ಸದಸ್ಯ:Umashree mallappa alkoppa/ಮುಹಮ್ಮದ್ ಮೂಸಾ (ಜನರಲ್)

	Muhammad Musa Khan
	;
	4th Commander-in-Chief of the Pakistan Army
	ಅಧಿಕಾರದ ಅವಧಿ; 27 October 1958 – 17 September 1966
ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ	Ayub Khan
ಪೂರ್ವಾಧಿಕಾರಿ	Ayub Khan
ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿ	Yahya Khan
ಪೂರ್ವಾಧಿಕಾರಿ	Amir Mohammad
ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿ	Yusuf Haroon
10th Governor of Balochistan
	ಅಧಿಕಾರದ ಅವಧಿ; 17 December 1985 – 12 March 1991
ಪೂರ್ವಾಧಿಕಾರಿ	Gul Jogezai
ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿ	Lieutenant General K. K. Afridi
President of the Pakistan Hockey Federation
	ಅಧಿಕಾರದ ಅವಧಿ; 1960 – 1966
ಪೂರ್ವಾಧಿಕಾರಿ	Naseer Ahmad
ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿ	Nur Khan
ಜನನ	೨೦ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೦೮; Quetta, Baluchistan, British India
ಮರಣ	12 March 1991 (aged 82); Quetta, Balochistan, Pakistan
ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷ	Independent; Pakistan Muslim League (1985–91)

ಜನರಲ್ ಮುಹಮ್ಮದ್ ಮೂಸಾ ಖಾನ್ HPk HQA MBE (ಉರ್ದುಃ محمد موسی خان 20 ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೦೮-೧೨ಮಾರ್ಚ್ ೧೯೯೧) ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಹಿರಿಯ ಮಿಲಿಟರಿ ಅಧಿಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದು, ಅವರು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಅಯೂಬ್ ಖಾನ್ ಅವರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ೧೯೫೮ ರಿಂದ ೧೯೬೬ ರವರೆಗೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಸೇನೆ ೪ ನೇ ಕಮಾಂಡರ್-ಇನ್-ಚೀಫ್ ಆಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಸೇನೆಯ ಸಿ-ಇನ್-ಸಿ ಹುದ್ದೆಯ ನಂತರ, ಅವರು ರಾಜಕಾರಣಿಯಾದರು.

ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆ ಎರಡನೇ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಆಗಿ ಅಧಿಕಾರ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ಖಾನ್, ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ ಮಿತ್ರರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಪ್ರಯತ್ನದ ಭಾಗವಾಗಿ ಬರ್ಮಾ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ೧೯೪೭ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ ನಂತರ, ಅವರು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಡೊಮಿನಿಯನ್ ಅನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು, ತರುವಾಯ ತಮ್ಮ ಮಿಲಿಟರಿ ಸೇವೆಯನ್ನು ಹೊಸದಾಗಿ ರಚಿಸಲಾದ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಸೇನೆಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಿದರು. ಆತ ಮೊದಲ ಕಾಶ್ಮೀರ ಯುದ್ಧ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಭಾರತ ವಿರುದ್ಧ ಬ್ರಿಗೇಡ್ ಅನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಿದರು ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ೧೯೫೮ರ ದಂಗೆಯ ನಂತರ ಸೇನೆಯ ಸಿ-ಇನ್-ಸಿ ಆಗಲು ಶ್ರೇಣಿಯನ್ನು ಏರಿದರು. ೧೯೫೬ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದೊಂದಿಗಿನ ಎರಡನೇ ಕಾಶ್ಮೀರ ಯುದ್ಧ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಖಾನ್ ಅವರು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಸೇನೆಯ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿದ್ದಾಗ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಾದ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯನ್ನು ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಖ್ಯಾತಿಯನ್ನು ಗಳಿಸಿದರು.

೧೯೬೫ರ ಯುದ್ಧದ ನಂತರ ಖಾನ್ ನಿವೃತ್ತರಾದರು ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ವೃತ್ತಿಜೀವನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು, ನಂತರ ಅವರನ್ನು ಪಶ್ಚಿಮ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾಗಿ ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು, ಈ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಅವರು ೧೯೬೬ರಿಂದ ೧೯೬೯ರವರೆಗೆ ಅಲಂಕರಿಸಿದ್ದರು. ೧೯೮೫ರಲ್ಲಿ, ಅವರನ್ನು ಬಲೂಚಿಸ್ತಾನದ ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾಗಿ ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೯೯೧ರಲ್ಲಿ ಅವರ ಮರಣದವರೆಗೂ ಅವರು ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿದ್ದರು.

ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ

ಮೂಸಾ ಅವರು ೨೦ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೦೮ ರಂದು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತದ ಬಲೂಚಿಸ್ತಾನ ಕ್ವೆಟ್ಟಾ ಜನಾಂಗೀಯ ಹಜಾರಾ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರ ಕುಟುಂಬವು ಸರ್ದಾರ್ ಆಗಿತ್ತು (ಲಘುವಾಗಿ. ಜಗೋರಿ ಹಜಾರಾ ಬುಡಕಟ್ಟಿನ ಸಂಗ-ಎ-ಮಾಶಾ ಆಡಳಿತದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಮತ್ತು ಮೂಸಾ ಸ್ಥಳೀಯ ಹಜಾರಾ ಬುಡುಕಟ್ಟು ಮುಖ್ಯಸ್ಥನಾಗಿದ್ದ ಯಾಜ್ದಾನ್ ಖಾನ್ ಅವರ ಹಿರಿಯ ಮಗ ಮತ್ತು ಸ್ವತಃ ಗಜನಿಯ ಜಗೋರಿಯ ಹಜಾರಾ ಹಿರಿಯ ಶೇರ್ ಅಲಿ ಖಾನ್ ಅವರ ವಂಶಸ್ಥರಾಗಿದ್ದರು.^[೧]

ಆರಂಭಿಕ ಮಿಲಿಟರಿ ವೃತ್ತಿಜೀವನ

ತಮ್ಮ ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಣದ ನಂತರ, ಅವರು ೧೯೨೬ ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಆರ್ಮಿಗೆ ಜವಾನರಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡರು ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಆರ್ಮಿಯಲ್ಲಿ ನಿಯೋಜಿಸದ ಅಧಿಕಾರಿಯಾದ ನಾಯಕ್ ಆಗಿ ಬಡ್ತಿ ಪಡೆದ ನಂತರ ೪ ನೇ ಹಜಾರಾ ಪಯೋನಿಯರ್ಸ್ಗೆ ಸೇರಿದರು. ೧೯೩೨ ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ನಲ್ಲಿ ದೆಹ್ರಾದುನ್ನಲ್ಲಿರುವ ಭಾರತೀಯ ಮಿಲಿಟರಿ ಅಕಾಡೆಮಿ (ಐಎಂಎ) ಕೆಡೆಟ್ ಆಗಿ ಸೇರಲು ಅವರು ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. "ದಿ ಪಯೋನಿಯರ್ಸ್" ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಐಎಂಎಯ ಮೊದಲ ಬ್ಯಾಚ್, ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಫೀಲ್ಡ್ ಮಾರ್ಷಲ್ ಸ್ಯಾಮ್ ಮಾಣೆಕ್ ಷಾ ಮತ್ತು ಬರ್ಮಾದ ಸೇನೆಯ ಭವಿಷ್ಯದ ಕಮಾಂಡರ್-ಇನ್-ಚೀಫ್ ಸ್ಮಿತ್ ಡನ್ ಅವರನ್ನು ಸಹ ನಿರ್ಮಿಸಿತು. ೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ, ಎರಡು ವರ್ಷ ಮತ್ತು ಆರು ತಿಂಗಳ ಸುದೀರ್ಘ ಮಿಲಿಟರಿ ತರಬೇತಿಯ ನಂತರ ಡೆಹ್ರಾಡೂನ್ನ ಐಎಂಎಯಿಂದ ನಿಯೋಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು. ಆತ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕ್ರೀಡಾಪಟು ಮತ್ತು ಹಾಕಿ ಆಡುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.^[೨]ರಲ್ಲಿ, ಅವರನ್ನು ೧೩ನೇ ಫ್ರಾಂಟಿಯರ್ ಫೋರ್ಸ್ ರೈಫಲ್ಸ್ 6ನೇ ರಾಯಲ್ ಬೆಟಾಲಿಯನ್ಗೆ ಪ್ಲಾಟೂನ್ ಕಮಾಂಡರ್ ಆಗಿ ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೯೩೬ ರಿಂದ ೧೯೩೮ರವರೆಗಿನ ಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ವಜೀರಿಸ್ತಾನ್ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ನೋಡಿದರು. ಅವರು ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಡಮ್ನ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಸೈನ್ಯದ ನಾರ್ಫೋಕ್ ರೆಜಿಮೆಂಟ್ ಭಾಗವಾಗಿ ಬರ್ಮಾ ಕ್ಯಾಂಪೇನ್ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಆಫ್ರಿಕಾದ ರಂಗಭೂಮಿ ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಮಧ್ಯಪ್ರಾಚ್ಯದಲ್ಲಿ, ಅವರು ಕಂಪನಿ ಮುನ್ನಡೆಸಿದರು ಮತ್ತು "ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೪೧ ರಿಂದ ಜುಲೈ ೧೯೪೧ ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯಪ್ರಾಚ್ಯದ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸೇವೆಗಳಿಗಾಗಿ" ಮತ್ತು ಲಂಡನ್ ಗೆಜೆಟ್ ೩೦ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧೯೪೧ ರಲ್ಲಿ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಮತ್ತು ಹಂಗಾಮಿ ಮೇಜರ್ ಆಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ.

೧೯೪೨ ರಲ್ಲಿ, ಶೌರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಅವರ ವೀರೋಚಿತ ಕಾರ್ಯವು ಅವರಿಗೆ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಿತು ಮತ್ತು "ಮಧ್ಯಪ್ರಾಚ್ಯದಲ್ಲಿ ಶೌರ್ಯ ಮತ್ತು ವಿಶಿಷ್ಟ ಸೇವೆಗಳಿಗಾಗಿ" ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಆದೇಶದ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ (MBE) ನೇಮಕಗೊಂಡರು. ೧೯೪೫ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ೧೯೪೬ ರಲ್ಲಿ ಸಬ್ಸ್ಟಾಂಟಿವ್ ಕ್ಯಾಪ್ಟನ್ ಮತ್ತು ಸಬ್ಸ್ಟಾಂಟಿವೆ ಮೇಜರ್ ಆಗಿ ಬಡ್ತಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೪೨ ರ ವೇಳೆಗೆ ಮೆಷಿನ್ ಗನ್ ಬೆಟಾಲಿಯನ್, ೧೩ ನೇ ಫ್ರಾಂಟಿಯರ್ ಫೋರ್ಸ್ ರೈಫಲ್ಸ್ನಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.

ಭಾರತೀಯ ಮಿಲಿಟರಿ ಅಕಾಡೆಮಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಮೂಸಾ ಅವರನ್ನು ಮೊದಲ ಬ್ಯಾಚ್ ಕೆಡೆಟ್ಗಳ ಭಾಗವಾಗಿ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. "ದಿ ಪಯೋನಿಯರ್ಸ್" ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಆತನ ವರ್ಗವು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಬರ್ಮಾ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಭವಿಷ್ಯದ ಸೇನಾ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾದ ಸ್ಮಿತ್ ಡನ್ ಮತ್ತು ಸ್ಯಾಮ್ ಮಾಣೆಕ್ ಷಾ ಅವರನ್ನು ಸಹ ನಿರ್ಮಿಸಿತು.

೧೯೪೭ರಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಸ್ಥಾಪನೆ ನಂತರ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆಯ ನಂತರ, ಅವರು ಪಾಕಿಸ್ತಾನವನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಸೇನೆ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಅಧಿಕಾರಿ ಸೇರಿದರು. ೧೯೪೭ ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಗೇಡಿಯರ್ ಹುದ್ದೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಅವರು, ಕಾಶ್ಮೀರ ಸಿಯಾಲ್ಕೋಟ್ ಬ್ರಿಗೇಡ್ ಮೂಲದ ೧೦೩ ನೇ ಪದಾತಿದಳ ಬ್ರಿಗೇಡ್ ನೇತೃತ್ವ ವಹಿಸಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಭಾರತದೊಂದಿಗಿನ ಮೊದಲ ಯುದ್ಧ ಮಿಲಿಟರಿ ಘಟಕಗಳ ಕಮಾಂಡರ್ ಆಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ೧೯೪೮ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಕ್ವೆಟ್ಟಾದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದ ೫೨ ನೇ ಪದಾತಿದಳ ಬ್ರಿಗೇಡ್ಗೆ ನೇತೃತ್ವ ವಹಿಸಿದರು.^[೩]

೧೯೪೮ ರಲ್ಲಿ ಯುದ್ಧದ ನಂತರ, ಮೂಸಾ ಕ್ವೆಟ್ಟಾ ಕಮಾಂಡ್ ಮತ್ತು ಸ್ಟಾಫ್ ಕಾಲೇಜಿನಿಂದ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿ ಪದವಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಪದವಿ ಪಡೆಯುವ ಮೊದಲು ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಡಂನ ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಡಿಫೆನ್ಸ್ ಕಾಲೇಜಿಗೆ ಹಾಜರಾಗಲು ಮುಂದಾದರು.^[೩]

ನಂತರದ ಮಿಲಿಟರಿ ವೃತ್ತಿಜೀವನ

೧೯೫೦ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ, ಮೂಸಾ ಅವರ ಕಮಾಂಡಿಂಗ್ ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ರೈಫಲ್ಸ್ ಕಮಾಂಡೆಂಟ್ ಪಾತ್ರ ಮತ್ತು ೧೯೫೧ರಲ್ಲಿ ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಢಾಕಾ ೧೪ನೇ ಪದಾತಿದಳ ವಿಭಾಗದ ಜಿಒಸಿ ಆಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದರು. ೧೯೫೨ರಲ್ಲಿ, ಅವರ ಕೊನೆಯ ಕ್ಷೇತ್ರ ನಿಯೋಜನೆಯು ಜಿ ಎಚ್ ಕ್ಯೂ ನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಳ್ಳುವ ಮೊದಲು ಕ್ವೆಟ್ಟಾ ನೆಲೆಸಿದ್ದ 8ನೇ ಪದಾತಿದಳ ವಿಭಾಗದ ಜನರಲ್ ಆಫೀಸರ್ ಕಮಾಂಡಿಂಗ್ (GOC) ಪಾತ್ರವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ನಂತರ, ಅವರು ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಸೇನೆಯ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾದರು (ನಂತರ ಸೇನಾ ಉಪಸೇನಾಪತಿಯ ಕಮಾಂಡರ್-ಇನ್-ಚೀಫ್ ಆಗಿ ಸೇನಾ ಜಿಎಚ್ಕ್ಯೂನಲ್ಲಿ ಮೇಜರ್-ಜನರಲ್ ಹುದ್ದೆಯನ್ನು ಅಲಂಕರಿಸಿದರು. ಅವರ ವೃತ್ತಿಜೀವನವು ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ಪ್ರಗತಿ ಸಾಧಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯೫೮ ರಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಅಯೂಬ್ ಖಾನ್ ಅವರು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಇಸ್ಕಂದರ್ ಮಿರ್ಜಾ ಪದಚ್ಯುತಗೊಳಿಸಿ ಸ್ವತಃ ಫೀಲ್ಡ್ ಮಾರ್ಷಲ್ ಆಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡಾಗ ಅವರನ್ನು ಕಮಾಂಡರ್-ಇನ್-ಚೀಫ್ ಆಗಿ ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು.

ನಾಲ್ಕು-ನಕ್ಷತ್ರ ನೇಮಕಾತಿಗೆ ಮೂಸಾ ಅವರ ಬಡ್ತಿ ದೇಶದಲ್ಲಿ ವಿವಾದದೊಂದಿಗೆ ಬಂದಿತು, ಏಕೆಂದರೆ ಅವರ ನೇಮಕವು "ಅರ್ಹತೆಯ ಬದಲು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹತೆಯನ್ನು" ಆಧರಿಸಿದೆ ಎಂದು ಅನೇಕರು ಕಂಡರು. ಅವರ ಬಡ್ತಿ ಎಂದರೆ ಅವರು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಸೇನೆಯ ಮೂವರು ಹಿರಿಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ಮೀರಿಸುತ್ತಾರೆಃ ಜನರಲ್ ಆಡಮ್ ಖಾನ್, ಜನರಲ್ ಶೇರ್ ಅಲಿ ಖಾನ್ ಪಟೌಡಿ ಮತ್ತು ಜನರಲ್ ಲತೀಫ್ ಖಾನ್, ಇವರೆಲ್ಲರೂ ಸ್ಯಾಂಡ್ಹರ್ಸ್ಟ್ ಪದವೀಧರರಾಗಿದ್ದರು.^[೪]

ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಅಯೂಬ್ ಅವರು ನಾಗರಿಕ ಸರ್ಕಾರದ ನೇತೃತ್ವ ವಹಿಸುವಾಗ ಮಿಲಿಟರಿ ವ್ಯವಹಾರಗಳನ್ನು ಜನರಲ್ ಮೂಸಾ ಅವರಿಗೆ ವಹಿಸಿಕೊಟ್ಟರು. ೧೯೬೦ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಹಾಕಿ ಒಕ್ಕೂಟದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡರು, ೧೯೬೬ರಲ್ಲಿ ನಿವೃತ್ತರಾಗುವವರೆಗೂ ಅವರು ಆ ಹುದ್ದೆಯಲ್ಲಿದ್ದರು. ೧೯೬೦ರಲ್ಲಿ ರೋಮ್ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಬೇಸಿಗೆ ಒಲಿಂಪಿಕ್ಸ್ ಭಾರತೀಯ ಹಾಕಿ ತಂಡ ವಿರುದ್ಧ ಹಾಕಿ ತಂಡವು ತನ್ನ ಮೊದಲ ಚಿನ್ನದ ಪದಕ ಗೆದ್ದುಕೊಂಡಾಗ ಅವರು ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದರು.^[೫]

ಬಜೌರ್ ಅಭಿಯಾನ

↑ Monsutti, Alessandro (2005). War and Migration: Social Networks and Economic Strategies of the Hazaras of Afghanistan. Taylor & Francis. p. 90. ISBN 9781135486761. Sardar Yazdan Khan and his sons, General Musa Khan, Sardar Isa Khan and Sardar Isaq Khan, who long dominated political life among the Hazaras of Quetta, also originated in that tribal section.
↑ Abbas, Hassan (26 March 2015). Pakistan's Drift Into Extremism: Allah, the Army, and America's War on Terror (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Routledge. ISBN 9781317463283. Retrieved 17 October 2016.
↑ ^೩.೦ ^೩.೧ Army Museum. "GENERAL MUHAMMAD MUSA". pakarmymuseum.com. Army Museum. Archived from the original on 20 October 2016. Retrieved 19 October 2016.
↑ Manzoor, Usman (27 November 2016). "Four of 13 army chiefs were senior-most when appointed". The News, Manzoor. Retrieved 23 February 2024.
↑ Musa, Mohammed (1985). Jawan to General: Recollections of a Pakistani Soldier (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). ABC Publishing House. p. 240. Retrieved 18 October 2016.

ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೬೦ ರಲ್ಲಿ, ಸ್ಥಳೀಯ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನರ ವೇಷ ಧರಿಸಿದ ಆಫ್ಘನ್ ನಿಯಮಿತ ಪಡೆಗಳು, ಜನರಲ್ ಮೂಸಾದ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ, ಪಶ್ತೂನ್ ಜನವಸತಿ ಪ್ರದೇಶ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸ್ಥಳೀಯ ದಂಗೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವ ಗುರಿಯೊಂದಿಗೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ NWFP (ಈಗ ಖೈಬರ್ ಪಖ್ತುನ್ಖ್ವಾ ಪ್ರಾಂತ್ಯ) ಗೆ ಗಡಿ ಆಕ್ರಮಣಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವು, ಪಾಕಿಸ್ತಾನಿ ಪಡೆಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಪಶ್ತೂನ್ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನರು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ವಾಯುಪಡೆಯ ಬೆಂಬಲದೊಂದಿಗೆ ೧೯೬೧ರಲ್ಲಿ ಆಫ್ಘನ್ನರನ್ನು ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಆಫ್ಘನ್ ಸೈನಿಕರನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು.

೧೯೬೫ ರ ಯುದ್ಧ

೧೯೬೪ ರಲ್ಲಿ, ವಿದೇಶಾಂಗ ಸಚಿವ ಜುಲ್ಫಿಕರ್ ಅಲಿ ಭುಟ್ಟೊ ನೇತೃತ್ವದ ವಿದೇಶಾಂಗ ಸಚಿವಾಲಯ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದ ರಹಸ್ಯ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಬಗ್ಗೆ ಆತನಿಗೆ ಅರಿವಾಯಿತು ಮತ್ತು ರಹಸ್ಯ ಕ್ರಮಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಬೆಂಬಲದ ನಡುವೆ ಯಾವುದೇ ಸಂಬಂಧವಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ಮಂಡಿಸಿದರು. ಜನರಲ್ ಮೂಸಾ ಅವರಿಗೆ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಅಯೂಬ್ ಖಾನ್ ಅವರ ಬೆಂಬಲವೂ ಇತ್ತು, ಆದಾಗ್ಯೂ, ಯುದ್ಧವು ೧೯೬೫ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ವಿದೇಶಾಂಗ ಸಚಿವ ಭುಟ್ಟೊ ಅವರ ಒತ್ತಾಯದ ಹೊರತಾಗಿಯೂ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಅಯೂಬ್ ಖಾನ್ ಅವರ ದೃಢೀಕರಣವಿಲ್ಲದೆ ಜನರಲ್ ಮೂಸಾ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಸೇನೆ ಆದೇಶ ನೀಡಲಿಲ್ಲ. ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆ ರಾನ್ ಆಫ್ ಕಚ್ ತೆರಳಿದ ನಂತರ, ಜನರಲ್ ಮೂಸಾ ೧೨ನೇ ವಿಭಾಗವನ್ನು ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುವಂತೆ ಸೇನಾ ಜಿಎಚ್ಕ್ಯು ಆದೇಶಿಸಿದರು. ಪ್ರದೇಶದ ವೈಮಾನಿಕ ನೋಟವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿದ ನಂತರ ಮತ್ತು ಮೇಜರ್ ಜನರಲ್ ಯಾಹ್ಯಾ ಖಾನ್ ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಡಲು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಅಯೂಬ್ನಿಂದ ನಿರ್ದೇಶನಗಳನ್ನು ಪಡೆದ ನಂತರ, ಜನರಲ್ ಮೂಸಾ ವಿವಾದಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಜಿಒಸಿ ಮೇಜರ್-ಜನರಲ್ ಅಖ್ತರ್ ಹುಸೇನ್ ಮಲಿಕ್ ಅವರನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ೧೨ ನೇ ವಿಭಾಗದ ಆಜ್ಞೆಯನ್ನು ಮೇಜರ್-ಜನರಲ್ ಯಾಹ್ಯಾ ಖಾನ್ ಹಸ್ತಾಂತರಿಸಿದರು, ಇದು ಸೈನಿಕರ ಚಲನೆಯನ್ನು ನಿರ್ಣಾಯಕ ಸಮಯ ವಿಳಂಬಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ವೈಫಲ್ಯಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು.^[೧]

ಆಜ್ಞೆಯ ಬದಲಾವಣೆಯಿಂದಾಗಿ ವಿಫಲವಾದ ಬಗ್ಗೆ, ಜನರಲ್ ಮೂಸಾ ಅವರಿಗೆ ನೀಡಲಾದ ಅಧಿಕಾರದ ಹೊರತಾಗಿಯೂ ಕಮಾಂಡರ್ ಅಥವಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲು ಸಮಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಂಡರು. ಆತ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಟ್ಯಾಂಕ್ ಯುದ್ಧ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಸೇನೆ ಮುನ್ನಡೆಸಿದರು ಮತ್ತು ಮುನ್ನಡೆಸಿದರು, ಇದು ಅವರಿಗೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಖ್ಯಾತಿಯನ್ನು ಗಳಿಸಿಕೊಟ್ಟಿತು. ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ, ಫಿರಂಗಿ ಮತ್ತು ವಾಯುಪಡೆಗಳಿಂದ ಬೆಂಬಲಿತವಾದ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಕಂದಕ ವಿಧಾನ ಆಧರಿಸಿದ ಅವರ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರವು ಕಾರ್ಯತಂತ್ರವಾಗಿ ಶಕ್ತಿಯುತವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಯಶಸ್ವಿಯಾಯಿತು, ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಮುಂದುವರಿದ ಭಾರತೀಯ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿತು ಆದರೆ ೧೯೬೫ ರಲ್ಲಿ ಯುಎಸ್ಎಸ್ಆರ್ ದಲ್ಲಾಳಿ ಶಾಂತಿ ಒಪ್ಪಂದ ಪಕ್ಷವಾಗಿದ್ದ ಕಾರಣ ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು.

ಜನರಲ್ ಮೂಸಾರವರ ಮಿಲಿಟರಿ ಸೇವೆಯು ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಅವರು ೧೯೫೮ ರಿಂದ ೧೯೬೬ ರ ಅವಧಿಯವರೆಗೆ ಕಮಾಂಡರ್-ಇನ್-ಚೀಫ್ ಆಗಿ ಎರಡು ವಿಸ್ತರಣೆಗಳನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದರು. ಅವರ ನಿವೃತ್ತಿಯ ನಂತರ, ಜನರಲ್ ಮೂಸಾ ಅವರು ಯಾಹ್ಯಾ ಖಾನ್ ಅವರನ್ನು ಕಮಾಂಡರ್-ಇನ್-ಚೀಫ್ ಆಗಿ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನ ಮಾಡಲು ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಯಾಹ್ಯಾ ಅವರ ಹೆಸರನ್ನು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಅಯೂಬ್ ಖಾನ್ ಅವರಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಿದ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ, ಆದಾಗ್ಯೂ, ಜನರಲ್ ಮುಸಾನ ನಂತರ ಜನರಲ್ ಯಾಹ್ಯಾ ಖಾನ್ ಅವರು ಕಮಾಂಡರ್-ಆಫ್-ಚೀಫ್ ಆಗಿ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು.

೧೯೬೫ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದೊಂದಿಗಿನ ಯುದ್ಧದ ಬಗ್ಗೆ, ಜನರಲ್ ಮೂಸಾ ಅವರು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಸೇನೆಯ ಮಿಲಿಟರಿ ಇತಿಹಾಸದ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆದ ಎರಡು ಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಸಾಕ್ಷ್ಯಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿದ್ದಾರೆಃ ಮೊದಲನೆಯದು ಮೈ ವರ್ಷನ್ಃಇಂಡಿಯಾ-ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ವಾರ್, ೧೯೬೫ ಮತ್ತು ಎರಡನೆಯದು ಜವಾನ್ ಟು ಜನರಲ್ಃ ರೀಕಾಲ್ಕ್ಷನ್ಸ್ ಆಫ್ ಎ ಪಾಕಿಸ್ತಾನಿ ಸೋಲ್ಜರ್, ಎರಡನೆಯದು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಅವರ ಜೀವನಚರಿತ್ರೆಯಾಗಿದೆ.

ನಿವೃತ್ತಿ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ

೧೯೬೬ರಲ್ಲಿ ನಿವೃತ್ತಿಯಾಗುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಜನರಲ್ ಮೂಸಾ ಒಬ್ಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಮತ್ತು ಜನಪ್ರಿಯ ಮಿಲಿಟರಿ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದು, ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಅಯೂಬ್ ಖಾನ್ ಅವರನ್ನು ಪಶ್ಚಿಮ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾಗಿ ನೇಮಿಸಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ನೇಮಕಾತಿಯ ಸುದ್ದಿಯು ಪಶ್ಚಿಮ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಜನರಿಂದ ಉತ್ಸಾಹದಿಂದ ಸ್ವೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ೧೯೬೭ರಲ್ಲಿ, ಜನರಲ್ ಯಾಹ್ಯಾ ಖಾನ್ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಮರ ಕಾನೂನು ವಿಧಿಸಿದಾಗ, ೧೯೬೯ರ ಮಾರ್ಚ್ ೨ ರಂದು ರಾಜೀನಾಮೆ ಸಲ್ಲಿಸುವವರೆಗೂ ಅವರು ಪಶ್ಚಿಮ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾಗಿದ್ದರು.^[೨]

೧೯೬೯ರಿಂದ ೧೯೮೪ರವರೆಗೆ, ಮಿಲಿಟರಿ ಪಿಂಚಣಿ ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಅವರು ಕರಾಚಿ ನೆಲೆಸಿದರು. ೧೯೮೫ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಎಂ. ಕೆ. ಜುನೇಜೋ ನೇತೃತ್ವದ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗ್ ವೇದಿಕೆಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯರಾದರು. ೧೯೮೫ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಗಳ ನಂತರ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಜಿಯಾ-ಉಲ್-ಹಕ್ ಅವರು ಅವರನ್ನು ಬಲೂಚಿಸ್ತಾನದ ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾಗಿ ನೇಮಿಸಿದರು. ೧೯೮೮ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಗಳ ನಂತರ, ಆಗಿನ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಜಫರುಲ್ಲಾ ಖಾನ್ ಜಮಾಲಿ ಅವರ ಸಲಹೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಗವರ್ನರ್ ಮೂಸಾ ಅವರು ವಿವಾದಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಪ್ರಾಂತೀಯ ವಿಧಾನಸಭೆಯನ್ನು ವಿಸರ್ಜಿಸಿದರು.^[೩]

ಆದಾಗ್ಯೂ, ರಾಜ್ಯಪಾಲರ ಕ್ರಮವನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಖಂಡಿಸಿದ ಬಲೂಚಿಸ್ತಾನ ಉಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಪ್ರಾಂತೀಯ ವಿಧಾನಸಭೆಯನ್ನು ಪುನಃಸ್ಥಾಪಿಸಿತು. ವಿಧಾನಸಭೆಯನ್ನು ವಿಸರ್ಜಿಸುವ ಕ್ರಮವನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯ ಒಪ್ಪಿಗೆಯಿಂದ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿತ್ತು.^[೩]ರ ಮಾರ್ಚ್ 12ರಂದು, ೧೯೯೧ ಜನರಲ್ ಮೂಸಾ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ನಿಧನರಾದರು ಮತ್ತು ಅವರ ಇಚ್ಛೆಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ, ಅವರನ್ನು ಇರಾನ್ನ ರಝಾವಿ ಖೋರಾಸಾನ್ನ ಮಷಾದ್ ನಲ್ಲಿ ಸಮಾಧಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಅವರ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ, ಪ್ರಾಂತೀಯ ಬಲೂಚಿಸ್ತಾನ ಸರ್ಕಾರ ೧೯೮೭ ರಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಕ್ವೆಟ್ಟಾ ಜನರಲ್ ಮುಹಮ್ಮದ್ ಮೂಸಾ ಇಂಟರ್-ಕಾಲೇಜ್ (ಜಿಎಂಎಂಐಸಿ) ಎಂಬ ವೃತ್ತಿಪರ ಶಾಲೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು.^[೪]

೧೯೬೫ರ ನಂತರದ ಯುದ್ಧ

೧೯೬೫ರರಲ್ಲಿ ಭಾರತದೊಂದಿಗಿನ ಯುದ್ಧದ ಬಗ್ಗೆ, ಜನರಲ್ ಮೂಸಾ ಅವರು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಸೇನೆಯ ಮಿಲಿಟರಿ ಇತಿಹಾಸದ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆದ ಎರಡು ಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಸಾಕ್ಷ್ಯಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿದರುಃ ಮೊದಲನೆಯದು ಮೈ ವರ್ಷನ್ ಮತ್ತು ಎರಡನೆಯದು ಜವಾನ್ ಟು ಜನರಲ್ಃ ರೀಕಾಲ್ಕ್ಷನ್ಸ್ ಆಫ್ ಎ ಪಾಕಿಸ್ತಾನಿ ಸೋಲ್ಜರ್, ಇದು ಅವರ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯೂ ಆಗಿತ್ತು. ೬೫ ರ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸೇನೆಯ ನೇತೃತ್ವ ವಹಿಸಿದ್ದ ಜನರಲ್ ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಮೂಸಾ, ಜಿಎಚ್ಕ್ಯು, ಸಿ-ಇನ್-ಸಿ ಮತ್ತು ಸುಪ್ರೀಂ ಕಮಾಂಡರ್ ಫೀಲ್ಡ್ ಮಾರ್ಷಲ್ ಅಯೂಬ್ ಖಾನ್ ೧೯೬೫ ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 6ರಂದು ನಡೆದ ಘಟನೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮೈ ವರ್ಷನ್ಃ ಇಂಡಿಯಾ-ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ವಾರ್, ೧೯೬೫ರಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ.ನನ್ನ ಆವೃತ್ತಿಃ ಭಾರತ-ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಯುದ್ಧ, ೧೯೬೫

ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಅಲಂಕಾರಗಳು

ಹಿಲಾಲ್-ಎ-ಪಾಕಿಸ್ತಾನ (ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಅರ್ಧಚಂದ್ರಾಕಾರ (ಎಚ್ಪಿಕೆ)	ಹಿಲಾಲ್ -ಎ ಜೂರತ್		ಹಿಲಾಲ್-ಎ-ಕ್ವಾಯಿದ್-ಎ-ಆಜಮ್ (HQA)
ಸಿತಾರಾ-ಎ-ಹರ್ಬ್ 1965 ಯುದ್ಧ (ವಾರ್ ಸ್ಟಾರ್ 1965)	ತಮ್ಘಾ-ಎ-ಜಂಗ್ 1965 ಯುದ್ಧ (ಯುದ್ಧ ಪದಕ 1965)	ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ತಮ್ಘಾ (ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಪದಕ) 1947	ತಮ್ಘಾ-ಇ-ಜಮ್ಹೂರಿಯಾ (ಗಣರಾಜ್ಯದ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ಪದಕ) 1956
ಸದಸ್ಯ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ (ಎಂ. ಬಿ. ಇ.) ^[೫]	ಭಾರತೀಯ ಗಣ್ಯರು ಸೇವಾ ಪದಕ	ಭಾರತ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸೇವಾ ಪದಕ (1936) ವಾಯುವ್ಯ ಗಡಿನಾಡು 1937-39 ಹಸ್ತಪ್ರತಿ	1939-1945 ಸ್ಟಾರ್
ಆಫ್ರಿಕಾ ಸ್ಟಾರ್	ಯುದ್ಧ ಪದಕ 1939-1945 (ಮಿಡ್ ಓಕ್ ಎಲೆಗಳೊಂದಿಗೆ)	ಭಾರತ ಸೇವಾ ಪದಕ <b id="mwAck">1939–1945</b>	ರಾಣಿ ಎಲಿಜಬೆತ್ II ಪಟ್ಟಾಭಿಷೇಕ ಪದಕ (1953)

ಇದನ್ನೂ ನೋಡಿ

ಮನ್ಸೂರ್ ಅಲಿ ಖಾನ್, ಮೊಮ್ಮಗ
ಹಜಾರಾ ಜನರ ಪಟ್ಟಿ
ಕ್ವೆಟ್ಟಾದ ಜನರ ಪಟ್ಟಿ

[[ವರ್ಗ:೧೯೯೧ ನಿಧನ]] [[ವರ್ಗ:೧೯೦೮ ಜನನ]] [[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]]

↑ Baig, Muhammad Anwar; Ebad (20 December 2012). Pakistan: Time for Change (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). AuthorHouse, Baig. ISBN 9781477250310. Retrieved 19 October 2016.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
↑ Jalal, Ayesha (16 September 2014). The Struggle for Pakistan: A Muslim Homeland and Global Politics (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Harvard University Press. ISBN 9780674744998. Retrieved 20 October 2016.
↑ ^೩.೦ ^೩.೧ Burki, Shahid Javed (19 March 2015). Historical Dictionary of Pakistan (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Rowman & Littlefield. ISBN 9781442241480. Retrieved 20 October 2016.
↑ Hussaini, Ali Aosat. "About College". musacollege.com. Musa College. Archived from the original on 21 October 2016. Retrieved 20 October 2016.
↑ Recommendation for Award for Mohammad Musa Rank: Acting Major Regiment: 6... 1941–1944.

[1] Monsutti, Alessandro (2005). War and Migration: Social Networks and Economic Strategies of the Hazaras of Afghanistan. Taylor & Francis. p. 90. ISBN 9781135486761. Sardar Yazdan Khan and his sons, General Musa Khan, Sardar Isa Khan and Sardar Isaq Khan, who long dominated political life among the Hazaras of Quetta, also originated in that tribal section.

[Routledge-2] Abbas, Hassan (26 March 2015). Pakistan's Drift Into Extremism: Allah, the Army, and America's War on Terror (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Routledge. ISBN 9781317463283. Retrieved 17 October 2016.

[Army_Museum-3] ೩.೦ ^೩.೧ Army Museum. "GENERAL MUHAMMAD MUSA". pakarmymuseum.com. Army Museum. Archived from the original on 20 October 2016. Retrieved 19 October 2016.

[The_News,_Manzoor-4] Manzoor, Usman (27 November 2016). "Four of 13 army chiefs were senior-most when appointed". The News, Manzoor. Retrieved 23 February 2024.

[ABC_Publishing_House-5] Musa, Mohammed (1985). Jawan to General: Recollections of a Pakistani Soldier (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). ABC Publishing House. p. 240. Retrieved 18 October 2016.

[AuthorHouse,_Baig-6] Baig, Muhammad Anwar; Ebad (20 December 2012). Pakistan: Time for Change (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). AuthorHouse, Baig. ISBN 9781477250310. Retrieved 19 October 2016.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)

[Harvard_University_Press,_Jalal-7] Jalal, Ayesha (16 September 2014). The Struggle for Pakistan: A Muslim Homeland and Global Politics (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Harvard University Press. ISBN 9780674744998. Retrieved 20 October 2016.

[Rowman_&_Littlefield,_Burki-8] ೩.೦ ^೩.೧ Burki, Shahid Javed (19 March 2015). Historical Dictionary of Pakistan (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Rowman & Littlefield. ISBN 9781442241480. Retrieved 20 October 2016.

[Musa_College-9] Hussaini, Ali Aosat. "About College". musacollege.com. Musa College. Archived from the original on 21 October 2016. Retrieved 20 October 2016.

[discovery.nationalarchives.gov.uk-10] Recommendation for Award for Mohammad Musa Rank: Acting Major Regiment: 6... 1941–1944.

[೧]

[೨]

[೩]

[೪]

[೫]

[೧]

[೨]

[೩]

[೪]

[೫]