ಚೀನಾದ ಇತಿಹಾಸ

ಚೀನಾದ ಇತಿಹಾಸದ ತುಂಬಾ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಮನೆತನಗಳವರಿಂದ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ರಾಜ್ಯಗಳು ಅಲ್ಲದೆ ಅಧುನಿಕ ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳು

History of China History of China
ANCIENT
3 Sovereigns and 5 Emperors
Xia Dynasty 2100–1600 BC
Shang Dynasty 1600–1046 BC
Zhou Dynasty 1045–256 BC
Western Zhou
Eastern Zhou
Spring and Autumn period
Warring States period
IMPERIAL
Qin Dynasty 221 BC–206 BC
Han Dynasty 206 BC–220 AD
Western Han
Xin Dynasty
Eastern Han
Three Kingdoms 220–280
Wei, Shu and Wu
Jin Dynasty 265–420
Western Jin	16 Kingdoms 304–439
Eastern Jin
Southern and Northern Dynasties 420–589
Sui Dynasty 581–618
Tang Dynasty 618–907
(Second Zhou 690–705)
5 Dynasties and 10 Kingdoms 907–960	Liao Dynasty 907–1125
Song Dynasty 960–1279
Northern Song		W. Xia
Southern Song	Jin
Yuan Dynasty 1271–1368
Ming Dynasty 1368–1644
Qing Dynasty 1644–1911
MODERN
Republic of China 1912–1949
People's Republic of China 1949–present	Republic of China on Taiwan 1949–present
Related articles  Chinese historiography Timeline of Chinese history Dynasties in Chinese history Linguistic history Art history Economic history Education history Science and technology history Legal history Media history Military history Naval history

ನಿಯೋಲಿಥಿಕ್ ಯುಗದಲ್ಲಿ, ಹಳದಿ ನದಿ (ಎಲ್ಲೊ ರಿವರ್) ಮತ್ತು ಯಾಂಗ್ತ್ಸೆ ನದಿಯ (ಯಾಂಗ್ತ್ಸೆ ರಿವರ್) ದಂಡೆಗಳ ಮೇಲೆ, ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ, ಚೀನಾ ನಾಗರೀಕತೆಯು ಉಗಮವಾಯಿತೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆಯಾದರೂ, ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಹಳದಿ ನದಿಯೇ ಚೀನಾ ನಾಗರೀಕತೆಯ ತೊಟ್ಟಿಲು ಎಂದು ಕೂಡಾ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. (ca. 1700 BC - 1046 BC) ಕಾಲದ ಶಾಂಗ್ ರಾಜಮನೆತನಕ್ಕೂ ಮೊದಲೇ ಲಿಖಿತ ಚೀನಾದ ಇತಿಹಾಸ ಇದ್ದುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ದೈವದ ಮೂಳೆಗಳು ಅಥವಾ ಒರಾಕಲ್ ಬೋನ್ಸ್ ಮೇಲಿನ ಪುರಾತನ ಚೀನಾ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿರುವ ಲಿಪಿಯು ಶಾಂಗ್ ರಾಜಮನೆತನದ್ದೆ ಎಂದು ಹೇಳುವುದಕ್ಕೆ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ. ರೇಡಿಯೋ ಕಾರ್ಬನ್ ದಿನಾಂಕ ನಮೂದಾಗಿರುವ ಈ ಮೂಳೆಗಳು ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ 1500ಕ್ಕೂ ಮೊದಲೇ ಇದ್ದುದಾಗಿ ತಿಳಿದು ಬರುತ್ತದೆ. ಚೀನಾದ ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ತತ್ವಜ್ಞಾನಗಳ ಮೂಲವು ಝೋ ಆಡಳಿತದ (1045 BC-256 BC) ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಹೊಂದಿದ್ದಾಗಿ ಕಂಡು ಬರುತ್ತದೆ.

ಕ್ರಿ.ಪೂ. 8 ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಆಂತರಿಕ ಮತ್ತು ಬಾಹ್ಯ ಒತ್ತಡಗಳೆರಡಕ್ಕೂ ಝೋ ರಾಜಮನೆತನವು ಬಾಗಬೇಕಾಗಿ ಬಂದುದು ಇತಿಹಾಸದಿಂದ ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ. ತನ್ನ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಅರಸು ಮನೆತನಗಳನ್ನೇ ಹತ್ತಿಕ್ಕಲು ಝೋ ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗದೇ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿಯೇ ಈ ಅರಸು ಮನೆತನವು ಕ್ರಮೇಣ ಸಣ್ಣ ಸಣ್ಣ ರಾಜ್ಯಗಳಾಗಿ ಒಡೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ವಸಂತ ಋತು ಮತ್ತು ಶಿಶಿರ ಋತುಗಳು ಪ್ರಾರಂಭಗೊಳ್ಳುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಶುರುವಾಗುವ ಈ ಒಡಕು, 'ಯುದ್ಧ ಮಾಡುವ ರಾಜ್ಯಗಳ ಕಾಲ'ದಲ್ಲಿಯಾಗಲೇ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಒಂದು ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಕ್ರಿ.ಪೂ. 221ರಲ್ಲಿ ಕಿನ್ ಶಿ ಹುಯಾಂಗನು ಹಲವಾರು ಯುದ್ಧದ ರಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ಒಗ್ಗೂಡಿಸಿ, ಪುನಃ ಮೊತ್ತಮೊದಲ ಚೀನಾ ಅರಸು ನಾಡೊಂದನ್ನು ಕಟ್ಟುತ್ತಾನೆ. ನಂತರದಲ್ಲಿ ಬಂದ ಎಲ್ಲ ಚೀನೀ ಇತಿಹಾಸದ ಅರಸು ಮನೆತನಗಳು ಅಧಿಕಾರಶಾಹೀ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿದುವಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ, ಚೀನಾದ ಚಕ್ರವರ್ತಿಗೆ ವಿಶಾಲ ರಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ಹತೋಟಿಗೆ ತರಲು ನೆರವಾಗಿವೆ.

ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಅಥವಾ ರೂಢಿಗತ ಚೀನೀಯ ಇತಿಹಾಸದ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದ ಪ್ರಕಾರ, ರಾಜಕೀಯ ಒಗ್ಗೂಡುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಒಡೆಯುವಿಕೆಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು ಅದಲು ಬದಲಾಗುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತವೆ. ಇದಲ್ಲದೆಯೇ, ಚೀನಾ ಅಪರೂಪಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ಎಂಬಂತೆ ಒಳ ಏಶಿಯಾದ ಜನರಿಂದ ಪ್ರಬಲವಾಗಿ ಹತ್ತಿಕ್ಕಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಂದಿ, ಹ್ಯಾನ್ ಚೈನೀಸ್ ಜನ ಸಮುದಾಯ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಪಂಗಡಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ.

ಪರದೇಶಗಳಿಗೆ ವಲಸೆ ಹೋಗುವ, ಅಲ್ಲಿ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕವಾಗಿ ಒಂದರ ಜೊತೆಗೊಂದು ಬೇರೆಯಬಲ್ಲ ಶಕ್ತಿಯಿರುವ ಹಾಗೂ ವಿಸ್ತಾರಗೊಳ್ಳುವ ಹಲವಾರು ಬದಲಾವಣೆಯ ಅಲೆಗಳು ಚೀನಾದ ಆಧುನಿಕ ಇತಿಹಾಸದ ಭಾಗವೇ ಆಗಿವೆಯಲ್ಲದೆ ಏಶಿಯಾದ ಹಲವಾರು ಭಾಗಗಳ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೊಳಪಟ್ಟಿವೆ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು.

ಪೂರ್ವಇತಿಹಾಸ

ಪಾಲಿಯೋಲಿಥಿಕ್

ಇದನ್ನೂ ನೋಡಿ: List of Paleolithic sites in China

ಚೀನಾ ಈಗ ಹೇಗಿದೆಯೋ, ಅದು ಸುಮಾರು ಸಹಸ್ರಾರು ವರ್ಷಗಳ ಕೆಳಗೆ ಹೋಮೋ ಎರೆಕ್ಟಸ್ ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ಉಂಟಾದುದಾಗಿದೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ಅಧ್ಯಯನಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಕ್ಸಿಯಾವೋಶಾನಗ್ಲಿಯಾಂಗ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ದೊರೆತಿರುವ ಶಿಲಾಯುಧಗಳು 1.36 ಮಿಲಿಯ ವರ್ಷಗಳ ಕೆಳಗೆ ಪದರು ಪದರಾದ, ಅಯಸ್ಕಾಂತೀಯ ಗುಣಗಳುಳ್ಳ ನೆಲದಲ್ಲಿ ದೊರೆತಿರಬಹುದೆಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಶಾಂಕ್ಸಿ ಪ್ರಾಂತ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿರುವ ಕ್ಸಿಹೌದುವಿನ ಪುರಾತತ್ವ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲೇ ಅತ್ಯಂತ ಹಿಂದೆ ಅಂದರೆ ಸುಮಾರು 1.27 ಮಿಲಿಯ ವರ್ಷಗಳ ಕೆಳಗೆ, ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಮೊದಲು ಹೋಮೊ ಎರೆಕ್ಟಸ್ ಜನರಿಂದ ಬೆಂಕಿಯ ಬಳಕೆ ಆಗಿರುವುದಾಗಿ ತಿಳಿದು ಬರುತ್ತದೆ. ಕ್ರಮವಾಗಿ ಯುವಾನ್ಮೌ ಮತ್ತು ಲ್ಯಾಂತಿಯನ್ ಉತ್ಖನನಗಳು, ಮೊದ ಮೊದಲು ಜನಜೀವನ ಇತ್ತೆಂಬುದನ್ನು ತೋರಿಸಿಕೊಡುತ್ತವೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಚೀನಾದ ಹೋಮೋ ಎರೆಕ್ಟಸ್ ಪಂಗಡಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ, 1923-27ರಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಲಾದ ಪರ್ ಕಿಂಗ್ ಮ್ಯಾನ್ ಅತ್ಯಂತ ಹೆಸರುವಾಸೀ ಪಳಿಯುಳಿಕೆಯಾಗಿದೆ.

ಲಿಯುಜ್ಹೋ ಮತ್ತು ಗುಯಾಂಗ್ಸಿ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಅಗೆದು ಶೋಧಿಸಲಾದ ಮೂರು ಮಡಿಕೆ ಚೂರುಗಳೂ ಕೂಡ ಜನಾಂಗ ಯ ಕುರುಹನ್ನು ಕ್ರಿ.ಪೂ. 16,500 ಮತ್ತು 19,900 ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುತ್ತವೆ.

ನಿಯೋಲಿಥಿಕ್

ಇದನ್ನೂ ನೋಡಿ: List of Neolithic cultures of China

ಚೀನಾದಲ್ಲಿನ ನಿಯೋಲಿಥಿಕ್ ಯುಗದ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಕ್ರಿ.ಪೂ. 12,000 ಮತ್ತು 10,0000 ವರ್ಷಗಳ ನಡುವೆ ಇದ್ದಿರಬಹುದಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಾಚೀನ ಚೀನಾದ ಜನ ರಾಗಿ, ನವಣೆಯನ್ನು ಹೋಲುವಂತಹ ಬೆಳೆಯನ್ನು ಬೆಳೆದಿರಬಹುದೆಂಬುದಕ್ಕೆ ಕುರುಹಾಗಿ, ರೇಡಿಯೋ-ಕಾರ್ಬನ್ ದಿನಾಂಕದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಆ ಜನಾಂಗ ಯ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಕ್ರಿ.ಪೂ 7000 ವರ್ಷಗಳ ಕೆಳಗೆ ಎಂದು ಸಾಕ್ಷೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹೆನಾನ್ ನ ಕ್ಸಿನ್ಜ್ಹೆಂಗ್ ಕೌಂಟಿಯಲ್ಲಿ ಪೀಲಿಗ್ಯಾಂಗ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು 1977ರಲ್ಲಿಯೆ ಶೋಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕೃಷಿಯ ಜೊತೆಯಾಗಿ, ಹೆಚ್ಚಿದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ, ದವಸ ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ, ಬೆಳೆಗಳ ಮರುಹಂಚುವಿಕೆ, ಅಲ್ಲದೆಯೇ, ಕೃಷಿ ಪರಿಣಿತರನ್ನು ಮತ್ತು ಆಡಳಿತಾಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳನ್ನು ಕೂಡ ಚೀನೀಯರು ಸಂಪಾದಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ನಿಯೋಲಿಥಿಕ್ ಯುಗದ ನಂತರದ ಕಾಲಮಾನದಲ್ಲಿ, ಹಳದಿ ನದಿ ತೀರದ ಕಣಿವೆಯೇ ಹೊಸದೊಂದು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಬೆಳೆದ ಅಂಶ ಇಲ್ಲಿ ಗೋಚರವಾಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿಯೇ ಮೊದಲ ಚೀನೀ ಹಳ್ಳಿಗಳು ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದ್ದು ಎಂದು ಕೂಡ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ; ಈ ಎಲ್ಲ ಪ್ರಾಚ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ ಉತ್ಖನನದ ಸಂಶೋಧನೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಇಲ್ಲಿ ಶೋಧನೆಗೊಂಡ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖವಾದ ಹಳ್ಳಿಗಳೆಂದರೆ ಬಾನ್ಪೋ ಮತ್ತು ಕ್ಸಿಯಾನ್. ಈ ನದಿಯ ದಂಡೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಲೋಯೇಸ್ಸ್ ಎನ್ನುವ ಹಳದಿ ದ್ರವವು ನದಿಯು ಹಳದಿಯಾಗಿ ಕಾಣಲು ಕಾರಣ ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಆ ನದಿಗೆ ಆ ಹೆಸರು ಬಂದಿರುವುದು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಚೀನಾದ ಪೂರ್ವೆತಿಹಾಸದ ಬಗೆಗೆ ಮುಂಚಿನಿಂದ ಇರುವ ಲಿಖಿತ ಮಾಹಿತಿಗಳು ಸ್ಪಷ್ಟ ಹಾಗೂ ನಿಖರವಾಗಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ ಅವುಗಳನ್ನು ಈಗಿನ ಅಂದರೆ ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲಾದ ಘಟನಾವಳಿಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಅವುಗಳು ಕೊಡುವ ವಿವರಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿ, ಹಲವಾರು ಸಾವಿರ ವರ್ಷಗಳ ಕೆಳಗೆ ನಡೆದಿರಬಹುದೆನ್ನಲಾದ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ರಚಿಸಿಕೊಡುವ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಬಿಡಿಸಿ ಹೇಳುವುದಾದಲ್ಲಿ, ಇತಿಹಾಸ ಪೂರ್ವ ಚೀನೀಯರ ಜೀವನಶೈಲಿಯ ಮೇಲಿನ ಒಂದು ಒಳನೋಟವು, ವಾಸ್ತವ ಮತ್ತು ಕಲ್ಪನೆಗಳ ನಡುವೆ ಸ್ಪಷ್ಟ ಗೆರೆಯೊಂದನ್ನು ಎಳೆದಿದ್ದು, ಅದು ಎಲ್ಲ ಕೋನಗಳಿಂದಲೂ ಮಸುಕಾಗಿರುವುದು ಕಂಡು ಬರುತ್ತದೆ. ಇದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಶತಮಾನಗಳಿಂದಲೂ ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯ ಮೂಲ ಈ ಅಸ್ಪಸ್ಟತೆ ಎಂಬುದು ಗೋಚರವಾಗುತ್ತದೆ.

ಕ್ರಿ.ಪೂ. 7000ದ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಚೀನೀಯರು ರಾಗಿ, ನವಣೆಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯುವುದರ ಮೂಲಕ, ಜಿಯಾಹು ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೆ ನಾಂದಿ ಹಾಡಿದ್ದರು. ನಿಂಗ್ಸಿಯಾದಲ್ಲಿನ ಡಮೈಡಿ ಎಂಬಲ್ಲಿ 3,172 ಗುಹಾಕೆತ್ತನೆಗಳು ಕ್ರಿ.ಪೂ. 6000-5000ವರ್ಷಗಳವರೆಗಿನ ಇತಿಹಾಸದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯನ್ನು ತೋರಿಸಿಕೊಡುತ್ತವೆ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಈ ಸರಣಿಯಲ್ಲಿ, 8,453 ಬಗೆಯ ಸೂರ್ಯ, ಚಂದ್ರ, ನಕ್ಷತ್ರಗಳು, ದೇವತೆಗಳು ಅಲ್ಲದೆ, ಬೇಟೆಯಾಡುತ್ತಿರುವ ಹಾಗೂ ಹುಲ್ಲು ಮೇಯಿಸುತ್ತಿರುವ ಮನುಷ್ಯರ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. ಈ ಚಿತ್ರ ಸಂಕೇತಗಳು ತೀರಾ ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬರವಣಿಗೆಗೆ ಬಳಸಿದ್ದರೆನ್ನಲಾದ ಚೀನೀ ಅಕ್ಷರಗಳೆಂದೇ ರುಜುವಾತಾಗಿರುವ ಉಲ್ಲೇಖಗಳೂ ಇವೆ. ತದನಂತರ ಕ್ರಿ.ಪೂ. 2500ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಲಾಂಗ್ಸ್ಹಾನ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯು, ಯಾಂಗ್ ಶಾವ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಹಿಂದಿಕ್ಕಿ ಬೆಳೆದದ್ದು ಇತಿಹಾಸ.

ಪುರಾತನ ಯುಗ

ಇದನ್ನೂ ನೋಡಿ: Xia Shang Zhou Chronology Project

ಕ್ಸಿಯಾ ಮನೆತನ (ca.2100BC- ಕ್ರಿ.ಪೂ.1600BC)

Main article: Xia Dynasty

ಚೀನಾದ ಕ್ಸಿಯಾ ರಾಜ ಮನೆತನವು(ca.2100BC- ಕ್ರಿ.ಪೂ.1600BC) ಪುರಾತನ ಇತಿಹಾಸದ ಪುಟಗಳಲ್ಲಿ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ರಾಜಮನೆತನವೆಂದೆ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಆ ಇತಿಹಾಸ ಗ್ರಂಥಗಳ ಪೈಕಿ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಹಿಸ್ಟೋರಿಯನ್ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಬೂ ಯಾನಲ್ಸ್ ಗಳು ಮುಖ್ಯವಾದವು.

ಈ ರಾಜಮನೆತನದ ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಬಗ್ಗೆ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಊಹಾಪೋಹಗಳು, ವಿರೋಧಗಳು ಇದ್ದರೂ, ಪ್ರಾಚ್ಯವಸ್ತು ಇಲಾಖೆಯ ಸಂಶೋಧನೆಗಳ ಮತ್ತು ಸಾಕ್ಷ್ಯಾಧಾರಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಈ ರಾಜಮನೆತನವು ಇದ್ದಿತೆಂದೇ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಶಿಜಿ ಅಥವಾ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಹಿಸ್ಟೋರಿಯನ್ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿರುವ, ಹಾಗೆಯೇ ಬಾಂಬೂ ಯಾನಲ್ಸ್ ಕೃತಿಯ ಕರ್ತೃವೂ ಆಗಿರುವ ಇತಿಹಾಸ ತಜ್ಞ ಸಿಮಾ ಕಿಯಾನ್ (145-90 BC) ಅವರ ಪ್ರಕಾರ ಕ್ಸಿಯಾ ರಾಜಮನೆತನವು ಸುಮಾರು 4200 ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಹಳೆಯ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಈ ವಿವರಗಳನ್ನು ಪುಷ್ಟೀಕರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಲ್ಲ. ಬಹುತೇಕ ಇತಿಹಾಸ ತಜ್ಞರು ಕ್ಸಿಯಾ ರಾಜಮನೆತನಕ್ಕೂ ಹಾಗೂ ಮಧ್ಯ ಹೆನನ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಎರ್ಲಿಟೋವಿನಲ್ಲಿ ಮಾಡಲಾದ ಉತ್ಖನನಗಳಿಗೂ ಸಂಬಂಧ ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸುಮಾರು ಕ್ರಿ.ಪೂ. 2000 ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಹಳೆಯದಾದ ಕಂಚಿನ ಲೋಹಪ್ರತಿಮೆ ದೊರಕಿರುವುದು ಸಹ ಇದಕ್ಕೆ ಪುಷ್ಟಿ ನೀಡಿದೆ. ಅದೇ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ದೊರೆತಿರುವ ಮಡಿಕೆ ಚೂರುಗಳು ಮತ್ತು ಚಿಪ್ಪಿನಂತಹ ವಸ್ತುಗಳ ಮೇಲಿನ ಪರಂಪರಾಗತ ಗುರುತುಗಳನ್ನು ಅಭ್ಯಸಿಸಿದ ನಂತರ ಆ ಆಕೃತಿಗಳು ಅಧುನಿಕ ಚೀನೀ ಭಾಷೆಯನ್ನೇ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಹೋಲುತ್ತವೆ ಎಂದು ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ. ಕೆಲವೇ ಕೆಲವು ಖಚಿತ ಆಧಾರಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಶಾಂಗ್ ನ ಒರಾಕಲ್ ಬೋನ್ಸ್ ಅಥವಾ ಜೌ ಕಂಚಿನ ಪಾತ್ರೆಗಳ ಮೇಲಿನ ಲಿಪಿಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದಾಗಲೇ ಕ್ಸಿಯಾ ರಾಜಮನೆತನವು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಅರ್ಥವಾಗುತ್ತದೆ.

ಚೀನೀ ಪುರಾಣಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಕ್ಸಿಯಾ ರಾಜಮನೆತನವು ಸುಮಾರು ಕ್ರಿ.ಪೂ. 1600ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಮಿಂಗ್ತಿಯಾವೋ ಕದನದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಕೊನೆಗೊಂಡುದಾಗಿ ತಿಳಿದು ಬರುತ್ತದೆ.

ಶಾಂಗ್ ರಾಜಮನೆತನ (ca.1700-1046 BC)

Main article: Shang Dynasty

ಶಾಂಗ್ ಮನೆತನದವರೆಗೆ ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ, ಹಳದಿ ನದಿ ದಡದಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿರುವ ಮುಂದುವರಿದ, ವಿಂಗಡಣೆಯಾದ ಸಮಾಜಗಳ ಪಳಿಯುಳಿಕೆಗಳು

ಪ್ರಾಚೀನ ಚೀನೀ ಲಿಖಿತ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಪ್ರಾಯಶಃ ಶಾಂಗ್ ರಾಜಮನೆತನದ ಆಳ್ವಿಕೆಯಿಂದೀಚೆಗೆ ಕ್ರಿ.ಪೂ. 13ನೆಯ ಶತಮಾನದವರೆಗಷ್ಟೇ ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆ ನಂತರವಷ್ಟೇ ಅದು ಮೂಳೆಗಳ ಮೇಲೋ, ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಚಿಪ್ಪುಗಳ ಮೇಲೋ, ಒರಾಕಲ್ ಬೋನ್ಸ್ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಶಾಸನದ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ರಚಿತವಾಗಿರುವುದು ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಪುರಾತತ್ವ ಇಲಾಖೆಯ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ಪ್ರಚುರಪಡಿಸುವ ಪ್ರಕಾರ, ಕ್ರಿ.ಪೂ.ca.1600-1046 ರಲ್ಲಿ ಶಾನ್ ರಾಜಮನೆತನವು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿತ್ತು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿ ಈ ಕಾಲಘಟ್ಟವನ್ನು ಎರಡು ಗುಂಪುಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮೊದಲನೆಯ ಗುಂಪು ಮುಂಚಿನ ಶಾಂಗ್ ಅವಧಿಗೆ ಸೇರಿದ ಅರ್ಲಿಗಾಂಗ್, ಜ್ಹೆಂಗ್ ಝೌ ಮತ್ತು ಶಾಂಗ್ ಚೆಂಗ್ ಮೂಲದಿಂದ ಬಂದದ್ದು. ಎರಡನೆಯ ಗುಂಪು, ನಂತರದ ಶಾಂಗ್ ಅಥವಾ ಯಿನ್ (殷) ಅವಧಿಯ ಮೂಲದ್ದು ಹಾಗೂ ಅದು ಒರಾಕಲ್ ಬೋನ್ ಬರವಣಿಗೆಗಳಿರುವ ದೊಡ್ಡ ದೇಹವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಆಧುನಿಕ ಹೆನನ್ ನ 'ಅನ್ಯಾಂಗ್' ಶಾಂಗ್ ನ 9 ರಾಜಧಾನಿಗಳ ಪೈಕಿ ಕಡೆಯ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. (ca.1300-1046 BC) ಶಾಂಗ್ ನ ಟಾಂಗ್ ಎಂಬುವ ಅರಸನಿಂದ ಹಿಡಿದು ಶಾಂಗ್ ನ ಕಿಂಗ್ ಝೌ ಎಂಬುವ ಅರಸನತನಕ ಶಾಂಗ್ ರಾಜಮನೆತನವು 31 ಅರಸರನ್ನು ಕೊಡುಗೆಯಾಗಿ ನೀಡಿದೆ. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಚೀನೀಯರು ಹಲವಾರು ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಆರಾಧಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವುಗಳ ಪೈಕಿ, ವಾಯುದೇವತೆಗಳು, ಆಕಾಶದೇವತೆಗಳು, ಅಲ್ಲದೆಯೇ ಇತರೆ ದೇವಾನುದೇವತೆಗಳನ್ನು ಆಳಿದ ಪರಮಾತ್ಮ ಶಾಂಗ್ಡಿ ಎನ್ನುವ ದೇವರನ್ನೂ ಅವರು ಆರಾಧಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಶಾಂಗ್ ರಾಜಮನೆತನದ ಅವಧಿಯಲ್ಲೇ ಜೀವಿಸಿದ್ದ ಹಲವಾರು ಜನ ತಮ್ಮ ಪೂರ್ವಿಕರು ಅಂದರೆ ತಮ್ಮ ಅಜ್ಜ ಮುತ್ತಜ್ಜರು ಸತ್ತ ನಂತರ ದೇವತೆಗಳಾಗುತ್ತಾರೆಂದು ಅಗಾಧವಾಗಿ ನಂಬಿದ್ದರು. ಹಾಗೆ ಸತ್ತು ದೇವತೆಗಳಾದ ನಂತರ ತಮ್ಮನ್ನು ತಮ್ಮ ಮೊಮ್ಮಕ್ಕಳು ದೇವರೆಂದು ಭಾವಿಸಿ ಪೂಜಿಸಲಿ ಎಂದು ಬಯಸುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದು ಕೂಡ ಅವರ ನಂಬಿಕೆಯಾಗಿತ್ತು. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕುಟುಂಬವೂ ತಮ್ಮ ಪೂರ್ವಜರನ್ನು ಪೂಜಿಸುವ ಪರಿಪಾಠ ಹೊಂದಿದ್ದಿತು.

ಕ್ರಿ.ಪೂ.1500 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಚೀನೀಯರು ಲಿಖಿತ ಒರಾಕಲ್ ಬೋನ್ಸ್ ಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ಹೇಳತೊಡಗಿದ್ದರು. ಝೌ ರಾಜಮನೆತನವು ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ಬರುವ ವೇಳೆಗೆ (ಸುಮಾರು ಕ್ರಿ.ಪೂ. 1100ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ)ಚೀನೀಯರಾಗಲೇ ಸ್ವರ್ಗದ ಪ್ರತಿರೂಪವೆಂದೇ ಹೊಲಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ ತಿಯಾನ್ ಎಂಬ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಬಲವೊಂದರ ಆರಾಧನೆಗೆ ತೊಡಗಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಶಾಂಗ್ಡಿ ಯಂತೆಯೇ ಚೀನೀಯರ ಕಲ್ಪನೆಯ ಸ್ವರ್ಗವು ಇತರೆ ಎಲ್ಲ ದೇವರುಗಳ ಮೇಲೆ ಪ್ರಾಬಲ್ಯತೆ ಸಾಧಿಸಿತ್ತು. ಹಾಗೆ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಸ್ವರ್ಗದ ಆಣತಿಯಂತೆ ಚೀನಾವನ್ನು ಆಳುವವರು ಯಾರು ಎಂಬುದು ಕೂಡ ನಿರ್ಧಾರವಾಗಿ ಹೋಗಿತ್ತು. ಸ್ವರ್ಗದ ಆಣತಿಯಿದ್ದ ಅರಸುಗಳು ಎಷ್ಟು ಕಾಲ ಬೇಕಾದರೂ ಆಳಬಹುದಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಮೇಲಿಂದ ಮೇಲೆ ಸಹಜ, ಪ್ರಾಕೃತಿಕ ವೈಪರೀತ್ಯಗಳು ಸಂಭವಿಸಿದಾಗ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯೋ, ಮಹಾರಾಣಿಯೋ ಸ್ವರ್ಗದ ಆಣತಿಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಅಷ್ಟೇ ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಸಾರ್ವಭೌಮ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯೊಬ್ಬನು ಜನಗಳ ಮೇಲಿನ ತನ್ನೆಲ್ಲ ಕಾಳಜಿ, ಕಳಕಳಿಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡು ಬಿಡುತ್ತಾನೆಂದು ಸಹ ನಂಬಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಇದಕ್ಕುತ್ತರವಾಗಿ, ರಾಜಮನೆತನವು ತನ್ನ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನೇ ಕಳೆದುಕೊಂಡು, ಸ್ವರ್ಗದ ಆಣತಿಯನ್ನು ಪಡೆದ ಹೊಸದೊಂದು ರಾಜವಂಶವು ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಬರುವ ಸಂದರ್ಭಗಳೂ ಇದ್ದವು.

ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ ಆಫ್ ದಿ ಹಿಸ್ಟೋರಿಯನ್ ಕೃತಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಶಾಂಗ್ ರಾಜಮನೆತನವು ಆರು ಸಲ ತನ್ನ ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿದ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ. ಕೊನೆಯದಾದ ಮತ್ತು ಅತಿ ಮುಖ್ಯವಾದ ಘಟನೆ ಎಂದರೆ, ಕ್ರಿ.ಪೂ. 1350ರಲ್ಲಿ ಯಿನ್ ನಗರಕ್ಕೆ ಶಾಂಗ್ ತನ್ನ ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿದ್ದು ಮತ್ತು ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲೇ ಈ ಮನೆತನ ಸುವರ್ಣ ಯುಗಕ್ಕೆ ಹೆಸರಾಗಿದ್ದು. ತೀರ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಯಿನ್ ವಂಶವು ಶಾಂಗ್ ಮನೆತನದ ಅರ್ಧರೂಪವೇ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತಿದ್ದರೂ ಸಹ ಇತಿಹಾಸದ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಹೇಳುವುದೇನೆಂದರೆ ಯಿನ್ ರಾಜಮನೆತನವು ಹೆಚ್ಚೂ ಕಡಿಮೆ ಶಾಂಗ್ ರಾಜಮನೆತನದ ಪ್ರತಿರೂಪವಿದ್ದಂತೆಯೇ ಎಂದು.

ನಂತರ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಬಂದು ಹೋದ ಚೀನಾದ ಇತಿಹಾಸ ತಜ್ಞರುಗಳು ಒಂದು ರಾಜಮನೆತನವು ಮತ್ತೊಂದು ರಾಜಮನೆತನವನ್ನು ಉರುಳಿಸಿ ಆಳುತ್ತಿತ್ತು ಎಂದೇ ತಿಳಿದಿದ್ದರು. ಆದರೆ, ವಾಸ್ತವವಾಗಿ, ಮುಂಚಿನ ಚೀನಾದ ರಾಜಕೀಯ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಬೇರೆ ತೆರನಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಸಂಕೀರ್ಣವಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಷ್ಟೆಲ್ಲದರ ನಡುವೆ ಚೀನಾದ ಕೆಲ ಬುದ್ಧಿಜೀವಿಗಳು ಹೇಳುವಂತೆ, ಕ್ಸಿಯಾ ಮತ್ತು ಶಾಂಗ್ ಮನೆತನಗಳು ಪ್ರಾಯಶಃ ಎರಡು ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ಸಮಕಾಲೀನವಾಗಿದ್ದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯೊಂದಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದ್ದವು. ಈ ಸನ್ನಿವೇಶವು ಶಾಂಗ್ ಮನೆತನದ ಕಾಲದಲ್ಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಝೌ ರಾಜಮನೆತನದ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಹೇಳುತ್ತದೆ.

ಅನ್ಯಾಂಗ್ ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಉತ್ಖನನಗಳು ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಿ ದೊರೆತಿರುವ ಲಿಖಿತ ದಾಖಲೆಗಳು ಶಾಂಗ್ ರಾಜಮನೆತನವು ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು ಎಂಬ ಮಾತಿಗೆ ಪುರಾವೆ ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ. ಇಷ್ಟಾಗಿಯೂ, ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಬುದ್ಧಿಜೀವಿಗಳು ಸಮಕಾಲೀನ ಅನ್ಯಾಂಗ್ ರಾಜಮನೆತನದ ದಾಖಲೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಇತ್ಯರ್ಥಗಳನ್ನು ಶಾಂಗ್ ರಾಜಮನೆತನದ ಇತ್ಯರ್ಥಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೊಂದಿಸಿನೋಡಲು ಹಿಂದುಮುಂದು ನೋಡುತ್ತಾರೆ.

ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಸಾಂಕ್ಸಿಂಗ್ಡುಯಿಯಲ್ಲಿ ದೊರೆತಿರುವ ಪ್ರಾಚ್ಯವಸ್ತುಗಳು ತಾಂತ್ರಿಕವಾಗಿ ಮುಂದುವರಿದ ನಾಗರೀಕತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತವೆ ಹಾಗೂ ಎಲ್ಲೂ ಅನ್ಯಾಂಗ್ ನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಹೋಲುವುದಿಲ್ಲ.    ಈ ಸಾಕ್ಷ್ಯಾಧಾರಗಳು ತುಂಬಾ ಅನಿರ್ಣಯಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದು, ಅನ್ಯಾಂಗ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಿಂದ ಶಾಂಗ್ ರಾಜಮನೆತನವು ಎಷ್ಟು ದೂರದತನಕ ಚಾಚಿಕೊಂಡಿತ್ತು ಎಂಬುದನ್ನು ವಿವರಿಸುವಲ್ಲಿ ಸೋತಿವೆ.  ಸಧ್ಯದ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ, ತಾರ್ಕಿಕವಾಗಿ ಸಾಧಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದ ಊಹಾಪೋಹವೇನೆಂದರೆ, ಅಧಿಕೃತ ಚೀನಾದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ, ಶಾಂಗ್ ಮನೆತನದ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿದ್ದ ಅನ್ಯಾಂಗ್ ಮನೆತನವು, ಈಗ ಪ್ರಾಪರ್ ಚೀನಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ವಿಭಿನ್ನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ಜೊತೆಗೆ ವಿಲೀನವಾಗಿತ್ತು ಅಲ್ಲದೆಯೇ ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತಿತ್ತು ಕೂಡ ಎಂಬುದಾಗಿದೆ.

ಝೌ ರಾಜಮನೆತನ (1066-ca.221 BC)

ಬ್ರಾನ್ಜ್ ರಿಚುಅಲ್ ವೆಸೆಲ್ (ಯು) ಪಶ್ಚಿಮ ಝೌ ಮನೆತನ

Main article: Zhou Dynasty

ಚೀನಾದ ರಾಜಕೀಯ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಝೌ ರಾಜಮನೆತನದವರದ್ದು ಬಹು ಸುದೀರ್ಘ ಆಳ್ವಿಕೆ (ಕ್ರಿ.ಪೂ. 1066 ರಿಂದ to ಖಚಿತವಾಗಿ ಸುಮಾರು ಕ್ರಿ.ಪೂ. 221 ರವರೆಗೆ) ಎಂದೇ ಹೇಳಬಹುದಾಗಿದೆ. ಕ್ರಿ.ಪೂ. ಎರಡನೆಯ ಶತಮಾನದ ಕೊನೆಯ ಹೊತ್ತಿಗಾಗಲೇ, ಝೌ ರಾಜಮನೆತನದವರು ಹಳದಿ ನದಿಯ ಕಣಿವೆಯಲ್ಲಿ ಶಾಂಗ್ ಮನೆತನವನ್ನು ಬದಿಗೆ ಸರಿಸಿ, ತಮ್ಮ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ತೊಡಗಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಇದಕ್ಕೂ ಮೊದಲು ಝೌ ಮನೆತನದವರು ಅರೆ-ಊಳಿಗಮಾನ್ಯ ಪದ್ಧತಿಯಡಿಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಆಳ್ವಿಕೆಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿರುವುದು ಇತಿಹಾಸದಿಂದ ತಿಳಿದು ಬರುತ್ತದೆ. ಶಾಂಗ್ ನ ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗದ ಉಸ್ತುವಾರಿಯನ್ನು ಝೌ ವಂಶದವರು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಝೌ ನಾಯಕನನ್ನೇ ಪಶ್ಚಿಮದ ರಕ್ಷಕ ಎಂದು ಶಾಂಗ್ ಅರಸರುಗಳು ನೇಮಿಸಿರುತ್ತಿದ್ದರು. ಮುಂದೊಮ್ಮೆ, ಝೌ ಮನೆತನದ ಅರಸ 'ಕಿಂಗ್ ವು' ಝೌ ನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದ ತನ್ನ ಸಹೋದರನನ್ನು 'ಝೌ'ನ ರಾಜ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯನ್ನಾಗಿಸಿಕೊಂಡು, ಮುಯೆ ಎಂಬಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಕದನದಲ್ಲಿ ಶಾಂಗ್ ಅರಸರನ್ನು ಸೋಲಿಸುತ್ತಾನೆ. ಈ ಸಂದರ್ಭದ ಲಾಭ ಪಡೆಯುವ ಝೌ ಅರಸನು ಸ್ವರ್ಗದ ಅಣತಿಯ ನೆಪವನ್ನು ಮುಂದಿಟ್ಟು, ತನ್ನ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಅಷ್ಟೇ ತರ್ಕಬದ್ಧವಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಪ್ರಾಯಶಃ ಇತಿಹಾಸದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಯಶಸ್ವೀ ರಾಜಮನೆತನವೂ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕಾಗಿ ಇದೇ ವಶೀಲಿಕೆಯನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ, ಝೌ ಮನೆತನದವರು ತಮ್ಮ ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನು ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ, ಅಧುನಿಕ ಕ್ಸಿಯಾನ್ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರವಿದ್ದ, ಹಳದಿ ನದಿಯ ಉಪನದಿಯಾದ ವೈ ನದಿಯ ದಡಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅಲ್ಲಿಂದಾಚೆಗೆ, ತಮ್ಮ ರಾಜ್ಯದ ಎಲ್ಲೆಯನ್ನು ವಿಸ್ತಾರಗೊಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತ, ಯಂಗ್ತ್ಸೆ ನದಿಯ ತಟವನ್ನೂ ತಲುಪಿಬಿಡುತ್ತಾರೆ. ಚೀನಾದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲೇ, ಉತ್ತರದಿಂದ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ವಲಸೆ ಹೋದ ಜನಾಂಗಗಳ ಪೈಕಿ ಇದೇ ಮೊದಲನೆಯ ನಿದರ್ಶನ.

ವಸಂತ ಮತ್ತು ಶಿಶಿರ ಋತುಗಳ ಅವಧಿ (722-476 BC)

Main article: Spring and Autumn Period

ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಹೆಣೆದಂತಿರುವ ಡ್ರಾಗನ್ ಕಲಾಕೃತಿಯುಳ್ಳ ಚೀನಾದ ಪು ವೆಸೆಲ್, ವಸಂತ ಮತ್ತು ಶಿಶಿರ ಋತು

ಕ್ರಿ.ಪೂ 8ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, ವಸಂತ ಮತ್ತು ಶಿಶಿರ ಋತುವಿನಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರದ ವಿಕೇಂದ್ರೀಕರಣ ಜರುಗುತ್ತದೆ. ಈ ನೆನಪಿಗಾಗಿ, ಇದನ್ನ ವಸಂತ ಮತ್ತು ಶಿಶಿರ ಋತುಮಾನದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ದಾಖಲೆಗಳೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲೇ, ಝೌ ನ ಸ್ಥಳೀಯ ಸೇನಾಧಿಕಾರಿಗಳು ತಮ್ಮ ಅಧಿಕಾರವನ್ನೆಲ್ಲ ಪಟ್ಟು ಬಿಡದೆ ಗಳಿಸಿಕೊಂಡು ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಸಾಧಿಸಲು ಮುಂದಾದದ್ದು. ಯಾವಾಗ ವಾಯುವ್ಯದೆಡೆಯಿಂದ ಬಂದು ನೆಲೆಸಿದ ಕಿನ್ ಮುಂತಾದ ರಾಜವಂಶಸ್ತರು ಝೌ ಮನೆತನದವರ ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನೇ ಪೂರ್ವದ ಲ್ಯುಯಾಂಗ್ ನ ಕಡೆಗೆ ಸಾಗಿಸುವಂತೆ ಆಗ್ರಹಿಸತೊಡಗಿದರೋ, ಆಗ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಹದಗೆಡತೊಡಗಿತು. ಈ ಸಂಗತಿಗಳು ಪೌರ್ವಾತ್ಯ ಝೌ ಮನೆತನದ ಉದಯಕ್ಕೆ ನಾಂದಿ ಹಾಡಿ ಆ ಮೂಲಕ ಝೌ ವಂಶದವರ ಎರಡನೆಯ ಬಹುಮುಖ್ಯ ಘಟ್ಟವೊಂದು ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವುದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಪ್ರತಿ ನೂರು ರಾಜ್ಯಗಳ ಪೈಕಿ ಒಂದರಂತೆ ಎದ್ದು ನಿಂತ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ, ರಾಜಕೀಯದ, ಅಧಿಕಾರದ ಚುಕ್ಕಾಣಿ ಹಿಡಿದವರೆಂದರೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಬಲಶಾಲೀ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳೇ. ಆ ಮೂಲಕ ಅವರು ಹೆಸರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಝೌ ವಂಶಸ್ತರಿಗೆ ಅನುಗುಣರಾಗಿದ್ದರೆಂದು ತಿಳಿದು ಬರುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಸ್ಥಳೀಯ ನಾಯಕರುಗಳು ತಮ್ಮಷ್ಟಕ್ಕೆ ತಾವೇ ಬಿರುದು ಬಾವಲಿಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟುಕೊಳ್ಳತೊಡಗಿದರು. ಚೀನಾ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಸ್ಥಾಪಿತವಾದ ನೂರು ಚಿಂತನ ಶಾಲೆಗಳು ಇದೆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬೆಳಕಿಗೆ ಬಂದದ್ದು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಸಮಕಾಲೀನವಾದ ಮತ್ತು ಇದೆ ರೀತಿಯ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಕನ್ಫ್ಯುಷಿಯಾನಿಸಂ, ತಾವೊಯಿಸಂ, ಲೀಗಲಿಸಂ ಮತ್ತು ಮೊಹಿಸಂ ಚಿಂತನ ಶಾಲೆಗಳು ಕೂಡ ಬದಲಾಗುತ್ತಿದ್ದ ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಪಂಚಕ್ಕೆ ಉತ್ತರವೆಂಬಂತೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾದವು. ವಸಂತ ಮತ್ತು ಶಿಶಿರ ಋತುಗಳು ಇಲ್ಲಿ ಝೌ ರಾಜಮನೆತನದ ಕೇಂದ್ರ ಆಡಳಿತವು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಉದಯವಾಗುವ ಮತ್ತು ಪತನವಾಗುವುದನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಚೀನಾ ನೂರಾರು ರಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವಂತೂ ಕೋಟೆಯಿರುವ ಸಣ್ಣ ಹಳ್ಳಿಯೊಂದರಂತೆ ಇವೆಯಷ್ಟೇ.

ಯುದ್ಧಾಧೀನ ರಾಜ್ಯಗಳ ಅವಧಿ (476-221 BC)

Main article: Warring States Period

ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಚೀನಾ ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ಏಕೀಕರಣಗೊಂಡ ಮೇಲೆ, ಕ್ರಿ.ಪೂ. 5ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಏಳು ಪ್ರಮುಖ ರಾಜ್ಯಗಳು ಮಾತ್ರ ಉಳಿದುಕೊಂಡವು. ಆಮೇಲೂ ಕೂಡ ಈ ಏಳು ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲೇ ಒಡಕು ಮೂಡಿ, ಯುದ್ಧಗಳಾಗಿ, ಈ ಅವಧಿಯನ್ನೇ ಯದ್ಧಾಧೀನ ರಾಜ್ಯಗಳ ಅವಧಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು. ಕ್ರಿ.ಪೂ. ೨೫೬ ರ ತನಕ ಝೌ ಅರಸನೊಬ್ಬ ಇದ್ದರೂ, ಅವನು 'ಕೇವಲ ಹೆಸರಿಗೆ ಅರಸ' ಮಾತ್ರ ಎಂಬಂತಿದ್ದು, ಅವನಿಗಿದ್ದ ಅಧಿಕಾರದ ಮಿತಿಯೂ ಕೂಡ ಅತ್ಯಂತ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿತ್ತು. ಯಾವಾಗ ಈ ಯುದ್ಧಾಧೀನ ರಾಜ್ಯಗಳ ನೆರೆಯ ಉಪಸಂಸ್ಥಾನಗಳಾದ ಸಿಚುಯನ್ ಮತ್ತು ಲಿಯಾವೊನಿಂಗ್ ಗಳು ಅತಿಕ್ರಮಿಸಿಕೊಳ್ಳಲ್ಪಟ್ಟವೋ, ಆಗಿನಿಂದ ಅವುಗಳು ಸ್ಥಳೀಯ ಆಡಳಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿದ್ದ ಮಿಲಿಟರಿ ಮತ್ತು ಮಿಲಿಟರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ರಾಜ್ಯಭಾರಕ್ಕೊಳಪಟ್ಟವು.(郡縣/郡县) ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ವಸಂತ ಮತ್ತು ಶಿಶಿರ ಋತುಗಳು ಆರಂಭಗೊಳ್ಳುವ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಜಾರಿಯಲ್ಲಿದ್ದು, ಈಗಲೂ ಕೂಡ ಇದರ ಕೆಲ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಆಧುನಿಕ ಶೆಂಗ್ ಮತ್ತು ಕ್ಸಿಯಾನ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯ(ಪ್ರಾವಿನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಕಾಂಟಿ 省縣/省县)ಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ. ಈ ಅವಧಿಯ ಕಡೆಯ ವಿಸ್ತಾರಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಯ ಕ್ರಿಯೆಯು ಕಿನ್ ಅರಸ ಯಿಂಗ್ ಜ್ಹೆಂಗ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲೇ ಪ್ರಾರಂಭಗೊಂಡಿತು. ಕ್ರಿ.ಪೂ.214ರಲ್ಲಿ ಇತರ ಆರು ಬಲಾಡ್ಯ ರಾಜ್ಯಗಳ ಒಗ್ಗೂಡುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ ಅರಸು ಮನೆತನಗಳಾಗಿದ್ದ ಝೆಜಿಯಾಂಗ್, ಫುಜಿಯನ್, ಗ್ಯ್ವಂಗ್ಡಾಂಗ್ ಮತ್ತು ಗುಯಂಗ್ಕಸಿಗಳನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದರ ಮೂಲಕ ಯಿಂಗ್ ಜ್ಹೆಂಗ್ ನು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಉಳ್ಳವನಾಗಿ ಕೊನೆಗೆ ಅಲ್ಲಿಯ ಪ್ರಥಮ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಎಂದು ಸ್ವಯಂಘೋಷಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ.

ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಯುಗ

ಕಿನ್ ರಾಜ ಮನೆತನ (221-206 BC)

ಕಿನ್ ಶಿ ಹುಅಂಗ್

Main article: Qin Dynasty

ಕಿನ್ ರಾಜಮನೆತನವು ಉದಯವಾಗಿ ಕಿಂಗ್ ರಾಜಮನೆತನದ ಆಳ್ವಿಕೆಯವರೆಗೆ ಅದು ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುವತನಕದ ಈ ಅವಧಿಯನ್ನೇ ಇತಿಹಾಸಕಾರರು 'ಪರಮಾಧಿಕಾರದಲ್ಲಿ ಚೀನಾ' ಎಂದು ಬಣ್ಣಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಹೀಗೆ ಏಕೀಕೃತ ರಾಜ್ಯಗಳ ಅರಸುತನದೊಂದಿಗೆ ಕಿನ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯು ಕೇವಲ 12 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಆಡಳಿತ ನಡೆಸಿದರೂ, ಹ್ಯಾನ್ ಚೈನೀಸ್ ತಾಯ್ನಾಡು ಎಂದೇ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಬಹುಮುಖ್ಯ ಪ್ರಾಂತ್ಯವನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಬಿಗಿಯಾದ ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಕಾನೂನುರೀತ್ಯಾ ನಡೆಯುವ ಸರಕಾರದೊಡನೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗುತ್ತಾನೆ. ಈ ಆಡಳಿತವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಕ್ಸಿಯಾನ್ ಯಾಂಗ್ ಎಂಬಲ್ಲಿ (ಇಂದಿನ ಕ್ಸಿಯಾನ್ ಗೆ ಹತ್ತಿರದ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ)ಇರುವಂಥದ್ದಾಗಿರುತ್ತದೆ. ತಾನು ದಿಟ್ಟವಾಗಿ ಮುನ್ನಡೆಯಲು ನೆರವಾಗಿದ್ದ ಕಾನೂನಿನ ತತ್ವಗಳಿಗೆ ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಕಿನ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯು, ಅರಸನೊಬ್ಬನು ಧೃಢವಾಗಿ ಮತ್ತು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಕಾನೂನಿನ ಖಚಿತ ಅಧಿಕಾರದ ಅನುಭವ ಪಡೆಯಬೇಕೆಂದು ನಂಬಿದ್ದವನು. ಸೇನಾ ವಿಸ್ತರಣಾ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುವ ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ನೆರವಾಗಿದ್ದ ಇದೇ ಸೇನಾ ತತ್ವವು ಕಿನ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯು ನೆಮ್ಮದಿಯಿಂದ ರಾಜ್ಯವಾಳಲು ಬಿಡಲಿಲ್ಲ. ಪ್ರತಿಪಕ್ಷಗಳ ಕ್ರೂರ, ಪಾಶವೀ ಮೌನ, 'ಗ್ರಂಥ ಉರಿಸಿ, ಗ್ರಂಥಿಕರನ್ನು ಹೂಳಿ' ಮುಂತಾದ ವಿರೋಧದ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ನಡುವೆಯೂ ಕಿನ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯು ಅಧಿಕಾರ ನಡೆಸುತ್ತಾನೆ. ನಂತರದಲ್ಲಿ ಬಂದ ಹಾನ್ ಸಿಂಥೆಸಿಸ್ ಎಂಬ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ತತ್ವಕ್ಕೆ ಬಹುಶಃ ಈ ವಿಚಾರವೇ ಪ್ರಚೋದನೆ ನೀಡಿದ್ದಿರಬಹುದು ಎಂದು ಅನಿಸುತ್ತದೆ. ಮುಂದೆ ಇದು ರಾಜಕೀಯ ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ಪುಟಿಗೆ ಕೊಡುವ ಮಾಡ್ಯೂಗೆಟ್ ಶಾಲೆಗಳನ್ನು ತೆಗೆಯಲೂ ಅನುವಾಗುತ್ತದೆ.

ದಿ ಟೆರ್ರಕೋಟಾ ಆರ್ಮಿ ಆಫ್ ಕಿನ್ ಶಿ ಹುಅಂಗ್

ಚೀನಾದ ಮಹಾಗೋಡೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವಲ್ಲಿ ಕಿನ್ ರಾಜಮನೆತನದವರ ಪಾತ್ರ ತುಂಬಾ ಮುಖ್ಯವಾದ್ದು. ಅವರ ಅಧಿಕಾರದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಮೊದಲಾದ ಇದನ್ನು ಮುಂದೆ ಮಿಂಗ್ ರಾಜಮನೆತನದವರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಸಿ, ವಿಸ್ತರಿಸಲಾಯಿತು. ಕಿನ್ ವಂಶದವರ ಇತರ ಪ್ರಮುಖ ಕೊಡುಗೆಗಳೆಂದರೆ, ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಆಡಳಿತದ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ, ಕಾನೂನುಬದ್ಧ ಸಂಕೇತ ಸಂಹಿತೆ, ಲಿಖಿತ ಲಿಪಿಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ, ಆಡಳಿತದ ಅಳತೆಗೋಲು ಮತ್ತು ವಸಂತ, ಶಿಶಿರ ಹಾಗೂ ಯುದ್ಧಾಧೀನ ಅವಧಿಗಳು ಕೊಡಮಾಡಿದ ಹಲವಾರು ಅಡೆತಡೆಗಳ ನಡುವೆಯೂ ಚೀನಾದ ರಾಷ್ಟೀಯ ವಿತ್ತ ಚಿಹ್ನೆಯ ಪ್ರಾರಂಭವಾದುದು. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ, ತೀರ ಮೂಲಭೂತ ಅಂಶಗಳಾದ ಬಂಡಿಗೆ ಜೋಡಿಸುವ ಗಾಲಿಗಳ ಸುತ್ತಳತೆ ಎಷ್ಟಿರಬೇಕು ಹಾಗೂ ಅದು ಇಡೀ ರಾಜ್ಯದ ವ್ಯಾಪಾರದಲ್ಲಿ ಉಂಟುಮಾಡುವ ಲಾಭ ಇತರರಿಗೆ ಹೊಟ್ಟೆಯುರಿ ತರಿಸುವಂತಿರಬೇಕು ಎಂಬ ವಿಷಯಗಳೂ ಅಲ್ಲಿ ಇದ್ದವು.

ಹಾನ್ ರಾಜಮನೆತನ (202 BC–ಕ್ರಿ.ಶ. 220)

Main article: Han Dynasty

Further information: History of the Han Dynasty

ಬಾಗಿರುವ ಸ್ತ್ರೀಯೊಬ್ಬಳ ಆಕಾರದಲ್ಲಿರುವ, 2ಡನೆ ಶತಮಾನದಷ್ಟು ಹಳೆಯದಾದ, ತೆರೆಯುವ ಮುಚ್ಚುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿರುವ ಹಾನ್ ಮನೆತನದ ಎಣ್ಣೆ ದೀಪ.

ಹಾನ್ ರಾಜಮನೆತನದ ಉದಯವಾದದ್ದು ಕ್ರಿ.ಪೂ. 206ರಲ್ಲಿ (ಕ್ರಿ.ಪೂ. 202 – ಕ್ರಿ.ಶ. 220). ಲಿಯೂ ಬ್ಯಾಂಗ್ ಇದರ ಸ್ಥಾಪಕ ಮತ್ತು ಮೊದಲ ಚಕ್ರವರ್ತಿ. ಕನ್ಫ್ಯೂಷಿಯಸ್ ನ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಒಪ್ಪಿ, ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲ ಮನೆತನವೆಂಬ ಹೆಗ್ಗಳಿಕೆ ಇದರದ್ದು. ಮುಂದೆ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಶಾಹೀ ಚೀನಾದ ಕೊನೆಯಾಗುವವರೆಗೂ ಇದೇ ತತ್ವವು ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಆಡಳಿತವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಹಾನ್ ರಾಜಮನೆತನದಡಿಯಲ್ಲಿ, ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಕಲೆ ಮೊದಲಾದ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಚೀನಾ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಧನೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದೆ. ವು ಚಕ್ರವರ್ತಿಯು ಚೀನಾ ಅರಸೊತ್ತಿಗೆಯನ್ನು ಏಕೀಕೃತಗೊಳಿಸಿದ್ದಲ್ಲದೇ, ಮುಂದಕ್ಕೆ ಅದನ್ನು ವಿಸ್ತಾರಗೊಳಿಸುತ್ತಾನೆ ಕೂಡ. ಈ ಹಂತದಲ್ಲಿ, ಹನ್ಸ್ ರಾಜ್ಯದವರೊಂದಿಗೆ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ, ಕ್ಸಿಯೊಂಗು ಮನೆತನವನ್ನು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಕರೆಸಿಕೊಂಡು ಮನವೊಲಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಹಾಗೂ ಅದನ್ನು ಆಧುನಿಕ ಒಳ ಮಂಗೋಲಿಯದವರೊಡನೆ ವಿಲೀನಗೊಳ್ಳಲು ಬೆಂಬಲ ನೀಡುತ್ತಾನೆ. ಅವರಿಂದಲೇ ಬಲವಂತವಾಗಿ ಇತ್ತೀಚಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳಾದ ಗಾನ್ಸು, ನಿಂಗ್ಕ್ಸಿಯ ಮತ್ತು ಕಿನ್ ಘೈಗಳನ್ನ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಈ ಘಟನೆಯು, ಚೀನಾ ತನ್ನ ನೆರೆಯ ಪಶ್ಚಿಮ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಿಲ್ಕ್ ರೋಡ್ ಮೂಲಕ ವ್ಯಾಪಾರೀ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಆರಂಭಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ಹಾಂ ರಾಜಮನೆತನದ ಜನರಲ್ ಅಧಿಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದ ಬಾನ್ ಚಾವೋ ತನ್ನ ರಾಜ್ಯದ ಗಡಿಗಳನ್ನು ಪಾಮಿರ್ಸ್ ನಿಂದ ಕ್ಯಾಸ್ಪಿಯನ್ ಸಮುದ್ರದ ಎಲ್ಲೆಯವರೆಗೂ ವಿಸ್ತರಿಸಿದ್ದನು. ಮೊದಲ ಕೆಲ ರೋಮನ್ ರಾಯಭಾರಿಗಳು ಚೀನಾಕ್ಕೆ ಸಮುದ್ರ ಮಾರ್ಗವಾಗಿ, ಕ್ರಿ.ಶ. 166ರಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮೆ ಮತ್ತು ಕ್ರಿ.ಶ. 284ರಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮೆ ಭೇಟಿ ಕೊಟ್ಟದ್ದನ್ನು ಚೀನೀ ಮೂಲಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಇಷ್ಟು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ಸಮಾಜದ ಉನ್ನತ ವರ್ಗವೆಂದು ಕರೆಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದವರಿಂದ ಆಗುತ್ತಿದ್ದ ಭೂ ಅತಿಕ್ರಮಣತೆಯು ಕ್ರಮೇಣ ತೆರಿಗೆ ಮೂಲವನ್ನೇ ಒಣಗಿಸಿ ಹಾಕಿಬಿಟ್ಟಿತು. ಕ್ರಿ.ಶ. 9ರಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ದುಷ್ಟ ಅತಿಕ್ರಮಣಕಾರನಾಗಿದ್ದ ವ್ಯಾಂಗ್ ಮಾಂಗ್ ನು ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಪಾಯುವಾಗಿದ್ದ ಕ್ಸಿನ್ (ಹೊಸ) ರಾಜಮನೆತನವನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿ, ತುಂಬಾ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ಭೂ ಮತ್ತು ಇತರೆ ಆರ್ಥಿಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ತೊಡಗುತ್ತಾನೆ. ಅದೇನೇ ಇದ್ದರೂ, ಜಮೀನುದಾರರು, ಭೂಮಾಲೀಕರು ಇಂಥ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಲೇ ಇಲ್ಲ. ಅವರು ಯಾವಾಗಲೂ ರೈತರ ಪರವಾಗಿಯೇ ಇದ್ದರು. ಇಂಥ ಅಸ್ಥಿರತೆಯು ಮುಂದೆ ಸಾಕಷ್ಟು ತೊಂದರೆಗಳನ್ನು, ಕಷ್ಟಗಳನ್ನು ತಂದುಕೊಟ್ಟಿತು.

ಕ್ಸಿಯಾನ್ ನ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಲುವೊಯಾಂಗ್ ನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದ ಗುವಾನ್ ಗ್ವು ಚಕ್ರವರ್ತಿಯು ಜಮೀನುದಾರರ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರಸ್ಥರ ಬೆಂಬಲ ಮತ್ತು ಸಹಾಯದಿಂದ ಹಾನ್ ರಾಜಮನೆತನವನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸುತ್ತಾನೆ. ಈ ಹೊಸ ಯುಗವನ್ನೇ ಪೂರ್ವ ಹಾನ್ ರಾಜಮನೆತನವೆಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಷ್ಟರ ಮಧ್ಯೆ ಮತ್ತೆ ಅವೇ ಹಳೆಯ ಭೂ ಕಬಳಿಕೆ, ಅತಿಕ್ರಮಣ, ಹಗೆತನ, ಆಸ್ಥಾನ ಸ್ತ್ರೀಸಂಗ, ನಪುಂಸಕತ್ವ ಇತ್ಯಾದಿ ಅಸಂಬದ್ಧ, ಅನುಮಾನಿತ ವಿಷಯಗಳ ಮತ್ತು ವೈರತ್ವಗಳ ನಡುವೆ ಹಾನ್ ಮನೆತನ ಕಡೆಗೂ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಶಿಸಿ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಕ್ರಿ.ಶ. 184ರಲ್ಲಿ ಮಹಾಸೇನಾನಿಗಳು ತೋರಿದ ದಾರಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಹಳದಿ ಪೇಟದ ಕ್ರಾಂತಿ ಪ್ರವೇಶ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

ಇಂತಹ ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧ ವಾತಾವರಣದ ತ್ರೈರಾಜ್ಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಆ ಮೂರೂ ರಾಜ್ಯಗಳು ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಹೆಣಗಾಡುತ್ತವೆ.  ಈ ಕಾಲಘಟ್ಟವನ್ನೇ ತುಂಬಾ ರಸಿಕತೆಯಿಂದ, ಸ್ವಾರಸ್ಯದಿಂದ ಮೂರು ರಾಜ್ಯಗಳ ನಡುವಿನ ಪ್ರೇಮ  ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಟೀಕೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.

ವೇಯ್ ಮತ್ತು ಜಿನ್ ಅವಧಿ (ಕ್ರಿ.ಶ. 265–420)

Main articles: Cao Wei and Jin Dynasty (265-420)

ಕ್ರಿ.ಶ. 208ರಲ್ಲಿ ಕಾವೋ ಕಾವೋ ಅರಸನು ಉತ್ತರದ ಭಾಗವನ್ನು ಒಗ್ಗೂಡಿಸಿದ ನಂತರ, ಅವನ ಮಗನು ವೇಯ್ ರಾಜಮನೆತನವನ್ನು ಕ್ರಿ.ಶ. 220ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತಾನೆ. ಅದಾದ ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ವೇಯ್ ಮನೆತನಕ್ಕೆ 'ಶು' ಮತ್ತು 'ವು' ಎಂಬ ವಿರೋಧೀ ಬಣಗಳು ಕಾಡತೊಡಗಿ, ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಸ್ವಯಂಘೋಷಿಸಿಕೊಂಡು ಚೀನಾವನ್ನು ಮೂರು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ರಾಜ್ಯಗಳಾಗಿ ಒಡೆದು ಬಿಡುತ್ತವೆ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಈ ಅವಧಿಯನ್ನು ಕಿನ್ ಮತ್ತು ಹಾನ್ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಅಧಿಕಾರ ವಿಕೇಂದ್ರೀಕರಣದ ಮೂಲಕ ಹಾಗೂ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಕುಟುಂಬಗಳಲ್ಲಿನ ಅಧಿಕಾರ ದಾಹದ ಹೆಚ್ಚಳದ ಮೂಲಕ ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಮೂರೂ ರಾಜ್ಯಗಳು ಕ್ರಿ.ಶ. 280ರಲ್ಲಿ ಜಿನ್ ರಾಜಮನೆತನದೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನವಾದಾಗ್ಯೂ, ವು ಹು ಮನೆತನದ ಉದಯವಾಗುವತನಕ ಇದೇ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಿತ್ತೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.

ವು ಹು ಅವಧಿ (ಕ್ರಿ.ಶ. 304–439)

Main articles: Sixteen Kingdoms and Wu Hu uprising

ಜಿನ್ ಮನೆತನದವರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಸಿವಿಲ್ ವಾರ್ ನ ಲಾಭ ಪಡೆದುಕೊಂಡ ಸಮಕಾಲೀನ ಹಾನ್ ಮನೆತನದವರಲ್ಲದ ಚೀನೀಯ ವು ಹು ಜನಾಂಗೀಯ ಗುಂಪಿನವರು 4ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಬಹುತೇಕ ಚೀನಾವನ್ನು ತಮ್ಮ ಹಿಡಿತದಲ್ಲಿ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಜೊತೆಗೆ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಹಾನ್ ಚೀನೀಯರು ಯಾಂಗ್ತ್ಸೀ ನದಿಯಿಂದ ದಕ್ಷಿಣ ದಿಕ್ಕಿನೆಡೆಗೆ ವಲಸೆ ಹೋಗುವಂತೆ ಪ್ರಚೋದಿಸಿದರು. ಕ್ರಿ.ಶ. 303ರಲ್ಲಿ ಡೈ ಜನಾಂಗದವರು ದಂಗೆಯೆದ್ದು ನಂತರ ಚೆಂಗ್ಡು ಪ್ರಾಂತ್ಯವನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಆ ಮುಖಾಂತರ, ಚೆಂಗ್ ಹಾನ್ ರಾಜ್ಯಭಾರ ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ಲಿಯೂ ಯುವಾನ್ ನ ಕೈ ಕೆಳಗಿನ ಕ್ಸಿಯೊಂಗ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತ ಲಿನ್ ಫೇನ್ ಕಾಂಟಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರವೇ ಹಾನ್ ಜ್ಹಾವೋ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತಾನೆ. ಲಿಯೂ ಯುವಾನ್ ನ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ ಬರುವ ಲಿಯೂ ಕಾಂಗ್ ಕಡೆಯ ಇಬ್ಬರು ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಜಿನ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿಗಳನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿದು, ಗಲ್ಲಿಗೇರಿಸುತ್ತಾನೆ 4 ಮತ್ತು 5ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ಅಥವಾ ಪಾರ್ಶ್ವ ಉತ್ತರ ಚೀನಾವನ್ನು ಆಳಲು ಬಂದ ಚೀನೀಯೇತರ ಮನೆತನಗಳಿಗೆ ಹದಿನಾರು ರಾಜ್ಯಗಳು ಅತ್ಯಂತ ಸಮೃದ್ಧಿಯ ಹಾಗೂ ಹೆಚ್ಚುಗಾರಿಕೆಯ ವಿಷಯವಾಗಿದ್ದವು. ಟರ್ಕ್ಸ್ ನ ಹಿರಿಯ ತಲೆಮಾರಿನವರಿಂದ ಹಿಡಿದು, ಮಂಗೋಲರು, ಟಿಬೆಟಿಯನ್ನರು ಮೊದಲಾದ ಹಲವಾರು ಜನಾಂಗೀಯ ಗುಂಪುಗಳು ಇದರ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದವು. ಈ ನೋಮ್ಯಾಡಿಕ್ ಜನಾಂಗದವರನ್ನು ನೋಡಿದರೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಮೊದಲೇ ಹೆಚ್ಚು ಸುಧಾರಿತ ಹಾಗೂ ನಾಗರೀಕರಣಗೊಂಡ ಜನರ ಹಾಗೆಯೇ ಇದ್ದುದು ಕಂಡುಬರುತ್ತಿತ್ತು. ವಾಸ್ತವವಾಗಿ, ಅವರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು, ಅದರಲ್ಲೂ ಕಿಯಾಂಗ್ ಮತ್ತು ಕ್ಸಿಯೊಂಗ್ನು ಜನಾಂಗದವರಿಗೆ, ಹಾನ್ ನಂತರದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಚೀನಾ ಮಹಾಗೋಡೆಯ ಒಳಗೇ, ಸರಹದ್ದುಗಳಿಂದೀಚೆಗೆ ಇರಲು ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಡಲಾಗಿತ್ತು.

ಬೋಧಿಸತ್ವನ ಲೈಮ್ ಸ್ಟೋನ್ ವಿಗ್ರಹ, ಉತ್ತರ ಕಿ ರಾಜಮನೆತನ. ಕ್ರಿ.ಶ. 570. ಈಗಿನ ಮಾಡರ್ನ್ ಹೆನ್ನಾನ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿತವಾದುದು

ದಕ್ಷಿಣ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಚೀನಾದ ರಾಜಮನೆತನಗಳು (ಕ್ರಿ.ಶ. 420–589)

Main article: Southern and Northern Dynasties

420ರಲ್ಲಿ ಪೂರ್ವದ ಜಿನ್ ರಾಜಮನೆತನ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಿಶ್ಯೇಷವಾದ ನಂತರ, ಚೀನಾ ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣದ ಮನೆತನಗಳ ಅವಧಿಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿತು. ಹಾನ್ ಜನಾಂಗದವರು ಅದು ಹೇಗೋ ನಾಮಿಡಿಕ್ ಪಂಗಡಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಕ್ಸಿಯಾನ್ಬೀ ಸೇನೆಯ ದಾಳಿಗಳಿಂದ ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಸಫಲರಾಗಿದ್ದರು. ಹಾಗೆ ಅವರ ಜನಾಂಗವು ಉಳಿದು, ಮುಂದುವರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತದೆ.

ದಕ್ಷಿಣ ಚೀನಾದಲ್ಲಿ, ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮವು ಇರಬೇಕೋ ಬೇಡವೋ ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ಅತ್ಯಂತ ಘನಘೋರ ಚರ್ಚೆಗಳೂ, ಸಂವಾದಗಳೂ ಆಗಿಂದಾಗ್ಗೆ ಅಲ್ಲಿಯ ಅರಸು ಮನೆತನಗಳ ಆಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ, ಬುದ್ಧಿಜೀವಿಗಳ ವರ್ತುಲಗಳಲ್ಲಿ ಜರುಗುತ್ತಿದ್ದವು. ಕಡೆಗೆ, ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣದ ಮನೆತನಗಳ ಅವಧಿಯ ಕೊನೆಗೆ ಬೌದ್ಧ ಮತ್ತು ತಾವೋ ಈ ಎರಡೂ ಧರ್ಮದ ಅನುಯಾಯಿಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಹೊಂದಾಣಿಕೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡು, ಅನ್ಯೋನ್ಯವಾಗಿದ್ದರು.

589ರಲ್ಲಿ, ಸುಯಿ ಮನೆತನವು ದಕ್ಷಿಣದ ಕಟ್ಟ ಕಡೆಯ ವಂಶವಾಗಿದ್ದ ಚೆನ್ ಮನೆತನವನ್ನು ಸೇನಾ ಬಲದಿಂದ ನಿರ್ನಾಮ ಮಾಡಿ, ಅಲ್ಲಿಗೆ ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣದ ಮನೆತನಗಳ ಅವಧಿಯ ಅಂತ್ಯಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ.

ಸುಯಿ ರಾಜಮನೆತನ (ಕ್ರಿ.ಶ. 589–618)

Main article: Sui Dynasty

589ರಲ್ಲಿ, ಸತತ ನಾಲ್ಕು ಶತಮಾನಗಳ ಒಡಕು ರಾಜಕೀಯ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯ ನಂತರ, ಸುಯಿ ರಾಜಮನೆತನವು ತಾನು ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಅತ್ಯಂತ ಕಡಿಮೆ ಕಾಲಘಟ್ಟಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ ಚೀನಾವನ್ನು ಮತ್ತೆ ಒಗ್ಗೂಡಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ಮರುಜೋಡಣೆಯ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಅದರ ಪಾತ್ರ ತುಂಬಾ ದೊಡ್ಡದು ಮತ್ತು ಅಷ್ಟೇ ಮಹತ್ವಕಾರಿಯಾದದ್ದು. ಸುಯಿ ಮನೆತನವು ಚೀನಾವನ್ನು ಪುನಃ ಒಗ್ಗೂಡಿಸಿದ್ದಲ್ಲದೆ, ಹಲವಾರು ಶಿಕ್ಷಣ ಕೇಂದ್ರಗಳನ್ನು ತೆರೆದು ಆ ಮೂಲಕ ತನ್ನ ಮುಂದಿನ ಪೀಳಿಗೆಯಾಗಿದ್ದ ಟಾಂಗ್ ನ ವಾರಸುದಾರರಿಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಿತು. ದುರದೃಷ್ಟವಶಾತ್, ಕಿನ್ ಮನೆತನದವರ ಹಾಗೆಯೇ ಸುಯಿ ಮನೆತನ ಕೂಡ ತನ್ನ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಹಾಗೇ ಅವನತಿಯನ್ನೂ ಹೊಂದಿತು. ಕಿನ್ ಮನೆತನದವರಂತೆಯೇ, ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಚೀನಾ ಇತಿಹಾಸವು ಸುಯಿ ವಂಶವನ್ನು ಅಪನಂಬಿಕೆಯ ಅರಸು ಮನೆತನವೆಂದೇ ವರ್ಣಿಸುತ್ತದೆ. ಕಾರಣ, ಸುಯಿ ಆಡಳಿತವು ಕಂಡ ಅತ್ಯಂತ ಒತ್ತಡದ, ಒರಟುತನದ ಎರಡನೆಯ ಚಕ್ರವರ್ತಿ. ಆತನ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ರಾಜವಂಶದ ಧನಾತ್ಮಕ ಸಾಧನೆಗಳಿಗೆ ಕೊಟ್ಟ ಕಾಳಜಿ ಅತ್ಯಲ್ಪವಾದ್ದು.

ಟಾಂಗ್ ರಾಜಮನೆತನ (ಕ್ರಿ.ಶ. 618–907)

ತ್ರಿವರ್ಣದ ಗಾಜಿನ ಪರ್ಸೆಲೆನ್ ಕುದುರೆ, ಚೀನಾದ ಟಾಂಗ್ ಮನೆತನಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ್ದು ಕ್ರಿ.ಶ.700

Main article: Tang Dynasty

ಜೂನ್ 18, 618ರಲ್ಲಿ ಗೌಜು ಸಿಂಹಾಸನವನ್ನೇರುವುದರ ಮೂಲಕ ಟಾಂಗ್ ವಂಶವು ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿಗೆ ಕಲೆ ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ಹೊಸದೊಂದು ಸಮೃದ್ಧಿಯ, ಅನ್ವೇಷಣೆಗಳ ನವೀನ ಲೋಕವೊಂದು ಉದಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಚೀನಾದಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯ ಶತಮಾನದ ಹೊತ್ತಿಗೆ ನಿಧಾನವಾಗಿ ನೆಲೆಯೂರಿದ ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮವು ಕ್ರಮೇಣ ಪ್ರಧಾನ ಧರ್ಮವಾಗಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಶಾಹೀ ಮನೆತನದವರೆಲ್ಲರಿಂದ ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಿಂದಲೂ ಸ್ವೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು.

ಆಧುನಿಕ ಕ್ಸಿಯಾನ್ ಅಥವಾ ಚಾಂಗ್ಎನ್, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಾಜಧಾನಿಯು, ಪ್ರಸ್ತುತ, ವಿಶ್ವದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ನಗರವೆಂದು ಹೆಸರಾಗಿದೆ. ಚೀನಾದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿಯೇ, ಟಾಂಗ್ ಮಾತು ಹಾನ್ ಮನೆತನಗಳು ಅತ್ಯಂತ ಸಮೃದ್ಧಿಯಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದ ವಂಶಗಳು ಎಂದು ಬಣ್ಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಹಾನ್ ನಂತೆಯೇ, ಟಾಂಗ್ ಸಹ ತನ್ನ ವಿಶ್ವ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳನ್ನು ಪಶ್ಚಿಮ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣದೆಡೆಗೆ ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಹೊರಳುವ ಹಾಗೆ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸಿತ್ತು. ದೂರ ದೂರದ ದೇಶಗಳ ತನಕ ಚೀನಾದ ವ್ಯಾಪಾರ, ವಹಿವಾಟುಗಳು ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಎಲ್ಲೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ, ವಿದೇಶೀ ವ್ಯಾಪಾರಸ್ಥರೂ ಕೂಡ ಚೀನಾದಲ್ಲೇ ನೆಲೆಯೂರಿದ್ದರು.

ಸಮಾನ-ಭೂಮಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಎನ್ನುವ ಹೊಸ ಪದ್ಧತಿಯೊಂದು ಚೀನಾದ ಆಡಳಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಟಾಂಗ್ ಮನೆತನದ ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದುದು ಒಂದು ವಿಶೇಷ. ಈ ಪದ್ಧತಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸಮನಾಗಿ ಅವರವರ ಅಗತ್ಯಗಳಿಗನುಗುಣವಾಗಿ, ಯಾವ ಅಂತಸ್ತು, ಪ್ರತಿಷ್ಠೆಗಳ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿಲ್ಲದೇ, ಭೂಮಿಯನ್ನು ಹಂಚಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.

860ರಿಂದ ಈಚೆಗಷ್ಟೇ, ಟಾಂಗ್ ರಾಜಮನೆತನವು ಆಂತರಿಕ ವಿರೋಧ, ಕಲಹಗಳಿಂದಾಗಿ ಮತ್ತು ನಾನ್ಜ್ಹಾವೋ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ದಕ್ಷಿಣದೆಡೆಗೆ ಕಳಿಸಿ, ಅವನತಿಯ ಹಾದಿ ಹಿಡಿದದ್ದು. ಮತ್ತೊಬ್ಬ ಮಹಾಸೇನಾನಿ ಹುಆಂಗ್ ಚಾವೋ ಸುಮಾರು 200,000 ಪ್ರಜೆಗಳನ್ನು ಕೊಂದು, ಗುಅಂಗ್ ಝೌ ಅನ್ನು 879ರಲ್ಲಿ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಇಷ್ಟಲ್ಲದೆಯೇ, ಅಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದ ವಿದೇಶೀ ವ್ಯಾಪಾರಸ್ಥರ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ನೆಲೆಗಟ್ಟನ್ನೂ ಸಹ ಅತಿಕ್ರಮಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. 880ರ ಕೊನೆಕೊನೆಗೆ ಲುವೊಯಾಂಗ್ ನು ಆತನಿಗೆ ಶರಣಾಗಿಬಿಡುತ್ತಾನೆ. 881ರ ಜನವರಿ 5ರಂದು, ಹುಆಂಗ್ ಚಾವೋ ಚಾಂಗನ್ ಅನ್ನು ಜಯಿಸುತ್ತಾನೆ. ಕ್ಸಿಜಾಂಗ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯು ಚೆಂಗ್ಡುವಿಗೆ ಪಲಾಯನ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಅಲ್ಲಿ, ಹುವಾಂಗ್ ನು ಹೊಸದೊಂದು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ರಾಜ್ಯಭಾರಕ್ಕೆ ಮುಂದಾಗುತ್ತಾನೆ. ಅದೂ ಕೂಡ ಕ್ರಮೇಣ ಟಾಂಗ್ ಸೇನಾಬಲದವರಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಾಶವಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಅದರ ಬೆನ್ನಲ್ಲಿಯೇ ರಾಜಕೀಯ ನರಕವೊಂದು ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗುತ್ತದೆ.

ಐದು ರಾಜಮನೆತನಗಳು ಮತ್ತು ಹತ್ತು ರಾಜ್ಯಗಳು (ಕ್ರಿ.ಶ. 907–960)

Main article: Five Dynasties and Ten Kingdoms Period

ಟಾಂಗ್ ಮತ್ತು ಸಾಂಗ್ ಗಳ ನಡುವಿನ ರಾಜಕೀಯ ಬಿರುಕಿನ ಅವಧಿಯನ್ನೇ 'ಪಂಚವಂಶಗಳು ಮತ್ತು ದಶದೇಶಗಳ ಅವಧಿ' ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅರ್ಧ ಶತಮಾನ ಮಾತ್ರವಷ್ಟೇ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಈ ರಾಜ್ಯಗಳ ಅವಧಿಯು 907ರಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭಗೊಂಡು 960ರಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು. ಇಷ್ಟು ಸಣ್ಣ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಚೀನಾ ಹಲವಾರು ರೀತಿಯಿಂದ ಬಹು-ರಾಜ್ಯ ದೇಶವೆನಿಸಿಕೊಂಡಿತ್ತು. ಉತ್ತರ ಚೀನಾದ ಹೃದಯ ಭಾಗವಾದ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಶಾಹೀ ಹಿಡಿತದಲ್ಲಿದ್ದ, ಮುಖ್ಯವಾದ ಐದು ಆಡಳಿತಗಳು ಒಂದಾದ ನಂತರ ಒಂದರಂತೆ ಅತೀ ಶೀಘ್ರ ಸಮಯದಲ್ಲಿಯೇ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಬಂದು ನಶಿಸಿಹೋದವು. ಇದೆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಇನ್ನೂ ಹತ್ತು ಸದೃಢ ಆಡಳಿತಗಳು ದಕ್ಷಿಣ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಚೀನಾದ ಕೆಲ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದುದರಿಂದ ಅದನ್ನು ದಶರಾಜ್ಯಗಳ ಅವಧಿ ಎಂದೂ ಕೂಡ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಸಾಂಗ್, ಲಿಯಾವ್, ಜಿನ್ ಮತ್ತು ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಕ್ಸಿಯಾ ರಾಜಮನೆತನಗಳು (ಕ್ರಿ.ಶ. 960–1234)

ಹೋಂವರ್ಡ್ ಅಕಸರ್ಡ್ಸ್ ಇನ್ ವಿಂಡ್ ಎಂಡ್ ರೇನ್, ಲಿ ದಿ ಯಾವ್ರಿಂದ, 12ನೆ ಶತಮಾನ

Main articles: Song Dynasty; Liao Dynasty; Western Xia; and Jin Dynasty, 1115-1234

Further information: History of the Song Dynasty

ಸುಮಾರು 960ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಸಾಂಗ್ ಮನೆತನದವರು ಬಹುತೇಕ ಚೀನಾದ ಮೇಲೆ ರಾಜಕೀಯ ಹಿಡಿತ ಸಾಧಿಸುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗುತ್ತಾರೆ. ಕೈಫೆಂಗ್ (ಈಗಿನ ಬೀಜಿಂಗ್) ಎಂಬಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿಕೊಂಡು, ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಸಮೃದ್ಧಿಯಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದ ಆಡಳಿತವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ. ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ, ಖಿಟಾನ್, ಲಿಯಾವೊ ರಾಜಮನೆತನದವರು ಮಂಚೂರಿಯ (ಈಗಿನ ಮಂಗೋಲಿಯ)ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಚೀನಾದ ಕೆಲ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಆಡಳಿತ ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ. 1115ರಲ್ಲಿ ಜುರ್ಚೆನ್ ಹಾಗೂ ಜಿನ್ ರಾಜಮನೆತನಗಳು ಸ್ವತಂತ್ರ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಾಗಿ ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ಬಂದು 10ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಲಿಯವೋ ವಂಶವನ್ನೇ ಧ್ವಂಸ ಮಾಡಿಬಿಡುತ್ತಾರೆ. ಈ ಮಧ್ಯೆ, ಈಗಿನ ವಾಯುವ್ಯ ಚೀನಾದ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳಾದ ಗಾನ್ಸು, ಶಾಂಕ್ಸಿ ಮತ್ತು ನಿಂಗ್ಕ್ಸಿಯಾಗಳು ಒಗ್ಗೂಡಿ, ಆಗಿರುವ ಪಶ್ಚಿಮ ಕ್ಸಿಯಾ ವಂಶವನ್ನು ತಂಗುಟ್ ಬುಡಕಟ್ಟಿನವರು ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಮನೆತನವು 1032ರಿಂದ 1227ವರೆಗೆ ಆಡಳಿತ ನಡೆಸುತ್ತದೆ.

ಜಿನ್ ರಾಜಮನೆತನವು ಉತ್ತರ ಚೀನಾದ ಮೇಲೆ ಮತ್ತು ಸಾಂಗ್ ಮನೆತನದವರ ಕೈಫೆಂಗ್ ನ ಮೇಲೆ ಹಿಡಿತ ಸಾಧಿಸಿ, ತನ್ನ ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನು ಹಾಂಗ್ ಝೌ ಗೆ ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತದೆ. (杭州) ದಕ್ಷಿಣದ ಸಾಂಗ್ ಮನೆತನವು ಸಹ ಜಿನ್ ವಂಶದವರನ್ನು ತನ್ನ ಮಹಾಪ್ರಭುಗಳು ಎಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ಅತ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಹಿಂಸೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತದೆ. ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಚೀನಾ, ಸಾಂಗ್, ಜಿನ್ ಮತ್ತು ತಂಗುಟ್ ಪಶ್ಚಿಮ ಕ್ಸಿಯಾ ವಂಶಗಳ ನಡುವೆ ಹಂಚಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಉತ್ತರದ ಭಾಗದಿಂದ ತಾನು ಅನುಭವಿಸಿದ ಸೇನಾ ಒತ್ತಡಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ದಕ್ಷಿಣ ಸಾಂಗ್ ಮನೆತನವು ಉತ್ತಮ ತಾಂತ್ರಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಬಣ್ಣಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು, ಗನ್ ಪೌಡರ್ ನ ಬಳಕೆ, ಆಯುಧಗಳ ಬಳಕೆಗೆ ಕೂಡ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗುವುದಲ್ಲದೆ, 1161ರಲ್ಲಿ ಯಂಗ್ತ್ಸೀ ನದಿಯ ದಂಡೆಯಲ್ಲಿ ಜರುಗುವ, ತಂಗ್ದಾವೋ ಯುದ್ಧ ಮತ್ತು ಕೈಶಿ ಯುದ್ಧಗಳಲ್ಲಿ, ಜಿನ್ ಮನೆತನದವರ ವಿರುದ್ಧ ಸಾಂಗ್ ರಾಜಮನೆತನದವರ ಸೇನಾ ವಿಜಯಗಳಲ್ಲಿ ಬಹು ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಇನ್ನೂ ಮುಂದುವರೆದಂತೆ, ಚೀನಾದ ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲ ಶಾಶ್ವತ ನೌಕಾ ನೆಲೆಯ ಸ್ಥಾಪನೆ ಮತ್ತು ಸೇವೆ ಆರಂಭಗೊಂಡದ್ದು 1132ರಲ್ಲಿ, ದಿಂಘಯಿಯ ಅಡ್ಮಿರಲ್ ಕಚೇರಿಯಲ್ಲಿ. ಇದು ನಡೆದದ್ದು ಸಾಂಗ್ ಮನೆತನದ ರೆನ್ಝಾಂಗ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ.

ಚೀನಾದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿಯೇ ಸಾಂಗ್ ರಾಜಮನೆತನವನ್ನು ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರ ಜ್ಞಾನಗಳು ಉತ್ತುಂಗದಲ್ಲಿದ್ದ ಅವಧಿ ಎಂದು ಬಣ್ಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿಯೇ ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಆಡಳಿತ-ಬುದ್ಧಿಜೀವಿಗಳಾದ ಸು ಸಾಂಗ್ (1020–1101) ಮತ್ತು ಶೇನ್ ಕುವೋ (1031–1095) ಅವರು ಇದ್ದದ್ದು. ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಆಸ್ಥಾನಿಕ ಒಳ ಪಿತೂರಿಗಳು, ರಾಜಕೀಯ ದ್ವೇಷಗಳು, ಆಡಳಿತಾಧಿಕಾರಿಗಳ ಮತ್ತು ಮಡಿವಂತಿಕೆಯ ಪಂಡಿತರುಗಳ ನಡುವೆ, ಕ್ರಮವಾಗಿ ವಾಂಗ್ ಅಂಶಿ ಮತ್ತು ಸಿಮಾ ಗುಆಂಗ್ ರ ನಡುವೆ ಹೊಗೆಯಾಡುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತಿದ್ದವು. 13ನೆಯ ಶತಮಾನದ ನಡುವೆ ಮತ್ತು ಕೊನೆಯ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಚೀನೀಯರು, ಝು-ಕ್ಸಿ ಹುಟ್ಟು ಹಾಕಿದ್ದ ನಿಯೋ-ಕನ್ಫ್ಯುಶಿಯನ್ ತತ್ವವನ್ನು ಅನುಸರಿಸ ತೊಡಗಿದ್ದರು. ಸಾಂಗ್ ಮನೆತನದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಸಾಹಿತ್ಯ ರಚನೆಗಳಾದುವು. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಜಿಜ್ಹಿ ತಾಂಗ್ ಜಿಯಾನ್ ಕೂಡ ಮುಖ್ಯವಾದುದು. ಕಲೆ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳು ಉನ್ನತವಾಗಿದ್ದವು. ತುಂಬಾ ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣವಾದ ಆಚರಣೆಗಳಾದ ನದಿಯ ದಂಡೆಯ ಮೇಲೆ ಕಿಂಗ್ ಮಿಂಗ್ ಉತ್ಸವ ಮತ್ತು ನೋಮ್ಯಾಡ್ ಕೊಳಲಿನ ನಾದದ 18 ಗೀತೆಗಳ ಗಾಯನ , ಇವಿಷ್ಟೂ ಅಲ್ಲದೆ, ಸರ್ವಶ್ರೇಷ್ಠ ಬುದ್ಧಚಿತ್ರಕಲಾವಿದರಾದ ಲಿನ್ ಟಿಂಗುಇ ಗಳು ಮುಖ್ಯವಾದುವು.

ಯುವಾನ್ ರಾಜಮನೆತನ (ಕ್ರಿ.ಶ. 1271–1368)

Main article: Yuan Dynasty

ಯಂಗ್ ಗುಇ ಫೇಯಿ ಕುದುರೆ ಹತ್ತುತ್ತಿರುವುದು, ಕ್ಸಿಯನ್ ಕ್ಸುವನ್ (ಕ್ರಿ.ಶ. 1235-1305)

ಜುರ್ಚೆನ್ ಜನಾಂಗದವರಿಂದ ಸ್ಥಾಪಿತವಾಗಿದ್ದ ಜಿನ್ ಮನೆತನವನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದ ನಂತರ ಮಂಗೋಲರು ದಕ್ಷಿಣದೆಡೆಗೆ ಸಾಗಿ, ಅಲ್ಲಿ ಸಾಂಗ್ ಮನೆತನದವರನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ದೀರ್ಘವೂ ಹೀನಾಯವೂ ಆದ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸೋಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿಯೇ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಬೆಂಕಿ ಆಯುಧಗಳು ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿರುತ್ತವೆ. ಯುದ್ಧಾನಂತರದ ಅವಧಿಯನ್ನು ನಂತರ ಪ್ಯಾಕ್ಸ್ ಮಂಗೋಲಿಕಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮಾರ್ಕೋ ಪೋಲೋ ಮೊದಲಾದ ಸಾಹಸಪ್ರವೃತ್ತಿಯ ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯರು ಯೂರೋಪಿನಿಂದ ಚೀನಾದವರೆಗೂ ಪ್ರವಾಸ ಮಾಡಿ, ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಚೀನಾದ ಅಚ್ಚರಿಗಳನ್ನು ಯೂರೋಪಿಗೂ ವರದಿ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಯುವಾನ್ ರಾಜಮನೆತನದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬಗೆಯ ಪಂಗಡಗಳು ಹುಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ: ಮೊದಲನೆಯದು ಬೆಂಗಾಡಿನಲ್ಲೇ ಉಳಿಯಬಯಸಿದ ಮಂಗೋಲರ ಒಂದು ಗುಂಪು ಮತ್ತು ಚೀನಾದ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವ ನಿರ್ಧಾರ ಮಾಡಿದ ಮಂಗೋಲರ ಇನ್ನೊಂದು ಗುಂಪು.

ಚೀನಾದ ರೀತಿ-ನೀತಿ, ರಿವಾಜುಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಇರಾದೆಯಿದ್ದ, ಜೆಂಘಿಸ್ ಖಾನನ ಮೊಮ್ಮಗ ಕುಬ್ಲಾಯಿ ಖಾನ್ ನು ಯುವಾನ್ ರಾಜಮನೆತನವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತಾನೆ. ಬೀಜಿಂಗ್ ನಗರವನ್ನು ತನ್ನ ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಇಡೀ ಚೀನಾವನ್ನು ಆಳಿದ ಮೊದಲ ಮನೆತನವೆಂದರೆ ಯುವಾನ್ ಮನೆತನ. ಯಾನ್ ಯುನ್ ನ ಹದಿನಾರು ಆಡಳಿತ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಬೀಜಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಲಿಯವೋದ ವಶಕ್ಕೆ ಕ್ರಿ.ಶ. 938ರಲ್ಲೇ ಒಪ್ಪಿಸಿಬಿಡಲಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೂ ಮುನ್ನ ಅದು ಇಡೀ ಚೀನಾವನ್ನ ಯಾವತ್ತೂ ಆಳದ ಜಿನ್ ರಾಜವಂಶದವರ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತೆಂಬುದನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಬಹುದು.

ಖಚಿತ ಮಾಹಿತಿಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಮಂಗೋಲರ ದಾಳಿಗೂ ಮೊದಲು ಚೀನಾದಲ್ಲಿದ್ದ ಜನವಸತಿಯ ಸಂಖ್ಯೆ ಸುಮಾರು ೧೨೦ ದಶಲಕ್ಷಗಳಷ್ಟು. ಆದರೆ, 1279ರ 1300 ಜನಗಣತಿಯ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಆ ಸಂಖ್ಯೆ ಮುಟ್ಟಿದ್ದು ಕೇವಲ 60 ದಶಲಕ್ಷ ಜನರನ್ನ. 14ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಭೀಕರ ಸೋಂಕು ರೂಗಗಳಾದ ಪ್ಲೇಗ್, ಕಪ್ಪುಸಾವು (ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಡೆತ್)ಗಳಿಂದಾಗಿ ಚೀನಾದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಸರಿಸುಮಾರು 30 ಪ್ರತಿಶತಃ ಜನರು ಬಲಿಯಾದ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ.

ಮಿಂಗ್ ರಾಜಮನೆತನ (ಕ್ರಿ.ಶ. 1368–1644)

Main article: Ming Dynasty

Further information: History of the Ming Dynasty and Tibet during the Ming Dynasty

ಮಾಜೀ ಶು ವಂಶದ ಆಸ್ಥಾನ ಮಹಿಳೆಯರು - ಮಿಂಗ್ ಕಲಾವಿದ ಟಾಂಗ್ ಯಿನ್ (1470-1523)

ಮಿಂಗ್ ವಂಶದ ರೂವಾರಿ ಹಾಂಗ್ ವು ಚಕ್ರವರ್ತಿ

ಒಂದು ಶತಮಾನದಷ್ಟು ಕಾಲ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿದ್ದ ಯುವಾನ್ ಮನೆತನದ ಆಳ್ವಿಕೆಯುದ್ದಕ್ಕೂ ಮಂಗೋಲರ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೆ ಒಂದು ರೀತಿಯ ಮೃದು ಧೋರಣೆಗಳೇ ತುಂಬಿಕೊಂಡಿದ್ದವು. ತೀರಾ 1340ರಿಂದೀಚೆಗೆ, ಮೇಲಿಂದ ಮೇಲೆ ಸಂಭವಿಸಿದ ಪರಿಸರ ವಿಕೋಪಗಳಿಂದಾಗಿ, ರೈತಾಪಿ ಜನರು ರೊಚ್ಚಿಗೆದ್ದು ದಂಗೆಯೇಳುವಂತಾಗಿತ್ತು. ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ 1368ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಮಿಂಗ್ ವಂಶದವರಿಂದ ಯುವಾನ್ ಮನೆತನವು ಧ್ವಂಸ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿತು.

ಕೂಲಿಕಾರರ ಹೆಚ್ಚಳದಿಂದ ಮತ್ತು ವಿಭಾಗೀಕರಣದಿಂದ, ನಗರೀಕರಣವೂ ಹೆಚ್ಚತೊಡಗಿತು. ನಾನ್ಜಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಬೀಜಿಂಗ್ ನಂತಹ ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಖಾಸಗಿ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಕಡೆಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚು ಒತ್ತು ನೀಡತೊಡಗಿದವು. ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ, ಕಾಗದ, ಸಿಲ್ಕ್, ಹತ್ತಿ ಮತ್ತು ಪಾರ್ಸಲೆನ್ ಕಚ್ಚಾವಸ್ತುಗಳ ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು ಬೆಳೆಯತೊಡಗಿದವು. ಇಷ್ಟಾದರೂ, ಬಹುತೇಕ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪುನರುತ್ಪತ್ತಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ನಗರ ಕೇಂದ್ರಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕಂಡು ಬರುತ್ತಿದ್ದವು. ನಗರ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಆಹಾರ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಅದರಲ್ಲೂ, ಕೆಲ ನಿತ್ಯದ ಅತ್ಯಗತ್ಯ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಾಗಿದ್ದ ಪಿನ್ನುಗಳು ಮತ್ತು ಎಣ್ಣೆಯನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತಿದ್ದವು.

ಅಪರಿಚಿತರ ಬಗೆಗಿನ ಭೀತಿ (ಕ್ಸಿನೋಫೋಬಿಯ) ಮತ್ತು ಪ್ರಖ್ಯಾತ, ನೂತನ ನಿಯೋ-ಕನ್ಫ್ಯುಶಿಯನಿಸ್ಮ್ ನ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿದ್ದ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಮಿಂಗ್ ಮನೆತನದ ಆಳ್ವಿಕೆಯಡಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಚೀನಾ ದೇಶವು ಏಕಾಂಗಿಯಾಗಿಯಂತೂ ಇರಲಿಲ್ಲ. ವಿಶ್ವವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ಹೊರಜಗತ್ತಿನೊಂದಿಗಿನ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಜಪಾನ್ ದೇಶದೊಂದಿಗಿನ ಇತರ ಸಂಪರ್ಕಗಳು ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿದವು. ಜ್ಹೆಂಗ್ ಹೇ ನ ನೇತೃತ್ವದ ಮಹಾಯಾನದಲ್ಲಿ ಚೀನಾದ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಹಿಂದೂಮಹಾಸಾಗರವನ್ನು ದಾಟಿಕೊಂಡು, ಪೂರ್ವ ಆಫ್ರಿಕಾವನ್ನು ತಲುಪುತ್ತಾರೆ.

ಯುವಾನ್ ಮನೆತನದ ರೂವಾರಿ ಝೂ ಯುವಾನ್ ಝಾಂಗ್ ಅಥವಾ ಹಾಂಗ್-ವು ವಾಣಿಜ್ಯ ವ್ಯಾಪಾರದಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಆಸಕ್ತಿ ಇದ್ದ, ಮತ್ತು ಕೃಷಿಯಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಆದಾಯ, ಲಾಭಗಳನ್ನು ತೆಗೆಯುವ ಆಲೋಚನೆಗಳಿದ್ದ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಪ್ರಾಯಶಃ ವೃತ್ತಿ ಮೂಲದಿಂದ ಆತನೊಬ್ಬ ಕೃಷಿಕನಾಗಿದ್ದುದೂ ಕೂಡಾ ಮಿಂಗ್ ಆಡಳಿತವು ವ್ಯವಸಾಯಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆದ್ಯತೆ ಕೊಡಲು ಕಾರಣವಿರಬಹುದು ಎನಿಸುತ್ತದೆ. ಅದೇ, ಸಾಂಗ್ ಮತ್ತು ಮಂಗೋಲಿಯನ್ ಮನೆತನಗಳಲ್ಲಿ, ಈ ಚಿತ್ರಣ ಕಂಡು ಬರದೇ, ಅವರ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸಿನ ಕೆಲಸಗಳನ್ನೇ ನಂಬಿರುತ್ತಾರೆ. ಸಾಂಗ್ ಮತ್ತು ಮಂಗೋಲಿಯನ್ನರ ಕಾಲದ ನಿಯೋ-ಫ್ಯೂಡಲ್ ಜಮೀನುದಾರತ್ವದ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಮಿಂಗ್ ಆಡಳಿತಾವಧಿಯ ಹೊತ್ತಿಗಾಗಲೇ ವಾಪಾಸು ಕಸಿದುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಜಮೀನು, ತೋಟ ಮೊದಲಾದವುಗಳನ್ನು ಕಾನೂನುರೀತ್ಯಾ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡು, ಸರಕಾರವೇ ಅವುಗಳನ್ನು ವಿಂಗಡಿಸಿ, ಗುತ್ತಿಗೆ ಕೊಡುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ. ಖಾಸಗೀ ಜೀತ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಯೋಂಗ್-ಲಿ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯ ನಿಧನದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಸ್ವತಂತ್ರ, ಕೃಷಿಮಾಲೀಕರುಗಳು ಚೀನಾದ ಕೃಷಿ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಧನೆ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ಈ ಕೆಲ ಕೃಷಿ ಕಾನೂನುಗಳು, ಚೀನಾ ದೇಶವು ಹಿಂದಿನ ರಾಜರುಗಳ, ಮನೆತನಗಳ ಆಡಳಿತ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅನುಭವಿಸುತ್ತಲೇ ಬಂದಿದ್ದ, ಬಡತನ, ಕ್ಷಾಮಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲನ ಮಾಡುತ್ತವೆ.

ಮಿಂಗ್ ಚೀನಾ ಯಾನ್ಗಲ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ

ಮಿಂಗ್ ಮನೆತನವು ಅತ್ಯಂತ ಸದೃಢ ಮತ್ತು ಸಂಕೀರ್ಣ ಕೇಂದ್ರ ಆಡಳಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಅದು ಇಡೀ ರಾಜ್ಯವನ್ನೇ ಒಗ್ಗೂಡಿಸಿ, ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಝು ಯುವಾನ್ ಝಾಂಗ್ ನು ತುಂಬಾ ಅವಶ್ಯವೆನಿಸಿದ್ದ, ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಸೆಕ್ರೆಟರೀಸ್ (内阁) ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದ, ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಸಹಕಾರದೊಂದಿಗೆ, ಆಡಳಿತ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರೂ, ಆತನ ಆಳ್ವಿಕೆ ಹೆಚ್ಚು ನಿರಂಕುಶವಾದುದಾಗಿತ್ತು. ಈ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು, ಸ್ಮಾರಕ ಸಂಬಂಧೀ ಅರ್ಜಿಗಳನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಅಧಿಕಾರಶಾಹೀ ಕಾಗದಪತ್ರಗಳ, ಲಿಖಿತ ಅಹವಾಲುಗಳ, ಅಧಿಕಾರಕ್ಕಾಗಿ ಅನುಮೋದನಾ ಪತ್ರಗಳ, ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಶಾಹೀ ಹುಕುಮುಗಳ ಮುಂತಾದವುಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರೀತಿಯ ತೆರಿಗೆ ದಾಖಲೆಗಳು ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಕೆಲಸಗಳಲ್ಲಿ, ಚಕ್ರವರ್ತಿಗೆ ಸಹಕಾರ ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಮಿಂಗ್ ಮನೆತನದವರ ಈ ಅಧಿಕಾರಶಾಹೀ ಬುದ್ಧಿಯೇ ಮುಂದೆ ಅವರನ್ನು ಸಮಾಜದ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಮುಕ್ತವಾಗಿ ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಅವಕಾಶ ಕೊಡದೆ, ಕ್ರಮೇಣ ಆ ಸಂತತಿಯೇ ನಶಿಸಿ ಹೋಯಿತು.

ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಯಂಗ್-ಲೇ ಯು ತನ್ನ ಜೊತೆಗಾರ ಅರಸರಿಗೆ ಅವರವರ ರಾಯಭಾರಿಗಳನ್ನು ಕಪ್ಪಕಾಣಿಕೆಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಚೀನಾಕ್ಕೆ ಕಳಿಸುವಂತೆ ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಅವರನ್ನೆಲ್ಲ ಒಂದುಗೂಡಿಸಿಕೊಂಡು ಚೀನಾದ ಸರಹದ್ದುಗಳನ್ನು ವಿಸ್ತಾರಗೊಳಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಶ್ರಮ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ನಾಲ್ಕು ನಾಲ್ಕು ದೊಡ್ಡ ದೊಡ ಹಡಗುಸ್ಥಂಭಗಳಿರುವ, 1500ಟನ್ ಭಾರ ಹೊರುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಬಹು ದೊಡ್ಡ ನೌಕಾ ಪಡೆಯೂ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಒಂದು ದಶಲಕ್ಷ ಸೈನಿಕರ ಪದಾತಿದಳವೂ, (ಕೆಲ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಇದು 1.9 ದಶಲಕ್ಷ) ತಯಾರಾಗುತ್ತದೆ. ೨೦ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಚೀನಾ ಸೈನ್ಯವು ವಿಯೆಟ್ನಾಂನ್ನು ಜಯಿಸಿ, ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಚೀನಾ ನೌಕಾಬಲವು ಚೀನಾದ ಸಮುದ್ರಗಳನ್ನು ದಾಟಿ, ಹಿಂದೂ ಮಹಾ ಸಾಗರವನ್ನು ಕೂಡ ಬಳಸಿಕೊಂಡು, ಸಮುದ್ರ ಮಾರ್ಗವಾಗಿ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಕಡಲ ತೀರವನ್ನು ತಲುಪುತ್ತಾರೆ. ಚೀನಾ ಪೂರ್ವ ಟರ್ಕಿಸ್ತಾನ್ ನ ಬೆಂಬಲವನ್ನೂ ಗಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಏಶಿಯಾದ ಹಲವಾರು ಕಡಲಸಂಬಂಧೀ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಂದ ಚೀನಾದ ಚಕ್ರವರ್ತಿಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಕಪ್ಪಕಾಣಿಕೆಗಳು ಹರಿದು ಬರುತ್ತವೆ. ಸ್ವದೇಶೀ ಹಾಗೂ ಅಂತರರಾಜ್ಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳ ಪೈಕಿ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಕೆನಾಲ್ ಅನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮುಂದೆ ಅಂತರಿಕ ವ್ಯಾಪಾರ ವಹಿವಾಟುಗಳಿಗೆ ಇದು ಹೆಚ್ಚಿನ ಅನುಕೂಲ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ಪ್ರತೀ ವರ್ಷಕ್ಕೆ 100,000ಟನ್ ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಲು ಚೀನಾ ಸಮರ್ಥವಾಗುತ್ತದೆ. ಚಲನೆಯ ತತ್ವವನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಹಲವಾರು ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಪ್ಯಾಲೆಸ್ ಖ್ಯಾತಿಯ ಬೀಜಿಂಗ್ ನಲ್ಲಿ ಈಗಿರುವ ಫಾರ್ಬಿಡನ್ ಸಿಟಿಯ ಸಧ್ಯದ ವೈಭವ ಆಗ ನಿರ್ಮಿತವಾದದ್ದು. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿಯೇ, ದಕ್ಷಿಣ ಚೀನಾದ ಬಹುತೇಕ ಸದೃಢತೆಯಾ ಶೋಷಣೆ ಮತ್ತು ದುರ್ಬಳಕೆಯಾದದ್ದು. ಕೃಷಿಕರು ಹೊಸ ಹೊಸ ಬೆಳೆಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯತೊಡಗುತ್ತಾರೆ. ಪಾರ್ಸಲೆನ್ ಮತ್ತು ಹತ್ತಿ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು ತಲೆಯೆತ್ತತೊಡಗುತ್ತವೆ.

1449ರಲ್ಲಿ ಎಸೆನ್ ತಾಯಿಸಿಯು ಒಯಿರಟ್ ಮಂಗೋಲ್ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಉತ್ತರ ಚೀನಾದ ಮೇಲೆ ಕೈಗೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಆ ಮೂಲಕ, ಟುಮು ವಂಶದ ಜ್ಹೆಂಗ್ಟಾಂಗ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿಯುತ್ತಾನೆ. 1542ರಲ್ಲಿ ಮಂಗೋಲರ ನಾಯಕ ಅಲ್ತಾನ್ ಖಾನ್ ಎಂಬುವನು ಉತ್ತರ ಚೀನಾದ ಗಡಿಭಾಗವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡು ಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾನೆ.

1550ರ ಹೊತ್ತಿಗಂತೂ ಬೀಜಿಂಗ್ ನ ಉಪಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳನ್ನು ಕೂಡ ಅವನು ತಲುಪಿಬಿಡುತ್ತಾನೆ. ಇದಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ, ಚೀನಾ ದೇಶಕ್ಕೆ ಜಪಾನೀ ಕಡಲುಗಳ್ಳರು ನೈಋತ್ಯ ಭಾಗದ ಕಡಲತೀರಕ್ಕೆ ದಾಳಿ ಮಾಡುವುದನ್ನು ತಡೆಯುವ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯೂ ಇತ್ತು. ಈ ಕಡಲುಗಳ್ಳರನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ಜೆನ್ಯುಗಲ್ ಕಿ ಜಿಗುಅಂಗ್ ಪಾತ್ರ ಹೆಚ್ಚಿನದು. ಜಿಯಾಜಿಂಗ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದ, ಪ್ರಾಕೃತಿಕ ವಿಕೋಪಗಳಲ್ಲೇ ಅತ್ಯಂತ ಭಯಾನಕವಾದ ಭೂಕಂಪವೆಂದರೆ ಶಾಂಕ್ಸಿ ಭೂಕಂಪ. 1556ರಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದ ಈ ಭೀಕರ ಭೂಕಂಪದ ದುರಂತದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 830,000 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಜನ ಜೀವ ತೆರಬೇಕಾಯಿತು.

ವಿದೇಶೀ ದಾಳಿಕೋರರಿಂದ ರಕ್ಷಣೆಯ ಸಲುವಾಗಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಚೀನಾದ ಮಹಾಗೋಡೆಯ ಕಡೆಯ ಹಂತದ ಕಟ್ಟುವಿಕೆ ಆಗಿದ್ದು ಮಿಂಗ್ ರಾಜವಂಶದವರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ. ಮಿಂಗ್ ಮನೆತದವರಿಗೂ ಸಾಕಷ್ಟು ಮೊದಲೇ ಚೀನಾ ಮಹಾಗೋಡೆಯ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿದ್ದರೂ, ಬಹುತೇಕ ಮುಕ್ತಾಯದ ಮತ್ತು ರಿಪೇರಿ ಕೆಲಸಗಳು ಜರುಗಿದ್ದು ಮಿಂಗ್ ಅರಸರ ಅವಧಿಯಲ್ಲೇ. ಇವತ್ತಿನ ಗೋಡೆಯ ಸ್ವರೂಪದ ಮುಖ್ಯ ನಿರ್ಮಾತೃಗಳೆಂದರೆ ಮಿಂಗ್ ಅರಸರುಗಳು. ಇಟ್ಟಿಗೆಯ ಮತ್ತು ಅಮೃತಶಿಲೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕೆಲಸವನ್ನು ವಿಸ್ತಾರಗೊಳಿಸಲಾಗಿತ್ತು; ಗಡಿಯಾರ ಗೋಪುರಗಳನ್ನು ಮರುವಿನ್ಯಾಸ ಮಾಡಿ ಕಟ್ಟಲಾಗಿತ್ತು; ಫಿರಂಗಿಗಳನ್ನು ಅವುಗಳ ಉದ್ದಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ನಿಲ್ಲಿಸಲಾಗಿತ್ತು.

ಕಿಂಗ್ ರಾಜಮನೆತನ (ಕ್ರಿ.ಶ. 1644–1911)

ಪೆಕಿನ್ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪಡೆಯೊಂದಿಗೆ ಗೌರವ ಸ್ವೀಕಾರ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ರಾಯಭಾರಿ (ಮಕರ್ಟ್ನೆ)ಜೇಮ್ಸ್ ಗಿಲ್ಲರಿ ರಚಿಸಿ, ಕೆತ್ತಿಸಿರುವುದು, ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1792ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿತ.

1892ರಲ್ಲಿ ಕಿಂಗ್ ಚೀನಾದ ಉಪ ಪ್ರಾಂತ್ಯ

Main article: Qing Dynasty

ಮಂಚೂಸ್ ವಂಶದವರಿಂದ ಸೋಲುಂಡ ಬಳಿಕ ಕಡೆಯ ಹಾನ್ ಚೀನಾ ಮನೆತನವಾಗಿದ್ದ ಮಿಂಗ್, ಕಿಂಗ್ ರಾಜಮನೆತನದವರಿಗೆ (1644–1911) ಅಧಿಕಾರದ ಗದ್ದುಗೆಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಕೊಡಲೇಬೇಕಾಯಿತು ಮಂಚೂಸರು ಮೊದಲು ಜುರ್ಚೆನ್ ಜನಾಂಗದವರೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಯಾವಾಗ ಬೀಜಿಂಗ್ 1644ರಲ್ಲಿ ಲಿ ಜೈಚೆಂಗ್ ಒಕ್ಕಲಿಗ ಹೋರಾಟಗಾರರಿಂದ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲ್ಪಟ್ಟಿತೋ, ಕಡೆಯ ಮಿಂಗ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯಾಗಿದ್ದ ಚೊಂಗ್ಜೆನ್ ನು ಆತ್ಮಹತ್ಯೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಇದಾದ ನಂತರ ಮಂಚು ಮನೆತನದವರು ಮಿಂಗ್ ನ ಗೆಂಗುಯಲ್ ವು ಸಂಗುಯಿಯೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಬೀಜಿಂಗ್ ನ ಮೇಲಿನ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಇದೆ ಮುಂದೆ ಕಿಂಗ್ ಮನೆತನದವರ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಚೀನಾ ಆಡಳಿತದ ಕನ್ಫ್ಯುಷಿಯನ್ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಮಂಚು ವಂಶದವರು ತಮ್ಮ ಪ್ರಾಪರ್ ಚೀನಾ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.

ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ, ಮಂಚು ಜನರು ಹಾನ್ ಚೀನೀ ಜನರನ್ನು ಕ್ಯು ಆರ್ಡರ್ ಪದ್ಧತಿಯ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮ ವಿಶೇಷ ಕ್ಯು ಕೇಶವಿನ್ಯಾಸ, ಉಡುಗೆ ತೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ಅನುಕರಿಸುವಂತೆ ಮತ್ತು ಅನುಸರಿಸುವಂತೆ ಆಗ್ರಹಕ್ಕೊಳಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹಾನ್ ನವರ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಉಡುಗೆಯಾಗಿದ್ದ ಹಾನ್ಫು ವಿನ ಜಾಗಕ್ಕೀಗ ಮಂಚು-ವಿನ್ಯಾಸದ ಕಿಪಾವೋ ಬ್ಯಾನ್ನರಮೆನ್ ಉಡುಗೆ ಮತ್ತು ಟ್ಯಾಂಗ್ ಝುವಾಂಗ್ ಗಳು ಕಾಲಿಟ್ಟಿವೆ. ಕಾಂಗ್ಸ್ಕಿ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯು ಚೀನಾದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಆಗಿನ ಕಾಲಕ್ಕೆ ತಕ್ಕುನಾಗಿ ಸಮಗ್ರವಾಗಿಯೂ, ಸಮಕಾಲೀನವಾಗಿಯೂ, ಅತ್ಯುತ್ಕೃಷ್ಟವಾದ ಮತ್ತು ಸಂಪೂರ್ಣವಾದ ಪದಕೋಶವೊಂದರ ರಚನೆಗೆ ಆದೇಶ ಕೊಡುತ್ತಾನೆ. ಕಿಂಗ್ ಮನೆತನವು ಎಂಟು ಬಾವುಟಗಳು ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ಮೂಲಭೂತ ಸೇನಾಡಳಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುವ ಲಾಂಛನವೊಂದರ ರಚನೆಗೂ ಮುಂದಾಗುತ್ತದೆ. ಬಾವುಟ ಮಾಡುವ ಕೂಲಿಕಾರರಿಗೆ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಾಪಾರ ಅಥವಾ ಕೈಕೆಲಸಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸದಂತೆ ನಿರ್ಬಂಧ ಹೇರಲಾಗಿತ್ತು. ಈ ಸ್ಥಿತಿಯಿಂದ ಹೊರಬರಲು ಅವರು ಅರ್ಜಿಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಇಷ್ಟಾದರೂ ಅವರನ್ನು ತುಂಬಾ ಘನವಂತಿಕೆಯಿಂದ ಗುರುತಿಸಿ, ಅಗತ್ಯ ಅನುಕೂಲಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಡಲಾಗಿತ್ತು. ವಾರ್ಷಿಕ ಪಿಂಚಣಿ, ಜಮೀನು ಮತ್ತು ಬಟ್ಟೆ ಮೊದಲಾದ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಕೂಡ ಒದಗಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.

ಫ್ರೆಂಚ್ ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯಂಗ್ಯ ಚಿತ್ರ 1890 ರಷ್ಟು ಹಳೆಯದು ಯುಕೆ, ಜರ್ಮನಿ, ರಷಿಯ, ಫ್ರಾನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಜಪಾನ್ ಗಳ ನಡುವೆ ಭಾಗವಾಗಿರುವ ಚೀನಾದ ಪೈ ನಕ್ಷೆಯ ಪ್ರತಿಬಿಂಬ

ಮುಂದಿನ ಅರ್ಧ ಶತಮಾನದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಮಿಂಗ್ ಮನೆತನದವರ ಹಿಡಿತದಲ್ಲೇ ಇದ್ದ ಯುನ್ನಾನ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಈಗ ಕಿಂಗ್ ವಂಶಸ್ಥರೇ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳತೊಡಗಿದರು. ಜೊತೆಗೆ, ತಮ್ಮ ಪ್ರಭಾವದ ವಲಯವನ್ನು ಕ್ಸಿನ್ ಜಿಯಾಂಗ್, ಟಿಬೆಟ್ ಮತ್ತು ಮಂಗೋಲಿಯ ಗಳ ಮೇಲೂ ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಕ್ರಮೇಣ ಹತ್ತೊಂಬತ್ತನೆಯ ಶತಮಾನದ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಕಿಂಗ್ ನ ಹಿಡಿತ ಸಡಿಲಗೊಂಡು ಅದು ದುರ್ಬಲವಾಗತೊಡಗಿತು. ಓಪಿಯಂನ್ನು ಮಾರುವುದರ ಮೂಲಕ ಚೀನಾದ ಜೊತೆಗೆ ವ್ಯಾಪಾರ ಸಂಬಂಧ ಕುದುರಿಸುವ ಹುನ್ನಾರದಲ್ಲಿದ್ದ ಬ್ರಿಟನ್ನಿಗೆ ಚೀನಾದ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಶಾಹೀ ಪ್ರತಿಬಂಧಕ ನಿಯಮಗಳು ಓಪಿಯಂ ಅನ್ನು ರಫ್ತು ಮಾಡಬೇಕೆನ್ನುವ ಅದರ ಆಸೆಗೆ ತಣ್ಣೀರೆರೆಚುತ್ತವೆ. ಹಾಗೆ ಶುರುವಾದ ವಿರೋಧ ಕಡೆಗೆ 1840ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಓಪಿಯಂ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಮುಂದೆ 1842ರಲ್ಲಿ ನಾನ್ಕಿಂಗ್ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕುವ ಮೂಲಕ ಹಾಂಗಕಾಂಗ್ ನ್ನು ಬ್ರಿಟನ್ನಿಗೆ ಬಿಟ್ಟುಕೊಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಟಯಿಪಿಂಗ್ ರೆಬೇಲ್ಲಿಯನ್ (1851–1864) ಎನ್ನುವುದು ಚೀನಾದ ಬಹುದೊಡ್ಡ ಚಳುವಳಿ. ಚೀನಾದ ಮೂರನೇ ಒಂದು ಭಾಗವು ಟೈಪಿಂಗ್ ತಿಯಂಗೋ ಎನ್ನುವ ಮೇಲ್ನೋಟಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಕ್ರಿಷ್ಟಿಯನ್ ಸಮುದಾಯದಂತೆ ತೋರುತ್ತಿದ್ದ, 'ಸ್ವರ್ಗದ ಅರಸು' ಎಂದೇ ಹೆಸರಾಗಿದ್ದ ಹಾಂಗ್ ಕ್ಸಿಕ್ವ್ಯಾನ್ ನ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಚಳುವಳಿಯಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಹದಿನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳ ಅನಂತರವೇ ಪೂರ್ತಿಯಾಗಿ ಟೈಪಿನ್ಗ್ಸ್ ಜನರು ಕಡೆಗೂ ಹತ್ತಿಕ್ಕಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದು. 1864ರಲ್ಲಿ ಮೂರನೇ ನಾನ್ಕಿಂಗ್ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಟೈಪಿಂಗ್ ಸೇನೆಯು ನಾಶವಾದದ್ದು. 15ವರ್ಷಗಳ ಬಂಡಾಯದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದ ಸಾವುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಸುಮಾರು 20ದಶಲಕ್ಷಗಳು.

ಇದರೊಟ್ಟಿಗೆ, ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆಯೇ, ಭೌತಿಕವಾಗಿ ಕೂಡ ಈ ಬಂಡಾಯಗಳು ಮಾನವ ಜೀವಗಳನ್ನೂ ಬಲಿತೆಗೆದುಕೊಂಡವು. ಈ ಬಂಡಾಯದ ಯುದ್ಧಗಳಲ್ಲಿ, ಮುಖ್ಯವಾದವುಗಳೆಂದರೆ, ಪುಂತಿ-ಹಕ್ಕಾ ಬುಡಕಟ್ಟು ಯುದ್ಧಗಳು, ನಿಯೇನ್ ಚಳುವಳಿ, ಮುಸ್ಲಿಂ ಚಳುವಳಿ, ಪಾನ್ಥಾಯ್ ಚಳುವಳಿ ಮತ್ತು ಬಾಕ್ಸರ್ ಚಳುವಳಿ. ಕಿಂಗ್ ಮನೆತನದವರು ಬಲವಂತವಾಗಿ ಸಹಿ ಹಾಕಿದ ಅಥವಾ ಒಪ್ಪಿಗೆ ಕೊಟ್ಟ ಬಂಡಾಯದ ಅಥವಾ ತಾರತಮ್ಯದ ಒಪ್ಪಂದಗಳ್ಯಾವುವೂ ಅವರು ಮನಃಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಮಾಡಿದವುಗಳಲ್ಲ. ಹಲವು ಕೋನಗಳಿಂದ ಈ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿದಾಗ, 19ನೆಯ ಶತಮಾನ ತಂದೊಡ್ಡಿದ ಯಾವುದೇ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಉಂಟಾದ ಅಸಮರ್ಥತೆಯನ್ನು ಮುಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಅವರು ಈ ಒಪ್ಪಂದಗಳ ಮೊರೆ ಹೋಗಿರಬಹುದು ಎನಿಸುತ್ತದೆ.

1860ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಕಿನ್ ರಾಜಮನೆತನವು ಬೆಲೆಕಟ್ಟಲಾಗದ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಗಳ ಜೀವಗಳನ್ನೇ ಒತ್ತೆಯಿಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಕಿಂಗ್ ರಾಜಮನೆತನದ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹತೆಯನ್ನೇ ಪರೀಕ್ಷೆಗೆ ಒಡ್ಡಿತಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ, ಸ್ಥಳೀಯ ಸೇನಾಪಡೆಗಳು ಆಕ್ರಮಣಕ್ಕೆ ತೊಡಗುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ಮುಖಾಂತರ ಆಯಾ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳ ನಾಯಕರುಗಳು ಮತ್ತು ಸಮಾಜದ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳೆನಿಸಿಕೊಂಡವರು ಸೇನಾಧಿಪತಿಗಳ ಆಳ್ವಿಕೆಯು ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬರುವುದಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತಾರೆ. ಸ್ವಯಂಬಲಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಯ ಚಳುವಳಿಯ ಮೂಲಕ ಆಧುನಿಕತೆಯನ್ನು ಎದುರಿಸಹೊರಟ ಕಿಂಗ್ ಮನೆತನದ ಅರಸು ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಗುವಾನ್ಗ್ಕ್ಸು ಅನೇಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಎದುರು ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಅದರೂ, ಕಡೆಗೆ, ಮಹಾರಾಣಿ ದೋವಾಗರ್ ಸಿಕ್ಸಿಯು ಚಳುವಳಿಕಾರ ಗುವಂಗ್ಗ್ಕ್ಸು ವನ್ನು ಮಾನಸಿಕವಾಗಿ ಅಸ್ವಸ್ಥನೆಂಬ ನೆಪದಲ್ಲಿ ಸೆರೆಮನೆಗೆ ಹಾಕಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಮಹಾರಾಣಿ ದೋವಾಗರ್ ಕೆಲ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿಗಳ ಬೆಂಬಲದೊಂದಿಗೆ ದಿಢೀರ್ ಸೇನಾ ದಾಳಿಯೊಂದನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಿ, ತುಂಬಾ ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿ ಯುವ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿಸಿ, ಅಲ್ಲಿನ ಆಡಳಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಬೇರುಸಮೇತ ಕಿತ್ತು ಹಾಕುತ್ತಾಳೆ. ಆದರೆ, ವಿಪರ್ಯಾಸವೆಂದರೆ ಆಕೆಯ ಸಾವಿಗೆ ಒಂದು ದಿನ ಮೊದಲಷ್ಟೇ ಗುವಾನ್ಗ್ಕ್ಸು ಸಾವನ್ನಪ್ಪುತ್ತಾನೆ. (ಆತನ ಸಾವಿಗೆ ಸಿಕ್ಸಿಯು ವಿಷವನ್ನು ತಿನ್ನಿಸಿದ್ದೆ ಕಾರಣವೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.) ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ಅವ್ಯವಹಾರ, ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ, ಸಿನಿಕತೆ ಮತ್ತು ಸರ್ವಾಧಿಕಾರದ ಕುಟುಂಬ ಕಲಹಗಳು, ಚೀನಾದ ಸೇನಾಡಳಿತವನ್ನು ಯಾವುದಕ್ಕೋ ಪ್ರಯೋಜನವಿರದಂತೆ ಮಾಡಿಬಿಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಕಿಂಗ್ ಮನೆತನದ ನ್ಯೂ ಆರ್ಮೀಸ್ ಅತ್ಯಂತ ಸುಲಭವಾಗಿ ಸಿನೋ ಫ್ರೆಂಚ್ ಯುದ್ಧ (1883-1885)ದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸಿನೋ-ಜಪಾನೀಸ್ ಯುದ್ಧ (1894-1895)ದಲ್ಲಿ ಸೋಲು ಕಾಣುತ್ತದೆ.

20ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ, ದಿ ಬಾಕ್ಸರ್ ರೆಬೆಲ್ಲಿಯನ್ ಉತ್ತರ ಚೀನಾವನ್ನು ಅಕ್ಷರಶಃ ನಡುಗಿಸಿಬಿಡುತ್ತದೆ. ಇದೊಂದು ಸಂಪ್ರದಾಯಬದ್ಧ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಶಾಹೀ ವಿರೋಧೀ ಚಳುವಳಿಯಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಚೀನಾ ತನ್ನ ಹಳೆಯ ಮಾದರಿಗಳಿಗೆ ಮರಳಲು ಕಾರಣವಾಗಿತ್ತು. ಪ್ರಾಯಶಃ ಮಹಾರಾಣಿ ದೋವಾಗರಳು ಅಧಿಕಾರದ ಮೇಲೆ ಸದಾ ತನ್ನ ಹಿಡಿತವಿರಲಿ ಎಂದು ಬಯಸುತ್ತಿದ್ದುದರಿಂದಲೇ ಬೀಜಿಂಗ್ ನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ ಬಾಕ್ಸರ್ ವಂಶದವರನ್ನೂ ಸೋಲಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಇದಕ್ಕುತ್ತರವಾಗಿ, ಎಂಟು ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಒಕ್ಕೂಟವು ಪರಿಹಾರ ಯಾತ್ರೆ ಕೈಗೊಂಡು ಚೀನಾವನ್ನು ಅತಿಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡುದಲ್ಲದೆ, ವಿದೇಶೀ ದೂತಾವಾಸಗಳನ್ನು ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡಿತು. ಬ್ರಿಟಿಶ್, ಜಪಾನೀಸ್, ರಷಿಯ, ಇಟಲಿ, ಜರ್ಮನ್, ಫ್ರೆಂಚ್, ಅಮೇರಿಕ, ಮತ್ತು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಬಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಒಕ್ಕೂಟವು, ಬಾಕ್ಸರ್ ಗಳನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ, ಕಿಂಗ್ ಸರಕಾರವು ಮತ್ತಷ್ಟು ರಿಯಾಯತಿ ಕೊಡಬೇಕೆಂದು ಆಗ್ರಹಿಸಿತು.

ಆಧುನಿಕ ಯುಗ

ಚೀನಾ ಗಣರಾಜ್ಯ

Main article: History of the Republic of China

ಸುಧಾರಣೆಗೊಳ್ಳಲು ಸದಾ ನಿರಾಸಕ್ತನಾಗಿದ್ದ ಕಿಂಗ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯ ನಿರ್ಜೀವ ಆಡಳಿತ ಮತ್ತು ಚೀನಾದ ದುರ್ಬಲತೆ ನೋಡಿ ನೋಡಿ ಬೇಸತ್ತಿದ್ದ ಯುವ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು, ಸೇನಾಧಿಕಾರಿಗಳು, ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು - ಮುಂತಾದವರು ಸೂನ್ ಯಾತ್-ಸೆನ್ ರ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ವಿಚಾರಗಳಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತರಾಗಿ, ಕಿಂಗ್ ರಾಜಮನೆತನದ ದುರ್ಬಲ ಆಡಳಿತ ಕೊನೆಯಾಗಲೇಬೇಕೆಂದು ಮತ್ತು ಸ್ವತಂತ್ರ ಚೀನಾ ಗಣರಾಜ್ಯವೊಂದು ನಿರ್ಮಾಣವಾಗಬೇಕೆಂದು ಪಣ ತೊಟ್ಟರು.

ಚೀನಾ ಗಣರಾಜ್ಯದ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ಮತ್ತು ಮೊದಲ ಅಧ್ಯಕ್ಷ, ಸುನ್ ಯತ್-ಸೇನ್

1910ರಲ್ಲಿ ಚೀನಾದಲ್ಲಿ ಜೀತ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ಕೈ ಬಿಡಲಾಯಿತು.

ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಕ ಸೇನಾಡಳಿತವಾಗಿದ್ದ ವುಚಾಂಗ್ ನ ಉದಯವು 1911ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 10ರಂದು ವುಹನ್ ನಲ್ಲಿ ಆರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಚೀನಾ ಗಣರಾಜ್ಯದ ಹಂಗಾಮಿ ಸರಕಾರವು 1912ರ ಮಾರ್ಚ್ 12ರಂದು, ಸುನ್ ಯಾತ್ ಸೇನ್ ರ ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆಯಲ್ಲಿ, ನಾನ್ಜಿಂಗ್ ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಆದರೆ, ಸುನ್ ಅವರು ಒತ್ತಾಯಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು, ಕಿಂಗ್ ಆಡಳಿತದ ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿಯೂ, ನ್ಯೂ ಆರ್ಮಿಯ ನಾಯಕರೂ ಆಗಿದ್ದ ಯುವಾನ್ ಶಿಕಯ್ ಅವರಿಗೆ ಹಸ್ತಾಂತರಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ಈ ಸಂದರ್ಭಕ್ಕೆ ಹಿನ್ನೆಲೆಯೂ ಇತ್ತು. ಒಪ್ಪಂದದ ಪ್ರಕಾರ, ಆಡಳಿತವನ್ನು ಕಿಂಗ್ ಅರಸು ಮನೆತನದ ಕಡೆಯ ಚಕ್ರವರ್ತಿಗೆ ಹಸ್ತಾಂತರಿಸಬೇಕು ಎನ್ನುವ ಮಾತಿನಂತೆ ಈ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಲಾಗಿತ್ತು. (ಈ ನಿರ್ಧಾರದ ಬಗ್ಗೆ ಸುನ್ ಅವರಿಗೆ ಅಸಮಾಧಾನಗಳೂ, ಪಶ್ಚಾತ್ತಾಪವೂ ಇದ್ದವು) ವರ್ಷಗಳು ಉರುಳಿದಂತೆಲ್ಲ, ಯುವಾನ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮತ್ತು ಹಂಗಾಮಿ ಶಾಸನಸಭೆಗಳನ್ನು ರದ್ದುಪಡಿಸಲು ಮುಂದಾಗುತ್ತಾನೆ. ತನ್ನನ್ನು ತಾನೇ 1915ರಲ್ಲಿ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯೆಂದು ಘೋಶಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಯುವಾನ್ ನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಶಾಹೀ ಗುರಿಗಳು ಆತನ ಕೈಕೆಳಗಿನ ಅಧಿಕಾರಿವರ್ಗದವರಿಂದ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿರೋಧಕ್ಕೊಳಗಾಗುತ್ತವೆ. ಬಂಡಾಯದ ಫಲಗಳ ಕಲ್ಪನೆಯೊಂದಿಗೆ, ಆತ ಕಡೆಗೂ 1916ರಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರ ತ್ಯಜಿಸಬೇಕಾಗಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಅದೇ ವರ್ಷದ ಜೂನ್ ನಲ್ಲಿ ಆತ ಸಾವನ್ನಪ್ಪುತ್ತಾನೆ. ಆತನ ಸಾವಿನೊಂದಿಗೆ ಚೀನಾದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಗೆಯ ಅಧಿಕಾರ ಶೂನ್ಯ ಆವರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಇಡೀ ಗಣರಾಜ್ಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೇ ಬುಡಸಹಿತ ಅಲ್ಲಾಡಿಸಿ ಬಿಟ್ಟಂತಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಎಲ್ಲ ಸಂಗತಿಗಳು ಚೀನಾ, ಸೇನಾಧಿಪತ್ಯದ ಯುಗವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವುದಕ್ಕೆ ದಾರಿಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತವೆ. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ದೇಶದ ಬಹುತೇಕ ಭಾಗವನ್ನು ಅದಲು ಬದಲಾಗುವ ಹಾಗೂ ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕ ಮಿಶ್ರಪಕ್ಷಗಳ ಸೇನಾಧಿಕಾರಿಗಳೇ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.

1919ರಲ್ಲಿ, ಮೊದಲ ವಿಶ್ವಯುದ್ಧ ಮುಗಿಯಬೇಕೆಂಬ ವೆರ್ಸಲೆಸ್ ಒಪ್ಪಂದವು ಚೀನಾದ ಮೇಲೆ ಹೇರಿದ ನಿಯಮಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಮೇ ಫೋರ್ಥ್ ಮೂವ್ಮೆಂಟ್ ಚಳುವಳಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಶೀಘ್ರವೇ ಅದು ಚೀನಾದಲ್ಲಿನ ಆಂತರಿಕ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಗಳ ವಿರೋಧೀ ಚಳುವಳಿಯಾಗಿ ಮಾರ್ಪಟ್ಟುಬಿಡುತ್ತದೆ. ಚೀನಾ ಬುದ್ಧಿಜೀವಿಗಳ ನಡುವೆ ಇದ್ದ ಮುಕ್ತ ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ತತ್ವಗಳ ಬಗೆಗಿನ ಅಪನಂಬಿಕೆಯ ವಾತಾವರಣ ವಿವೇಚನೆಯ ಮೂಲ ಬೇರನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ, ಚೀನಾದಲ್ಲಿ ಎಡ ಮತ್ತು ಬಲಪಂಥಗಳ ನಡುವೆ ಬಗೆಹರಿಯಲಾಗದ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟುಗಳು ತಲೆದೋರುತ್ತವೆ. ಇದು ಮುಂಬರುವ ಶತಮಾನವಿಡೀ ಚೀನಾದ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಮೆಟ್ಟಿ ನಿಲ್ಲುತ್ತದೆ.

1920ರಲ್ಲಿ ಸುನ್ ಯಾತ್-ಸೇನ್ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಕ ತಳಪಾಯವೊಂದನ್ನು ದಕ್ಷಿಣ ಚೀನಾದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆ ಮೂಲಕ ಒಡೆದಂತಿದ್ದ ರಾಷ್ಟ್ರವನ್ನು ಪುನಃ ಜೋಡಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಸೋವಿಯೆಟ್ ರಶಿಯಾದ ಸಹಯೋಗದೊಂದಿಗೆ ಆತ ಫ್ಲೆದ್ಗ್ಲಿಂಗ್ ನೊಡನೆ ಹೊಂದಾಣಿಕೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಚೀನಾದ ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಕ್ಷವನ್ನು ಸೇರುತ್ತಾನೆ. 1925ರಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾನ್ಸರ್ ನಿಂದ ಸುನ್ ತೀರಿಕೊಂಡ ಮೇಲೆ, ಆತನ ಕೃಪಾಪೋಷಿತರಲ್ಲೊಬ್ಬರಾದ ಚಿಯಾಂಗ್ ಕೈ-ಶೇಕ್ ಕುವೊಮಿನ್ತಾಂಗ್ (ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪಕ್ಷ ಅಥವಾ KMT)ನ ಮೇಲೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಹಿಡಿತ ಸಾಧಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹಾಗೆಯೇ, ದಕ್ಷಿಣ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಚೀನಾವನ್ನು ನಾರ್ತ್ರನ್ ಎಕ್ಸ್ಪೆಡಿಶನ್ ಎಂಬ ಸೇನಾ ಚಳುವಳಿಯ ಆಳ್ವಿಕೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ತರುತ್ತಾರೆ. ಸೇನಾಬಲದ ಸಹಯೋಗದೊಂದಿಗೆ ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಚೀನಾದ ಸೇನಾಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದ ಮೇಲೆ, ಚಿಯಾಂಗ್ ನು ಉತ್ತರದ ಸೇನಾ ನಾಯಕರುಗಳ ಹೆಸರಿಗೆ ಮಾತ್ರವೇ ಇರುವ ಸ್ವಾಮಿನಿಷ್ಠೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಹವಣಿಸುತ್ತಾನೆ. 1927ರಲ್ಲಿ, ಚಿಯಾಂಗ್ ನು ಯನ್ನು CPCಯನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿ,ಅತ್ಯಂತ ನಿಷ್ಕಾರುಣವಾಗಿ CPC ಸೇನೆಯನ್ನು ಬೆಂಬತ್ತಿ ಹೋಗಿ, ಅದರೆಲ್ಲ ನಾಯಕರನ್ನು ಅವರ ದಕ್ಷಿಣ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳ ಸಮೇತ ವಶಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. 1934ರಲ್ಲಿ, ತಂತಮ್ಮ ಗುಡ್ಡಗಾಡು ಮೂಲಗಳಿಂದಲೇ ಬಡಿದೆಬ್ಬಿಸಿದವರಂತೆ ನುಗ್ಗಿ ಬರುವ ಚೀನಾ-ಸೋವಿಯೆಟ್ ಗಣರಾಜ್ಯದಂತಹ CPC ಬಲಗಳು ಚೀನಾದ ಈಶಾನ್ಯ ದಿಕ್ಕಿನ ಅತ್ಯಂತ ನಿರ್ಜನ ವಸಾಹತುವಿನ ಕಡೆಗೆ ಲಾಂಗ್ ಮಾರ್ಚ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತವೆ. ಅಲ್ಲಿ, ಯಾನನ್ ನ ಶಾಂಕ್ಸಿ ಪ್ರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಗೆರಿಲ್ಲಾ ಮೂಲವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತವೆ.

ಲಾಂಗ್ ಮಾರ್ಚ್ ನ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಮಾವೋ ಜೆಡಾಂಗ್ (ಮಾವೋ-ತ್ಸೆ-ತುಂಗ್)ಎಂಬ ಹೊಸ ನಾಯಕನ ನಿರ್ದೇಶನದಲ್ಲಿ ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟರು ಮತ್ತೆ ಹೊಸದಾಗಿ ಅಣಿಗೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಚೀನಾದ ಬಹುತೇಕ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಜಪಾನ್ 14ವರ್ಷಗಳ ತನಕ ಆಂತರಿಕವಾಗಿ ಇಲ್ಲವೇ ಬಾಹ್ಯವಾಗಿ ಆವರಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರೂ(1931–1945), KMT ಮತ್ತು CPCಗಳ ನಡುವಿನ ವೈಮನಸ್ಯ ವಿಷಮತೆಗೆ ತಿರುಗುತ್ತದೆ. 1937ರಲ್ಲಿ, ಸಿನೋ-ಜಪಾನೀ ಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ(1937-1945), ಚೀನಾದ ಎರಡು ಪಕ್ಷಗಳು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಒಂದು ಪಕ್ಷವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿಕೊಂಡು ಜಪಾನಿಗೆ ಎದಿರು ನಿಲ್ಲುತ್ತವೆ. ಇದು ಮುಂದೆ ಎರಡನೇ ವಿಶ್ವಯುದ್ಧದ ಭಾಗವಾಗುತ್ತದೆ. 1945ರಲ್ಲಿ, ಜಪಾನನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದ ನಂತರ, ಶಾಂತಿಯ, ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯ ಮಾತುಕತೆಗಳು ವಿಫಲವಾದ ನಂತರ KMT ಮತ್ತು CPC ಗಳ ನಡುವೆ ಮತ್ತೆ ಯುದ್ಧ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. 1949ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, CPC ಇಡೀ ಚೀನಾವನ್ನೇ ಆವರಿಸಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಗಮನಿಸಿ ಚೀನೀಯ ಸಿವಿಲ್ ವಾರ್

1945ರಲ್ಲಿ WWII ಕೊನೆಗೆ, ಸಂಪೂರ್ಣ ಸೋಲಿನ ಭಾಗವಾಗಿ, ಜಪಾನೀ ಸೇನಾಪಡೆಗಳು ತೈವಾನಿನಲ್ಲಿ ಚೀನಾ ಗಣರಾಜ್ಯದ ಸೇನಾಪಡೆಗಳಿಗೆ ಶರಣಾಗುತ್ತವೆ. ಆ ಮೂಲಕ ಚಿಯಂಗ್ ಕೈ-ಶೇಕ್ ನಿಗೆ ತೈವಾನಿನ ಮೇಲೆ ಸೂಕ್ತ ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮಕಾರೀ ನಿಯಂತ್ರಣದ ಅಧಿಕಾರ ನೀಡುತ್ತವೆ. 1949ರಲ್ಲಿ, ಯಾವಾಗ ಚಿಯಂಗ್ ನು ಮೇನ್ ಲ್ಯಾಂಡ್ ಚೀನಾದಲ್ಲಿ CPC ಬಲಗಳಿಂದ ಸೋಲುಂಡನೋ, ಅಲ್ಲಿಂದಾಚೆಗೆ ಅವನು ಅಳಿದುಳಿದ ತನ್ನ ಅಧಿಕಾರದೊಂದಿಗೆ, ಸಣ್ಣ ಸೇನಾ ತುಕಡಿಯೊಂದಿಗೆ ತೈವಾನ್ ಗೆ ಪಲಾಯನ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಅವನೊಂದಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ KMT ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಅದರ ಅಪಾರ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಬೆಂಬಲಿಗರು ಜೊತೆಗಿರುತ್ತಾರೆ.

1949ರಿಂದ ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ

ಇದನ್ನೂ ನೋಡಿ: People's Republic of China, Republic of China, Legal status of Taiwan, and Political status of Taiwan

1949 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1 ರಂದು cpc ಯ ಜಯದೊಂದಿಗೆ ಹಾಗೂ ಚೀನಾ ಜನತಂತ್ರ ದೇಶವೆಂಬ ಘೋಷಣೆಯೊಂದಿಗೆ, ತೈವಾನ್ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ಚೀನಾ ಮೇನ್ ಲ್ಯಾಂಡ್ ದಿಂದ ಬೇರ್ಪಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಿಂದ ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ, ಚೀನಾ ಗಣತಂತ್ರ ರಾಜ್ಯದಿಂದಲೇ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿದೆ. ಈ ಎರಡು ವಿರೋಧೀ ಪಕ್ಷಗಳ ನಡುವೆ ಯಾವೊಂದು ಶಾಂತಿ ಒಪ್ಪಂದವೂ ಜರುಗಿಲ್ಲ. 1949ರಿಂದ ಜನತಂತ್ರ ಹಾಗೂ ಗಣತಂತ್ರ ಚೀನಾದ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ತಿಳಿಯಬೇಕೆಂದರೆ, ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ದಿ ಪೀಪಲ್ಸ್ ರೆಪಬ್ಲಿಕ್ ಆಫ್ ಚೀನಾ. 1949 ರಿಂದ ಚೀನಾ ಗಣರಾಜ್ಯದ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ತೈವಾನ್ ನ ಮೇಲೆ ಚೀನಾದ ಗಣತಂತ್ರ (1949-ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ) ಎಂಬ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಗಮನಿಸಿ.

ಸರ್ಕಾರಗಳು ೧೯೪೯ ರಿಂದ ೨೦೧೮

• 1949ರಲ್ಲಿ ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್‌ ಪಕ್ಷ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಮೊದಲ 30 ವರ್ಷ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಮಾವೊ ಚಿಂತನೆಗಳು ಚೀನಾದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ರೂಪಿಸಿದವು.
• ನಂತರದ 30 ವರ್ಷ ಡೆಂಗ್ ಕ್ಸಿಯೋ ಪಿಂಗ್ ಅವರ ಸುಧಾರಣಾ ಚಿಂತನೆಗಳ ಮೇಲೆ ಚೀನಾ ಮುನ್ನಡೆದು ಅಗಾಧವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು.
• ಆನಂತರ 14 ಮಾರ್ಚಿ 2013 ರಲ್ಲಿ ಬಂದ ಕ್ಸಿ ಜಿನ್‌ ಪಿಂಗ್ ತನ್ನ ಪೂರ್ವಿಕರಿಗಿಂತ ಒಂದು ಹೆಜ್ಜೆ ಮುಂದಿಡುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಮುಂದಿಟ್ಟಿರುವ ಗುರಿ, 2049ರ ವೇಳೆಗೆ ಜಗತ್ತಿನ ಸೂಪರ್ ಪವರ್ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗುವುದು.ಇದಕ್ಕಾಗಿ 2018 ರಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಪೀಪಲ್ಸ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಪದವಿಗೆ ಇರುವ ಎರಡು ಅವಧಿಯ ನಿರ್ಬಂಧವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿತು. ಒಂದೊಮ್ಮೆ ಈ ಪ್ರಸ್ತಾವ ಚೀನಾದ ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಅನುಮೋದನೆಗೊಂಡರೆ 64 ವರ್ಷದ ಜಿನ್ ಪಿಂಗ್, ತಾವು ಇಚ್ಛಿಸಿದರೆ ಜೀವಿತಾವಧಿಯ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಚೀನಾದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಅಧಿಕಾರ ನಿರ್ವಹಿಸಬಹುದು.

ಸಾವಿರ ದೋಣಿಗಳಲ್ಲಿನ ಸಂಪತ್ತು ಪತ್ತೆ

• ಬೀಜಿಂಗ್‌: ನದಿಯಲ್ಲಿ 300 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಮುಳುಗಿದ್ದ ಹತ್ತು ಸಾವಿರಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಚಿನ್ನ ಮತ್ತು ಬೆಳ್ಳಿಯ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಚೀನಾದ ಪುರಾತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಪತ್ತೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಚಿನ್ನ, ಬೆಳ್ಳಿ ಮತ್ತು ಕಂಚಿನ ನಾಣ್ಯಗಳು, ಆಭರಣ ಹಾಗೂ ಕಡ್ಗ, ಭರ್ಜಿ, ಚಾಕು ಸೇರಿದಂತೆ ಕಬ್ಬಿಣದ ಆಯುಧಗಳು ದೊರೆತಿವೆ. ಬೆಳ್ಳಿ, ಚಿನ್ನದ ಪಾತ್ರೆ ಹಾಗೂ ಆಭರಣಗಳಲ್ಲಿನ ಕುಸುರಿ ಕೆತ್ತನೆ ಇಂದಿಗೂ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸಿಚುವಾನ್‌ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಪುರಾತತ್ವ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆಯ ನಿರ್ದೇಶಕ ಗಾವೋ ಡಾಲನ್‌ ತಿಳಿಸಿದರು. ಸಿಚುವಾನ್‌ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಮಿಂಜಿಯಾಂಗ್‌ ನದಿ ಹಾಗೂ ಜಿಂನ್‌ಜಿಯಾಂಗ್‌ ನದಿಯಲ್ಲಿ ಅಪಾರ ಸಂಪತ್ತು ದೊರೆತಿದೆ. ಉತ್ಖನನ ಏಪ್ರಿಲ್‌ ವರೆಗೂ ಮುಂದುವರಿಯುವುದಾಗಿ ತಜ್ಞರು ತಿಳಿಸಿದರು.
• 1,000 ದೋಣಿಗಳಲ್ಲಿ...:1646ರಲ್ಲಿ ನಾಯಕ ಝಾಂಗ್‌ ಕ್ಸಿಯಾನ್‌ಝಾಂಗ್‌ 1,000 ದೋಣಿಗಳ ಮೂಲಕ ದಕ್ಷಿಣದ ಕಡೆಗೆ ಸಂಪತ್ತು ಸಾಗಿಸುವಾಗ ಮಿಂಗ್‌ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಯೋಧರಿಂದ ಸೋಲು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾನೆ. ಈ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಹಣ ಹಾಗೂ ಬೆಲೆ ಬಾಳುವ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ದೋಣಿಗಳು ನದಿಯಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಡೆಯಾಗಿದ್ದವು.

ಇವನ್ನೂ ಗಮನಿಸಿ

• ಚೀನಾದ ಸೈನ್ಯಗಳು (ಪ್ರಿ-1911)
• ಚೀನಾದ ರಕ್ಷಾಕವಚ
• ಚೀನಾದ ಅನ್ವೇಷಣೆಗಳು
• ಚೀನಾದ ಚರಿತ್ರೆ
• ಚೀನಾದ ಸಾರ್ವಭೌಮತ್ವ
• ಚೀನಾದ ಅರ್ಥಿಕ ಇತಿಹಾಸ
• ಚೀನಾದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಜನಾಂಗೀಯ ಗುಂಪುಗಳು
• ಸಾರ್ವಭೌಮೀಯ ಚೀನಾದ ವಿದೇಶ ಸಂಬಂಧಗಳು
• ನಾಲ್ಕು ಮುಖ್ಯ ವೃತ್ತಿಗಳು
• ಹಾಂಕಾಂಗಿನ ಇತಿಹಾಸ
• ಚೀನಾದಲ್ಲಿ ಇಸ್ಲಾಂನ ಇತಿಹಾಸ
• ಮಾಕಾವ್ ನ ಇತಿಹಾಸ
• ಚೀನಾದಲ್ಲಿ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಇತಿಹಾಸ
• ಚೀನಾದ ಮಹಾರಾಜರುಗಳು
• ಚೀನಾದ ನಿಯೋಲಿಥಿಕ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳು
• ಚೀನಾದ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಗಳು
• ಚೀನಾದಿಂದ ಪ್ರಶಂಸೆ ಗಳಿಸಿದವರು
• ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಶಾಹೀ ಚೀನಾದ ಕೂಡುನದಿಗಳು
• ಚೀನಾದ ನೌಕಾ ಇತಿಹಾಸ
• ಚೀನಾದಲ್ಲಿ ಧರ್ಮ
• ಚೀನಾ ಇತಿಹಾಸದ ಕಾಲರೇಖೆ

ಗ್ರಂಥವಿವರಣ ಸೂಚಿ

ಭೂ ನಿರೀಕ್ಷಣೆಗಳು

• ಎಬಾರ್ಹಾರಡ್, ವೊಲ್ಫ್ರಂ ಅ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಚೈನಾ , (2005) 380ಪುಟಗಳು, ಪೂರ್ತಿ ಪುಸ್ತಕ ಅಂತರ್ಜಾಲದಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯ
• ಎಬ್ರೆ, ಪಟ್ರೀಸಿಯ ಬಕ್ಲಿ, ಅಂಡ್ ಕ್ವಾಂಗ್-ಚಿಂಗ್ ಲಿಯೂ. ದ ಕ್ಯಾಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಇಲ್ಲಸ್ಟ್ರೆಟೆಡ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಚೀನಾ (1999) 352 ಪುಟಗಳು ಆಯ್ದ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಸರ್ಚ್
• ಫೇರ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಜಾನ್ ಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಗೋಲ್ಡ್ ಮ್ಯಾನ್, ಮೆರ್ಲೆ ಚೀನಾ: ಅ ನ್ಯೂ ಹಿಸ್ಟರಿ 2ನೆ ಆವೃತ್ತಿ ಹಾರ್ವರ್ಡ್ ಯು. ಪ್ರೆಸ್, (2006). 640 ಪುಟಗಳು

ಆಯ್ದ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಸರ್ಚ್

• ಗರ್ನೆಟ್ ಜಾಕ್ಸ್, ಜೆ.ಆರ್. ಫಾಸ್ಟರ್ ಮತ್ತು ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಹಾರ್ಟ್ಮನ್ ಅ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಚೈನಾಸ್ ಸಿವಿಲಿಸೇಶನ್ (1996),

ಏಕಸಂಪುಟ ಆವೃತ್ತಿಯೆಂದು ಖ್ಯಾತಿಯಿರುವ ಅನ್ವೇಷಣ ಗ್ರಂಥ ಆಯ್ದ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಸರ್ಚ್

• ಸು, ಇಮ್ಮ್ಯನುಅಲ್ ಚುಂಗ್-ಯು ದ ರೈಸ್ ಆಫ್ ಮಾಡರ್ನ್ ಚೀನಾ 6ನೆ ಪ್ರಕಟಣೆ (ಆಕ್ಸ್ ಫಾರ್ಡ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್,1999),

ವಿಸ್ತೃತ ಪ್ರಸಾರವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ಗ್ರಂಥ 1644-1999, 1136ಪುಟಗಳು ಆಯ್ದ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಸರ್ಚ್

• ಹುವಾಂಗ್, ರೆ ಚೀನಾ - ಅ ಮ್ಯಾಕ್ರೋ ಹಿಸ್ಟರಿ (1997) 335 ಪು

ಒಂದು ಪ್ರಬುದ್ಧ ವಿಸ್ತೃತ ಅಧ್ಯಯನ, ಪ್ರಾರಂಭಿಕ ಓದುಗರಿಗಲ್ಲ. http://www.questia.com/library/book/china-a-macro-history-by-ray-huang.jsp ಆನ್ಲೈನ್ ಎಡಿಶನ್ ಫ್ರಂ ಕ್ವೆಸ್ಚಿಯ

• ಕೀ ಜಾನ್ ಚೀನಾ: ಅ ಹಿಸ್ಟರಿ (2009), 642 ಪು
• ಲಟೋರೆಟ್, ಕೆನ್ನೆತ್ ಸ್ಕಾಟ್ ದ ಡೆವಲಪ್ಮೆಂಟ್ ಆಫ್ ಚೀನಾ (1917) 273ಪುಟಗಳು

ಪೂರ್ತಿ ಪುಸ್ತಕ ಅಂತರ್ಜಾಲದಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯ

• ಮೈಕೆಲ್, ಫ್ರಾನ್ಜ್ ಚೀನಾ ಥ್ರೋ ದಿ ಎಜಸ್: ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಅ ಸಿವಿಲೈಸೇಷನ್ (1986). 278ಪು; [http://www.questia.com/library/book/china-through-the-ages-history-of-a-civilization-by-franz-michael.jsp

ಆನ್ಲೈನ್ ಎಡಿಶನ್ ಫ್ರಂ ಕ್ವೆಸ್ಚಿಯ

• ಮೋಟೆ, ಫ್ರೆಡ್ರಿಕ್ W. ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಚೀನಾ , 900–1800

ಹಾರ್ವರ್ಡ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್ 1999, 1,136ಪುಟಗಳು, ದಿ ಅಥಾರಿಟೆಟಿವ್ ಟ್ರೀಟ್ಮೆಂಟ್ ಆಫ್ ಸಾಂಗ್, ಮಿಂಗ್, ಮತ್ತು ಕಿನ್ ಡಿನ್ಯಾಸ್ತೀಸ್; ಆಯ್ದ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಸರ್ಚ್

• ಪರ್ಕಿನ್ಸ್, ಡೋರೋತಿ ಎನ್ಸೈಕ್ಲೋಪೆಡಿಯ ಆಫ್ ಚೀನಾ: ಡಿ ಎಸ್ಸೆನ್ಶಿಯಲ್ ರೆಫೆರೆನ್ಸ್ ಟು ಚೀನಾ, ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ

ಫ್ಯಾಕ್ಟ್ಸ್ ಆನ್ ಫೈಲ್, 1999. 62ಪುಟಗಳು ಆಯ್ದ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಸರ್ಚ್

• ರಾಬರ್ಟ್ಸ್ J.A.G. ಅ ಕನ್ಸೈಸ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಚೀನಾ ಹಾರ್ವರ್ಡ್ ಯು. ಪ್ರೆಸ್, 1999. 341 ಪು.
• ಶೋಪ್ಪಾ, ಆರ್. ಕೀತ್. ದಿ ಕೊಲಂಬಿಯ ಗೈಡ್ ಟು ಮಾಡರ್ನ್ ಚೀನಾ ಹಿಸ್ಟರಿ ಕೊಲಂಬಿಯ ಯು. ಪ್ರೆಸ್. 2000. 356ಪು. [http://www.questia.com/library/book/the-columbia-guide-to-modern-chinese-history-by-r-keith-schoppa.jsp

ಆನ್ಲೈನ್ ಎಡಿಶನ್ ಫ್ರಂ ಕ್ವೆಸ್ಚಿಯ

• ಸ್ಪೆನ್ಸ್, ಜೊನಾಥನ್ ಡಿ. ದಿ ಸರ್ಚ್ ಫಾರ್ ಮಾಡರ್ನ್ ಚೀನಾ (1999), 876ಪು; 1644 ರಿಂದ 1990ರವರೆಗೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾಗಿ, ವಿಸ್ತೃತವಾಗಿ ರಚನೆಯಾದಂತಹ ಗ್ರಂಥ; ಆಯ್ದ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಸರ್ಚ್

[http://www.questia.com/read/98946348 ಕಂಪ್ಲೀಟ್ ಎಡಿಶನ್ ಆನ್ಲೈನ್ ಎಟ್ Questia

• ವೆನ್, ಹಾನ್ಸ್ ವ್ಯಾನ್ ಡೆ ಎಡಿಶನ್ ವಾರ್ ಫೇರ್ ಇನ್ ಚಿನಾಸ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಇ.ಜೆ. ಬ್ರಿಲ್, 2000. 456ಪು

ಆನ್ಲೈನ್ ಎಡಿಶನ್

• ವಾಂಗ್, ಕೆ-ವೆನ್, ಎಡಿಶನ್ ಮಾಡರ್ನ್ ಚೀನಾ: ಎನ್ ಎನ್ಸೈಕ್ಲೋಪೀಡಿಯ ಆಫ್ ಹಿಸ್ಟರಿ, ಕಲ್ಚರ್, ಎಂಡ್ ನ್ಯಾಶನಲಿಸ್ಮ್ ಗಾರ್ಲ್ಯಂಡ್, 1998. 442ಪುಟಗಳು
• ರೈಟ್, ಡೇವಿಡ್ ಕರ್ಟಿಸ್. ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಚೀನಾ (2001) 257ಪು; ಆನ್ಲೈನ್ ಎಡಿಶನ್
• ಫುಲ್ ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಆಫ್ ಓಲ್ಡರ್ ಹಿಸ್ಟರೀಸ್ (ಪ್ರಿ 1923)

ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸ

• ಚಾಂಗ್, ಕ್ವಾಂಗ್-ಚಿ ದಿ ಆರ್ಕಿಯಾಲಜಿ ಆಫ್ ಎನ್ಸಿಯೆಂಟ್ ಚೀನಾ , ಏಲ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್, 1986
• 9000 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆಯೇ. ಚೀನಾದ ಹೆನನ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಜಿಯಾಹುವಿನಲ್ಲಿ ಬುರುಗು ಬರಿಸುವಿಕೆಯಿಂದ ಪಾನೀಯದ ಆವಿಷ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಸೇವನೆ ಡಾ. ಪ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ ಈ ಮ್ಯಾಕ್ ಗವರ್ನ್, ಪೆನಿಸಿಲ್ವೇನಿಯ ಪ್ರಾಚ್ಯ-ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಮತ್ತು ಸಿಬ್ಬಂದಿ, ಚೀನಾ, ಗ್ರೇಟ್ ಬ್ರಿಟನ್ ಮತ್ತು ಜರ್ಮನಿ.
• ಚೀನಾದ ಆದಿಮಾನವರನ್ನು ಕುರಿತಾದ ಅಧ್ಯಯನ ಶಾಸ್ತ್ರ - ಮ್ಯಾಗ್ನೆಟೋಸ್ಟ್ರಟಿಗ್ರಾಪ್ಫಿಕ್ - ರಿಕ್ಸಿಯಾಂಗ್ ಝು, ಜ್ಹಿಷೆಂಗ್ ಯಾನ್, ರಿಚರ್ಡ್ ಪೊಟ್ಸ್, ಕೆನ್ನೆತ್ ಎ. ಹಾಫ್ಮನ್. [೧]
• ದ ಡಿಸ್ಕವರಿ ಆಫ್ ಅರ್ಲಿ ಪಾಟರಿ ಇನ್ ಚೀನಾ - ಝಾಂಗ್ ಚಿ, ಡಿಪಾರ್ಟ್ಮೆಂಟ್ ಆಫ್ ಆರ್ಕಿಯಾಲಜಿ, ಪೀಕಿಂಗ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ, ಚೀನಾ [೨]

ಶಾಂಗ್ ರಾಜ ಮನೆತನ

• ಡ್ಯುರಂಟ್, ಸ್ಟೀಫನ್ ಡಬ್ಲ್ಯೂ. ದಿ ಕ್ಲೌಡಿ ಮಿರರ್: ಟೆನ್ಶನ್ ಎಂಡ್ ಕನ್ಫ್ಲಿಕ್ಟ್ ಇನ್ ದ ರೈತಿಂಗ್ಸ್ ಆಫ್ ಸಿಮಾ ಕಿಯಾನ್ (1995)

ಹ್ಯಾನ್ ರಾಜಮನೆತನ

• ಡೆ ಕ್ರೆಸ್ಪಿಗ್ನಿ , ರಾಫೆ 1972. ದ ಚಿಯಾಂಗ್ ಬಾರ್ಬರಿಯನ್ಸ್ ಎಂಡ್ ದ ಎಂಪೈರ್ ಆಫ್ ಹಾನ್: ಅ ಸ್ಟಡಿ ಇನ್ ಫ್ರಂಟಿಯರ್ ಪಾಲಿಸಿ ಪೇಪರ್ಸ್ ಎನ್ ಫಾರ್ ಈಸ್ಟರ್ನ್ ಹಿಸ್ಟರಿ 16, ಆಸ್ಟ್ರೆಲಿಯನ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಕ್ಯಾನ್ಬೆರ್ರಾ
• ಡೆ ಕ್ರೆಸ್ಪಿಗ್ನಿ, ರಾಫೆ 1984 ಉತ್ತರ ಫ್ರಂಟಿಯರ್ ದಿ ಪಾಲಿಸೀಸ್ ಎಂಡ್ ಸ್ಟ್ರಾಟೆಜಿಸ್ ಆಫ್ ದ ಲೇಟರ್ ಹಾನ್ ಎಂಪೈರ್

ರಾಫೆ ಡೆ ಕ್ರೆಸ್ಪಿಗ್ನಿ  1984 ಫ್ಯಾಕಲ್ಟಿ ಆಫ್ ಏಶಿಯನ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ  ಕ್ಯಾನ್ಬೆರ್ರಾ 

• ಡೆ ಕ್ರೆಸ್ಪಿಗ್ನಿ, ರಾಫೆ 1989 ನಂತರದ ಹಾನ್ ರಾಜಮನೆತನದವರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣ ಚೀನಾ

"ದಕ್ಷಿಣದ ಸೇನಾಧಿಕಾರಿಗಳು ಗ್ರಂಥದ ಮೊದಲ ಅಧ್ಯಾಯ: ದ ಫೌಂಡೆಶನ್ ಎಂಡ್ ಅರ್ಲಿ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ದಿ ತ್ರೀ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್" ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಆಫ್ ವು , ರಾಫೆ ಡೆ ಕ್ರೆಸ್ಪಿಗ್ನಿ, ಅಷಿಯನ್ ಸ್ಟಡೀಸ್ ಮೊನೋಗ್ರಾಫ್ಸ್ ಗ್ರಂಥದಿಂದ. ನ್ಯೂ ಸಿರೀಸ್ ನಂ.16 ಫ್ಯಾಕಲ್ಟಿ ಆಫ್ ಅಷಿಯನ್ ಸ್ಟಡೀಸ್, ದಿ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ, ಕ್ಯಾನ್ಬೆರ್ರಾ 1989) [೩]

• ಡೆ ಕ್ರೆಸ್ಪಿಗ್ನಿ, ರಾಫೆ 1996. ನಂತರದ ಹಾನ್ ಸೇನಾ ಆಡಳಿತ: ಎನ್ ಔಟ್ಲೈನ್ ಆಫ್ ದ ಸೇನಾ ಅಡ್ಮಿನಿಸ್ಟ್ರೆಶನ್ ಆಫ್ ದಿ ಲೇಟರ್ ಹಾನ್ ಎಂಪೈರ್ ರಾಫೆ ಡೆ ಕ್ರೆಸ್ಪಿಗ್ನಿ 189ರಿಂದ ೨೨೦ರವರೆಗಿನ ನಂತರದ ಹಾನ್ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ಹುಯಾನ್ ಮತ್ತು ಲಿಂಗ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿಗಳ ಆಡಳಿತದ ಪರಿಚಯದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ, ಸಿಮಾ ಗುಯಾಂಗ್ ರಚಿಸಿರುವ ಜಿಜ್ಹಿ ತಾಂಗ್ಜಿಯಾನ್ ನ 59 ಮತ್ತು 69ನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯಗಳಲ್ಲಿ, ರಾಫೆ ಡೆ ಕ್ರೆಸ್ಪಿಗ್ನಿ ಅವರು ಅನುವಾದಿಸಿ, ವಿವರಿಸಿರುತ್ತಾರೆ. ಇದರ ಮೂಲ ಪ್ರಕಟಣೆ ಏಶಿಯನ್ ಸ್ಟಡೀಸ್ ಮೊನೋಗ್ರಫ್ಸ್, ಹೊಸ ಸರಣಿ ನಂ. 21, ಫ್ಯಾಕಲ್ಟಿ ಆಫ್ ಎಷಿಯನ್ ಸ್ಟಡೀಸ್. ದಿ ಆಸ್ಟ್ರೆಲಿಯನ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ, ಕ್ಯಾನ್ಬೆರ್ರಾ 1996

 [೪]

• ದಬ್ಸ್, ಹೋಮರ್ ಎಚ್. 1938 -55 ದಿ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ದಿ ಫಾರ್ಮರ್ ಹಾನ್ ದಿನ್ಯಾಸ್ತಿ ಬೈ ಪಾನ್ ಕು . (3 ಸಂಪುಟಗಳು)
• ಹಿಲ್ ಜಾನ್ ಎ. ರ ಜೇಡ್ ದ್ವಾರದಿಂದ ರೋಮ್ ನವರೆಗೆ: ಅ ಸ್ಟಡಿ ಆಫ್ ದಿ ಸಿಲ್ಕ್ ರೂಟ್ಸ್ ಡುರಿಂಗ್ ದಿ ಲೇಟರ್ ಹಾನ್ ದಿನಾಸ್ಟೀ 2009) ISBN 978-1-4392-2134-1.
• ಹಲ್ಸೇವೆ, A. F. P. ಮತ್ತು ಲೋಎವೆ M. A. N., ಆವೃತ್ತಿಗಳು ಚೀನಾ ಇನ್ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಏಶಿಯ: ದಿ ಅರ್ಲಿ ಸ್ಟೇಜ್ 125 BCE – CE 23: ಎನ್ ಅನ್ನೋಟೆಟೆಡ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್ಲೆಶನ್ ಆಫ್ ಚಾಪ್ಟರ್ಸ್ 61 ಎಂಡ್ 96 ಆಫ್ ದಿ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ದಿ ಫಾರ್ಮರ್ ಹಾನ್ ದಿನಾಸ್ಟಿ . (1979)
• ಟ್ವಿಟ್ಚೆಟ್ , ಡೆನಿಸ್ ಎಂಡ್ ಲೋವೆ ಮೈಕೆಲ್ ಎಡಿಶನ್ಸ್ 1986. ದ ಕ್ಯಾಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಚೀನಾ ಸಂಪುಟ I, ದಿ ಚಿನ್ ಎಂಡ್ ಹಾನ್ ಎಂಪೈರ್ಸ್, 221 BCE – CE 220 ಕ್ಯಾಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್

ಜಿನ್, 16 ರಾಜಮನೆತನಗಳು ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಹಾಗೂ ದಕ್ಷಿಣ ಚೀನಾದ ರಾಜವಂಶಗಳು

ಡೆ ಕ್ರೆಸ್ಪಿಗ್ನಿ, ರಾಫೆ 1991. ಮೂರು ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಜಿನ್: ಅ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಚೀನಾ ಇನ್ ದಿ ಥರ್ಡ್ ಸೆಂಚುರಿ AD ಪೂರ್ವ ಏಶಿಯಾದ ಇತಿಹಾಸ ಸಂ. 1ಜೂನ್ 1991 ಪು. 1-36 ಸಂ. 2 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1991, ಪು. 143–164. ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ, ಕ್ಯಾನ್ಬೆರ್ರಾ [೫]

• ಮಿಲ್ಲರ್, ಅಂದ್ರ್ಯು ಅಕೌಂಟ್ಸ್ ಆಫ್ ವೆಸ್ಟರ್ನ್ ನೇಶನ್ಸ್ ಇನ್ ದಿ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ದಿ ನಾರ್ತ್ ಚೌ ಡಿನ್ಯಾಸ್ತಿ (1959)

ಸುಯಿ ರಾಜಮನೆತನ

• ರೈಟ್, ಅರ್ಥರ್ ಎಫ್

1978 ದಿ ಸುಯಿ ಡಿನ್ಯಾಸ್ತಿ : ದಿ ಯುನಿಫಿಕೆಶನ್ ಆಫ್ ಚೀನಾ CE 581-617 . ಅಲ್ಫ್ರೆಡ್ ಎ. ನಾಫ್, ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ISBN 0-394-49187-4 ; 0-394-32332-7 (ಪ್ರ).

ಟ್ಯಾಂಗ್ ರಾಜಮನೆತನ

• ಬೆನ್ ಚಾರ್ಲ್ಸ್ 2002. ಚೈನಾಸ್ ಗೋಲ್ಡನ್ ಏಜ್: ಎವ್ರಿಡೇ ಲೈಫ್ ಇನ್ ದಿ ಡಿನ್ಯಾಸ್ತಿ ಆಕ್ಸ್ ಫೋರ್ಡ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್ ISBN 0-19-517665-0.
• ಶಫೆರ್, ಎಡ್ವರ್ಡ್ H 1963 ದಿ ಗೋಲ್ಡನ್ ಪೀಚಸ್ ಆಫ್ ಸಮರ್ಕಂಡ್ : ಅ ಸ್ಟಡಿ ಆಫ್ ತಾಂಗ್ ಎಕ್ಸೋಟಿಕ್ಸ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯ ಪ್ರೆಸ್. ಬರ್ಕ್ಲಿ ಎಂಡ್ ಲಾಸ್ ಎಂಜಲಿಸ್ 1 ಪೇಪರ್ ಬ್ಯಾಕ್ ಎಡಿಶನ್ 1985. ISBN 0-520-05462-8.
• ಶಫೆರ್, ಎಡ್ವರ್ಡ್ H

1967. ದಿ ವರ್ಮೀಲಿಯನ್ ಬರ್ಡ್: ಟಾಂಗ್ ಇಮೇಜಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಸೌತ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯ ಪ್ರೆಸ್. ಬರ್ಕ್ಲಿ ಎಂಡ್ ಲಾಸ್ ಎಂಜಲಿಸ್ ರಿಪ್ರಿಂಟ್ 1985. ISBN 0-520-05462-8.

• ಶಾಫಾರ್, ಲಿಂಡಾ ನೋರೆನ್ 1996. ಮರಿಟೈಮ್ ಸೌತ್ ಈಸ್ಟ್ ಏಶಿಯ ಟು 1500 ಅರ್ಮೊಂಕ್, ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಎಂ.ಈ. ಶಾರ್ಪ್, Inc. ISBN 1-56324-144-7.
• ವ್ಯಾಂಗ್, ಜ್ಹೆನ್ಪಿಂಗ್ 1991. ತಾಂ'ಗ್ ಮರಿಟೈಮ್ ಟ್ರೇಡ್ ಅಡ್ಮಿನಿಸ್ತ್ರೆಶನ್ ವ್ಯಾಂಗ್, ಜ್ಹೆನ್ಪಿಂಗ್ ಏಶಿಯ ಮೇಜರ್ ಥರ್ಡ್ ಸೀರೀಸ್ ವಲ್ಯುಂ IV, 1991, ಪು. 7–38.

ಸಾಂಗ್ ರಾಜಮನೆತನ

• ಎಬ್ರೆ, ಪೆಟ್ರಿಸಿಯ ದಿ ಇನ್ನರ್ ಕ್ವಾರ್ಟರ್ಸ್: ಮೆರೆಜ್ ಎಂಡ್ ದಿ ಲೈವ್ಸ್ ಆಫ್ ಚೀನಾ ವುಮೆನ್ ಇನ್ ದಿ ಸುಂಗ್ ಪೀರಿಯಡ್ (1990)
• ಹೈಮ್ಸ್, ರಾಬರ್ಟ್ ಎಂಡ್ ಕಾನ್ರಾಡ್, ಶಿರೋಕೌರ್, ಎದಿಶನ್ಸ್ ಆರ್ಡರಿಂಗ್ ದಿ ವರ್ಲ್ಡ್ : ಅಪ್ಪ್ರೋಚಸ್ ಟು ಸ್ಟೇಟ್ ಎಂಡ್ ಸೊಸೈಟಿ ಇನ್ ದಿ ಸುಂಗ್ ಪೀರಿಯಡ್ ಚೀನಾ , ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯ ಪ್ರೆಸ್, 1993 ಪೂರ್ತಿ ಪುಸ್ತಕ ಅಂತರ್ಜಾಲದಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯ
• ಶಿಬಾ, ಯೋಶಿನೋಬು 1970. ಕಾಮರ್ಸ್ ಎಂಡ್ ಸೊಸೈಟಿ ಇನ್ ಸುಂಗ್ ಚೀನಾ ಜಪಾನೀ ಮೂಲದಲ್ಲಿ ಸೊ-ಡೈ ಷೋ-ಗಯೋ--ಶಿ-ಕೆನ್ಕ್ಯು ಎಂದು ಪ್ರಕಟಿತ ಟೋಕಿಯೋ, ಕಜ್ಮಾ ಶೋಬೋ, 1968. ಯೋಶಿನೋಬು ಶಿಬಾ ಮಾರ್ಕ್ ಎಲ್ವಿನ್ ರಿಂದ ಅನುವಾದ, ಸೆಂಟರ್ ಫಾರ್ ಚೀನಾ ಸ್ಟಡೀಸ್, ಮಿಚಿಗನ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ

ಮಿಂಗ್ ರಾಜಮನೆತನ

• ಬ್ರೂಕ್ ಟಿಮೊತಿ ದಿ ಕನ್ಫುಶನ್ಸ್ ಆಫ್ ಪ್ಲೆಶರ್: ಕಾಮರ್ಸ್ ಎಂಡ್ ಕಲ್ಚರ್ ಇನ್ ಮಿಂಗ್ ಚೀನಾ (1998). ಆಯ್ದ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಸರ್ಚ್
• ಬ್ರೂಕ್ ಟಿಮೊತಿ ದಿ ಟ್ರಬಲ್ದ್ ಎಂಪೈರ್ : ಚೀನಾ ಇನ್ ದಿ ಯುವಾನ್ ಎಂಡ್ ಮಿಂಗ್ ಡಿನಾಸ್ತಿ 2010) 329 ಪುಟಗಳು ಫೋಕಸ್ ಆನ್ ದಿ ಇಂಪ್ಯಾಕ್ಟ್ ಆಫ್ ಅ ಲಿಟ್ಲ್ ಐಸ್ ಏಜ್ ಆನ್ ದಿ ಎಂಪೈರ್, ಅಸ ದಿ ಎಂಪೈರ್, ಬಿಗಿನಿಂಗ್ ವಿತ್ ಅ ಶಾರ್ಪ್ ಡ್ರಾಪ್ ಇನ್ ಟೆಂಪರೇಚರಸ್ ಇನ್ ದಿ 13 ಸೆಂಚುರಿ ದ್ಯುರಿಂಗ್ ವಿಚ್ ಟೈಮ್ ಮಂಗೋಲ ಲೀಡರ್ ಕುಬ್ಲಾ ಖಾನ್ ಮೂವ್ದ್ ಸೌತ್ ಇನ್ ಟು ಚೀನಾ
• ದರ್ದೆಸ್ಸ್, ಜಾನ್ ಡಬ್ಲ್ಯೂ. ಅ ಮಿಂಗ್ ಸೊಸೈಟಿ : ಟೈ-ಹೋ ಕಂಟಿ, ಕಿಯನ್ಗ್ಸಿ, ಫೋರ್ತೀನ್ತ ಟು ಸೇವೆನ್ತೀಂತ್ ಸೆನ್ಚುರೀಸ್ (1983): ಯೂಸಸ್ ನ್ಯೂ ಅಡ್ವಾನ್ಸ್ಡ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಪೂರ್ತಿ ಪುಸ್ತಕ ಅಂತರ್ಜಾಲದಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯ
• ಫಾರ್ಮರ್ ಎಡ್ವರ್ಡ್ ಝು ಯುವಾನ್ ಝಾಂಗ್ ಎಂಡ್ ಎರ್ಲಿ ಮಿಂಗ್ ಲೆಗಿಸ್ಲೆಶನ್ : ದಿ ರಿ ಅರ್ಡರಿಂಗ್ ಆಫ್ ಚೀನಾ ಸೊಸೈಟಿ ಫಲೊಇನ್ಗ ದಿ ಎರ ಆಫ್ ಮಂಗೋಲ್ ರೂಲ್ ಇ. ಜೆ. ಬ್ರಿಲ್, 1995
• ಗೂಡ್ರಿಚ್, ಎಲ್, ಕಾರ್ರಿಂಗ್ಟನ್ ಎಂಡ್ ಚವೊಯಿಂಗ್ ಫಂಗ್ ಡಿಕ್ಷನರಿ ಆಫ್ ಮಿಂಗ್ ಬಯಾಗ್ರಫಿ

(1976).

• ಹುವಾಂಗ್ ರೆ 1587, ಅ ಇಯರ್ ಆಫ್ ನೋ ಸಿಗ್ನಿಫಿಕನ್ಸ್: ದಿ ಮಿಂಗ್ ದಿನಸ್ಟಿ ಇನ್ ಡಿಕ್ಲೈನ್ (1981). ಆಯ್ದ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಸರ್ಚ್
• ಮನ್, ಸುಸಾನ್ ಪ್ರೆಸಿಯಸ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್: ವುಮೆನ್ ಇನ್ ಚೀನಾಸ ಲಾಂಗ್ 18 ಸೆಂಚುರಿ (1997)
• ಮೋಟೆ, ಫ್ರೆಡ್ರಿಕ್, ಡಬ್ಲ್ಯೂ, ಎಂಡ್ ಟ್ವಿಚೆಟ್, ಡೆನಿಸ್, ಎದಿಶನ್ಸ್

ದಿ ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಚೀನಾ   ಸಂ. 7: ದಿ ಮಿಂಗ್ ದಿನಾಸ್ಟಿ, 1368–1644, ಭಾಗ 1.  (1988). 976 ಪು.

• ಶೀನ್ವಿಂಡ್, ಸಾರಾ ಅ ಟೆಲ್ ಆಫ್ ಟು ಮೆಲೋನ್ಸ್: ಎಂಪೆರರ್ ಎಂಡ್ ಸಬ್ಜೆಕ್ಟ್ ಇನ್ ಮಿಂಗ್ ಚೀನಾ (2006). ಆಯ್ದ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಸರ್ಚ್
• ತ್ಸೈ, ಶಿಹ್-ಶಾನ್ ಹೆನ್ರಿ ಪರ್ಪೆಚುಅಲ್ ಹೆಪಿನೆಸ್ : ದಿ ಮಿಂಗ್ ಎಂಪೆರರ್ ಯಂಗ್ಲ್ (2001). ಆಯ್ದ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಸರ್ಚ್
• ಮೋಟೆ, ಫ್ರೆಡ್ರಿಕ್, ಡಬ್ಲ್ಯೂ, ಎಂಡ್ ಟ್ವಿಚೆಟ್, ಡೆನಿಸ್, ಎದಿಶನ್ಸ್ ದಿ ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಚೀನಾ ಸಂ. 7: ದಿ ಮಿಂಗ್ ದಿನಾಸ್ಟಿ, 1368–1644 , ಭಾಗ 1, 1008 ಪುಟಗಳು. ಆಯ್ದ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಸರ್ಚ್
• ಟ್ವಿಚೆಟ್, ಡೆನಿಸ್ ಎಂಡ್ ಫ್ರೆಡ್ರಿಕ್ ಡಬ್ಲ್ಯೂ. ಮೋಟೆ ಎದಿಷನ್ಸ್ ದಿ ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಚೀನಾ ವಾಲ್ಯೂಮ್ 8: ದಿ ಮಿಂಗ್ ದಿನ್ಯಾಸ್ತಿ, 1368–1644, ಪಾರ್ಟ್ 1.
  • ಟ್ವಿಚೆಟ್, ಡೆನಿಸ್ ಎಂಡ್ ಫ್ರೆಡ್ರಿಕ್ ಡಬ್ಲ್ಯೂ. ಮೋಟೆ ಎದಿಷನ್ಸ್ ದಿ ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಚೀನಾ ವಾಲ್ಯೂಮ್ 8:ದಿ ಮಿಂಗ್ ದಿನ್ಯಾಸ್ತಿ, 1368–1644, ಪಾರ್ಟ್ 2 (1998). 1203ಪು

ಕಿಂಗ್ ರಾಜಮನೆತನ

• ಫೇರ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಜಾನ್ ಕೆ. ಎಂಡ್ ಲಿಯೂ, ಕ್ವಾಂಗ್-ಚಿಂಗ್, ಎದಿ. ದಿ ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಚೀನಾ ವಾಲ್ಯೂಮ್ 2: ಲೇಟ ಚಿಂಗ್, 1800–1911, ಪಾರ್ಟ್ 2. ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಯು. ಪ್ರೆಸ್. 1980. 754 ಪು
• ಪೀಟರ್ಸನ್, ವಿಲ್ಫ್ರೆಡ್.ಜೆ. ದಿ ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಚೀನಾ ವಾಲ್ಯೂಮ್ 9: ಪಾರ್ಟ್ ೨ ಲೇಟ ಚಿಂಗ್ ಡಿನಾಸ್ತಿ 1800 ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಯು. ಪ್ರೆಸ್. 2002. 753 ಪು
• ರಾವ್ಸ್ಕಿ, ಎವೆಲಿನ್ ಎಸ. ದಿ ಲಾಸ್ಟ್ ಎಂಪರರ್ಸ್: ಅ ಸೋಶಿಯಲ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಕಿಂಗ್ ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಇನ್ಸ್ತಿತ್ಯೂಷನ್ಸ್

(2001) ಪೂರ್ತಿ ಪುಸ್ತಕ ಅಂತರ್ಜಾಲದಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯ

• ಸ್ತ್ರುವ್, ಲಿಂ ಎ. ಎದಿ ದಿ ಕಿಂಗ್ಸ್ ಫಾರ್ಮೇಶನ್ ಇನ್ ವರ್ಲ್ಡ್ ಹಿಸ್ಟಾರಿಕಲ್ ಟೈಮ್ (2004). 412 ಪು
• ಸ್ತ್ರುವ್, ಲಿಂ ಎ. ಎದಿ ದಿ ವೈಸಸ್ ಫ್ರಂ ದಿ ಮಿಂಗ್-ಕಿಂಗ್ ಕ್ಯಟಕ್ಲಿಸ್ಮ್: ಚೀನಾ ಇನ್ ಟೈಗರ್ಸ್ ಜಾಸ್

ಆಯ್ದ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಸರ್ಚ್

• ಯಿಜ್ಹುಂಗ್, ಡಿಂಗ್

ರೆಫ್ಲೆಕ್ಷನ್ಸ್ ಆನ್ ದಿ ನ್ಯೂ ಕಿಂಗ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಸ್ಕೂಲ್ ಇನ್ ದಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ .

ಚೈನೀಸ್ ಸ್ಟಡೀಸ್ ಇನ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ವಿಂಟರ್ 2009/2010, ಸಂ. 43 ಸಂಚಿಕೆ 2, pp 92–96, ಗ್ರಂಥವು ನಾನ್ -ಹಾನ್ ಮನೆತನದವರ ಆಡಳಿತವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುತ್ತದೆ. ಮಂಚು ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮಂಚು ಜನಾಂಗದ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸೋಲು ಮತ್ತು ಗೆಲುವುಗಳ ಮೇಲೆ ಈ ಕೃತಿಯು ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆ, ಕಿಂಗ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯುದ್ದಕ್ಕೂ ತಮ್ಮ ಜನಾಂಗದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಗಣರಾಜ್ಯದ ಯುಗ

• ಬರ್ಗೆರ್, ಮೇರಿ ಕ್ಲೇರ್

ಸುನ್ ಯತ್-ಸೇನ್  480ಪು, ದಿ ಸ್ಟೇನ್ಡರ್ಡ್ ಬಯಾಗ್ರಫಿ    

• ಬೂರ್ಮನ್, ಹೊವರ್ಡ್ ಎಲ್. ಬಯಾಗ್ರಫಿಕಲ್ ಡಿಕ್ಷನರಿ ಆಫ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಚೀನಾ (Vol. I-IV ಮತ್ತು ಪರಿವಿಡಿ 1967-1979). 600 ಚಿಕ್ಕ ಅತ್ಯುತ್ಕೃಷ್ಟ ಚರಿತ್ರೆಗಳು

ಆಯ್ದ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಸರ್ಚ್

• • ಬೂರ್ಮನ್, ಹೊವರ್ಡ್ ಎಲ್.ಸುನ್ ಯತ್-ಸೇನ್ ಇನ್ ಬೂರ್ಮನ್ ಎದಿ ಬಯಾಗ್ರಫಿಕಲ್ ಡಿಕ್ಷನರಿ ಆಫ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಚೀನಾ

(1970) 3: 170-89, ಪೂರ್ತಿ ಪುಸ್ತಕ ಅಂತರ್ಜಾಲದಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯ

• ಡ್ರೆಯರ್, ಎಡ್ವರ್ಡ್ ಎಲ್. ಚೀನಾ ಎಟ್ ವಾರ್ 1901-1949 (1995). 422 ಪು
• ಈಸ್ಟ್ ಮ್ಯಾನ್ ಲಾಯ್ಡ್ ಸೀಡ್ಸ್ ಆಫ್ ಡಿಸ್ತ್ರಕ್ಶನ್: ನ್ಯಾಷನಲಿಸ್ಟ್ ಚೀನಾ ಇನ್ ವಾರ್ ಎಂಡ್ ರೆವಲೂಶನ್, 1937- 1945. (1984)
• ಈಸ್ಟ್ ಮ್ಯಾನ್ ಲಾಯ್ಡ್ ನ್ಯಾಷನಲಿಸ್ಟ್ ಎರಾ ಇನ್ ಚೀನಾ 1927-1949 (1991)

ಆಯ್ದ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಸರ್ಚ್

• ಫೇರ್ ಬೇಂಕ್, ಜಾನ್ ಕೆ. ದಿ ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಚೀನಾ

ವಾಲ್ಯೂಮ್ 12, ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಚೀನಾ 1912-1949. ಪಾರ್ಟ್ 1. (1983). 1001 ಪು

• ಫೇರ್ ಬೇಂಕ್, ಜಾನ್ ಕೆ. ಎಂಡ್ ಫೆವೆರ್ಕರ್ ಅಲ್ಬರ್ತ್ಸ್ ಎಡಿಶನ್ ದಿ ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಚೀನಾ

 ವಾಲ್ಯೂಮ್ 13, ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಚೀನಾ  1912-1949. ಪಾರ್ಟ್ 2  (1986). 1092 ಪು

• ಗೊರ್ಡನ್, ಡೇವಿಡ್ ಎಂ. ದಿ ಚೀನಾ-ಜಪಾನ್ ವಾರ್, 1931–1945 ದಿ ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಮಿಲಿಟರಿ ಹಿಸ್ಟರಿ v70#1 (2006) 137-182;

ಮೇಜರ್ ಹಿಸ್ಟಾರಿಕಲ್ ಓವರ್ ವ್ಯೂ ಆಫ್ ಆಲ್ ಇಂಪಾರ್ಟೆಂಟ್ ಬುಕ್ಸ್ ಎಂಡ್ ಇಂಟರ್ಪ್ರೆತೆಶನ್ಸ್ ಇನ್ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ಮ್ಯೂಸ್

• ಸಿಯುಂಗ್, ಜೇಮ್ಸ್ ಸಿ. ಎಂಡ್ ಸ್ಟೀವನ್ I ಲೆವಿನ್ ಎದಿಶನ್ಸ್ ಚೀನಾಸ್ ಬಿಟರ್ ವಿಕ್ಟರಿ: ದಿ ವಾರ್ ವಿಥ್ ಜಪಾನ್, 1937-1945 (1992)

ಎಸ್ಸೇಸ್ ಬೈ ಸ್ಕಾಲರ್ಸ್; [http://www.questia.com/library/book/china s-bitter-victory-the-war-with-japan-1937-1945-by-james-c-hsiung-steven-i-levine.jsp ಆನ್ಲೈನ್ ಫ್ರಂ Questia; ಆಯ್ದ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಸರ್ಚ್

• ಸಿ-ಶೆಂಗ್, ಚಿ ನ್ಯಾಷನಲಿಸ್ಟ್ ಚೀನಾ ಎಟ್ ವಾರ್: ಮಿಲಿಟರಿ ದಿಫೀಟ್ಸ್ ಎಂಡ್ ಪೊಲಿಟಿಕಲ್ ಕೊಲಾಪ್ಸ್

1937–1945 (1982)

• ಹುಂಗ್, ಚಾಂಗ್-ಟೈ ವಾರ್ ಎಂಡ್ ಪಾಪುಲರ್ ಕಲ್ಚರ್: ರೇಸಿಸ್ಟನ್ಸ ಇನ್ ಮಾಡರ್ನ್ ಚೀನಾ 1937-1945 (1994)

ಪೂರ್ತಿ ಪುಸ್ತಕ ಅಂತರ್ಜಾಲದಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯ

• ರುಬಿನ್ಸ್ಟೀನ್, ಮುರ್ರೆ ಎ. ಎಡಿಶನ್ ತೈವಾನ್: ಅ ನ್ಯೂ ಹಿಸ್ಟರಿ (2006), ಪು. 560
• ಶಿರೋಯಾಮ, ಟೋಮೊಕೋ ಚೈನಾ ದ್ಯೂರಿಂಗ್ ದಿ ಗ್ರೇಟ್ ದಿಪ್ರೇಸ್ಶನ್: ಮಾರ್ಕೆಟ್, ಸ್ಟೇಟ್, ಎಂಡ್ ದಿ ವರ್ಲ್ಡ್ ಎಕಾನಮಿ. 1929-1937 (2008)
• ಶುಯುನ್, ಸುನ್ ದಿ ಲಾಂಗ್ ಮಾರ್ಚ್: ದಿ ಟ್ರೂ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಕಂಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಚೀನಾಸ್ ಫೌಂಡಿಂಗ್ ಮಿಥ್ (2007)
• ಟೇಲರ್, ಜೆ

ದಿ ಜನರಲಸ್ಸಿಮೋ: ಚಿಯಂಗ್ ಕೈ-ಶೇಕ್ ಎಂಡ್ ದಿ ಸ್ತ್ರಗ್ಗಲ್ ಫಾರ್ ಮಾಡರ್ನ್ ಚೀನಾ   (2009) ISBN 978-0-674-03338-2

• ವೆಸ್ತಾದ್, ಆಡ್ ಅರ್ನ್ ದಿಸಿಸಿವ್ ಎನ್ಕೌಂಟರ್ಸ್: ದಿ ಚೈನೀಸ್ ಸಿವಿಲ್ ವಾರ್, 1946-1950 (2003). 413 pp. ದಿ ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್ ಇತಿಹಾಸ

ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಯುಗ, 1949- ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ

• ಬರ್ನೋಯಿನ್, ಬಾರ್ಬರ, ಎಂಡ್ ಯು ಚಾನ್ಗೆನ್ ಝೌ ಎನ್ಲಾಯಿ: ಅ ಪೊಲಿಟಿಕಲ್ ಲೈಫ್ (2005)

ಆಯ್ದ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಸರ್ಚ್

• ಬಾಮ್, ರಿಚರ್ಡ್ ದಿ. ರೆಡ್ ಎಂಡ್ ಎಕ್ಸ್ಪರ್ಟ್: ದಿ ಪೋಲಿಟಿಕೋ-ಇಡಿಯಾಲಜಿಕಲ್ ಫೌಂದೆಶನ್ಸ್ ಆಫ್ ಚೀನಾ'ಸ್ ಗ್ರೇಟ್ ಲೀಪ್ ಫಾರ್ವರ್ಡ್.

ಎಷಿಯನ್ ಸರ್ವೇ . ವಾಲ್ಯೂಮ್ 4. No. 9, ಸೇಪ್ಟ್ 1964 ) ಪುಟಗಳು 1048–1057 ಇನ್ JSTOR

• ಬೇಕರ್, ಜಸ್ಪರ್ ಹಂಗ್ರಿ ಘೋಸ್ತ್ಸ್: ಚೀನಾಸ್ ಸೀಕ್ರೆಟ್ ಫ್ಯಾಮೈನ್ (1996)

ಎನ್ ದಿ ಗ್ರೇಟ್ ಲೀಪ್ ಫಾರ್ವರ್ಡ್ 1950

• ಚಾಂಗ್, ಜುಂಗ್, ಅಂಡ್ ಜಾನ್ ಹಾಲ್ಲಿಡೇ ಮಾವೋ: ದಿ ಅನ್ನೋನ್ ಸ್ಟೋರಿ (2005), 814 ಪುಟಗಳು, ISBN 0-679-42271-4
• ಡಿತ್ತ್ಮರ್, ಲೋವೆಲ್. ಚೀನಾಸ್ ಕಂಟಿನ್ಯುಅಸ್ ರೆವಲೂಶನ್: ದಿ ಪೋಸ್ಟ್-ಲಿಬರೆಶನ್ ಎಪೋಕ್, 1949-1981 (1989)

ಆನ್ಲೈನ್ ಫ್ರೀ

• ದಿಯೇತ್ರಿಚ್, ಕ್ರೆಗ್ ಪೀಪಲ್ಸ್ ಚೀನಾ: ಅ ಬ್ರೀಫ್ ಹಿಸ್ಟರಿ 3ನೆ ಎಡಿಶನ್ (1997), 398 ಪುಟಗಳು. ಆಯ್ದ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಸರ್ಚ್
• ಕಿರ್ಬಿ, ವಿಲಿಯಂ ಸಿ, ಎದಿಷನ್ಸ್ ರೀಲ್ಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಫ್ರೀಡಂ ಇನ್ ಮಾಡ್ರನ್ ಚೀನಾ (2004). 416 ಪು
• ಕಿರ್ಬಿ, ವಿಲಿಯಂ ಸಿ, ರಾಸ್ಸ್, ರಾಬರ್ಟ್ ಎಸ. ಮತ್ತು ಗ್ಯಾಂಗ್, ನಾರ್ಮಲೈಸೆಶನ್ ಆಫ್ ಯು.ಎಸ. ಚೀನಾ ರಿಲೇಶನ್ಸ್: ಏನ್ ಇಂತರ್ನ್ಯಶನಲ್ ಹಿಸ್ಟರಿ. (2005). 376 ಪು
• ಲಿ, ಕ್ಸಿಯಬಿಂಗ್ ಅ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ದಿ ಮಾಡರ್ನ್ ಚೀನೀ ಆರ್ಮಿ (2007)

ಆಯ್ದ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಸರ್ಚ್

• ಮ್ಯಾಕ್ ಫಾರ್ಕುಹರ್, ರೋದ್ರಿಕ್ ಎಂಡ್ ಫೇರ್ ಬ್ಯಾಂಕ್.

ಜಾನ್ ಕೆ. ಎದಿಷನ್ಸ್ ದಿ ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಚೀನಾ ವಾಲ್ಯೂಮ್ 15: ದಿ ಪೀಪಲ್ಸ್ ರೆಪಬ್ಲಿಕ್, ಪಾರ್ಟ್ 2: ರೆವಲೂಶನ್ಸ್ ವಿತಿನ್ ದಿ ಚೈನೀಸ್ ರೆವಲೂಶನ್ಸ್. 1966-1982 ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಯು.ಪ್ರೆಸ್. ಪು 1108

• ಮಿಸ್ನರ್, ಮೌರಿಸ್ ಮಾವೊಸ್ ಚೀನಾ ಎಂಡ್ ಆಫ್ಟರ್: ಅ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ದಿ ಪೀಪಲ್ಸ್ ರೀಪಬ್ಲಿಕ್ , 3ನೆ ಎಡಿಶನ್ (ಫ್ರೀ ಪ್ರೆಸ್, 1999) ಡೇನ್ಸ್ ವಿಥ್ ಥಿಯರತಿಕಲ್ ಎಂಡ್ ಪೊಲಿಟಿಕಲ್ ಸೈನ್ಸ್ ಅಪ್ಪ್ರೋಚ್

ಆಯ್ದ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಸರ್ಚ್

• ಸ್ಪೆನ್ಸ್, ಜೋನಾತನ್ ಮಾವೋ ಜೆದಾಂಗ್ (1999) ಆಯ್ದ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಸರ್ಚ್
• ಶುಯುನ್, ಸುನ್ ದಿ ಲಾಂಗ್ ಮಾರ್ಚ್: ದಿ ಟ್ರೂ ಹಿಸ್ಟರಿ ಅಸ ಕಮ್ಮ್ಯೂನಿಸ್ಟ್ ಚೀನಾಸ್ ಫೌಂಡಿಂಗ್ ಮಿಥ್ (2007)
• ವಾಂಗ್, ಜಿಂಗ್ ಹೈ ಕಲ್ಚರ್ ಫೀವರ್: ಪಾಲಿಟಿಕ್ಸ್, ಎಸ್ಥೆತಿಕ್ಸ್, ಎಂಡ್ ಐದಿಯಾಲಜಿ ಇನ್ ಡೆಂಗ್ಸ್ ಸ್ ಚೀನಾ (1996)

ಪೂರ್ತಿ ಪುಸ್ತಕ ಅಂತರ್ಜಾಲದಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯ

• ವೆನ್ಕಿಯನ್, ಗಾವೋ ಝೌ ಎನ್ಲೈ: ದಿ ಲಾಸ್ಟ್ ಪರ್ಫೆಕ್ಟ್ ರೆವಲೂಶನರಿ 2007

ಆಯ್ದ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಸರ್ಚ್

ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕ್ರಾಂತಿ 1966-76

• ಕ್ಲಾರ್ಕ್ ಪಾಲ್. ಚೀನಾದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕ್ರಾಂತಿ: ಒಂದು ಇತಿಹಾಸ (2008), ಅ ಫೆವರಬಲ್ ಲುಕ್ ಎಟ್ ಆರ್ಟಿಸ್ಟಿಕ್ ಪ್ರೊಡಕ್ಷನ್ ಆಯ್ದ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಸರ್ಚ್
• ಎಷೆರಿಕ್, ಜೋಸೆಫ್ ಡಬ್ಲ್ಯೂ. ಪಿಕೊವಿಕ್ಜ್, ಪಾಲ್ ಜಿ, ಎಂಡ್ ವಾಲ್ದರ್, ಎಂದ್ರ್ಯೂ ಜಿ. ಚೈನಾಸ್ ಕಲ್ಚರಲ್ ರೆವಲೂಶನ್ ಎಸ್ ಹಿಸ್ಟರಿ (2006). 382 ಪು ಆಯ್ದ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಸರ್ಚ್
• ಜಿಯಾನ್, ಗುವೋ, ಸಾಂಗ್, ಯಂಗೆಯಿ, ಝೌ ಎಂಡ್ ಯುವಾನ್ ಹಿಸ್ಟಾರಿಕಲ್ ಡಿಕ್ಷನರಿ ಆಫ್ ದಿ ಚೀನಾ ಕಲ್ಚರಲ್ ರೆವಲೂಶನ್ (2006). 433 ಪು
• ಮ್ಯಾಕ್ ಫಾರ್ಕುಹರ್, ರೋದ್ರಿಕ್ ಎಂಡ್ ಫೇರ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಜಾನ್ ಕೆ. ದಿ ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಚೀನಾ ವಾಲ್ಯೂಮ್. 15  : ದಿ ಪೀಪಲ್ಸ್ ರೀಪಬ್ಲಿಕ್, ಪಾರ್ಟ್ 2; ರೆವಲೂಶನ್ಸ್ ವಿತಿನ್ ಚೈನಾ ರೆವಲೂಶನ್, 1966-1982. ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಯು. ಪ್ರೆಸ್, 1992. 1108 ಪು
• ಮ್ಯಾಕ್ ಫಾರ್ಕುಹರ್, ರೋದ್ರಿಕ್ ಎಂಡ್ ಮಿಷೆಲ್ ಶೊಎನ್ಹಲ್ಸ ಮಾವೋ ನ ಕಡೆಯ ಕ್ರಾಂತಿ (2006).
• ಮ್ಯಾಕ್ ಫಾರ್ಕುಹರ್, ರೋದ್ರಿಕ್ ದಿ ಒರಿಜಿನ್ಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಕಲ್ಚರಲ್ ರೆವಲೂಶನ್ ವಾಲ್ಯೂಮ್. 3: ದಿ ಕಮಿಂಗ್ ಆಫ್ ದಿ ಕಟಕ್ಲಿಸ್ಮ್ 1961-1966. (1998). 733 ಪು
• ಯಾನ್, ಜಿಯಾಕಿ, ಗಾವೋ, ಗಾವೋ ಟರ್ಬುಲೆಂಟ್ ಡೆಕೆಡ್: ಅ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ದಿ ಕಲ್ಚರಲ್ ರೆವಲೂಶನ್ (1996). 736 ಪು

ಅರ್ಥಿಕತೆ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ

• ಚೌ ಗ್ರೆಗರಿ ಸಿ. ಚೀನಾಸ್ ಎಕನಾಮಿಕ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್ಫಾರ್ಮೇಶನ್ (2nd ed. 2007)ಆಯ್ದ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಸರ್ಚ್
• ಎಲ್ವಿನ್, ಮಾರ್ಕ್ ರಿಟ್ರೀಟ್ ಆಫ್ ದಿ ಎಲಿಫನ್ಟ್ಸ್: ಏನ್ ಎನ್ವಿರಾನ್ಮೆಂಟಲ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಚೈನಾ (2004). 564 ಪು.
• ಎಲ್ವಿನ್, ಮಾರ್ಕ್, ಲಿಯೂ, ತ್ಸುಯಿ-ಜಂಗ್, ಸೆಡಿಮೆಂಟ್ಸ ಆಫ್ ಟೈಮ್: ಎನ್ವಿರಾನ್ಮೆಂಟ್ ಎಂಡ್ ಸೊಸೈಟಿ ಇನ್ ಚೈನಾಸ್ ಹಿಸ್ಟರಿ (1998). 820 pp.
• ಜಿ, ಜ್ಹೊವಜಿನ್, ಅ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಮಾಡರ್ನ್ ಶಾಂಘೈ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್; ದಿ ರೈಸ್ ಎಂಡ್ ಡಿಕ್ಲೈನ್ ಆಫ್ ಚಿನಾಸ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಕ್ಯಾಪಿಟಲಿಸಂ (2003. 325 ಪು.
• ನಾಟನ್, ಬಾರಿ ದಿ ಚೀನಾ ಎಕಾನಮಿ: ಟ್ರಾನ್ಸ್ಸಿಶಂಸ್ ಎಂಡ್ ಗ್ರೋತ್ (2007)
• ರಾವ್ಸ್ಕಿ, ಥಾಮಸ್ ಜಿ, ಮತ್ತು ಲಿಲ್ಲಿಯನ್ ಎಂ. ಲಿ. ಚೈನಾಸ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಇನ್ ಎಕನಾಮಿಕ್ ಪರ್ಸ್ಪೆಕ್ತಿವ್ : ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯ ಪ್ರೆಸ್, 1992 ಪೂರ್ತಿ ಪುಸ್ತಕ ಅಂತರ್ಜಾಲದಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯ
• ಶೀಹನ್, ಜಾಕೀ ಚೀನಾ ವರ್ಕರ್ಸ್: ಅ ನ್ಯೂ ಹಿಸ್ಟರಿ ರೂತ್ಲೆದ್ಜ್, 1998 , ಪುಟಗಳು 269
• ಸ್ಟುವರ್ಟ್-ಫಕ್ಷ್, ಮಾರ್ಟಿನ್, ಅ ಶಾರ್ಟ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಚೀನಾ ಎಂಡ್ ಸೌತ್ ಈಸ್ಟ್ ಎಶಿಯಾ: ಟ್ರಿಬ್ಯೂಟ್, ಟ್ರೇಡ್ ಎಂಡ್ ಇನ್ಫ್ಲುಎನ್ಸ (2003). 278 ಪು

ಮಹಿಳೆ ಮತ್ತು ಲಿಂಗ

• ಎಬ್ರೆ, ಪೆತ್ರಿಸಿಯ ದಿ ಇನ್ನರ್ ಕ್ವಾರ್ಟರ್ಸ್: ಮೆರೆಜ್ ಎಂಡ್ ದಿ ಲೈವ್ಸ್ ಆಫ್ ಚೈನಾ ವುಮೆನ್ ಇನ್ ದಿ ಸುಂಗ್ ಪೀರಿಯಡ್ (1990)
• ಹರ್ಷಟ್ಟರ್, ಗೇಲ್ ಮತ್ತು ವಾಂಗ್ ಜ್ಹೆಂಗ್ ಚೀನಾದ ಇತಿಹಾಸ: ಲಿಂಗ ಅಧ್ಯಯನದ ಬಗ್ಗೆ ಉಪಯುಕ್ತ ಗ್ರಂಥ. ಅಮೇರಿಕನ್ ಹಿಸ್ಟಾರಿಕಲ್ ರಿವ್ಯೂ . ಡಿಸೆಂಬರ್ 2008, ಸಂ. 113, ಸಂಚಿಕೆ 5, ಪುಟಗಳು 1404 -1421
• ಹರ್ಷಟ್ಟರ್, ಗೇಲ್ 20ನೆ ಶತಮಾನದ ಚೀನಾದ ಲಾಂಗ್ ಮನೆತನದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರು . (2007) ಪೂರ್ತಿ ಪುಸ್ತಕ ಅಂತರ್ಜಾಲದಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯ
• ಹರ್ಷಟ್ಟರ್, ಗೇಲ್, ಎಮಿಲಿ ಹನಿಗ್, ಸುಸಾನ್ ಮ್ಯಾನ್, ಮತ್ತು ಲೀಸಾ ರಾಫೆಲ್, ಚೀನಾದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆ ಕುರಿತು ಮಾಹಿತಿ (1998)
• ಕೋ, ದೊರೋಥಿ ಟೀಚರ್ಸ್ ಆಫ್ ಇನ್ನರ್ ಚೇಂಬರ್ಸ್: ವುಮೆನ್ ಎಂಡ್ ಕಲ್ಚರ್ ಇನ್ ಚೀನಾ 1573-1722 (1994)
• ಮನ್, ಸೂಸನ್ ಪ್ರೀಶಿಯಸ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್: ವುಮೆನ್ ಇನ್ ಚಿನಾಸ್ ಲಾಂಗ್ 18ಥ್ ಸೆಂಚುರಿ (1997)
• ವಾಂಗ್, ಶುಒ ದಿ ನ್ಯೂ ಸೋಶಿಯಲ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಇನ್ ಚೀನಾ: ದಿ ಡೆವಲಪ್ಮೆಂಟ್ ಆಫ್ ವುಮೆನ್ಸ್ ಹಿಸ್ಟರಿ. ಹಿಸ್ಟರಿ ಟೀಚರ್ ಮೇ2006, ಸಂಪುಟ 39, ಸಂಚಿಕೆಗಳು 3, ಪುಟಗಳು 315–323

ಮುಂದಿನ ಓದಿಗಾಗಿ

• ಚೀನಾ ಇತಿಹಾಸದ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಚರಿತ್ರೆ
• ಅಬ್ರಮ್ಸನ್, ಮಾರ್ಕ್. ಎಸ್. 2008). ಎತ್ನಿಕ್ ಐಡೆನ್ಟಿಟಿ ಇನ್ ಟಾಂಗ್ ಚೀನಾ ಪೆನಿಸಿಲ್ವೇನಿಯ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್, ಫಿಲಡೆಲ್ಫಿಯ ISBN 978-0-8122-4052-8.
• ಅನ್ಕೆರ್ಲ್ ಜಿ.ಸಿ. ಸಮಕಾಲೀನ ನಾಗರೀಕತೆಗಳು : ಅರಬ್, ಮುಸ್ಲಿಂ, ಭಾರತಿ, ಚೀನಾ, ಮತ್ತು ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ INU ಪ್ರೆಸ್ ಜಿನೇವ, 2000 ISBN 2-88155-004-5.
• ಕ್ರೀಲ್, ಹೆರ್ಲೀ ಗ್ಲೆಸ್ಸ್ನರ್ ಚೀನಾದ ಹುಟ್ಟು 1936.
• ಫೇರ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಜಾನ್ ಕಿಂಗ್, ಚೀನಾ:ಒಂದು ಹೊಸ ಇತಿಹಾಸ , ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್, ಮಾಸ್, ಬೆಲ್ಕನ್ಯಪ್ ಪ್ರೆಸ್, ಹಾರ್ವರ್ಡ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ, 1992 ISBN 0-674-11670-4
• ಫೆಯಿಸ್, ಹರ್ಬರ್ಟ್, ದಿ ಚೀನಾ ಟ್ಯಾನ್ಗಲ್: ಪರ್ಲ್ ಹರ್ಬರ್ ನಿಂದ ಮಾರ್ಷಲ್ ಮಿಶನ್ ವರೆಗೆ ಚೀನಾದಲ್ಲಿ ಅಮೇರಿಕಾದ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು , ಪ್ರಿನ್ಸ್ಟನ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್, 1853
• ಹಮ್ಮಂಡ್, ಕೆನ್ನೆತ್. ಜೆ. ಯಾವೋ ನಿಂದ ಮಾವೋ ನ ವರೆಗೆ: ೫೦೦೦ವರ್ಶಗಲ ಚೀನಾ ಇತಿಹಾಸ ದಿ ಟೀಚಿಂಗ್ ಕಂಪನಿ, 2004 (ಡಿವಿಡಿಯಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಉಪನ್ಯಾಸ )
• ಗೈಲ್ಸ್, ಹರ್ಬರ್ಟ್ ಆಲೆನ್ ಚೀನಾ ನಾಗರೀಕತೆ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ಗುಟೆನ್ಬರ್ಗ್ ಇ-ಪುಸ್ತಕ ಸಾಮಾನ್ಯ ಇತಿಹಾಸ, ಮೂಲ ಪ್ರಕಟಣೆ 1911
• ಗೈಲ್ಸ್, ಹರ್ಬರ್ಟ್ ಆಲೆನ್. ಚೀನಾ ಮತ್ತು ಮಂಚು ಜನಾಂಗ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ಗುಟೆನ್ಬರ್ಗ್ ಇ-ಪುಸ್ತಕ 1912ರಲ್ಲಿ ಕಿಂಗ್ ಮನೆತನ ಅಳಿದು ಹೋದಾಗ, ಆ ಮನೆತನದ ಕುರಿತು ಪ್ರಕಟವಾಗಿದ್ದ ಪುಸ್ತಕ
• ಕೊರೋತಯೇವ್ ಎ. ಮಲ್ಕೊವ್ ಎ., ಖಾಲ್ಟೂರಿನ ಡಿ. ಮ್ಯಾಕ್ರೋ ಡೈನಮಿಕ್ಸ್ ಕುರಿತು ಪರಿಚಯ; ಸೆಕ್ಯುಲರ್ ವೃತ್ತಗಳು ಮತ್ತು ಮಿಲ್ಲೆನ್ನಿಯಲ್ ಟ್ರೆಂಡ್ಸ ಮಾಸ್ಕೋ: URSS, 2006. ISBN 5-484-00559-0 [೬]

(ಅಧ್ಯಾಯ 2: ಚೀನಾದಲ್ಲಿ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಜನಸಂಖ್ಯಾ ವಿಜ್ಞಾನ)

• ಲೌಫೆರ್ ಬೇರ್ತೋಲ್ದ್ 1912. ಜೇಡ್: ಚೀನಾ ಪ್ರಾಚ್ಯವಸ್ತು ಮತ್ತು ಧರ್ಮದ ಬಗ್ಗೆ ಅಧ್ಯಯನ ಮರುಮುದ್ರಣ: ಡೋವರ್ ಪಬ್ಲಿಷರ್ಸ್, ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ 1974.
• ಮುರ್ರೆ, ಹು, ಕ್ರಾಫಾರ್ಡ್, ಜಾನ್, ಗೊರ್ಡನ್, ಪೀಟರ್, ಚೀನಾದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಣಾತ್ಮಕ ಅಧ್ಯಯನ

ಎಡಿನ್ಬರ್ಗ್ & ಲಂಡನ್: ಆಲಿವರ್ & ಬೋಯ್ದ್, 1836, 3 ಸಂಪುಟಗಳು

• ಟೆರ್ರಿಲ್ ರಾಸ್ಸ್, 800,000,000: ದಿ ರಿಯಲ್ ಚೀನಾ , ಬೋಸ್ಟನ್, ಲಿಟಲ್, ಬ್ರೌನ್, 1972
• ವಿಲ್ಕಿನ್ಸನ್, ಎಂಡಿಮಿಯಾನ್ ಪಾರ್ಟಾರ್, ಚೀನಾದ ಇತಿಹಾಸ - ಒಂದು ಕೈಪಿಡಿ , ಪರಿಷ್ಕೃತ ಮತ್ತು ವಿಸ್ತೃತ.

ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಮಾಸ್, ಹಾರ್ವರ್ಡ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ, ಏಶಿಯ ಸೆಂಟರ್ (ಫಾರ್ ದಿ ಹಾರ್ವರ್ಡ್ ಯೆಂಚಿಂಗ್ ಕೇಂದ್ರ), 2000, 1181 p., ISBN 0-674-00247-4; ISBN 0-674-00249-೦

ಎಕ್ಸ್ಟರ್ನಲ್ ಲಿಂಕ್ಸ್

• ಚೀನಾ ಡಾಟಾಬೇಸ್ Archived 2016-11-20 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ. ಬೈ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಸಿನಿಕ (Chinese)
• ಮೆನುಸ್ಕ್ರಿಪ್ತ್ ಎಂಡ್ ಗ್ರಾಫಿಕ್ಸ್ ಡಾಟಾಬೇಸ್ Archived 2020-05-06 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ. ಬೈ ಅಕಾಡೆಮಿಕ ಸಿನಿಕ (Chinese)
• ಚೀನಾ ಕ್ರೋನೋಲಜಿ ವರ್ಲ್ಡ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಡಾಟಾಬೇಸ್ Archived 2010-11-08 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.
• ಅ ಯುನಿವರ್ಸಲ್ ಗೈಡ್ ಫಾರ್ ಚೀನಾ ಸ್ಟಡೀಸ್ Archived 2012-11-29 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.
• ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಎನ್ಸಿಯಂಟ್ ಚೀನಾ Archived 2011-02-07 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.
• ಚೈನೀಸ್ ಸೀಜ್ ವಾರಫೆರ್ - ಮೆಕ್ಯಾನಿಕಲ್ ಅರ್ಟಿಲರೀ ಎಂಡ್ ಸೀಜ್ ವೆಪನ್ಸ್ ಆಫ್ ಅನ್ತಿಕಿಟಿ - ಎನ್ ಇಲ್ಲಸ್ಟ್ರೇಟ್ಟೆಡ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಬ್ರಾಟ್ ಟು ಯು ಬೈ ಹಿಸ್ಟರಿ ಫೋರಂ
• ಯಿನ್ ಯು ತಾಂಗ್: ಅ ಚೈನೀಸ್ ಹೋಂ . ಎಕ್ಸ್ಪ್ಲೋರ್ ದಿ ಹಿಸ್ಟಾರಿಕಲ್ ಕಂಟ್ಟೆಂಟ್ಸ ಆಫ್ ಡೊಮೆಸ್ಟಿಕ್ ಆರ್ಕಿಟೆಕ್ಚರ ದ್ಯುರಿಂಗ್ ದಿ ಕಿಂಗ್ ಡಿನ್ಯಾಸ್ತಿ ಎಂಡ್ ಇಟ್ಸ್ ಪರಟಿನೆನ್ಸ್ ಟು ಚೈನೀಸ್ ಹೆರಿಟೇಜ್ ಎಂಡ್ ಕಲ್ಚರ್
• ಅರ್ಲಿ ಮೆಡೀವಲ್ ಚೈನಾ Archived 2006-07-19 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ. - ಇದೊಂದು ಅಕಾಡೆಮಿಕ್ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ವೇತನಕ್ಕಾಗಿ ಇರುವ ಪತ್ರಿಕೆ. ಅಂದಾಜಾಗಿ ಹಾನ್ ನ ಕೊನೆಯ ದಿನಗಳು ಮತ್ತು ಟಾಂಗ್ ವಂಶದ ಆರಂಭಿಕ ಅವಧಿಯನ್ನು ಕುರಿತು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ.
• ಕಲ್ಚರಲ್ ರೆವೊಲೂಶನ್ ಪ್ರಾಪಗಂಡಾ ಪೋಸ್ಟರ್
• ಚೀನಾ ರಿದಿಸ್ಕವರ್ಸ್ ಇಟ್ಸ್ ಓನ್ ಹಿಸ್ಟರಿ -ಚೀನಾದ ಇತಿಹಾಸದ ಮೇಲೆ 100 ನಿಮಿಷಗಳ ಉಪನ್ಯಾಸ - ಖ್ಯಾತ ಲೇಖಕ/ವಿದ್ವಾಂಸ ಯು ಯಿಂಗ್ -ಶಿಹ್, ಎಮೆರಿಟಸ್ ಪ್ರೊಫೆಸ್ಸರ್, ಈಸ್ಟ್ ಎಷಿಯನ್ ಸ್ಟಡೀಸ್ ಮತ್ತು ಹಿಸ್ಟರಿ, ಪ್ರಿನ್ಸ್ಟನ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ
• ಮಾಧ್ಯಮಿಕ ಶಾಲಾ ಮಕ್ಕಳಿಗಾಗಿ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು Archived 2008-01-05 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ. - ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನಯುಕ್ತ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು - 5ರಿಂದ 9ನೆ ತರಗತಿಗಳ ತನಕ - 250ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಲಿಂಕ್ಸ್
• ವೊಲ್ಫ್ರಂ ಎಬರ್ಹರ್ಡ್, ಅ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಚೀನಾ (ಆನ್ಲೈನ್) ಫೆಬ್ರವರಿ 7, 2006 [EBook #17695], ISO-8859-೧
• ಚೀನಾ ಫ್ರಂ ದಿ ಇನ್ಸೈಡ್ - 2006 PBS ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರ KQED ಪಬ್ಲಿಕ್ ಟೆಲಿವಿಶನ್ ಎಂಡ್ ಗ್ರಾನಡ ಟೆಲಿವಿಶನ್ ಫಾರ್ PBS, ಗ್ರಾನಡ ಇಂಟರ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಎಂಡ್ ದಿ ಬಿಬಿಸಿ
• ಓರಿಯಂಟಲ್ ಸ್ಟೈಲ್ Archived 2010-03-25 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ. ದಿ ಜೇನ್ಯೂನ್ ಸೌಲ್ ಆಫ್ ಎನ್ಸಿಯಂಟ್ ಚೈನೀಸ್ ಪೀಪಲ್
• ಚೈನೀಸ್ ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಎಂಡ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್ಲೆಶನ್ಸ್ ಆಫ್ ಹಿಸ್ಟಾರಿಕಲ್ ಚೈನೀಸ್ ವರ್ಕ್ಸ್
• ಎನ್ಸಿಯಂಟ್ ಎಷಿಯನ್ ವರ್ಲ್ಡ್ Archived 2012-05-15 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ. ಹಿಸ್ಟರಿ, ಕಲ್ಚರ್ ಎಂಡ್ ಆರ್ಕಿಯಾಲಜಿ ಆಫ್ ದಿ ಎಷಿಯನ್ ಕಾಂಟಿನೆಂಟ್ ಹಲವಾರು ಲೇಖನಗಳು ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಗಳು
• ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಚೀನಾ : ಪರಿವಿಡಿ - ಕೆಯೋಸ್ ಗ್ರೂಪ್ ಎಟ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಮೇರಿಲ್ಯಾಂಡ್
• ಹಿಸ್ಟರಿ ಫೋರಂ - ಹಿಸ್ಟರಿ ಫೋರಂ ನ ಎಷಿಯಾಸ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಇಲ್ಲಿ ಚೀನಾದ ಇತಿಹಾಸ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಿರಿ.
• ಡೌನ್ಲೋಡೆಬಲ್ ಆರ್ಟಿಕಲ್: ಬ್ರಾನ್ಜ್ ಏಜ್ ನಷ್ಟು ಹಳೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿಯೇ ಟರಿಂ ಬೇಸಿನ್ ನಲ್ಲಿ ಇದ್ದಿರಬಹುದಾದ ವೆಸ್ಟ್-ಈಸ್ಟ್ ಮಿಶ್ರಿತ ಜನವಸತಿ. ಲಿ ಎಟ್ ಅಲ್ BMC ಬಯಾಲಜಿ 2010, 8:15. [೭]