ಮೈಸೂರು ದಸರಾ
| ಮೈಸೂರು ದಸರಾ | |
|---|---|
  .jpg) (ಮೇಲಿನಿಂದ ಕೆಳಕ್ಕೆ, ಎಡದಿಂದ ಬಲಕ್ಕೆ) ಮೈಸೂರು ಅರಮನೆ ಉತ್ಸವದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಾಶಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ, ದೇವಿಯ ಚಾಮುಂಡೇಶ್ವರಿ ಮೂರ್ತಿಯ ಮೆರವಣಿಗೆ, ವಿಜಯದಶಮಿ ಆನೆಯ ಮೆರವಣಿಗೆ | |
| ರೀತಿ | ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ, ಧಾರ್ಮಿಕ (ಹಿಂದೂ) |
| ಮಹತ್ವ | ಕೆಟ್ಟದ್ದರ ಮೇಲೆ ಒಳ್ಳೆಯದ ವಿಜಯವನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದು |
| ಆಚರಣೆಗಳು | ಮೈಸೂರು ಅರಮನೆ, ರಾಮಾಯಣ ರಂಗಮಂದಿರ, ಮೇಳ (ಜಾತ್ರೆಗಳು), ಮೆರವಣಿಗೆಗಳು ಮತ್ತು ಮೆರವಣಿಗೆಗಳು |
| ಆರಂಭ | ಹಿಂದೂ ದಿನಚರಿ ಪ್ರಕಾರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ಅಥವಾ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ನಲ್ಲಿ |
| ಅಂತ್ಯ | ೧೦ ದಿನಗಳ ನಂತರ |
| ಆವರ್ತನ | ವಾರ್ಷಿಕ |
| First time | 17–27 September 1610 |
| ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ಹಬ್ಬಗಳು | ದೇವತೆ (ಶಕ್ತಿ ದೇವತೆ), ರಾಮಾಯಣ, ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ, ಮೈಸೂರು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ, ವಡಿಯಾರ್ ರಾಜವಂಶ |
ಮೈಸೂರು ದಸರಾವು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ನಾಡಹಬ್ಬ (ರಾಜ್ಯ ಉತ್ಸವ) ಆಗಿದೆ. ಇದು ೧೦ ದಿನಗಳ ಹಬ್ಬವಾಗಿದ್ದು, ನವರಾತ್ರಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಒಂಬತ್ತು ರಾತ್ರಿಗಳಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕೊನೆಯ ದಿನ ವಿಜಯದಶಮಿ. ಹಬ್ಬವನ್ನು ಹಿಂದೂ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್ ತಿಂಗಳ ಅಶ್ವಿನ್‌ನಲ್ಲಿ ಹತ್ತನೇ ದಿನದಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ಮತ್ತು ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನ ಗ್ರೆಗೋರಿಯನ್ ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ.
ಹಿಂದೂ ಹಬ್ಬವಾದ ದಸರಾ, ನವರಾತ್ರಿ ಮತ್ತು ವಿಜಯದಶಮಿಯು ಕೆಟ್ಟದ್ದರ ಮೇಲೆ ಒಳ್ಳೆಯದ ವಿಜಯವನ್ನು ಆಚರಿಸುತ್ತದೆ. ಹಿಂದೂ ದಂತಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ದೇವಿ ಚಾಮುಂಡೇಶ್ವರಿ (ದುರ್ಗಾ) ರಾಕ್ಷಸ ಮಹಿಷಾಸುರನನ್ನು ಕೊಂದ ದಿನ. ಮಹಿಷಾಸುರ ರಾಕ್ಷಸನಾಗಿದ್ದು, ದೇವಿಯ ವಧೆಯಿಂದ ನಗರಕ್ಕೆ ಮೈಸೂರು ಎಂದು ಹೆಸರು ಬಂದಿತು. ಮೈಸೂರು ಸಂಪ್ರದಾಯವು ಈ ಹಬ್ಬದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಯೋಧರು ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯದ ಒಳಿತಿಗಾಗಿ ಹೋರಾಡುವುದನ್ನು ಆಚರಿಸುತ್ತದೆ, ಧಾರ್ಮಿಕವಾಗಿ ರಾಜ್ಯದ ಕತ್ತಿ, ಆಯುಧಗಳು, ಆನೆಗಳು, ಕುದುರೆಗಳು ಮತ್ತು ಹಿಂದೂ ದೇವಿ ದೇವತೆಯೊಂದಿಗೆ ಅವಳ ಯೋಧ ರೂಪದಲ್ಲಿ (ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ) ವಿಷ್ಣು ಅವತಾರ ರಾಮನನ್ನು ಪೂಜಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವುದು. ಸಮಾರಂಭಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಮೆರವಣಿಗೆಯನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಮೈಸೂರು ರಾಜರು ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆ ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಮೈಸೂರು ನಗರವು ದಸರಾ ಹಬ್ಬವನ್ನು ವೈಭವ ಮತ್ತು ವಿಜೃಂಭಣೆಯಿಂದ ಆಚರಿಸುವ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಮೈಸೂರಿನಲ್ಲಿ ದಸರಾ ಉತ್ಸವವು ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ ೪೦೯ನೇ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿತು, ಆದರೆ ಪುರಾವೆಗಳು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ೧೫ ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಾಜರಿಂದ ಆಚರಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಇತಿಹಾಸ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
೧೫ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲೇ ವಿಜಯನಗರ ಅರಸರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ದಸರಾ ಹಬ್ಬಗಳು ಆರಂಭವಾದವು. ಈ ಉತ್ಸವವು ೧೪ ನೇ ಶತಮಾನದ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಿದೆ, ಅಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಮಹಾನವಮಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು ಹಂಪಿಯ ಹಜಾರ ರಾಮ ದೇವಾಲಯದ ಹೊರಗೋಡೆಯ ಪರಿಹಾರ ಕಲಾಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಉತ್ಸವಗಳನ್ನು ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಇಟಾಲಿಯನ್ ಪ್ರವಾಸಿ ನಿಕೊಲೊ ಡಿ' ಕಾಂಟಿ ಹಬ್ಬದ ತೀವ್ರತೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ರಾಜಮನೆತನದ ಬೆಂಬಲದೊಂದಿಗೆ ಭವ್ಯವಾದ ಧಾರ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಸಮರ ಘಟನೆ ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದರು. ಈ ಘಟನೆಯು ದುರ್ಗವನ್ನು ಯೋಧ ದೇವತೆ ಎಂದು ಗೌರವಿಸಿತು (ಕೆಲವು ಪಠ್ಯಗಳು ಅವಳನ್ನು ಚಾಮುಂಡೇಶ್ವರಿ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ). ಆಚರಣೆಗಳು ಅಥ್ಲೆಟಿಕ್ ಸ್ಪರ್ಧೆಗಳು, ಹಾಡುಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ನೃತ್ಯ, ಪಟಾಕಿ, ವೈಭವದ ಮಿಲಿಟರಿ ಮೆರವಣಿಗೆ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ದತ್ತಿ ನೀಡುವಿಕೆಯನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಿದವು.
ವಿಜಯನಗರವು ಡೆಕ್ಕನ್ ಸುಲ್ತಾನರಿಗೆ ಪತನವಾದ ನಂತರ, ಈ ಹಿಂದೂ ಆಚರಣೆಗಳು ಮುಸ್ಲಿಂ ಆಡಳಿತಗಾರರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೊಂಡವು. ಮೈಸೂರಿನ ಒಡೆಯರ್‌ಗಳು ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ರಚಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಮಹಾನವಮಿ (ದಸರಾ) ಉತ್ಸವವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು, ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ರಾಜ ಒಡೆಯರ್ I (1578-1617 CE) ಅವರು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೬೧೦ರ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.
ಹಬ್ಬಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಉತ್ಸವಗಳು ವಿಶೇಷ ದರ್ಬಾರ್ (ರಾಜರ ಸಭೆ) ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಇದು ೧೮೦೫ ರಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಒಡೆಯರ್ III ರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ರಾಜನು ದಸರಾ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮೈಸೂರು ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ದರ್ಬಾರ್ ನಡೆಸುವ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದಾಗ; ರಾಜಮನೆತನದ ಸದಸ್ಯರು, ವಿಶೇಷ ಆಹ್ವಾನಿತರು, ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಜನಸಾಮಾನ್ಯರು ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು. ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೩ರಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಕಾಂತ ಒಡೆಯರ್ ನಿಧನರಾದ ನಂತರ, ಚಿನ್ನದ ಸಿಂಹಾಸನದ ಮೇಲೆ "ಪಟ್ಟದ ಕಟ್ಟಿ" (ರಾಜಕತ್ತಿ) ಇರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಲಾಗಿದೆ. ಮಹಾನವಮಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ದಸರಾದ ಒಂಬತ್ತನೇ ದಿನವು ರಾಜ ಖಡ್ಗವನ್ನು ಪೂಜಿಸುವ ಮಂಗಳಕರ ದಿನವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಆನೆಗಳು, ಒಂಟೆಗಳು ಮತ್ತು ಕುದುರೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಕರೆದೊಯ್ಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಭಾರತದ ಇತರೆಡೆಗಳಲ್ಲಿ ದಸರಾ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
- ಇದೇ ಹಬ್ಬವನ್ನು ಭಾರತದ ಉತ್ತರ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ 'ದಶೇರ'ವಾಗಿಯೂ, 'ದುರ್ಗಾ ಪೂಜೆ'ಯಾಗಿಯೂ ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ. ೯ ದಿನಗಳ ಈ ಹಬ್ಬಕ್ಕೆ 'ನವರಾತ್ರಿ' ಎಂಬ ಹೆಸರೂ ಇರುವುದು. ಆಯುಧ ಪೂಜೆ, ವಿಜಯ ದಶಮಿ ಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಹಲವು ದಿನಗಳ ಹಬ್ಬದಾಚರಣೆ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ, ಅದರಲ್ಲೂ ಮೈಸೂರು ಪ್ರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
- ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿ ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದುರ್ಗೆಯ ಪೂಜೆ ಬಹಳ ವಿಜೃಂಭಣೆಯಿಂದ ನಡೆಯುವುದು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕೊಲ್ಕತ್ತಾ ದಲ್ಲಿ ವಿಪರೀತವಾದ ಜನಸಂದಣಿ ಸೇರುವುದು. ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ದೇವಿ ಪೂಜೆಯನ್ನು ನಡೆಸುವ ಪರಿಪಾಠವೂ ಇದೆ. ಸಿಂಹದ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತು ವಿವಿಧ ಬಗೆಯ ಆಯುಧಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದಿರುವ ದೇವಿಯ ದೊಡ್ಡ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಇರಿಸಿ ಬೆಳಗ್ಗೆ ಸಂಜೆಗಳಲ್ಲಿ ಪೂಜೆ ಭಜನೆಗಳನ್ನು ಅರ್ಪಿಸುವರು.
- ಒಂಭತ್ತೂ ದಿನಗಳು ಒಂಭತ್ತು ರೂಪದಲ್ಲಿ ದೇವಿಯನ್ನು ಆರಾಧಿಸುವರು. ಅವು ಯಾವುವೆಂದರೆ, ದುರ್ಗಾ ಶೈಲಪುತ್ರಿ, ಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿಣಿ, ಚಂದ್ರಘಂತ (ಚಂದ್ರಕಾಂತ), ಕೂಷ್ಮಾಂಡ, ಸ್ಕಂದ ಮಾತಾ, ಕಾತ್ಯಾಯಿನಿ, ಕಾಳರಾತ್ರಿ, ಮಹಾ ಗೌರಿ ಮತ್ತು ಸಿದ್ಧಿಧಾತ್ರಿ. ದೇವೀಪುರಾಣದ ಪ್ರಕಾರ ಅಣಿಮಾ, ಮಹಿಮಾ, ಗರಿಮಾ, ಲಘಿಮಾ, ಪ್ರಾಪ್ತಿ, ಪ್ರಕಾಮ್ಯ, ಇಷಿತ್ವಾ ಮತ್ತು ವಷಿತ್ವಾ ಎಂಬ ಎಂಟು ಸಿದ್ಧಿಗಳನ್ನು ದೇವಿಯ ಆರಾಧನೆಯಿಂದ ಪ್ರಾಪ್ತಗೊಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು.
ಮಡಿಕೇರಿ ದಸರಾ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
- ಮಡಿಕೇರಿಯಲ್ಲಿ ದಸರಾ ಆಚರಣೆ ಬಹಳ ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಮಹಾಲಯ ಅಮವಾಸ್ಯೆಯ ಮಾರನೆಯ ದಿನದಂದು ಕರಗ ಹೊರಡುವುದರೊಂದಿಗೆ ದಸರಾ ಉತ್ಸವ ಅರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಮಡಿಕೇರಿ ದಸರಾಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು ಇನ್ನೂರು ವರುಶದ ಇತಿಹಾಸವಿದೆ. ನವರಾತ್ರಿಯ ಮೊದಲನೆಯ ದಿನದಂದು ನಾಲಕ್ಕು ಮಾರಿಯಮ್ಮ ದೇವಾಲಯದ ಪೂಜಾರಿಗಳು ಕರಗ ಕಟ್ಟುವ ಸಲಕರಣೆಗಳೊಂದಿಗೆ ನಗರದ ಹೊರವಲಯದಲ್ಲಿರುವ ಪಂಪಿನ ಕೆರೆ ಬಳಿ ತೆರಳಿ ಕರಗವನ್ನು ಕಟ್ಟಲಾಗುತ್ತದೆ.
- ಬಳಿಕ ಒಂಬತ್ತು ದಿನಗಳ ಕಾಲ ನಗರ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಮಾಡಿ ಪೂಜೆ ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತದೆ.ಇಲ್ಲಿಯ ಕರಗ ಕುಣಿತವು ನೊಡಲು ಬಲು ಅಂದ.ದಸರೆಯ ದಿನದಂದು ಬನ್ನಿ ಮಂಟಪಕ್ಕೆ ತೆರಳಿ ಬನ್ನಿ ಕಡಿಯುವುದರರೊಂದಿಗೆ ಕರಗ ಉತ್ಸವ ಮುಕ್ತಾಯಗೊಳ್ಳುವುದು. ದಸರೆಯ ದಿನ ರಾತ್ರಿ ನಡೆಯುವ ದಶ ಮಂಟಪಗಳ ಮೆರವಣಿಗೆಯಂತೂ ದೇವ ಲೊಕವನ್ನೇ ಧರೆಗಿಳಿಸಿದಂತೆ ಭಾಸವಾಗುವುದು.
- ಪ್ರತಿ ಮಂಟಪವು ದೇವತೆಗಳಿಂದ ರಕ್ಕಸರನ್ನು ಸಂಹರಿಸುವ ಕಲಾಕೃತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಲಕ್ಷ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಜನರು ಬಂದು ಈ ಮೆರವಣಿಗೆಯನ್ನು ನೋಡಿ ಆನಂದಿಸುತ್ತಾರೆ.
ದುಷ್ಟರಿಗೆ ಶಿಕ್ಷೆ, ಶಿಷ್ಟರಿಗೆ ರಕ್ಷೆ ಈ ಹಬ್ಬದ ವಿಶೇಷ.