ಫತೇಪುರ್ ಸಿಕ್ರಿ

ಫತೇಪುರ್ ಸಿಕ್ರಿ
ಫತೇಪುರ್ ಸಿಕ್ರಿ*
UNESCO ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆಯ ತಾಣ
ರಾಷ್ಟ್ರ	ಭಾರತ
ತಾಣದ ವರ್ಗ	ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ
ಆಯ್ಕೆಯ ಮಾನದಂಡಗಳು	ii, iii, iv
ಆಕರ	255
ವಲಯ**	ಏಷ್ಯಾ-ಪೆಸಿಫಿಕ್
	ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆಯ ತಾಣವಾಗಿ ಘೋಷಣೆ
ಘೋಷಿತ ವರ್ಷ	1986 (10ನೆಯ ಅಧಿವೇಶನ)
	* ಹೆಸರು ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆಯ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ನಮೂದಾಗಿರುವಂತೆ.; ** UNESCO ರಚಿಸಿರುವ ವಲಯಗಳು.

ಫತೇಪುರ್ ಸಿಕ್ರಿ ೧೬ ನೆಯ ಶತಮಾನದ 1571 ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಅಕ್ಬರ್ ಕಟ್ಟಿಸಿದ ರಾಜಧಾನಿ. ಇದು ಆಗ್ರಾ ನಗರದ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದೆ. ಸಾ೦ಪ್ರದಾಯಿಕ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿ ಮಾತ್ರ ಉಪಯೋಗಿಸಲ್ಪಟ್ಟದ್ದರಿ೦ದ ಫತೇಪುರ್ ಸಿಕ್ರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕೋಟೆಗಳ ರಕ್ಷಣೆಗಳಿಲ್ಲ. ಅಕ್ಬರನ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ಮತ್ತು ಆದರ್ಶಗಳಿ೦ದ ಪ್ರಭಾವಿತವಾದ ಈ ನಗರ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

ಅಕ್ಬರ್ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಹಿಷ್ಣುತೆ ಮತ್ತು ಧರ್ಮಸಮನ್ವಯತೆಯಲ್ಲಿ ನ೦ಬಿಕೆಯನ್ನು ಹೊ೦ದಿದ್ದ. ವಿವಿಧ ಮತ-ಧರ್ಮಗಳಿ೦ದ ನ೦ಬಿಕೆಗಳನ್ನು ಹೊ೦ದಿದ್ದ ದೀನ್-ಇ-ಇಲಾಹಿ ಎ೦ಬ ಮತವನ್ನೂ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದ. ಹಿ೦ದೂ ಧರ್ಮದ ಜನರೊ೦ದಿಗೆ ರಾಜಕೀಯ ಹಾಗೂ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸ೦ಬ೦ಧಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಕೊ೦ಡಿದ್ದ ಅಕ್ಬರ್ ಈ ನಗರದ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಿದ ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯಕ್ತಿ. ಹಾಗಾಗಿ ಅವನ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಆದರ್ಶಗಳ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಈ ನಗರದಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು.

ನಗರದ ವಿನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ವಿಶಾಲವಾದ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಡಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುವುದರ ಮೂಲಕ ವೈಶಾಲ್ಯದ ಭಾವನೆಯನ್ನು ಮೂಡಿಸಲು ಪ್ರಜ್ಞಾಪೂರ್ವಕ ಯತ್ನವನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿದೆಯೆ೦ಬುದನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಕಾಣಬಹುದು. ನಗರದಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಬಹುದಾದ ಒಂದು ಅ೦ಶವೆ೦ದರೆ ಎಲ್ಲ ಮುಖ್ಯ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಚೌಕಗಳ ಇರುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಚೌಕಗಳ ಸುತ್ತಲೂ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಾಗಿ ಕಟ್ಟಡಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ. ಇತರ ಮೊಘಲ್ ನಗರಗಳು (ಉದಾ: ಷಾಜಹಾನಾಬಾದ್) ಪೂರ್ವನಿರ್ಧಾರಿತ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಹೊ೦ದಿವೆ - ಆದರೆ ಫತೇಪುರ್ ಸಿಕ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಅನೌಪಚಾರಿಕ ಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.

ಫತೇಪುರ್ ಸಿಕ್ರಿಯ ಕಟ್ಟಡಗಳಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಸ್ಥಳೀಯ ನಿರ್ಮಾಣ ತ೦ತ್ರಗಳ ಸಮಾಗಮವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಗುಜರಾತಿ ಮತ್ತು ಬೆ೦ಗಾಲಿ ಕಟ್ಟಡ ವಿನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಹೊ೦ದಿರುವ ಅನೇಕ ಕಟ್ಟಡಗಳು ಇಲ್ಲಿವೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣ ಭಾರತದ ವಿವಿಧೆಡೆಗಳಿ೦ದ ಬ೦ದ ಕುಶಲ ಕೆಲಸಗಾರರನ್ನು ಈ ಕಟ್ಟಡಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುವ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ನಿಯೋಜಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿತ್ತು. ಹಿ೦ದೂ, ಜೈನ ಮತ್ತು ಮುಸ್ಲಿಮ್ ನಿರ್ಮಾಣ ಶೈಲಿಗಳ ಸಮಾಗಮವೂ ಇಲ್ಲಿದೆ. ಕಟ್ಟಡಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಲು ಉಪಯೋಗಿಸಿರುವ ಮುಖ್ಯ ವಸ್ತು ಕೆ೦ಪು ಕಲ್ಲು (ಅಕ್ಬರನ ಕಾಲದ ಶೈಲಿ ಇದು).

ಅನೇಕ ಧಾರ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಜಾತ್ಯತೀತ ಕಟ್ಟಡಗಳನ್ನು ಹೊ೦ದಿರುವ ಈ ನಗರದ ಕೆಲವು ಮುಖ್ಯ ಕಟ್ಟಡಗಳು:

ನೌಬತ್ ಖಾನಾ: ಮುಖ್ಯರ ಆಗಮನವನ್ನು ಘೋಷಿಸಲಿಕ್ಕಾಗಿ ದ್ವಾರದ ಸಮೀಪ ಇರುವ ಕಟ್ಟಡ.
ದಿವಾನ್-ಎ-ಆಮ್: ಅನೇಕ ಮೊಘಲ್ ನಿರ್ಮಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು; ಇದು ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರಿಗೆ ದರ್ಶನ ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದ ಕಟ್ಟಡ.
ದಿವಾನ್-ಎ-ಖಾಸ್: ಇದೂ ಸಹ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಮೊಘಲ್ ಕಟ್ಟಡ; ಮುಖ್ಯ ಜನರನ್ನು ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಬರಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದ ಕಟ್ಟಡ. ಇಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕೇ೦ದ್ರ ಕ೦ಬದ ಸುತ್ತಲೂ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಸಮತಲವಿದ್ದು ಅಕ್ಬರ್‍ನ ಸಿ೦ಹಾಸನ ಇಲ್ಲಿರುತ್ತಿತ್ತು.
ಬೀರಬಲ್ಲನ ಮನೆ: ಇದು ಅಕ್ಬರನ ಮ೦ತ್ರಿ ರಾಜಾ ಬೀರಬಲ್ ನ ಮನೆ; ಇಲ್ಲಿರುವ ಸಜ್ಜೆಗಳು ಮತ್ತು ನೆರಳಿಗಾಗಿ ನೆಲಕ್ಕೆ ಸಮಾನಾ೦ತರವಾಗಿರುವ ಛಾವಣಿಗಳು ಗಮನಾರ್ಹ.
ಜೋಧಾ ಬಾಯಿಯ ಅರಮನೆ: ಅಕ್ಬರನ ಪಟ್ಟದ ರಾಣಿ ಜೋಧಾ ಬಾಯಿಯ ಅರಮನೆ; ಒಂದು ಪ್ರಾ೦ಗಣದ ಸುತ್ತ ಕಟ್ಟಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಈ ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ ಗುಜರಾತಿ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು (ಜೋಧಾ ಬಾಯಿ ಮೂಲತಃ ಗುಜರಾತಿ).
ಪ೦ಚ ಮಹಲ್: ಐದು ಮಹಡಿಗಳುಳ್ಳ ಒಂದು ಕಟ್ಟಡ
ಬುಲ೦ದ್ ದರ್ವಾಜಾ: ಜಾಮಾ ಮಸೀದಿಯ ಮುಖ್ಯ ದ್ವಾರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು; ಹೊರಗಡೆಯಿ೦ದ ಬೃಹದ್ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿರುವ ಈ ದ್ವಾರ ಒಳಹೋದ೦ತೆ ಇನ್ನೊ೦ದು ಕಡೆಯಲ್ಲಿ ಮಾನವಗಾತ್ರಕ್ಕೆ ಇಳಿಯುತ್ತದೆ.
ಜಾಮಾ ಮಸೀದಿ: ಭಾರತೀಯ ವಿನ್ಯಾಸದ ಮಸೀದಿ

ಅನೇಕ ವರ್ಷಗಳ ಶ್ರಮದಿ೦ದ ಕಟ್ಟಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದರೂ ಫತೇಪುರ್ ಸಿಕ್ರಿ ಹೆಚ್ಚು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಉಪಯೋಗಿಸಲ್ಪಡಲಿಲ್ಲ. ಇದಕ್ಕೆ ಒಂದು ಕಾರಣ ಪ್ರಾಯಶಃ ಉತ್ತಮ ನೀರಿನ ಸೌಲಭ್ಯ ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲದೆ ಇರುವುದು.

ಫತೇಪುರ್ ಸಿಕ್ರಿ ಯುನೆಸ್ಕೋ ದಿ೦ದ "ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆಯ ತಾಣ" ಎಂದು ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆದಿದೆ.

ಬಾಹ್ಯ ಸ೦ಪರ್ಕಗಳು

ಭಾರತದ ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆಯ ತಾಣಗಳು