ಟಿ.ಎನ್. ಕೃಷ್ಣನ್
ಟಿ.ಎನ್. ಕೃಷ್ಣನ್ | |
---|---|
ಹಿನ್ನೆಲೆ ಮಾಹಿತಿ | |
ಜನನ | Tripunithura, Cochin, British India | ೬ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೨೮
ಮರಣ | 2 November 2020 ಚೆನ್ನೈ | (aged 92)
ಸಂಗೀತ ಶೈಲಿ | ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ |
ವೃತ್ತಿ | ಪಿಟೀಲುವಾದಕ |
ವಾದ್ಯಗಳು | ಪಿಟೀಲು |
ಟ್ರಿಪ್ಪುನಿತುರ ನಾರಾಯಣ ಕೃಷ್ಣನ್ (೬ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೨೮ – ೨ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೦) ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ ಪಿಟೀಲು ವಾದಕ. ಲಾಲ್ಗುಡಿ ಜಯರಾಮನ್ ಮತ್ತು ಎಂಎಸ್ ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣನ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಅವರು ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದ ಪಿಟೀಲು-ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳ ಭಾಗವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು. ಅವರಿಗೆ ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ಮದ್ರಾಸ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಸಂಗೀತ ಕಲಾನಿಧಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಅವರು೧೯೯೨ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಮೂರನೇ ಅತ್ಯುನ್ನತ ನಾಗರಿಕ ಗೌರವವಾದ ಪದ್ಮಭೂಷಣವನ್ನು ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕೂ ಮೊದಲು ೧೯೭೩ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ನಾಲ್ಕನೇ ಅತ್ಯುನ್ನತ ನಾಗರಿಕ ಗೌರವವಾದ ಪದ್ಮಶ್ರೀ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು.
ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಕೃಷ್ಣನ್ ಅವರು ೬ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೨೮ ರಂದು ಕೇರಳದ ತ್ರಿಪುನಿತುರಾದಲ್ಲಿ ಎ. ನಾರಾಯಣ ಮತ್ತು ಅಮ್ಮಿಣಿ ಅಮ್ಮಾಳ್ ದಂಪತಿಗೆ ಜನಿಸಿದರು. [೧] [೨] ಅವರು ತಮ್ಮ ತಂದೆಯಿಂದ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಕಲಿತರು ಮತ್ತು ೧೯೩೯ರಲ್ಲಿ ತಿರುವನಂತಪುರದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಪಿಟೀಲು ಕಛೇರಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿದಾಗ ಅವರು ೧೧ ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನವರಾಗಿದ್ದರು. [೩] ಅವನ ತಂದೆ ಸಾಯುವವರೆಗೂ ಅವನಿಗೆ ಕಲಿಸುತ್ತಲೇ ಇದ್ದರು. ತಮ್ಮ ಆರಂಭಿಕ ವರ್ಷಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತಾ, ಕೃಷ್ಣನ್ ಅವರು ಕಚ್ಚೇರಿಗಳಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರು ಗಂಟೆಗಳ ಕಾಲ ನಿರಂತರವಾಗಿ ವಾದ್ಯವನ್ನು ನುಡಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಅವರು "ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ, ಜಮೀನುದಾರರ ಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಮದುವೆಗಳಲ್ಲಿ" ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. [೨]
ಅವರು ತಮ್ಮ ಆರಂಭಿಕ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಅರಿಯಕುಡಿ ರಾಮಾನುಜ ಅಯ್ಯಂಗಾರ್ ಅವರ ಶಿಷ್ಯರಾದ ಅಲೆಪ್ಪಿ ಕೆ.ಪಾರ್ಥಸಾರಥಿ ಅವರಿಂದ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ನಂತರ ಕರ್ನಾಟಕ ಗಾಯಕ ಸೆಮ್ಮಂಗುಡಿ ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಅಯ್ಯರ್ ಅವರನ್ನು ಸೇರಿದರು. [೧]
ವೃತ್ತಿ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಕೃಷ್ಣನ್ ಅವರು ಸಂಗೀತಗಾರರಾದ ಅರಿಕುಡಿ ರಾಮಾನುಜ ಅಯ್ಯಂಗಾರ್, ಚೆಂಬೈ ವೈದ್ಯನಾಥ ಭಾಗವತರ್, ಮುಸಿರಿ ಸುಬ್ರಮಣ್ಯ ಅಯ್ಯರ್, ಆಲತ್ತೂರ್ ಬ್ರದರ್ಸ್, ಎಂಡಿ ರಾಮನಾಥನ್ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಜಪುರಂ ವಿಶ್ವನಾಥ ಅಯ್ಯರ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಪಿಟೀಲು ವಾದಕರಾಗಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ [೧] ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ೧೯೩೯ ರಲ್ಲಿ ತಿರುವನಂತಪುರದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಸಂಗೀತ ಕಚೇರಿಯನ್ನು ನಡೆಸಿದರು. ಅವರ ಆರಂಭಿಕ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಕೊಚ್ಚಿನ್ ರಾಜಮನೆತನವು ಅವರಿಗೆ ರಾಜಮನೆತನದ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹವನ್ನು ನೀಡಿತು. [೨]
ಕೃಷ್ಣನ್ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ೧೯೪೨ ರಲ್ಲಿ ಮದ್ರಾಸಿಗೆ ಬಂದರು [೧] ಅವರ ಬೋಧಕರಾದ ಸೆಮ್ಮಂಗುಡಿ ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಅಯ್ಯರ್ ಅವರನ್ನು ಕೈಗಾರಿಕೋದ್ಯಮಿ, ಲೋಕೋಪಕಾರಿ ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದ ಪೋಷಕರಾದ ಆರ್. ಅಯ್ಯದುರೈ ಅವರ ಆರೈಕೆಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿದರು. ಅಯ್ಯದುರೈ ಮತ್ತು ಅವರ ಪತ್ನಿ ತಂಗಂ ಐಯದೊರೈ ಅವರು ಯುವಕ ಕೃಷ್ಣನ್ ಅವರನ್ನು ಅವರ ಮನೆಗೆ ಸ್ವಾಗತಿಸಿದರು. [೨]
ಲಾಲ್ಗುಡಿ ಜಯರಾಮನ್ ಮತ್ತು ಎಂ.ಎಸ್. ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣನ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಅವರು ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದ ಪಿಟೀಲು-ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳ ಭಾಗವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು. [೪] ಅವರ ವಾದನದ ವಿಮರ್ಶೆಗಳು ಅವರು ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಶೀಲ ಸಂಯಮಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದವು. [೫] ೨೦೦೪ ರಲ್ಲಿ ಅವರ ಒಂದು ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ವಿಮರ್ಶಿಸುತ್ತಾ, ದಿ ಹಿಂದೂ ತನ್ನ ಸಂಗೀತಗಾರರ ಪೀಳಿಗೆಯಲ್ಲಿ, ತನ್ನ ಕೇಳುಗರ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹಿಂದಿನ ಯುಗದ ನಾಸ್ಟಾಲ್ಜಿಕ್ ಅನುಭವವನ್ನು ಒದಗಿಸಿದ ಕೆಲವೇ ವಾದ್ಯಗಾರರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. [೬] ಕ್ರಿಸ್ಮಸ್ ದಿನದಂದು ಮೀಸಲಾದ ಬೆಳಗಿನ ಸ್ಲಾಟ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಮದ್ರಾಸ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಅಕಾಡೆಮಿಯಲ್ಲಿ ವಾರ್ಷಿಕ ಮಾರ್ಗಝಿ ಸಂಗೀತದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಅವರು ನಿರಂತರ ಪ್ರದರ್ಶನಕಾರರಾಗಿದ್ದರು. [೭] ಅವರು ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಸಂಗೀತ ಪ್ರವಾಸಗಳಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡರು. [೭]
ಕೃಷ್ಣನ್ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಪರಂಪರಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಔಪಚಾರಿಕ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಕಲಿಸಿದರು. ಅವರ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಲ್ಲಿ ಅವರ ಮಗಳು ವಿಜಿ ಕೃಷ್ಣನ್ ನಟರಾಜನ್, ಅವರ ಮಗ ಶ್ರೀರಾಮ ಕೃಷ್ಣನ್ ಮತ್ತು ಚಾರುಮತಿ ರಘುರಾಮನ್ ಇದ್ದಾರೆ. [೨] ಅವರು ಚೆನ್ನೈ ಸಂಗೀತ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ನಂತರ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಂಶುಪಾಲರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ದೆಹಲಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಲ್ಲಿ ಸ್ಕೂಲ್ ಆಫ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಅಂಡ್ ಫೈನ್ ಆರ್ಟ್ಸ್ನ ಡೀನ್ ಆಗಿದ್ದರು. [೧] [೩] ಅವರು ೧೯೯೧ ಮತ್ತು ೧೯೯೩ ರ ನಡುವೆ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿಯೂ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದರು [೮]
ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಶೀರ್ಷಿಕೆಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಕೃಷ್ಣನ್ ಅವರಿಗೆ ೧೯೭೪ ರಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು ಮತ್ತು೨೦೦೬ ರಲ್ಲಿ ಅಕಾಡೆಮಿಯಿಂದ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಫೆಲೋಶಿಪ್ ಅನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದರು [೯] [೧೦] ಅವರು ೧೯೮೦ರಲ್ಲಿ ಮದ್ರಾಸ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಅಕಾಡೆಮಿಯಿಂದ ಸಂಗೀತ ಕಲಾನಿಧಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು. [೧೧] ಅವರು ಇಂಡಿಯನ್ ಫೈನ್ ಆರ್ಟ್ಸ್ ಸೊಸೈಟಿ, ಚೆನ್ನೈನಿಂದ ೧೯೯ರಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತ ಕಲಾಶಿಖಾಮಣಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು. [೧೨] ಅವರು ( ಅನುವಾದ. Court Scholar ) ತಿರುಪತಿ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿಆಸ್ಥಾನ ವಿದ್ವಾನ್ ಆಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ [೮]
- </img> ಪದ್ಮಶ್ರೀ, ಭಾರತದ ನಾಲ್ಕನೇ ಅತ್ಯುನ್ನತ ನಾಗರಿಕ ಗೌರವ (1973)
- </img> ಪದ್ಮಭೂಷಣ, ಭಾರತದ ಮೂರನೇ ಅತ್ಯುನ್ನತ ನಾಗರಿಕ ಗೌರವ (1992)
ಗ್ರ್ಯಾಮಿ ಅವರು ಮಾರ್ಚ್೨೦೨೧ ರಲ್ಲಿ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಗೀತಗಾರರ 'ಇನ್ ಮೆಮೋರಿಯಮ್' ಉಲ್ಲೇಖದೊಂದಿಗೆ ಅವರನ್ನು ಗೌರವಿಸಿದರು [೧೪]
ವೈಯಕ್ತಿಕ ಜೀವನ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಕೃಷ್ಣನ್ ಅವರು ಕಮಲಾ ಕೃಷ್ಣನ್ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು ಮತ್ತು ವಿಜಿ ಕೃಷ್ಣನ್ ನಟರಾಜನ್ ಮತ್ತು ಶ್ರೀರಾಮ ಕೃಷ್ಣನ್ ಎಂಬ ಇಬ್ಬರು ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. [೧೫] ವಿಜಿ ಕೃಷ್ಣನ್ ನಟರಾಜನ್ ಮತ್ತು ಶ್ರೀರಾಮ ಕೃಷ್ಣನ್ ಇಬ್ಬರೂ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪಿಟೀಲು ವಾದಕರು. [೨] ಅವರ ಸಹೋದರಿ ಎನ್.ರಾಜಂ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿ ಸಂಪ್ರದಾಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪಿಟೀಲು ವಾದಕರು. [೨] ಅವರು ೨ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ಚೆನ್ನೈನಲ್ಲಿರುವ ಅವರ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು. [೧]
ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ಮೆಲೊಡಿಯಸ್ ಸ್ಟ್ರಿಂಗ್ಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಇಂಡಿಯನ್ ವಯೋಲಿನ್ (1985) [೧೬]
- ಮೆಸ್ಟ್ರೋಸ್ ಚಾಯ್ಸ್ (1991) [೧೬]
- ಸಂಗೀತವೇ ಸಂಗೀತ – ಜುಗಲ್ಬಂದಿ ( ಉಸ್ತಾದ್ ಅಮ್ಜದ್ ಅಲಿ ಖಾನ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ) (1991) [೧೬]
- ದಿ ಕರ್ನಾಟಿಕ್ ವಯಲಿನ್ (2002) [೧೬]
- ಪರಿವಾರ (ಎನ್. ರಾಜಂ ಜೊತೆ) (2003) [೧೬]
- ಶ್ರುತಿ ಸಂಧ್ಯಾ (ಟಿ.ಎಸ್. ನಂದಕುಮಾರ್ ಜೊತೆ) [೧೭][ಸಾಕ್ಷ್ಯಾಧಾರ ಬೇಕಾಗಿದೆ][ ಉಲ್ಲೇಖದ ಅಗತ್ಯವಿದೆ ]
- ಶ್ರುತಿ ಸಂಧ್ಯಾ 2 (ಟಿಎಸ್ ನಂದಕುಮಾರ್ ಜೊತೆ) [೧೮][ಸಾಕ್ಷ್ಯಾಧಾರ ಬೇಕಾಗಿದೆ][ ಉಲ್ಲೇಖದ ಅಗತ್ಯವಿದೆ ]
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ↑ ೧.೦ ೧.೧ ೧.೨ ೧.೩ ೧.೪ ೧.೫ Kolappan, B. (3 November 2020). "Violinist T.N. Krishnan is no more". The Hindu (in Indian English). ISSN 0971-751X. Archived from the original on 2 November 2020. Retrieved 3 November 2020. ಉಲ್ಲೇಖ ದೋಷ: Invalid
<ref>
tag; name ":0" defined multiple times with different content - ↑ ೨.೦ ೨.೧ ೨.೨ ೨.೩ ೨.೪ ೨.೫ ೨.೬ Mahesh, Chitra (6 December 2018). "T.N. Krishnan: Life on a high note". The Hindu (in Indian English). ISSN 0971-751X. Archived from the original on 2 November 2020. Retrieved 3 November 2020. ಉಲ್ಲೇಖ ದೋಷ: Invalid
<ref>
tag; name ":1" defined multiple times with different content - ↑ ೩.೦ ೩.೧ ೩.೨ "TN Krishnan, legendary violinist and Padma Bhushan awardee, passes away aged 92 – Art-and-culture News, Firstpost". Firstpost. 3 November 2020. Archived from the original on 3 November 2020. Retrieved 3 November 2020. ಉಲ್ಲೇಖ ದೋಷ: Invalid
<ref>
tag; name ":2" defined multiple times with different content - ↑ "TN Krishnan death: Violin great TN Krishnan passes away at 92 in Chennai | Chennai News". The Times of India (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). TNN. 3 Nov 2020. Archived from the original on 3 November 2020. Retrieved 3 November 2020.
- ↑ "Magical spell of music". The Hindu. Chennai, India. 6 August 2004. Archived from the original on 8 January 2005.
- ↑ "The Hindu : Touching tranquil heights". Archived from the original on 6 May 2005. Retrieved 11 April 2009.
{{cite web}}
: CS1 maint: unfit URL (link) - ↑ ೭.೦ ೭.೧ "Legendary violinist T N Krishnan passes away at 92". Deccan Herald (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). 3 November 2020. Archived from the original on 3 November 2020. Retrieved 3 November 2020.
- ↑ ೮.೦ ೮.೧ "Sangeet Natak Academy – TN Krishnan". sangeetnatak.gov.in. Archived from the original on 10 August 2020. Retrieved 3 November 2020. ಉಲ್ಲೇಖ ದೋಷ: Invalid
<ref>
tag; name ":4" defined multiple times with different content - ↑ "SNA: List of Akademi Awardees — Instrumental — Carnatic Violin". Sangeet Natak Akademi. Archived from the original on 3 April 2015. Retrieved 24 September 2009.
- ↑ "SNA: List of Akademi Fellows". Sangeet Natak Akademi. Archived from the original on 27 July 2011. Retrieved 24 September 2009.
- ↑ "Violin maestro TN Krishnan dies at 92 | India News". The Times of India (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). TNN. 3 Nov 2020. Archived from the original on 3 November 2020. Retrieved 3 November 2020.
- ↑ "Welcome to The Indian Fine Art Society". www.theindianfineartssociety.com. Archived from the original on 26 September 2018. Retrieved 3 November 2020.
- ↑ "Padma Awards". Ministry of Communications and Information Technology. Archived from the original on 14 March 2012. Retrieved 16 July 2009.
- ↑ "Recording Academy in Memoriam 2021". 14 March 2021.
- ↑ "T.N.Krishnan Foundation". Archived from the original on 16 December 2008. Retrieved 17 December 2008.
- ↑ ೧೬.೦ ೧೬.೧ ೧೬.೨ ೧೬.೩ ೧೬.೪ "T. N. Krishnan". Discogs (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Archived from the original on 8 November 2020. Retrieved 3 November 2020.
- ↑ "Sruti Sandhya - T S Nandakumar". iTunes. Mumbai, India.
- ↑ "Sruti Sandhya 2 - T S Nandakumar". iTunes. Mumbai, India.
ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- Pages with reference errors
- Pages using the JsonConfig extension
- CS1 Indian English-language sources (en-in)
- CS1 ಇಂಗ್ಲಿಷ್-language sources (en)
- CS1 maint: unfit URL
- Articles with hCards
- Articles with short description
- Short description is different from Wikidata
- ಉಲ್ಲೇಖಗಳ ಅಗತ್ಯ ಇರುವ ಲೇಖನಗಳು
- ತಮಿಳು ಸಂಗೀತಗಾರರು
- ೧೯೨೮ ಜನನ
- ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತಕಾರರು
- ಪದ್ಮಭೂಷಣ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರು
- ಪದ್ಮಶ್ರೀ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರು