ರಾಮೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಕೂಡ್ಲಿ

ರಾಮೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಕೂಡ್ಲಿ
ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಸಂಪ್ರದಾಯ
ಜಿಲ್ಲೆ	ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆ
ಅಧಿ ನಾಯಕ/ದೇವರು	ಶಿವ
ಸ್ಥಳ
ಸ್ಥಳ	ಕೂಡ್ಲಿ
ರಾಜ್ಯ	ಕರ್ನಾಟಕ
ದೇಶ	ಭಾರತ
Shown within India ರಾಮೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಕೂಡ್ಲಿ (Karnataka)
Geographic coordinates	14°00′24.5″N 75°40′28.5″E
ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ
ಹೊಯ್ಸಳ ರಾಜವಂಶ
ನಿರ್ಮಾಣ ಮುಕ್ತಾಯ	೧೨ ನೇ ಶತಮಾನ

ರಾಮೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕೂಡ್ಲಿಯಲ್ಲಿರುವ ೧೨ ನೇ ಶತಮಾನದ ಶಿವ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ಇದು ಸರಳವಾದ ವೇಸರ ಶೈಲಿಯೊಂದಿಗೆ ಆರಂಭಿಕ ಅಲಂಕೃತವಲ್ಲದ, ಹೊಯ್ಸಳ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗಿದೆ. ಕೂಡ್ಲಿ ಗ್ರಾಮವು - ಕೂಡಲಿ, ಕೂಡಲಿ ಎಂದು ಸಹ ಉಚ್ಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ - ೧೪ ನೇ ಶತಮಾನದ ಮೂಲಕ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಪಟ್ಟಣವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದ ಎಂಟು ಪ್ರಮುಖ ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಮಠಗಳ (ಅದ್ವೈತ, ದ್ವೈತ, ಶಾಕ್ತ) ಅವಶೇಷಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.ಇದು ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರವಾದ ಶಿವಮೊಗ್ಗ ನಗರದ ಈಶಾನ್ಯಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು ೧೮ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ (೧೧ ಮೈ) ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸುವ ತುಂಗಾ ಮತ್ತು ಭದ್ರಾ ಉಪನದಿಗಳ ಸಂಗಮದಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ ಈ ಪಟ್ಟಣಕ್ಕೆ ಈ ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ.

ರಾಮೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯವು ಮೂರು ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ತೆರೆದ ಮಂಟಪ (ಸಭಾಂಗಣ) ಹೊಂದಿರುವ ಒಂದೇ ವಿಮಾನ (ಅಭಯಾರಣ್ಯ ಮತ್ತು ಮೇಲ್ವಿಚಾರ). ಇದನ್ನು ಬಳಪದ ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಪುರಾತತ್ವ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣೆಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯ ಸ್ಮಾರಕವಾಗಿ ರಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಕೂಡ್ಲಿಯ ಇತಿಹಾಸ

ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಸಮೀಕ್ಷೆಗಳು ಉಪಕರಣಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಕಲಾಕೃತಿಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಿವೆ, ಇದು ಕೂಡ್ಲಿಯ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶವು (ಮತ್ತು ತುಂಗಾ ಮತ್ತು ಭದ್ರಾ ನದಿಗಳ ಹತ್ತಿರದ ದಡದಲ್ಲಿ) ಪ್ರಾಚೀನ ಶಿಲಾಯುಗ, ನವಶಿಲಾಯುಗ ಮತ್ತು ಮೆಗಾಲಿಥಿಕ್ ಅವಧಿಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಸ್ಥಾನವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಮಳವಳ್ಳಿ ಕಂಬದ ಶಾಸನದಂತಹ ಲಿಖಿತ ಶಿಲಾಶಾಸನಗಳು ಶಾತವಾಹನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ೨ ನೇ ಶತಮಾನದ AD ಸಾಮಂತರಾಗಿದ್ದ ಚುಟು ರಾಜವಂಶದ ಅವಧಿಯಿಂದ ಲಭ್ಯವಿವೆ. ಅವರ ನಂತರ ೪ ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಬನವಾಸಿಯ ಕದಂಬರು ಮತ್ತು ೬ ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಬಾದಾಮಿಯ ಚಾಲುಕ್ಯರು ಆಳಿದರು. ನಂತರದ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರು ಮತ್ತು ಕಲ್ಯಾಣಿ ಚಾಲುಕ್ಯರು ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಪಡೆದರು. ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ಸುಮಾರು ೧೧ ನೇ ಶತಮಾನದ AD ಯಿಂದ ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿತು. ಅವರನ್ನು ೧೪ ನೇ ಶತಮಾನದ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ಅನುಸರಿಸಿತು. ೧೬ ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, ವಿಜಯನಗರದ ಸಾಮಂತನಾದ ಕೆಳದಿ ನಾಯಕನು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಪತನದ ನಂತರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಗಳಿಸಿದನು.

ದೇವಾಲಯದ ಯೋಜನೆ

ರಾಮೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಮಹಡಿ ಯೋಜನೆ, ಕೂಡ್ಲಿ.

ದೇವಾಲಯವು ಏಕಕೂಟವಾಗಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗಿದೆ (ಏಕ ದೇವಾಲಯ ಮತ್ತು ಗೋಪುರ). ಬಳಪದ ಕಲ್ಲು ಹೊಯ್ಸಳ ನಿರ್ಮಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮಾಣಿತವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಪೂರ್ವ-ಪಶ್ಚಿಮ ಅಕ್ಷೀಯ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಗರ್ಭಗೃಹವನ್ನು ( ಗರ್ಭಗೃಹ ) ಒಳಗೊಂಡಿದೆ, ಇದು ವೇಸರ ಶೈಲಿಯ ಮೇಲ್ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ( ಶಿಖರ ) ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಮುಚ್ಚಿದ ಸಭಾಂಗಣವನ್ನು ( ಮಂಟಪ ) ಗರ್ಭಗುಡಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ಮುಖಮಂಟಪ ( ಸುಕನಾಸಿ )ವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಮಂಟಪವು ಒಂದು ಗೋಪುರವನ್ನು ಸಹ ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಹೊರಗಿನಿಂದ ದೇವಾಲಯದ ಮೇಲಿರುವ ಮುಖ್ಯ ಗೋಪುರಕ್ಕಿಂತ ಚಿಕ್ಕದಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಕಲಾ ಇತಿಹಾಸಕಾರ ಗೆರಾರ್ಡ್ ಫೋಕೆಮಾ ಇದನ್ನು ಮುಖ್ಯ ಗೋಪುರದ "ಮೂಗು" ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.

ಸಭಾಂಗಣದ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರವು ಮೂರು ಮುಖಮಂಟಪಗಳ ಮೂಲಕ; ಉತ್ತರ, ದಕ್ಷಿಣ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ, ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ನಾಲ್ಕು ಲ್ಯಾಥ್ ತಿರುಗಿದ ನಯಗೊಳಿಸಿದ ಸ್ತಂಭಗಳಿಂದ ಬೆಂಬಲಿತವಾಗಿದೆ, ಕಲಾ ಇತಿಹಾಸಕಾರ ಪರ್ಸಿ ಬ್ರೌನ್ ಪ್ರಕಾರ ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮಾಣಿತ ಲಕ್ಷಣವಾಗಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಒಳಗೆ ಮತ್ತು ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ಮುಖಾಮುಖಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ವೇದಿಕೆಯಿದ್ದು, ಅದರ ಮೇಲೆ ನಂದಿ ಗೂಳಿಯ ( ಶಿವ ದೇವರ ಒಡನಾಡಿ) ವಿಗ್ರಹವು ಇದೆ. ಗರ್ಭಗುಡಿಯು ಶಿವನ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಸಂಕೇತವಾದ ಲಿಂಗವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

ದೇವಾಲಯವು ನಿಂತಿರುವ ವೇದಿಕೆ, ಜಾಗತಿ, ಐದು ಸರಳ ಅಚ್ಚುಗಳನ್ನು (ಫ್ರೈಜ್‌ಗಳಿಲ್ಲದೆ) ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ದೇಗುಲದ ಹೊರ ಗೋಡೆಗಳು ಸರಳವಾಗಿರುತ್ತವೆ ಆದರೆ ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ಅಂತರವಿರುವ ತೆಳ್ಳಗಿನ ಪೈಲಸ್ಟರ್‌ಗಳಿವೆ. ದೇಗುಲದ ಗೋಪುರವು ಕಲಶ (ಅಲಂಕಾರಿಕ ನೀರಿನ-ಕುಂಡದಂತಹ ರಚನೆ) ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಒಂದು ಅಂತಿಮ ರೂಪವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಫೈನಲ್‌ನ ಕೆಳಗೆ ಭಾರೀ ಗುಮ್ಮಟದಂತಹ ರಚನೆಯಿದೆ. ಇದು ಸುಮಾರು ೨x೨ ಮೀಟರ್ ನೆಲದ ಮೇಲ್ಮೈ ವಿಸ್ತೀರ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ದೇವಾಲಯದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು "ಹೆಲ್ಮೆಟ್" ಅಥವಾ ಅಮಲಕ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರ ಆಕಾರವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದೇಗುಲವನ್ನು (ಚದರ ಅಥವಾ ನಕ್ಷತ್ರದ ಆಕಾರ) ಅನುಸರಿಸುತ್ತದೆ. ಗುಮ್ಮಟದ ಕೆಳಗೆ ಗೋಪುರವು ಮೂರು ಹಂತಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ, ಪ್ರತಿ ಅವರೋಹಣ ಹಂತವು ಎತ್ತರವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ಮಂಟಪಕ್ಕೆ ಚಾಚಿಕೊಂಡಿರುವ ಗೋಪುರದ ಮೇಲೆ ರಾಜ ಹೊಯ್ಸಳ ಲಾಂಛನವಿದೆ; ಒಬ್ಬ ಯೋಧ ಸಿಂಹವನ್ನು ಇರಿಯುತ್ತಿರುವುದು.

ಛಾಯಾಂಕಣ

• 
  ಹೊಯ್ಸಳಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ರಾಮೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯದ ಹಿಂಭಾಗದ ನೋಟ
• 
  ರಾಮೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯದ ಒಳಗಿನ ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರದ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಬಾಗಿಲಿನ ನೋಟ
• 
  ರಾಮೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯದ ಮಂಟಪದೊಳಗೆ ಇರುವ ಸಣ್ಣ ದೇವಾಲಯ

ಟಪ್ಪಣಿಗಳು

• Gerard Foekema, A Complete Guide to Hoysala Temples, Abhinav, 1996 ISBN 81-7017-345-0
• Kamath, Suryanath U. (2001) [1980]. A concise history of Karnataka: from pre-historic times to the present. Bangalore: Jupiter books. LCCN 80905179. OCLC 7796041.
• Rice, Benjamin Lewis (1887). "Shimoga district". Mysore, a Gazetteer Compiled for Government, Vol II. Delhi: Asian Educational Services. ISBN 81-206-0977-8.
• Adam Hardy, Indian Temple Architecture: Form and Transformation : the Karṇāṭa Drāviḍa Tradition, 7th to 13th Centuries, Abhinav, 1995 ISBN 81-7017-312-4.
• "Alphabetical List of Monuments – Karnataka -Bangalore, Bangalore Circle, Karnataka". Archaeological Survey of India, Government of India. Indira Gandhi National Center for the Arts. Retrieved 12 July 2012.
• "Rameshvara Temple". Archaeological Survey of India, Bengaluru Circle. ASI Bengaluru Circle. Archived from the original on 29 October 2013. Retrieved 1 April 2013.