ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರ
ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರ ಯೋಗದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಹನ್ನೆರಡು ಸಂಬಂಧಿತ ಆಸನಗಳ ಹರಿವಿನ ಅನುಕ್ರಮವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ವ್ಯಾಯಾಮವಾಗಿದೆ.[೧][೨] ಆಸನದ ಅನುಕ್ರಮವನ್ನು ಮೊದಲು ೨೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಯೋಗ ಎಂದು ದಾಖಲಿಸಲಾಯಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಅದಕ್ಕೂ ಮೊದಲು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಇದೇ ರೀತಿಯ ವ್ಯಾಯಾಮಗಳು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದವು.[೩][೪] ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಕುಸ್ತಿಪಟುಗಳಲ್ಲಿ ಮೂಲ ಅನುಕ್ರಮವು ನಿಂತಿರುವ ಸ್ಥಾನದಿಂದ ಕೆಳಮುಖ ಮತ್ತು ಮೇಲ್ಮುಖ ನಾಯಿ ಭಂಗಿಯಾಗಿ ತದನಂತರ ನಿಂತಿರುವ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಪುನಃ ಹಿಂತಿರುಗುವುದಾಗಿದೆ. ೧೨ ಆಸನಗಳ ಗುಂಪನ್ನು ಹಿಂದೂ ಸೌರ ದೇವತೆಯಾದ ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕೆಲವು ಭಾರತೀಯ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಲ್ಲಿ, ಸ್ಥಾನಗಳು ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ವಿಭಿನ್ನ ಮಂತ್ರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.
.jpg)
ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರದ ನಿಖರವಾದ ಮೂಲವು ಅನಿಶ್ಚಿತವಾಗಿದೆ. ಆದರೆ, ಈ ಅನುಕ್ರಮವನ್ನು ೨೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಔಂಧ್‌ನ ರಾಜ ಭವನರಾವ್ ಶ್ರೀನಿವಾಸರಾವ್ ಪಂತ್ ಪ್ರತಿನಿಧಿ ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಮೈಸೂರು ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ, ಕೃಷ್ಣಮಾಚಾರ್ಯರು ತಮ್ಮ ಯೋಗಕ್ಕೆ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡರು.[೫] ಇದರಿಂದಾಗಿ, ಸೂರ್ಯ ದೇವರು ಎಲ್ಲಾ ಜೀವಿಗಳ ಆತ್ಮ ಮತ್ತು ಮೂಲವೆಂದು ಗುರುತಿಸುತ್ತದೆ. ಪಟ್ಟಾಭಿ ಜೋಯಿಸ್ ಮತ್ತು ಬಿ.ಕೆ.ಎಸ್. ಅಯ್ಯಂಗಾರ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಕೃಷ್ಣಮಾಚಾರ್ಯರು ಕಲಿಸಿದ ಪ್ರವರ್ತಕ ಯೋಗ ಶಿಕ್ಷಕರು, ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರದಿಂದ ಪಡೆದ ಆಸನಗಳ ನಡುವಿನ ಪರಿವರ್ತನೆಗಳನ್ನು ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ ತಮ್ಮ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಕಲಿಸಿದರು.
ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಮೂಲ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಸಂಸ್ಕೃತ "ಸೂರ್ಯ" ಮತ್ತು ನಮಸ್ಕಾರ "ಶುಭಾಶಯ" ಅಥವಾ "ವಂದನೆ" ಎಂಬ ಪದಗಳಿಂದ ಬಂದಿದೆ.[೬] [೭] ಸೂರ್ಯ ದೇವರು ಎಲ್ಲಾ ಜೀವಿಗಳ ಆತ್ಮ ಮತ್ತು ಮೂಲವೆಂದು ಗುರುತಿಸುತ್ತದೆ. ಚಂದ್ರ ನಮಸ್ಕಾರವು ಸಂಸ್ಕೃತ ವಿದ್ವಾಂಸರಾದ ಚಂದ್ರ ಅವರಿಗೆ ಹೋಲಿಕೆಯಾಗಿದೆ.
ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರದ ಮೂಲವು ಅಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ೧೭ ನೇ ಶತಮಾನದ ಸಂತ ಸಮರ್ಥ ರಾಮದಾಸರನ್ನು ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರ ವ್ಯಾಯಾಮಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ.[೮] ೧೯೨೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ, ಔಂಧ್‌ನ ರಾಜ ಭವನರಾವ್ ಶ್ರೀನಿವಾಸರಾವ್ ಪಂತ್ ಪ್ರತಿನಿಧಿ ಅವರು ಈ ಅಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೆಸರಿಸಿದರು. ಇದನ್ನು ತಮ್ಮ ೧೯೨೮ ರ ಪುಸ್ತಕವಾದ ದಿ ಟೆನ್-ಪಾಯಿಂಟ್ ವೇ ಟು ಹೆಲ್ತ್: ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ.[೯] ಪಂತ್ ಪ್ರತಿನಿಧಿ ಅವರು ಇದನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು ಎಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ, ಇದು ಈಗಾಗಲೇ ಸಾಮಾನ್ಯ ಮರಾಠಿ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.
ಪ್ರಾಚೀನ ಸರಳವಾದ ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರಗಳಾದ ಆದಿತ್ಯ ಹೃದಯಂ, ಇದನ್ನು ರಾಮಾಯಣದ "ಯುದ್ಧ ಕಾಂಡ" ಕ್ಯಾಂಟೊ ೧೦೭ ರಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ, ಇದು ಆಧುನಿಕ ಅನುಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿಲ್ಲ.[೧೦][೧೧] ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಾದ ಜೋಸೆಫ್ ಆಲ್ಟರ್‌ರವರ ಪ್ರಕಾರ, ೧೯ ನೇ ಶತಮಾನದ ಮೊದಲು ಯಾವುದೇ ಹಠ ಯೋಗ ಪಠ್ಯದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರವನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿರಲಿಲ್ಲ.[೧೨] ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರವನ್ನು ಯೋಗವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ ಹಾಗೂ ಅದರ ಭಂಗಿಗಳನ್ನು ಆಸನಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ಯೋಗದ ವ್ಯಾಯಾಮದ ಪ್ರವರ್ತಕರಾದ ಯೋಗೇಂದ್ರ, ಯೋಗದೊಂದಿಗೆ ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರದ ವಿವೇಚನೆಯಿಲ್ಲದ ಮಿಶ್ರಣವನ್ನು ಅಪ್ರಬುದ್ಧರು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಟೀಕಿಸಿದರು.
ಯೋಗದ ವಿದ್ವಾಂಸ ಹಾಗೂ ಅಭ್ಯಾಸಗಾರರಾದ ನಾರ್ಮನ್ ಸ್ಜೋಮನ್ ಅವರು ಕೃಷ್ಣಮಾಚಾರ್ಯರಿಗೆ, "ಆಧುನಿಕ ಯೋಗದ ಪಿತಾಮಹ"[೧೪][೧೫] ೧೮೯೬ ರ ವ್ಯಾಯಾಮ ದೀಪಿಕಾದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾದ ದಂಡಾಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಮತ್ತು "ಬಹಳ ಹಳೆಯ" ಭಾರತೀಯ ಕುಸ್ತಿಪಟುಗಳ ವ್ಯಾಯಾಮಗಳನ್ನು ಅನುಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಹಾಗೂ ಪರಿವರ್ತನೆಗೆ ಆಧಾರವಾಗಿ ಬಳಸಿದರು ಎಂದು ಸಲಹೆ ನೀಡಿದರು.[೧೬] ವಿವಿಧ ದಂಡಗಳು ಹಾಗೂ ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರ ಆಸನಗಳು ತಾಡಾಸನ, ಪಾದಹಸ್ತಾಸನ, ಚತುರಂಗ ದಂಡಾಸನ ಮತ್ತು ಭುಜಂಗಾಸನಗಳನ್ನು ಹೋಲುತ್ತವೆ. ಕೃಷ್ಣಮಾಚಾರ್ಯರಿಗೆ ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರದ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದಿತ್ತು. ಏಕೆಂದರೆ, ಮೈಸೂರು ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ ಅವರ ಯೋಗಶಾಲೆಯ ಪಕ್ಕದ ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ನಿಯಮಿತ ತರಗತಿಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದವು.[೧೭] ಯೋಗ ವಿದ್ವಾಂಸರಾದ ಮಾರ್ಕ್ ಸಿಂಗಲ್ಟನ್ ಹೇಳುವಂತೆ, "ಕೃಷ್ಣಮಾಚಾರ್ಯರು ಸೂರ್ಯನಮಸ್ಕಾರದ ಹರಿವಿನ ಚಲನೆಯನ್ನು ತಮ್ಮ ಮೈಸೂರು ಯೋಗ ಶೈಲಿಯ ಆಧಾರವನ್ನಾಗಿಸಿದ್ದರು" ಅವರ ಶಿಷ್ಯರಾದ ಕೆ.ಪಟ್ಟಾಭಿ ಜೋಯಿಸ್ ಮತ್ತು ಬಿ.ಕೆ.ಎಸ್.ಅಯ್ಯಂಗಾರ್ ಇವರಿಬ್ಬರೂ ರಚಿಸಿದ ಆಧುನಿಕ ಅಷ್ಟಾಂಗ ವಿನ್ಯಾಸ ಯೋಗ ಮತ್ತು ಅಯ್ಯಂಗಾರ್ ಯೋಗವನ್ನು ಕೃಷ್ಣಮಾಚಾರ್ಯರಿಂದ ಆಸನಗಳ ನಡುವೆ ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಹರಿಯುವ ವಿನ್ಯಾಸ ಚಲನೆಗಳನ್ನು ಕಲಿತು ಅವುಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಯೋಗ ಶೈಲಿಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಿದರು.
ಆಧುನಿಕ ಯೋಗದ ಇತಿಹಾಸಕಾರರಾದ ಎಲಿಯಟ್ ಗೋಲ್ಡ್‌ಬರ್ಗ್‌ರವರ ಪ್ರಕಾರ, ವಿಷ್ಣುದೇವಾನಂದರ ೧೯೬೦ ರ ಪುಸ್ತಕವಾದ ದಿ ಕಂಪ್ಲೀಟ್ ಇಲಸ್ಟ್ರೇಟೆಡ್ ಬುಕ್ ಆಫ್ ಯೋಗವು ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರದ ಹೊಸ ಉಪಯುಕ್ತ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಮುದ್ರಣದಲ್ಲಿ ಘೋಷಿಸಿತು. ಇದನ್ನು ಅವರ ಗುರು ಶಿವಾನಂದರು ಮೂಲತಃ ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕಿನ ಮೂಲಕ ಆರೋಗ್ಯ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯಾಗಿ ಉತ್ತೇಜಿಸಿದ್ದರು. ಗೋಲ್ಡ್ ಬರ್ಗ್‌ರವರು ಹೇಳುವಂತೆ, ವಿಷ್ಣುದೇವಾನಂದರು ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗಳಿಗಾಗಿ ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರದ ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಮಾದರಿಗೊಳಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅವರು ಈ ಅನುಕ್ರಮವನ್ನು "ಹಲವಾರು ರೋಗಗಳಿಗೆ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯಲ್ಲ, ಫಿಟ್‌ನೆಸ್ ವ್ಯಾಯಾಮ" ಎಂದು ಗುರುತಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ವಿವರಣೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರವು ಸುಮಾರು ಹನ್ನೆರಡು ಯೋಗಾಸನಗಳ ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿದ್ದು, ಜಿಗಿಯುವ ಅಥವಾ ಹಿಗ್ಗಿಸುವ ಚಲನೆಗಳ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದೆ. ಅಯ್ಯಂಗಾರ್ ಯೋಗದಲ್ಲಿ, ಮೂಲ ಅನುಕ್ರಮವೆಂದರೆ ತಾಡಾಸನ, ಊರ್ಧ್ವ ಹಸ್ತಾಸನ, ಉತ್ತನಾಸನ (ಇದು ತಲೆಯನ್ನು ಮೇಲಕ್ಕೆತ್ತಿ ಮಾಡುವ ಆಸನವಾಗಿದೆ), ಅಧೋ ಮುಖ ಶ್ವಾನಾಸನ (ಕೆಳಮುಖ ಆಸನ), ಊರ್ಧ್ವ ಮುಖ ಶ್ವಾನಾಸನ (ಮೇಲ್ಮುಖ ಆಸನ), ಚತುರಂಗ ದಂಡಾಸನ ನಂತರ, ತಾಡಾಸನಕ್ಕೆ ಮರಳಲು ಅನುಕ್ರಮವನ್ನು ಹಿಮ್ಮುಖಗೊಳಿಸುವುದು ಹಾಗೂ ಅನುಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಇತರ ಭಂಗಿಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಬಹುದು.
ಅಷ್ಟಾಂಗ ವಿನ್ಯಾಸ ಯೋಗದಲ್ಲಿ, ಎ ಮತ್ತು ಬಿ ಎಂಬ ಎರಡು ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರದ ಅನುಕ್ರಮಗಳಿವೆ. ಎ ಪ್ರಕಾರದ ಆಸನಗಳೆಂದರೆ: ಪ್ರಾಣಾಯಾಸನ, ಊರ್ಧ್ವ ಹಸ್ತಾಸನ, ಉತ್ತಾನಾಸನ, ಫಲಕಾಸನ (ಎತ್ತರದ ಹಲಗೆ), ಚತುರಂಗ ದಂಡಾಸನ, ಉರ್ಧ್ವ ಮುಖ ಸ್ವನಾಸನ, ಅಧೋ ಮುಖ ಸ್ವನಾಸನ ಮತ್ತು ಉತ್ತಮಾಸನ. ಬಿ ಪ್ರಕಾರದ ಆಸನಗಳ ಅನುಕ್ರಮವು (ಇಟಾಲಿಕ್ಸ್ ನಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಲಾದ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳು) ಪ್ರಾಣಾಯಾಸನ, ಉತ್ಕಟಾಸನ, ಉತ್ತಾಸನ, ಅರ್ಧ ಉತ್ತಾನಾಸನ, ಫಲಕಾಸನ, ಚತುರಂಗ ದಂಡಾಸನ, ಊರ್ಧ್ವ ಮುಖ ಶ್ವಾನಾಸನ, ಅಧೋ ಮುಖ ಶ್ವಾನಾಸನ, ಒಂದನೇ ವೀರಭದ್ರಾಸನ, ಫಲಾಕಾಸನದಿಂದ ಇನ್ನೊಂದು ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದನೇ ವೀರಭದ್ರಾಸನದೊಂದಿಗೆ ಪುನರಾವರ್ತಿಸಿ, ತದನಂತರ ಫಲಕಾಸನವನ್ನು ಪುನರಾವರ್ತಿಸುವುದಾಗಿದೆ.[೧೮]
ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರ ಚಕ್ರವೆಂದರೆ:
 ೧: ಪ್ರಾಣಾಯಾಸನ |
 ೨: ಹಸ್ತ ಉತ್ತನಾಸನ |
 ೩. ಉತ್ತನಾಸನ |
||
೧೨: ೧ ಕ್ಕೆ ಹಿಂತಿರುಗಿ |
.JPG) ೪. ಆಂಜನೇಯಾಸನ | |||
೧೧. ಹಸ್ತ ಉತ್ತನಾಸನ |
 ೫. ಅಧೋ ಮುಖ ಸ್ವನಾಸನ | |||
೧೦. ಉತ್ತಮಾಸನ |
 ೬. ಅಷ್ಟಾಂಗ ನಮಸ್ಕಾರ | |||
೯. ಆಂಜನೇಯಾಸನ, ವಿರುದ್ಧ ಪಾದ |
೮. ಅಧೋ ಮುಖಾ ಸ್ವನಾಸನ |
 ೭.ಊರ್ಧ್ವ ಮುಖ ಶ್ವಾನಾಸನ |
ಮಂತ್ರಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಕೆಲವು ಯೋಗ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಲ್ಲಿ, ಅನುಕ್ರಮದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಹಂತವು ಮಂತ್ರದೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಶಿವಾನಂದ ಯೋಗ ಸೇರಿದಂತೆ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಲ್ಲಿ, ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳನ್ನು ಸೂರ್ಯ ದೇವರ ಹನ್ನೆರಡು ಹೆಸರುಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸಲಾಗಿದೆ:[೧೯]
| ಮೆಟ್ಟಿಲು (ಆಸನ) |
ಮಂತ್ರ (ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾದವು) |
ಅನುವಾದ: ಓಂ, ಇಂಥವನಿಗೆ ಶುಭಾಶಯಗಳು ... |
|---|---|---|
| ತಾಡಾಸನ | ॐ मित्राय नमः ಓಂ ಮಿತ್ರಾಯ ನಮಃ | ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಕಾಣುವವನು. |
| ಊರ್ಧ್ವ ಹಸ್ತಾಸನ | ॐ रवये नमः ಓಂ ರಾಮಾಯ ನಮಃ | ಎಲ್ಲಾ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾದವನು. |
| ಪಾದಹಸ್ತಾಸನ | ॐ सूर्याय नमः ಓಂ ಸೂರ್ಯಾಯ ನಮಃ | ಎಲ್ಲಾ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಚೋದಿಸುವವನು. |
| ಅಶ್ವ ಸಂಚಲನಾಸನ | ॐ भानवे नमः ಓಂ ಭಾನವೇ ನಮಃ | ಬೆಳಕನ್ನು ಹರಡುವವನು. |
| ಪರ್ವತಾಸನ | ॐ खगाय नमः ಓಂ ಖಗಾಯ ನಮಃ | ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಚಲಿಸುವವನು. |
| ಅಷ್ಟಾಂಗ ನಮಸ್ಕಾರ | ॐ पूष्णे नमः ಓಂ ಪೂಷ್ಣೇ ನಮಃ | ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಪೋಷಿಸುವವನು. |
| ಭುಜಂಗಾಸನ | ॐ हिरण्यगर्भाय नमः ಓಂ ಹಿರಣ್ಯ ಗರ್ಭಾಯ ನಮಃ | ಚಿನ್ನದ ಕಿರಣಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವವನು. |
| ಪರ್ವತಾಸನ | ॐ मरीचये नमः ಓಂ ಮಾರಿಕಾಯೇ ನಮಃ | ರಾಗಗಳನ್ನು ಹೊರಡಿಸುವವನು. |
| ಅಶ್ವ ಸಂಚಲನಾಸನ | ॐ आदित्याय नमः ಓಂ ಆದಿತ್ಯಾಯ ನಮಃ | ಅದಿತಿ ದೇವಿಯ ಮಗ. |
| ಪಾದಹಸ್ತಾಸನ | ॐ सवित्रे नमः ಓಂ ಸವಿತ್ರೇ ನಮಃ | ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಉತ್ಪಾದಿಸುವವನು. |
| ಊರ್ಧ್ವ ಹಸ್ತಾಸನ | ॐ अर्काय नमः ಓಂ ಅರ್ಕಾಯ ನಮಃ | ಪೂಜೆಗೆ ಯೋಗ್ಯವಾದವನು. |
| ತಾಡಾಸನ | ॐ भास्कराय नमः ಓಂ ಭಾಸ್ಕರಾಯ ನಮಃ | ಹೊಳಪಿಗೆ ಕಾರಣವಾದವನು. |
ಭಾರತೀಯ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ಹಂತಗಳನ್ನು ಬೀಜ ("ಬೀಜ" ಧ್ವನಿ) ಮಂತ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು ಐದು ಚಕ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ (ಸೂಕ್ಷ್ಮ ದೇಹದ ಕೇಂದ್ರಬಿಂದುಗಳು) ಸಂಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ.[೨೦]
| ಮೆಟ್ಟಿಲು (ಆಸನ) | ಬೀಜ ಮಂತ್ರ[೨೧][೨೨] | ಚಕ್ರ | ಉಸಿರಾಟ |
|---|---|---|---|
| ತಾಡಾಸನ | ॐ ह्रां ಓಂ ಹ್ರಾಂ | ಅನಾಹತ (ಹೃದಯ) | ನಿಶ್ವಾಸ |
| ಊರ್ಧ್ವ ಹಸ್ತಾಸನ | ॐ ह्रीं ಓಂ ಹ್ರೀಂ | ವಿಶುದ್ಧಿ (ಗಂಟಲು) | ಉಚ್ವಾಸ |
| ಪಾದಹಸ್ತಾಸನ | ॐ ह्रूं ಓಂ ಹೃಂ | ಸ್ವಾಧಿಷ್ಠಾನ (ಸಕ್ರಮ್) | ನಿಶ್ವಾಸ |
| ಅಶ್ವ ಸಂಚಲನಾಸನ | ॐ ह्रैं ಓಂ ಹ್ರೈಂ | ಅಜ್ನಾ (ಮೂರನೇ ಕಣ್ಣು) | ಉಚ್ವಾಸ |
| ಪರ್ವತಾಸನ | ॐ ह्रौं ಓಂ ಹ್ರೌಂ | ವಿಶುದ್ಧಿ (ಗಂಟಲು) | ನಿಶ್ವಾಸ |
| ಅಷ್ಟಾಂಗ ನಮಸ್ಕಾರ | ॐ ह्रः ಓಂ ಹರಃ | ಮಣಿಪುರ (ಸೌರ ಪ್ಲೆಕ್ಸಸ್) | ಅಮಾನತುಗೊಳಿಸು |
| ಭುಜಂಗಾಸನ | ॐ ह्रां ಓಂ ಹ್ರಾಂ | ಸ್ವಾಧಿಷ್ಠಾನ (ಸಕ್ರಮ್) | ಉಚ್ವಾಸ |
ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಇತರ ಆಸನಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುವುದು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಆಸನಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಅಯ್ಯಂಗಾರ್ ಯೋಗದಲ್ಲಿ ಈ ಅನುಕ್ರಮವನ್ನು ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ತಾಡಾಸನ, ಉರ್ಧ್ವ ಹಸ್ತಾಸನ, ಉತ್ತಾನಾಸನ, ಅಧೋ ಮುಖ ಸ್ವನಾಸನ, ಲೋಲಾಸನ, ಜನುಶೀರ್ಷಾಸನ (ಒಂದು ಬದಿ, ನಂತರ ಇನ್ನೊಂದು ಬದಿ) ಮತ್ತು ಅಧೋ ಮುಖ ಸ್ವನಾಸನದಿಂದ ತಡಾಸನಕ್ಕೆ ಮರಳಲು ಹಿಮ್ಮುಖಗೊಳಿಸಲು ಬದಲಾಯಿಸಬಹುದು. ಈ ಅನುಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಬಹುದಾದ ಇತರ ಆಸನಗಳಲ್ಲಿ ನವಾಸನ (ಅಥವಾ ಅರ್ಧ ನಾವಾಸನ), ಪಶ್ಚಿಮೋತ್ಥಾನಾಸನ ಮತ್ತು ಒಂದನೇ ಮಾರಿಚ್ಯಾಸನ ಸೇರಿವೆ.
ಚಂದ್ರ ನಮಸ್ಕಾರ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಚಂದ್ರ ನಮಸ್ಕಾರ ಎಂಬ ವಿಭಿನ್ನ ಅನುಕ್ರಮವನ್ನು ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳನ್ನು ೨೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲಾಯಿತು.[೨೩] ಈ ಅನುಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ತಾಡಾಸನ, ಉರ್ಧ್ವ ಹಸ್ತಾಸನ, ಆಂಜನೇಯಾಸನ (ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅರ್ಧ ಚಂದ್ರನ ಭಂಗಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ), ಮೊಣಕಾಲೂರಿದ ಲುಂಗಿ, ಅಧೋ ಮುಖ ಸ್ವನಾಸನ, ಬಿಟಿಲಾಸನ, ಬಾಲಾಸನ (ತೊಡೆಗಳು, ದೇಹ ಮತ್ತು ತೋಳುಗಳನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತಾ ಮೊಣಕೈಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಬಾಲಾಸನ)[೨೪] ತಲೆಯ ಹಿಂದೆ ಅಂಜಲಿ ಮುದ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಕೈಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಿ, ಉರ್ಧ್ವ ಮುಖ ಸ್ವನಾಸನ, ಉತ್ತಾಸನ, ಉತ್ಥಾನಾಸನ, ಉತ್ತಾಸನ, ಅಧೋ ಮುಖ ಸ್ವನಾಸನ, ಮತ್ತು ತಾಡಾಸನ. ವಿವಿಧ ಆಸನಗಳೊಂದಿಗೆ ಇತರ ಚಂದ್ರ ನಮಸ್ಕಾರಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದೆ.[೨೫][೨೬]
ವ್ಯಾಯಾಮ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ವ್ಯಾಯಾಮದ ಶಕ್ತಿಯ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಚಯಾಪಚಯ ಸಮಾನ ಕಾರ್ಯದ (ಎಂಇಟಿ) ಘಟಕಗಳಲ್ಲಿ ಅಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ೩ ಎಂಇಟಿಗಳಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಸಮಯವನ್ನು ಲಘು ವ್ಯಾಯಾಮವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ೩ ರಿಂದ ೬ ಎಂಇಟಿಗಳು ಮಧ್ಯಮವಾಗಿವೆ. ೬ ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ತೀವ್ರವಾಗಿರುತ್ತದೆ.[೨೭] ಅಮೇರಿಕನ್ ಕಾಲೇಜ್ ಆಫ್ ಸ್ಪೋರ್ಟ್ಸ್ ಮೆಡಿಸಿನ್ ಮತ್ತು ಅಮೇರಿಕನ್ ಹಾರ್ಟ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳು ತಮ್ಮ ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಿದ ದೈನಂದಿನ ವ್ಯಾಯಾಮದ ಕಡೆಗೆ ಕನಿಷ್ಠ ೧೦ ನಿಮಿಷಗಳ ಮಧ್ಯಮ ಎಂಇಟಿ ಮಟ್ಟದ ಚಟುವಟಿಕೆಯ ಅವಧಿಗಳನ್ನು ಎಣಿಸುತ್ತದೆ.[೨೮] ೧೮ ರಿಂದ ೬೫ ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನ ಆರೋಗ್ಯವಂತ ವಯಸ್ಕರಿಗೆ, ವಾರದಲ್ಲಿ ಐದು ದಿನ ೩೦ ನಿಮಿಷಗಳ ಕಾಲ ಮಧ್ಯಮ ವ್ಯಾಯಾಮ ಅಥವಾ ವಾರದಲ್ಲಿ ಮೂರು ದಿನ ೨೦ ನಿಮಿಷಗಳ ಕಾಲ ತೀವ್ರವಾದ ಏರೋಬಿಕ್ ವ್ಯಾಯಾಮದ ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳನ್ನು ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡುತ್ತವೆ.
ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರದ ಶಕ್ತಿಯ ವೆಚ್ಚವು ಅದನ್ನು ಎಷ್ಟು ಶಕ್ತಿಯುತವಾಗಿ ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬುದರ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕು ೨.೯ ರಿಂದ ತೀವ್ರವಾದ ೭.೪ ಎಂಇಟಿಗಳವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಶ್ರೇಣಿಯ ಉನ್ನತ ತುದಿಗೆ ಭಂಗಿಗಳ ನಡುವೆ ಪರಿವರ್ತನೆಯ ಜಿಗಿತಗಳು ಬೇಕಾಗುತ್ತವೆ. ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಒಗ್ಗಿಕೊಂಡಿರುವ ವೈದ್ಯರು ಈ ಅನುಕ್ರಮವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವುದು ಒಂದು ಆಹ್ಲಾದಕರ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಎಂದು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಬಹುದಾಗಿದೆ.
ಸ್ನಾಯು ಬಳಕೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]೨೦೧೪ ರ ಅಧ್ಯಯನವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಆಸನಗಳಿಂದ ಸಕ್ರಿಯಗೊಂಡ ಸ್ನಾಯು ಗುಂಪುಗಳು ಆರಂಭಿಕರಿಂದ ಬೋಧಕರವರೆಗೆ ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡುವವರ ಕೌಶಲ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸಿದೆ. ಅಷ್ಟಾಂಗ ವಿನ್ಯಾಸ ಯೋಗದ ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರ ಅನುಕ್ರಮಗಳಾದ ಎ ಮತ್ತು ಬಿ ಯಲ್ಲಿನ ಹನ್ನೊಂದು ಆಸನಗಳನ್ನು ಆರಂಭಿಕರು, ಸುಧಾರಿತ ಸಾಧಕರು ಮತ್ತು ಬೋಧಕರು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದರು. ಸ್ನಾಯುಗಳ ೧೪ ಗುಂಪುಗಳ ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಸ್ನಾಯುಗಳ ಮೇಲಿನ ಚರ್ಮದ ಮೇಲೆ ಎಲೆಕ್ಟ್ರೋಡ್ ಮೂಲಕ ಅಳೆಯಲಾಯಿತು.[೨೯][೩೦] ಸಂಶೋಧನೆಗಳಲ್ಲಿ, ಆರಂಭಿಕರು ಬೋಧಕರಿಗಿಂತ ಪೆಕ್ಟೋರಲ್ ಸ್ನಾಯುಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಬಳಸಿದರೆ, ಬೋಧಕರು ಇತರ ಅಭ್ಯಾಸಗಾರರಿಗಿಂತ ಡೆಲ್ಟೊಯ್ಡ್ ಸ್ನಾಯುಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಜೊತೆಗೆ, ವಾಸ್ಟಸ್ ಮೆಡಿಯಾಲಿಸ್ (ಇದು ಮೊಣಕಾಲನ್ನು ಸ್ಥಿರಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ) ಇದನ್ನು ಯೋಗ ತರಬೇತುದಾರರಾದ ಗ್ರೇಸ್ ಬುಲಕ್ ಅನುಸರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆಸನಾಭ್ಯಾಸವು ದೇಹದ ಬಗ್ಗೆ ಮತ್ತು ಸ್ನಾಯುಗಳು ತೊಡಗಿರುವ ಮಾದರಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಜಾಗೃತಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ವ್ಯಾಯಾಮವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಯೋಜನಕಾರಿ ಮತ್ತು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿಸುತ್ತದೆ.
.jpg)
ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಅಷ್ಟಾಂಗ ವಿನ್ಯಾಸ ಯೋಗದ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರಾದ ಕೆ. ಪಟ್ಟಾಭಿ ಜೋಯಿಸ್ ಅವರು "ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರವಿಲ್ಲದೆ ಅಷ್ಟಾಂಗ ಯೋಗವಿಲ್ಲ, ಇದು ಸೂರ್ಯ ದೇವರಿಗೆ ಅಂತಿಮ ನಮಸ್ಕಾರವಾಗಿದೆ" ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.[೩೨]
೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ, ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್‌ನ ಪರ್ವತಾರೋಹಣ ಬೋಧಕರ ತಂಡವು ಮೌಂಟ್ ಎಲ್ಬ್ರಸ್ ಶಿಖರಕ್ಕೆ ಏರಿತು ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಿ ೧೮,೬೦೦ ಅಡಿ (೫,೭೦೦ ಮೀ.) ನಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿತು. ಇದು ವಿಶ್ವ ದಾಖಲೆಯಾಗಿದೆ.[೩೩]
ಇದನ್ನೂ ನೋಡಿ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ↑ "Surya Namaskara Salute to the Sun". Yoga in Daily Life. Retrieved 26 September 2022.
- ↑ Singh, Kritika. Sun Salutation: Full step by step explanation. Surya Namaskar Organization. Archived from the original on 21 December 2021. Retrieved 31 January 2024.
- ↑ Mitchell, Carol (2003). Yoga on the Ball. Inner Traditions. p. 48. ISBN 978-0-89281-999-7.
- ↑ MacMullen, Jane (1988). "Ashtanga Yoga". Yoga Journal. September/October: 68–70.
- ↑ Dalal, Roshen (2010). Hinduism: An Alphabetical Guide. Penguin Books India. p. 343. ISBN 978-0-14-341421-6.
- ↑ Suman, Krishan Kumar (2006). Yoga for Health and Relaxation. Lotus. pp. 83–84. ISBN 978-81-8382-049-3.
- ↑ Sinha, S. C. (1 June 1996). Dictionary of Philosophy. Anmol Publications. p. 18. ISBN 978-81-7041-293-9.
- ↑ Hindu Vishva. Vol. 15. 1980. p. 27.
Sri Samarath Ramdas Swami took Surya Namaskar exercises with the Mantras as part of his Sadhana.
- ↑ Pratinidhi, Pant (1928). The Ten-Point Way to Health | Surya Namaskars. J. M. Dent and Sons. pp. 113–115 and whole book. Archived from the original on 2023-01-23. Retrieved 2024-07-12.
The ten positions of a Namaskar are repeated here and may be detached without damaging the book. The pages are perforated for easy removal.
- ↑ Murugan, Chillayah (13 October 2016). "Surya Namaskara — Puranic origins of Valmiki Ramayana in the Mumbai Court order on Surya Namaskar for Interfaith discrimination and curtailment of fundamental rights". The Milli Gazette-Indian Muslim Newspaper. Retrieved 13 Oct 2016.
- ↑ sanskrit.safire.com, Aditya Hrudayam with English translation
- ↑ Translation of Ramayana by Griffith
- ↑ Goldberg 2016, pp. 329–331.
- ↑ Mohan, A. G.; Mohan, Ganesh (29 November 2009). "Memories of a Master". Yoga Journal.
- ↑ Anderson, Diane (9 August 2010). "The YJ Interview: Partners in Peace". Yoga Journal.
- ↑ Bharadwaj, S. (1896). Vyayama Dipika | Elements of Gymnastic Exercises, Indian System. Bangalore: Caxton Press. pp. Chapter 2.
- ↑ Donahaye, Guy (2010). Guruji: A Portrait of Sri K Pattabhi Jois Through The Eyes of His Students. USA: D&M Publishers. ISBN 978-0-86547-749-0.
- ↑ Hughes, Aimee. "Sun Salutation A Versus Sun Salutation B: The Difference You Should Know". Yogapedia.
- ↑ "Surya Namaskara". Divine Life Society. 2011. Retrieved 19 July 2019.
- ↑ Hardowar, Radha (June 2018). "Surya Namaskar" (PDF). Shri Surya Narayan Mandir.
- ↑ Omar, Shazia (27 December 2016). "Sonic salutations to the sun". Daily Star.
- ↑ Woodroffe, Sir John (2009) [1919]. ŚAKTI AND ŚĀKTA ESSAYS AND ADDRESSES ON THE ŚĀKTA TANTRAŚĀSTRA (3rd ed.). Celephaïs Press. p. 456.
ŚAKTI AS MANTRA intoned in the proper way, according to both sound (Varṇ a) and rhythm (Svara). For these reasons, a Mantra when translated ceases to be such, and becomes a mere word or sentence. By Mantra, the sought-for (Sādhya) Devatb appears, and by Siddhi therein it had vision of the three worlds. As the Mantra is in fact Devatā, by practice thereof this is known. Not merely do the rhythmical vibrations of its sounds regulate the unsteady vibrations of the sheaths of the worshipper, but therefrom the image of the Devatā, appears. As the Bṛ had-Gandharva Tantra says (Ch. V):— Śrinu devi pravakṣ yāmi bījānām deva-rūpatām Mantroccāranamātrena deva-rūpam prajāyate.
- ↑ Ferretti, Andrea; Rea, Shiva (1 March 2012). "Soothing Moon Shine: Chandra Namaskar". Yoga Journal.
- ↑ Mirsky, Karina. "A Meditative Moon Salutation". Yoga International. Retrieved 23 July 2019.
- ↑ Venkatesan, Supriya. "Moon Salutations". Yoga U. Retrieved 23 July 2019.
- ↑ Tomlinson, Kirsty. "Moon Salutation sequence". Ekhart Yoga. Retrieved 23 July 2019.
- ↑ Larson-Meyer, D. Enette (2016). "A Systematic Review of the Energy Cost and Metabolic Intensity of Yoga". Medicine & Science in Sports & Exercise. 48 (8): 1558–1569. doi:10.1249/MSS.0000000000000922. ISSN 0195-9131. PMID 27433961. The review examined 17 studies, of which 10 measured the energy cost of yoga sessions.
- ↑ Haskell, William L.; et al. (2007). "Physical Activity and Public Health". Circulation. 116 (9): 1081–1093. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.107.185649. ISSN 0009-7322. PMID 17671237.
- ↑ Ni, Meng; Mooney, Kiersten; Balachandran, Anoop; Richards, Luca; Harriell, Kysha; Signorile, Joseph F. (2014). "Muscle utilization patterns vary by skill levels of the practitioners across specific yoga poses (asanas)". Complementary Therapies in Medicine. 22 (4): 662–669. doi:10.1016/j.ctim.2014.06.006. ISSN 0965-2299. PMID 25146071.
- ↑ Bullock, B. Grace (2016). "Which Muscles Are You Using in Your Yoga Practice? A New Study Provides the Answers". Yoga U. Retrieved 22 July 2019.
- ↑ "Destination Delhi". Indian Express. 4 September 2010.
- ↑ "Surya Namaskar in the words of Sri K. Pattabhi Jois". Discover the Purpose. Retrieved 20 July 2019.
- ↑ "Suryanamaskar and Yoga Atop of Mountain Summit (18600 Feet)". World Records India. 3 October 2019. Archived from the original on 3 October 2019.
ಮೂಲಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- Alter, Joseph S. (2000). Gandhi's Body: Sex, Diet, and the Politics of Nationalism. University of Pennsylvania Press. ISBN 978-0-812-23556-2.
- [[Joseph Alter|ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:Long dash]] (2004). Yoga in modern India : the body between science and philosophy. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-11874-1. OCLC 53483558.
- Goldberg, Elliott (2016). The Path of Modern Yoga : the history of an embodied spiritual practice. Inner Traditions. ISBN 978-1-62055-567-5. OCLC 926062252.
- Mehta, Silva; Mehta, Mira; Mehta, Shyam (1990). Yoga: The Iyengar Way. Dorling Kindersley. ISBN 978-0863184208.
{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) - Mujumdar, Dattatraya Chintaman, ed. (1950). Encyclopedia of Indian Physical Culture: A Comprehensive Survey of the Physical Education in India, Profusely Illustrating Various Activities of Physical Culture, Games, Exercises, Etc., as Handed Over to Us from Our Fore-fathers and Practised in India. Good Companions.
- Ramaswami, Srivatsa (2005). The Complete Book of Vinyasa Yoga. Da Capo Press. ISBN 978-1-56924-402-9.
- Singleton, Mark (2010). Yoga Body: The Origins of Modern Posture Practice. Oxford University Press. pp. 180–181, 205–206. ISBN 978-0-19-974598-2.
- Sjoman, Norman E. (1999) [1996]. The Yoga Tradition of the Mysore Palace (2nd ed.). Abhinav Publications. ISBN 81-7017-389-2.
- Vishnudevananda (1988) [1960]. The Complete Illustrated Book of Yoga. New York: Three Rivers Press/Random House. ISBN 0-517-88431-3. OCLC 32442598.
ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- Dep't of Posts, Gov't of India releases stamps on Surya Namaskara Archived 2017-12-25 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ. on International Yoga Day 2016.