ಸಹೋದರ ಅಕ್ಬರ್ ಖಾನ್ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ 1988 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಾರವಾದ "ಅಕ್ಬರ್ ದಿ ಗ್ರೇಟ್" ಟಿವಿ ಧಾರಾವಾಹಿಗೆ ನೌಶಾದ್ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಿದರು, ಹಾಗೆಯೇ ಸಂಜಯ್ ಖಾನ್ ಮತ್ತು ಅಕ್ಬರ್ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಮತ್ತು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ ದಿ ಸ್ವೋರ್ಡ್ ಆಫ್ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ಖಾನ್ ಇದು 1990 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಾರವಾಯಿತು ಮತ್ತು ಬಹಳ ಜನಪ್ರಿಯವಾಯಿತು.

ಸಾವು ಮತ್ತು ಪರಂಪರೆ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ನೌಶಾದ್ 86 ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹೃದಯ ಸ್ತಂಭನದಿಂದಾಗಿ ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ 5 ಮೇ 2006 ರಂದು ನಿಧನರಾದರು [೧] [೨] ಅವರನ್ನು ಜುಹು ಮುಸ್ಲಿಂ ಸ್ಮಶಾನದಲ್ಲಿ ಸಮಾಧಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು. [೧೦] [೯]

ಅವರು ಜುಬೇದಾ, ಫೆಹ್ಮಿದಾ, ಫರೀದಾ, ಸಯೀದಾ, ರಶೀದಾ ಮತ್ತು ವಹೀದಾ ಎಂಬ ಆರು ಮಂದಿ ಪುತ್ರಿಯರನ್ನು ಮತ್ತು ಮೂವರು ಪುತ್ರರಾದ ರೆಹಮಾನ್ ನೌಶಾದ್, ರಾಜು ನೌಶಾದ್ ಮತ್ತು ಇಕ್ಬಾಲ್ ನೌಶಾದ್ ಅವರನ್ನು ಅಗಲಿದ್ದಾರೆ. ರೆಹಮಾನ್ ನೌಶಾದ್ ಎಲ್ಲರಲ್ಲಿ ಹಿರಿಯನಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಅವರ ಕೆಲವು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು. ಅಲ್ಲದೆ, ನೌಶಾದ್ ರಹಮಾನ್ ನೌಶಾದ್ ನಿರ್ದೇಶನದ ಎರಡು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಿಗೆ ಸಂಗೀತ ಸಂಯೋಜಿಸಿದ್ದಾರೆ, ಮೈ ಫ್ರೆಂಡ್ (1974) ಮತ್ತು ತೇರಿ ಪಾಯಲ್ ಮೇರೆ ಗೀತ್ (1989). [೯]

ನೌಶಾದ್ ಭಾರತೀಯ ಚಲನಚಿತ್ರೋದ್ಯಮದ ಅತ್ಯಂತ ಗೌರವಾನ್ವಿತ ಮತ್ತು ಯಶಸ್ವಿ ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದಾರೆ. [೧೧]

ನೌಶಾದ್ ಅವರು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಪ್ಲಾಟ್ ಮಂಜೂರು ಮಾಡುವಂತೆ ವಿನಂತಿಸಿದ್ದರು. ಇದು ಅವರ ಜೀವಿತಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಮಂಜೂರಾಯಿತು ಮತ್ತು 'ನೌಶಾದ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿ ಸಂಗೀತ' ರಚನೆಯಾಯಿತು.

ಬರಹಗಾರ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ನೌಶಾದ್ ಅವರು ಗೌರವಾನ್ವಿತ ಮತ್ತು ಜನಪ್ರಿಯ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅವರ ಉರ್ದು ಕವನ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಆಥ್ವಾನ್ ಸುರ್ ("ದಿ ಎಂಟನೇ ನೋಟ್") ಮತ್ತು ನವರಸ್ ಲೇಬಲ್‌ನ " ಆಥ್ವಾನ್ ಸುರ್ - ದಿ ಅದರ್ ಸೈಡ್ ಆಫ್ ನೌಶಾದ್ " ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ಆಲ್ಬಂ ಅನ್ನು 8 ಗಜಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೌನ್ಸ್ಲೋ ಪುಸ್ತಕದ ಭಾಗವಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರು. ನವೆಂಬರ್ 1998 ರಲ್ಲಿ ಜಾತ್ರೆ ಮತ್ತು ಉತ್ಸವ "ಪುಸ್ತಕ ಮೇಳ". ಈ ಆಲ್ಬಂ ನೌಶಾದ್ ಅವರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂಯೋಜನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಉತ್ತಮ್ ಸಿಂಗ್ ಸಂಯೋಜಿಸಿದ್ದಾರೆ. [೯]

ಇದರಲ್ಲಿರುವ ರಚನೆಗಳ ಪಟ್ಟಿ:

  1. ಆಬದಿಯೋನ್ ಮೇ ದಷ್ಟ್ ಕಾ ಮುಂಜಾರ್ ಭಿ ಆಯೇಗಾ – ಎ. ಹರಿಹರನ್ – 7:08
  2. ಆಜ್ ಕಿ ಬಾತ್ ಕಲ್ ಪೇ ಕ್ಯೂನ್ ತಾಲೊ – ಎ. ಹರಿಹರನ್ ಮತ್ತು ಪ್ರೀತಿ ಉತ್ತಮ್ ಸಿಂಗ್ – 6:17
  3. ಘಟಾ ಛಾಯೀ ತಿ ಸಾವನ್ ಖುಲ್ ಕೆ ಬರ್ಸಾ – ಪ್ರೀತಿ ಉತ್ತಮ್ ಸಿಂಗ್ – 7:19
  4. ಕಭಿ ಮೇರಿ ಯಾದ್ ಉಂಕೋ ಆಟಿ ತೊ ಹೋಗಿ – ಎ. ಹರಿಹರನ್ ಮತ್ತು ಪ್ರೀತಿ ಉತ್ತಮ್ ಸಿಂಗ್ – 6:18
  5. ಮುಜ್ ಕೋ ಮುಫ್ ಕಿಜಿಯೆ – ಎ. ಹರಿಹರನ್ – 5:35
  6. ಪೀನಯ್ ವಾಲೆ ಬೇಖುಡಿ ಸೇ ಕಾಮ್ ಲೇ – ಎ. ಹರಿಹರನ್ ಮತ್ತು ಪ್ರೀತಿ ಉತ್ತಮ್ ಸಿಂಗ್ – 8:13
  7. ಸಾವನ್ ಕೇ ಜಬ್ ಬಾದಲ್ ಛಾಯೆ – ಎ. ಹರಿಹರನ್ – 6:50
  8. ತನ್ಹಾ ಖುದ್ ಸೇ ಬಾತ್ ಕರೂನ್ – ಪ್ರೀತಿ ಉತ್ತಮ್ ಸಿಂಗ್ – 7:49

ಸಂಗೀತ ಶೈಲಿ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ನೌಶಾದ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ರಚನೆಗಳಲ್ಲಿ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತ ರಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಜಾನಪದ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಜನಪ್ರಿಯ ಚಲನಚಿತ್ರ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಹೊಸ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಿದರು. ನೌಶಾದ್ ಅವರು ಚಲನಚಿತ್ರ ಹಾಡುಗಳಿಗೆ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಕೌಶಲ್ಯಪೂರ್ಣ ರೂಪಾಂತರಕ್ಕಾಗಿ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಬೈಜು ಬಾವ್ರಾ ನಂತಹ ಕೆಲವು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಿಗೆ, ಅವರು ಎಲ್ಲಾ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ರಾಗ ವಿಧಾನಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಯೋಜಿಸಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಈ ಚಲನಚಿತ್ರಕ್ಕೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಗಾಯಕ ಅಮೀರ್ ಖಾನ್ ಅವರನ್ನು ಸಂಗೀತ ಸಲಹೆಗಾರರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲು ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಾಡಿದರು. ಕ್ಲಾರಿನೆಟ್, ಮ್ಯಾಂಡೋಲಿನ್ ಮತ್ತು ಅಕಾರ್ಡಿಯನ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ವಾದ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ನೌಶಾದ್ ಸುಲಭವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಬಲ್ಲರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಸಂಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಸಂಗೀತದ ಭಾಷಾವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಶೈಲಿಯ ಆರ್ಕೆಸ್ಟ್ರಾಗಳಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸಲು ಸಶಕ್ತರಿದ್ದರು. [೧] [೨] [೧೧]

1940 ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ಮಧ್ಯರಾತ್ರಿಯ ನಂತರ ಸ್ತಬ್ಧ ಉದ್ಯಾನವನಗಳು ಮತ್ತು ಉದ್ಯಾನಗಳಲ್ಲಿ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು ಏಕೆಂದರೆ ಸ್ಟುಡಿಯೋಗಳು ಧ್ವನಿ-ನಿರೋಧಕ ರೆಕಾರ್ಡಿಂಗ್ ಕೊಠಡಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರಲಿಲ್ಲ. ಉದ್ಯಾನಗಳಲ್ಲಿ, ಯಾವುದೇ ಪ್ರತಿಧ್ವನಿ ಮತ್ತು ಅಡಚಣೆಗಳು ಇರುವುದಿಲ್ಲ, ಸ್ಟುಡಿಯೋಗಳಲ್ಲಾದರೆ ಛಾವಣಿಗಳ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಧ್ವನಿಯು ಪ್ರತಿಧ್ವನಿಸುತ್ತದೆ.

'ಉರಾನ್ ಖಟೋಲಾ' ಮತ್ತು 'ಅಮರ್' ನಂತಹ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಿಗೆ, ಅವರು 90 ರ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕಲಾವಿದನ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡಿದರು, ನಂತರ ಅದನ್ನು 70 ನಲ್ಲಿ, ನಂತರ 50 ನಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಹೀಗೆ ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡಿದರು. ಸಂಪೂರ್ಣ ರೆಕಾರ್ಡಿಂಗ್ ನಂತರ, ಅದನ್ನು ದೃಶ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ಲೇ ಮಾಡಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅದು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ ಪರಿಣಾಮವು ಅದ್ಭುತವಾಗಿದೆ.

ಪ್ಲೇಬ್ಯಾಕ್ ಸಿಂಗಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಧ್ವನಿ ಮಿಶ್ರಣ ಮತ್ತು ಧ್ವನಿ ಮತ್ತು ಸಂಗೀತ ಟ್ರ್ಯಾಕ್‌ಗಳ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ರೆಕಾರ್ಡಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದವರಲ್ಲಿ ಅವರು ಮೊದಲಿಗರು. ಕೊಳಲು ಮತ್ತು ಕ್ಲಾರಿನೆಟ್, ಸಿತಾರ್ ಮತ್ತು ಮ್ಯಾಂಡೋಲಿನ್ ಅನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಿದ ಮೊದಲಿಗರು. ಅವರು ಹಿಂದಿ ಚಲನಚಿತ್ರ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಅಕಾರ್ಡಿಯನ್ ಅನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಸಂಗೀತದ ಮೂಲಕ ಪಾತ್ರಗಳ ಮನಸ್ಥಿತಿ ಮತ್ತು ಸಂಭಾಷಣೆಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಹಿನ್ನೆಲೆ ಸಂಗೀತದ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದವರಲ್ಲಿ ಮೊದಲಿಗರಾಗಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಬಹುಶಃ ಭಾರತೀಯ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಚಲನಚಿತ್ರ ಮಾಧ್ಯಮಕ್ಕೆ ತರಲು ಅವರ ದೊಡ್ಡ ಕೊಡುಗೆಯಾಗಿದೆ. ಅವರ ಅನೇಕ ಸಂಯೋಜನೆಗಳು ರಾಗಗಳಿಂದ ಪ್ರೇರಿತವಾಗಿವೆ ಮತ್ತು ಅವರು ಬೈಜು ಬಾವ್ರಾ (1952) ನಲ್ಲಿ ಅಮೀರ್ ಖಾನ್ ಮತ್ತು ಡಿವಿ ಪಲುಸ್ಕರ್ ಮತ್ತು ಮೊಘಲ್-ಎ-ಆಜಮ್ (1960) ನಲ್ಲಿ ಬಡೇ ಗುಲಾಮ್ ಅಲಿ ಖಾನ್ ಅವರಂತಹ ವಿಶಿಷ್ಟ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಕಲಾವಿದರನ್ನು ಬಳಸಿದರು. ಬೈಜು ಬಾವ್ರಾ (1952) ಅವರು ನೌಶಾದ್ ಅವರ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತದ ಹಿಡಿತವನ್ನು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೆ ತಲುಪಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದರು, ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಅವರು 1954 ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಫಿಲ್ಮ್‌ಫೇರ್ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಗೆದ್ದರು. [೨] [೧]

"ಬೈಜು ಬಾವ್ರಾ" ಚಿತ್ರದ ಬಿಡುಗಡೆಯ ಪೂರ್ವಭಾವಿ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ನೌಶಾದ್ ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದರು: "ಚಿತ್ರವು ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತ ಮತ್ತು ರಾಗಗಳಿಂದ ತುಂಬಿರುತ್ತದೆ ಎಂದು ಜನರಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದಾಗ, ಕೆಲವರು "ಜನರಿಗೆ ತಲೆನೋವು ಬರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅವರು ಓಡಿಹೋಗುತ್ತಾರೆ" ಎಂದು ಪ್ರತಿಭಟಿಸಿದರು. ನಾನು ಹಠ ಹಿಡಿದೆ. ನಾನು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಅಭಿರುಚಿಯನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲು ಬಯಸುತ್ತೇನೆ. ಜನರು ಯಾವಾಗಲೂ ಇಷ್ಟಪಡುವ ಆಹಾರವನ್ನು ಏಕೆ ನೀಡಬೇಕು? ನಾವು ಅವರಿಗೆ ನಮ್ಮ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಿದ್ದೇವೆ ಮತ್ತು ಅದು ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದೆ.

ಆನ್ (1952)ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ, ಅವರು 100-ವಾದ್ಯಗಳ ಆರ್ಕೆಸ್ಟ್ರಾವನ್ನು ಬಳಸಿದ ಮೊದಲ ವ್ಯಕ್ತಿ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಸಂಕೇತಗಳ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ಮೊದಲ ಸಂಯೋಜಕ ಅವರು. ‘ಆನ್’ ಚಿತ್ರದ ಸಂಗೀತದ ಸಂಕೇತವನ್ನು ಲಂಡನ್‌ನಲ್ಲಿ ಪುಸ್ತಕ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು.

ಉರಾನ್ ಖಟೋಲಾದಲ್ಲಿ (1955), ಅವರು ಆರ್ಕೆಸ್ಟ್ರಾವನ್ನು ಬಳಸದೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಹಾಡನ್ನು ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡಿದರು, ಸಂಗೀತ ವಾದ್ಯಗಳ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ಹಮ್ಮಿಂಗ್‌ನ ಕೋರಲ್ ಧ್ವನಿಯೊಂದಿಗೆ ಬದಲಾಯಿಸಿದರು.

ಮೊಘಲ್-ಎ-ಆಜಮ್ (1960) ಏ ಮೊಹಬ್ಬತ್ ಜಿಂದಾಬಾದ್ ಹಾಡಿಗೆ, ಅವರು 100 ಜನರ ಕೋರಸ್ ಅನ್ನು ಬಳಸಿದರು.

ಗಂಗಾ ಜಮುನಾ (1961) ಗಾಗಿ, ಅವರು ಪರಿಶುದ್ಧ ಭೋಜ್‌ಪುರಿ ಉಪಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಬಳಸಿದರು. [೧೧]

ಮೇರೆ ಮೆಹಬೂಬ್ (1963) ಶೀರ್ಷಿಕೆ ಗೀತೆಯಲ್ಲಿ ಅವರು ಕೇವಲ ಆರು ವಾದ್ಯಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದರು.

2004 ರಲ್ಲಿ, ಕ್ಲಾಸಿಕ್ ಮುಘಲ್-ಎ-ಆಜಮ್ (1960) ನ ವರ್ಣರಂಜಿತ ಆವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು, ಇದಕ್ಕಾಗಿ ನೌಶಾದ್ ಆರ್ಕೆಸ್ಟ್ರಾ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಇಂದಿನ ಉದ್ಯಮದ ಸಂಗೀತಗಾರರಿಂದ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮರು-ಸೃಷ್ಟಿಸಿದರು (ಡಾಲ್ಬಿ ಡಿಜಿಟಲ್‌ನಲ್ಲಿ), ಮೂಲದಿಂದ ಎಲ್ಲಾ ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಗಾಯನವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು. ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆ. ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ನಾಲ್ಕು ದಶಕಗಳ ಹಿಂದೆ ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡಿದ ಪ್ಲೇಬ್ಯಾಕ್ ಗಾಯನ (ಆದರೂ ಕೋರಸ್ ಅಲ್ಲ) ಪ್ರಸ್ತುತ ಸಹಸ್ರಮಾನದಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲಾದ ಆರ್ಕೆಸ್ಟ್ರಾ ಟ್ರ್ಯಾಕ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಮಿಶ್ರಣವಾಗಿದೆ.

1960 ರ ದಶಕದ ಉತ್ತರಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಚಲನಚಿತ್ರ ಸಂಗೀತವು ಕ್ರಮೇಣ ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಂತೆ, ನೌಶಾದ್ ಹಳೆಯ-ಶೈಲಿಯವರೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು. ರಾಕ್-ಅಂಡ್-ರೋಲ್ ಮತ್ತು ಡಿಸ್ಕೋ -ಮಿಶ್ರಿತ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುವ ಸಂಯೋಜಕರು ಹೆಚ್ಚು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ನೌಶಾದ್ ಅವರನ್ನು ಇನ್ನೂ ಮೇಸ್ಟ್ರೋ ಎಂದು ಗೌರವಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ಅವರ ಪ್ರತಿಭೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು, ಅಲ್ಲಿ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ರಾಗಗಳು ಸೂಕ್ತವಾಗಿವೆ. ಮೂವತ್ತು ಮತ್ತು ನಲವತ್ತರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಜನಪ್ರಿಯ ಸಿನಿಮಾ ಸಂಗೀತದ ಆರಂಭಿಕ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ಭಾರತದ ಕಲ್ಪನೆಯೊಂದಿಗೆ ಅನುರಣಿಸುವ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಮತ್ತು ಜಾನಪದ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು ಎಂದು ನೌಶಾದ್ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳಬಹುದು. ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತವಾಗಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಸಂಗೀತದ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಕೆಲವೇ ನಿಮಿಷಗಳ ಕಿರುಚಿತ್ರದ ಹಾಡಿನಲ್ಲಿ ಹೊರತಂದರು, ಅದು ಸುಲಭದ ಸಾಧನೆಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಅವರನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿದ ಸಂಯೋಜಕರು ಅವರ ಸಂಯೋಜನೆಗಳ ಈ ಅಂಶದಿಂದ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಪಡೆದರು.

ಚಿತ್ರಕಥೆ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

Film Year Director Cast Remarks/Verdict
Prem Nagar[೨] 1940 Mohan Dayaram Bhavnani Ramanand, Bimla Kumari, Husn Banu, Rai Mohan, Nagendra, Salu, Gulzar Naushad was assistant for Baaghbaan (1938) and Kanchan (1941). According to him, he had composed one song in each film.
Darshan 1941 Chimanlal Muljibhoy Luhar Prem Adib, Jyoti, Kaushalya, Bhudo Advani, Miradevi, M. Nazir, Shakir, Amirbai Karnataki, Madhusudan
Mala 1941 Balwant Bhatt Jayant, Rose, Jairaj, Nazir, Daya Devi, Heera
Nai Duniya[೬] 1942 Abdul Rashid Kardar Jairaj, Shobhna Samarth, Wasti, Azurie, Mazhar Khan. Hari Shivdasani, Jeevan Debut of Singer Surayya in the song "Boot Karoon main Polish"

Silver Jubilee
Sharda[೨] 1942 Abdul Rashid Kardar Ulhas, Mehtab. Wasti, Nirmala, Badri Prasad Silver Jubilee
Station Master 1941 Chimanlal Muljibhoy Luhar Prem Adib, Pratima Devi, Gulab
Kanoon 1943 Abdul Rashid Kardar Mehtaab, Shahu Modak Silver Jubilee
Namaste 1943 Mohammed Sadiq Sani Wasti, Protima Das, Jagdish Sethi, Misra Silver Jubilee
Sanjog 1943 Abdul Rashid Kardar Charlie, Anwar Hussain, Mehtab Silver Jubilee
Geet 1944 S. U. Sunny Shahu Modak, Nirmala, Amir Ali
Jeevan 1944 Mohammed Sadiq Wasti, Mehtab, Badri Prasad, Anwar, Shyam Kumar
Pehle Aap 1944 Abdul Rashid Kardar Shamim, Wasti, Anwar Hussain, Jeevan, Dixit Rafi's first song for Naushad "Hindustan Ke Hum Hain" in a chorus

Silver Jubilee
Rattan[೨] 1944 S Sadiq Amir Banu, Karan Dewan, Swarnalata Diamond Jubilee
Sanyasi 1945 Abdul Rashid Kardar Shamim, Amar, Misra, Shyam Kumar, Naseem Jr., Gulam Mohamad Silver Jubilee
Anmol Ghadi[೬] 1946 Mehboob Khan Noorjehan, Surinder, Suraiya Diamond Jubilee
Keemat 1946 Nazir Ajmeri Amar, Sulochana Chatterjee, A Shah, Sharda, Badri Prasad, Sofia, Anwari, Nawab
Shahjehan[೬][೨] 1946 Abdul Rashid Kardar Kundan Lal Saigal, Ragini Silver Jubilee
Dard[೨] 1947 Abdul Rashid Kardar Uma Devi, Suraiya Debut of Singer Uma Devi (Comedy Actress Tuntun) in the song "Afsana Likh Rahi Hoon"

Silver Jubilee
Elaan 1947 Mehboob Khan Himalaywala, Leela Mishra, Shah Nawaz
Naatak 1947 S. U. Sunny Suraiya, Amar, Sofiya, Kanwar, Sham Kumar, Pratima Devi Silver Jubilee
Anokhi Ada 1948 Mehboob Khan Surendra, Naseem Bano, Murad, Cuckoo Golden Jubilee
Mela[೬] 1948 S. U. Sunny Dilip Kumar, Nargis, Jeevan Golden Jubilee
Andaz[೬][೨][೧೧] 1949 Mehboob Khan Dilip Kumar, Raj Kapoor, Nargis Golden Jubilee
Chandni Raat 1949 Mohammed Ehsan Shyam, Naseem Bano
Dillagi[೬][೨] 1949 Abdul Rashid Kardar Shyam, Suraiyya, Sharda, Amir Banu, Amar Silver Jubilee
Dulari[೨] 1949 Abdul Rashid Kardar Suresh, Madhubala, Geeta Bali Silver Jubilee
Babul[೧೧] 1950 S. U. Sunny Dilip Kumar, Nargis Also as Producer

Silver Jubilee
Dastan[೬] 1950 Abdul Rashid Kardar Raj Kapoor, Suraiya, Veena, Suresh Also as Co-producer

Silver Jubilee
Deedar 1951 Nitin Bose Dilip Kumar, Nimmi, Nargis, Ashok Kumar Golden Jubilee
Jadoo[೨] 1951 Abdul Rashid Kardar Suresh, Nalini Jaywant Also as Co-producer

Silver Jubilee
Aan[೨] 1952 Mehboob Khan Dilip Kumar, Nimmi, Nadira Golden Jubilee
Baiju Bawra[೬][೧೧] 1952 Vijay Bhatt Bharat Bhushan, Meena Kumari Also as Co-producer Film debut of singers Amir Khan and D. V. Paluskar in the song "Aaj gaavat man mero jhoomke"

Diamond Jubilee
Deewana 1952 Abdul Rashid Kardar Suraiya, Suresh, Sumitra Devi, Shyam Kumar Silver Jubilee
Amar[೬][೧೧] 1954 Mehboob Khan Dilip Kumar, Nimmi, Madhubala
Shabaab[೬][೧೧] 1954 Mohammed Sadiq Bharat Bhushan, Nutan Silver Jubilee
Uran Khatola[೬] 1955 S. U. Sunny Dilip Kumar, Nimmi. Also as Producer

Silver Jubilee
Mother India[೨] 1957 Mehboob Khan Nargis, Raj Kumar, Rajendra Kumar, Sunil Dutt, Kanhaiyalal Diamond Jubilee
Sohni Mahiwal 1958 Raja Nawathe Bharat Bhushan, Nimmi Debut of singer Mahendra Kapoor in the song "Chaand Chhupa Aur Taarey Doobey"
Kohinoor[೧೧] 1960 S. U. Sunny Dilip Kumar, Meena Kumari, Kumkum, Jeevan Golden Jubilee
Mughal-e-Azam[೬][೨][೧೧] 1960 Karim Asif Dilip Kumar, Madhubala, Prithviraj Kapoor, Durga Khote, Ajit Film debut of singer Bade Ghulam Ali Khan in the songs "Shubh din aayo" and "Prem jogan ban ke"

Diamond Jubilee
Gunga Jumna[೨] 1961 Nitin Bose Dilip Kumar, Vyjayantimala Bali Lyrics of several songs were in Bhojpuri dialect

Golden Jubilee
Son of India 1962 Mehboob Khan Kamaljit, Kumkum, Sajid, Simi Garewal, Jayant
Mere Mehboob[೨][೧೧] 1963 Harnam Singh Rawail Rajendra Kumar, Sadhana, Ameeta, Ashok Kumar, Nimmi Silver Jubilee
Leader[೨] 1964 Ram Mukherjee Dilip Kumar, Vyjayantimala Bali
Dil Diya Dard Liya[೬][೨] 1966 Abdul Rashid Kardar Dilip Kumar, Waheeda Rehman, Pran
Saaz Aur Awaaz 1966 Subodh Mukherji Saira Banu, Kanhaiyalal, Joy Mukherjee
Palki[೨][೧೧] 1967 S. U. Sunny Rajendra Kumar, Waheeda Rehman, Rehman, Johnny Walker Also as Writer

Ram Aur Shyam[೨] 1967 Tapi Chanakya Dilip Kumar, Waheeda Rehman, Mumtaz, Pran, Nirupa Roy, Leela Mishra Golden Jubilee
Aadmi 1968 A. Bhimsingh Dilip Kumar, Waheeda Rehman, Manoj Kumar
Saathi 1968 C. V. Sridhar Rajendra Kumar, Vyjayantimala Bali, Simi Garewal
Sunghursh 1968 Harnam Singh Rawail Dilip Kumar, Vyjayanthimala, Balraj Sahni
Ganwaar 1970 Naresh Kumar Rajendra Kumar, Vyjayantimala Bali, Nishi
Pakeezah[೯] 1972 Kamal Amrohi Raj Kumar, Meena Kumari, Ashok Kumar Background Score and a few songs

Golden Jubilee
Tangewala 1972 Naresh Kumar Rajendra Kumar, Mumtaz, Sujit Kumar
My Friend 1974 M Rehman Rajeev, Prema Narayan, Utpal Dutt, Jagdeep, Asit Sen, Tuntun
Sunehra Sansar 1975 Adurti Subba Rao Rajendra Kumar, Hema, Mala Sinha
Aaina 1977 Kailasham Balachander Mumtaz, Rajesh Khanna
Chambal Ki Rani 1979 Radhakant Mahendra Sandhu, Dara Singh, Chand Usmani
Dharam Kanta 1982 Sultan Ahmed Raj Kumar, Waheeda Rehman, Jeetendra, Reena Roy, Rajesh Khanna, Sulakhshana Pandit
Paan Khaae Sainyyan Humaar 1985 Sujit Kumar Sujit Kumar, Bandini, S. N. Tripathi Bhojpuri film
Love and God 1986 K. Asif Sanjeev Kumar, Nimmi, Pran
Dhwani 1988 A. T. Abu Prem Nazir, Jayaram, Shobana Malayalam film
Teri Payal Mere Geet 1989 Rehman Naushad Govinda, Meenakshi Seshadri
Awaaz De Kahan Hai 1990 Sibte Hassan Rizvi Bindu, Annu Kapoor, Satyendra Kapoor
Guddu 1995 Prem Lalwani Shah Rukh Khan, Manisha Koirala, Mukesh Khanna
Taj Mahal: An Eternal Love Story[೨][೯] 2005 Akbar Khan Kabir Bedi, Sonia, Monisha Koirala Last released work of Naushad, famous for songs like "Apni Julfein" sung by Hariharan, and other songs
Hubba Khatoon Unreleased B. R. Chopra Sanjay Khan, Zeenat Aman "Jis Raat Ke Khwaab Aaye", sung by Rafi is released

ಚಲನಚಿತ್ರವಲ್ಲದ ಆಲ್ಬಮ್[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ನಿರ್ಮಾಪಕ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

  • ಮಾಲಿಕ್ (1958) ಈ ಚಿತ್ರಕ್ಕೆ ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕ ಗುಲಾಮ್ ಮೊಹಮ್ಮದ್ (ಸಂಯೋಜಕ)
  • ಉರಾನ್ ಖಟೋಲಾ (1955)
  • ಬಾಬುಲ್ (1950)

ಕಥೆಗಾರ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

  • ಪಾಲ್ಕಿ (1967)
  • ತೇರಿ ಪಾಯಲ್ ಮೇರೆ ಗೀತ್ (1989)

ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಮನ್ನಣೆ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

  • 1954: ಫಿಲ್ಮ್‌ಫೇರ್ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿ – ಬೈಜು ಬಾವ್ರಾ [೬]
  • 1961: ಗುಂಗಾ ಜುಮ್ನಾ (1961) ಚಿತ್ರಕ್ಕಾಗಿ ಬಂಗಾಳ ಚಲನಚಿತ್ರ ಪತ್ರಕರ್ತರ ಸಂಘದ 'ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿ'
  • 1975: "ನೌಶಾದ್ ಅಲಿ", ಮುಂಬೈನ ಟೆಲಿವಿಷನ್ ಸೆಂಟರ್ ನಿರ್ಮಿಸಿದ 30 ನಿಮಿಷಗಳ ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರ
  • 1981: ದಾದಾಸಾಹೇಬ್ ಫಾಲ್ಕೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿ [೬] [೨]
  • 1984: ಲತಾ ಮಂಗೇಶ್ಕರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದ ಪ್ರಶಸ್ತಿ)
  • 1987: ಅಮೀರ್ ಖುಸ್ರೋ ಪ್ರಶಸ್ತಿ
  • 1990: ದಿ ಸ್ವೋರ್ಡ್ ಆಫ್ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ಟಿವಿ ಸರಣಿಗೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಸಂಗೀತ
  • 1992: ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ
  • 1992: ಭಾರತೀಯ ಚಿತ್ರರಂಗಕ್ಕೆ ಅವರ ಜೀವಮಾನದ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗಾಗಿ ಪದ್ಮಭೂಷಣ ಪ್ರಶಸ್ತಿ [೧]
  • 1993: ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಅವಧ್ ರತ್ನ ಪ್ರಶಸ್ತಿ
  • 1994: ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಗೌರವ್ ಪುರಸ್ಕರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ [೧೨]
  • 2000: ಸ್ಕ್ರೀನ್ ಜೀವಮಾನ ಸಾಧನೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿ [೧೨]
  • 2008: ಬಾಂದ್ರಾದಲ್ಲಿರುವ ಕಾರ್ಟರ್ ರಸ್ತೆಯನ್ನು ಸಂಗೀತ ಸಾಮ್ರಾಟ್ ನೌಶಾದ್ ಅಲಿ ಮಾರ್ಗ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು [೧೩]

ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

  • ಸಿನಿ ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಸಂಘದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು
  • ಇಂಡಿಯನ್ ಪರ್ಫಾರ್ಮಿಂಗ್ ರೈಟ್ಸ್ ಸೊಸೈಟಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷ
  • ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ರಾಜ್ಯ ಆಂಗ್ಲಿಂಗ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ ಅಧ್ಯಕ್ಷ
  • ಆಲಂ-ಇ-ಉರ್ದು ಸಮ್ಮೇಳನದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು (ದೆಹಲಿ)
  • ವಿಶೇಷ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ಮ್ಯಾಜಿಸ್ಟ್ರೇಟ್, ಮುಂಬೈ

ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

  • Bharatan, Raju (2014). Naushadnama: The Life and Music of Naushad. Hay House Inc. ISBN 9789381398630.

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

  1. ↑ ೧.೦ ೧.೧ ೧.೨ ೧.೩ ೧.೪ ೧.೫ "Naushad Ali | Indian composer and music director". britannica.com. Archived from the original on 19 September 2015. Retrieved 13 September 2019.
  2. ↑ ೨.೦೦ ೨.೦೧ ೨.೦೨ ೨.೦೩ ೨.೦೪ ೨.೦೫ ೨.೦೬ ೨.೦೭ ೨.೦೮ ೨.೦೯ ೨.೧೦ ೨.೧೧ ೨.೧೨ ೨.೧೩ ೨.೧೪ ೨.೧೫ ೨.೧೬ ೨.೧೭ ೨.೧೮ ೨.೧೯ ೨.೨೦ ೨.೨೧ ೨.೨೨ ೨.೨೩ ೨.೨೪ ೨.೨೫ ೨.೨೬ ೨.೨೭ ೨.೨೮ Karan Bali. "Profile and filmography of Naushad". upperstall.com website. Retrieved 12 September 2019. ಉಲ್ಲೇಖ ದೋಷ: Invalid <ref> tag; name "upperstall" defined multiple times with different content
  3. ↑ Bharatan, Raju (2013). Naushadnama: The Life and Music of Naushad. Hay House. p. 352. ISBN 9789381398630.
  4. ↑ "Naushad Ali: India's foremost music director". Arab News. 3 August 2012. Retrieved 31 January 2018.
  5. ↑ Raju Bharatan (1 August 2013). "Preface". Naushadnama: The Life and Music of Naushad. Hay House, Inc. pp. 48–. ISBN 978-93-81398-63-0. Retrieved 26 January 2015.
  6. ↑ ೬.೦೦ ೬.೦೧ ೬.೦೨ ೬.೦೩ ೬.೦೪ ೬.೦೫ ೬.೦೬ ೬.೦೭ ೬.೦೮ ೬.೦೯ ೬.೧೦ ೬.೧೧ ೬.೧೨ ೬.೧೩ ೬.೧೪ ೬.೧೫ ೬.೧೬ Raju Bharatan (8 May 2006). "Naushad: Composer of the century". rediff.com website. Retrieved 10 September 2019.
  7. ↑ Ganesh Anantharaman (January 2008). Bollywood Melodies: A History of the Hindi Film Song. Penguin Books India. pp. 31–. ISBN 978-0-14-306340-7. Retrieved 26 January 2015.
  8. ↑ CHOPRA, SATISH. "The man, his music (Naushad)". The Hindu (newspaper). Retrieved 12 September 2019.
  9. ↑ ೯.೦೦ ೯.೦೧ ೯.೦೨ ೯.೦೩ ೯.೦೪ ೯.೦೫ ೯.೦೬ ೯.೦೭ ೯.೦೮ ೯.೦೯ ೯.೧೦ ೯.೧೧ Lalit Mohan Joshi (8 June 2006). "Naushad Ali: Master of Bollywood film music magic". The Guardian (newspaper). Retrieved 13 September 2019.
  10. ↑ Jaisinghani, Bella (11 February 2010). "Rafi, Madhubala don't rest in peace here". The Times of India. Archived from the original on 11 August 2011. Retrieved 12 September 2019.
  11. ↑ ೧೧.೦೦ ೧೧.೦೧ ೧೧.೦೨ ೧೧.೦೩ ೧೧.೦೪ ೧೧.೦೫ ೧೧.೦೬ ೧೧.೦೭ ೧೧.೦೮ ೧೧.೦೯ ೧೧.೧೦ ೧೧.೧೧ M. A. Siddiqqi (27 March 2018). "Naushad: The musical journey of a musical man". Herald (Dawn newspaper). Retrieved 13 September 2019.
  12. ↑ ೧೨.೦ ೧೨.೧ Bharatan 2019.
  13. ↑ "Carter Rd becomes history, now Naushad Ali Rd". DNA (newspaper). 5 May 2008. Retrieved 13 September 2019.

ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:PadmaBhushanAwardRecipients 1990–99

"https://kn.wikipedia.org/w/index.php?title=ನೌಷಾದ್_ಅಲಿ&oldid=1123748" ಇಂದ ಪಡೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ