ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಹೋಗು

ಕಲಾಮಂಡಲಂ ಸುಗಂಧಿ

ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಿಂದ, ಇದು ಮುಕ್ತ ಹಾಗೂ ಸ್ವತಂತ್ರ ವಿಶ್ವಕೋಶ

ಕಲಾಮಂಡಲಂ ಸುಗಂಧಿ
ಜನನ
ಸುಗಂಧಿ

(1950-12-02) ೨ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧೯೫೦ (ವಯಸ್ಸು ೭೩)
ತುರುವೋರ್, ಅಲ್ಲಾಫುಝ ಜಿಲ್ಲೆ, ಕೇರಳ, ಭಾರತ
ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆಭಾರತೀಯ
ಇತರೆ ಹೆಸರುಸುಗಂಧಿ ಪ್ರಭು
ವೃತ್ತಿ(ಗಳು)ನೃತ್ಯಗಾರ್ತಿ, ನೃತ್ಯಸಂಯೋಜಕಿ, ನೃತ್ಯಶಿಕ್ಷಕಿ
ಗಮನಾರ್ಹ ಕೆಲಸಗಳುಭಾರತೀಯ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯ/ ಮೋಹಿನಿಯಾಟ್ಟಂ
ಸಂಗಾತಿಕೆ. ಆರ್ ದಾಮೋದರ ಪ್ರಭು
ಮಕ್ಕಳು೨, ನಂದಿತ ಪ್ರಭು ಮತ್ತು ನವೀನ್ ಡಿ. ಪ್ರಭು
ಪೋಷಕ(ರು)ಜಿ ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಕಾಮತ್
ಆನಂದಿ ಕಾಮತ್
ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳುಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ
ಕೇರಳ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಫೆಲೋಶಿಪ್
ಕೇರಳ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಅವಾರ್ಡ್
ಕೇರಳ ಕೊಂಕಣಿ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ ಅವಾರ್ಡ‍್
ಕೇರಳ ಕಲಾಮಾಧ್ಯಮ ಅವಾರ್ಡ್

ಕಲಾಮಂಡಲಂ ಸುಗಂಧಿ ಭಾರತದ ಕೇರಳದ ಮೋಹಿನಿಯಾಟ್ಟಂ ನೃತ್ಯಗಾರ್ತಿ, ನೃತ್ಯ ಸಂಯೋಜಕಿ ಮತ್ತು ನೃತ್ಯ ಶಿಕ್ಷಕಿ. ಅವರು ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಕೇರಳ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಕೇರಳ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಫೆಲೋಶಿಪ್, ಕೇರಳ ಕೊಂಕಣಿ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಮತ್ತು ಕೇರಳ ಕಲಾಮಂಡಲಂ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ.

ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಕಲಾಮಂಡಲಂ ಸುಗಂಧಿ ಅವರು ೧೯೫೦ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨ ರಂದು ಕೊಂಕಣಿ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಅಲಪ್ಪುಳ ಜಿಲ್ಲೆಯ ತುರವೂರ್ ಬಳಿಯ ವಾಲಂಗಳಂನಲ್ಲಿ ಜಿ. ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಕಾಮತ್ ಮತ್ತು ಆನಂದಿ ಕಾಮತ್ ದಂಪತಿಗೆ ಜನಿಸಿದರು. [] ಅವರನ್ನು ನೃತ್ಯಗಾರ್ತಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲು ಕುಟುಂಬವು ಸಾಕಷ್ಟು ಬೆಂಬಲವನ್ನು ನೀಡಿತು. ಅವರು ಏಳನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ತೃಪ್ಪುಣಿತುರಾ ಆರ್‌ಎಲ್‌ವಿ ಸಂಗೀತ ಮತ್ತು ಲಲಿತಕಲೆಗಳ ಪದವಿ ಪಡೆದ ಸತೀದೇವಿ ಅವರಿಂದ ಭರತನಾಟ್ಯವನ್ನು ಕಲಿಯಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. [] ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ, ಅವರು ಪಲ್ಲುರುತಿ ಸುರೇಂದ್ರನಾಥ್ ಅವರಲ್ಲಿ ಭರತನಾಟ್ಯ ತರಬೇತಿ ಪಡೆದರು. []

ಕೆ.ಎನ್.ಪಿಶಾರೋಡಿ, ಗುರು ಗೋಪಿನಾಥ್, ತ್ರಿಪುಣಿತುರ ಮಾಧವ ಮೆನನ್ ಮತ್ತು ಕಾವಳಂ ನಾರಾಯಣ ಪಣಿಕ್ಕರ್ ಅವರ ಸಲಹೆಯಂತೆ ಅವರ ತಂದೆ ಸುಗಂಧಿಯವರನ್ನು ಕೇರಳ ಕಲಾಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಓದಲು ಸೇರಿಸಿದರು . [] [] ಸೇರುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅವರ ಮೂಲಭೂತ ಆಸಕ್ತಿಯು ಭರತನಾಟ್ಯದಲ್ಲಿತ್ತು. ಕಲಾಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಅವರು ಕಲಾಮಂಡಲಂ ಸತ್ಯಭಾಮಾ, ಕಲಾಮಂಡಲಂ ಚಂದ್ರಿಕಾ ಮತ್ತು ಎಬಿಆರ್ ಭಾಸ್ಕರ್ ಅವರಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. [] ಅವರು ೧೯೬೮ ರಲ್ಲಿ ಭರತನಾಟ್ಯ ಡಿಪ್ಲೋಮಾ ಕೋರ್ಸ್‌ನ ಕೊನೆಯ ಹಂತದ ಭಾಗವಾಗಿ ಮೋಹಿನಾಯಟ್ಟಂ ಅನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು.

೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ಕೋರ್ಸ್ ಮುಗಿಸಿದ ನಂತರ, ೧೯ ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ, FACT ನ ಅಧ್ಯಕ್ಷರೂ ಆಗಿದ್ದರು. ಕಲಾಮಂಡಲದ ಅಂದಿನ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದ ಎಂ‌ಕೆ‌ಕೆ ನಾಯರ್ ಸುಗಂಧಿ ಅವರನ್ನು FACT ನ ಕಲಾ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮೋಹಿನಿಯಾಟ್ಟಂ ಶಿಕ್ಷಕಿಯಾಗಿ ನೇಮಿಸಿದರು. [] [] ಹಾಗಾಗಿಯೇ ಮೋಹಿನಿಯಾಟ್ಟಯಂಗೆ ಅವರು ಹತ್ತಿರವಾದರು. ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯ ಪ್ರಕಾರಗಳಲ್ಲಿ ಸುಗಂಧಿಯ ಮೋಹವನ್ನು ಅರಿತುಕೊಂಡ ನಾಯರ್, ಕೂಚಿಪುಡಿಯನ್ನು ಕಲಿಯಲು ವೇದಾಂತ ಪ್ರಹ್ಲಾದ್ ಶರ್ಮಾ ಅವರ ಬಳಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಿದರು.

FACT ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ನೃತ್ಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಸುಗಂಧಿ ಭರತನಾಟ್ಯದ ಪ್ರತಿಭಾನ್ವಿತ ಪದ್ಮಾ ಸುಬ್ರಮಣ್ಯಂ ಅವರನ್ನು ಭೇಟಿಯಾದರು ಮತ್ತು ಅವರ ಸಂಬಂಧವು ಆಳವಾದ ಸ್ನೇಹಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿತು.

ನಂತರ, ತನ್ನ ೫೦ ರ ಹರೆಯದಲ್ಲಿ, ಅವರು ಕ್ಯಾಲಿಕಟ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಿಂದ ಮಲಯಾಳಂನಲ್ಲಿ ಬಿಎ ಮತ್ತು ಕೇರಳ ಕಲಾಮಂಡಲಂನಿಂದ ಮೋಹಿನಿಯಾಟ್ಟಂನಲ್ಲಿ ಎಂಎ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. [] ೭೧ ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ, ಸುಗಂಧಿ ಪದ್ಮಾ ಸುಬ್ರಮಣ್ಯಂ ಅವರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ತಂಜಾವೂರು ಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ "ನಾಟ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಮೋಹಿನಿಯಾಟ್ಟಂಗೆ ಶಿಕ್ಷಣಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ" ಯಲ್ಲಿ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಪಡೆದರು. ಪ್ರಸ್ತುತ ಅವರು ಕೇರಳ ಕಲಾಮಂಡಲಂನಲ್ಲಿ ಅಕಾಡೆಮಿಕ್ ಡೀನ್ ಆಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. []

ವೈಯಕ್ತಿಕ ಜೀವನ

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಸುಗಂಧಿ ಮತ್ತು ಅವರ ಪತಿ ಕೆಆರ್ ದಾಮೋದರ ಪ್ರಭು ಅವರಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದಾರೆ. ಅವರೆಂದರೆ ಚೆನ್ನೈನ ಮೈತ್ರಿ ಸೆಂಟರ್ ಫಾರ್ ಆರ್ಟ್ಸ್ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರಾದ ನಂದಿತಾ ಪ್ರಭು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಕರ್ನಲ್ ಆಗಿರುವ ನವೀನ್ ಡಿ.ಪ್ರಭು. [] ಪ್ರಭು ಅವರು FACT ಉದ್ಯೋಗಿಯಾಗಿದ್ದರು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಮೊದಲು ಮೋಹಿನಿಯಾಟ್ಟಂ ಶಿಕ್ಷಕಿಯಾಗಿ ಸೇರಿದರು. [೧೦] ಅವರು ಎರ್ನಾಕುಲಂ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕೊಚ್ಚಿನ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಕ್ಯಾಂಪಸ್ ಬಳಿಯ ವಿದ್ಯಾನಗರದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದಾರೆ.

ಗಮನಾರ್ಹ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಅವರ ಕೆಲವು ಪ್ರದರ್ಶನಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಾತಿ ತಿರುನಾಳ್ ರಾಮವರ್ಮರ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ ಪೂರ್ಣ-ಉದ್ದದ ಮೋಹಿನಿಯಾಟ್ಟಂ ಸಂಗೀತ ಕಛೇರಿ, ಅಷ್ಟಪದಿ ಆಧಾರಿತ ರಾಧಾ ಮಾಧವಂ ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಾಂಗಂ, ಶ್ರೀ ಶ್ರೀರವಿಶಂಕರ್ ಕೇರಳಕ್ಕೆ ಆಗಮನದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಸ್ವಯಂ-ರಚನೆ ಮತ್ತು ಸಾವಿರಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ನೃತ್ಯಗಾರರಿಗೆ ಕಲಿಸಿದ ನೃತ್ಯ ಸೇರಿದೆ. [೧೧]

ಗಮನಾರ್ಹ ಶಿಷ್ಯರು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಅವರ ಶಿಷ್ಯರಲ್ಲಿ ನೀನಾ ಪ್ರಸಾದ್, ಗೋಪಿಕಾ ವರ್ಮಾ, ಪಲ್ಲವಿ ಕೃಷ್ಣನ್, ಶ್ವೇತಾ ಮಂಗಲತ್, ಪ್ರಿಯಾ ನಾಯರ್ ಸೇರಿದ್ದಾರೆ. [೧೨]

ಬರೆದ ಪುಸ್ತಕಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
  • ಭರತ ಕಲಾ ಲಕ್ಷಣಂ ( ಪದ್ಮಾ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಂ ಅವರ ತಮಿಳು ಪುಸ್ತಕ ಭರತ ಕಲೈ ಕೊಟ್ಪಾಡುವಿನ ಮಲಯಾಳಂ ಅನುವಾದ) [೧೩]
  • ನಾಟ್ಯವೇಡು-ಪಂಚೋವೋ ವೇದು ( ಕೊಂಕಣಿಯಲ್ಲಿ ) [೧೪]
  • ಈಗ ಅವರು ಹಸ್ತ ರತ್ನಾಕರಂ ಎಂಬ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ, ಇದು ಮೋಹಿನಿಯಾಟ್ಟಂನಲ್ಲಿನ ಕೈ ಸನ್ನೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ [೧೫]

ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಗೌರವಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
  • ಕೇರಳ ರಾಜ್ಯ ಶಾಲೆಗಳ ಯುವ ಉತ್ಸವ೧೯೬೨, ಭರತನಾಟ್ಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮ [೧೬]
  • ಕೇರಳ ಕಲಾಮಂಡಕಂ ಭರತನಾಟ್ಯ ಸ್ಪರ್ಧೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮ ೧೯೬೨ [೧೬]
  • ಕೇರಳ ಕೊಂಕಣಿ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಪುಂಡರೀನಾಥ್ ಭುವನೇಂದ್ರ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ೧೯೭೧ [೧೭]
  • ಕೇರಳ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ೧೯೮೫ [೧೪]
  • ITC ಗೋಲ್ಡನ್ ಗ್ರೇಟ್ಸ್ ಅವಾರ್ಡ್ ೧೯೯೦ [೧೪]
  • ಮಾನವ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಚಿವಾಲಯದಿಂದ ಹಿರಿಯ ಫೆಲೋಶಿಪ್, ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ ೧೯೯೦ [೧೪]
  • ಕೇರಳ ಕೊಂಕಿಣಿ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿಯಿಂದ ಪುಂಡರೀನಾಥ್ ಭುವನೇಂದ್ರ ಪುರಸ್ಕಾರ ೧೯೯೭[೧೪]
  • ತಪಸ್ಯ ಸಾಹಿತ್ಯ ವೇದಿಕೆ ಮತ್ತು ನವದೆಹಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾರತಿಯಿಂದ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ೧೯೯೭ [೧೪]
  • ಕೇರಳ ಕಲಾಮಂಡಲಂ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ೧೯೯೯ [೧೪]
  • ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಸಚಿವಾಲಯದ ಹಿರಿಯ ಫೆಲೋಶಿಪ್, ಸರ್ಕಾರ. ಭಾರತದ ೨೦೦೩ [೧೪]
  • ಡಾ.ಟಿಎಂಎ ಪೈ ಫೌಂಡೇಶನ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ೨೦೦೩ [೧೪]
  • ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ೨೦೦೪ [೧೪]
  • ಕೇರಳ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಫೆಲೋಶಿಪ್ ೨೦೧೧ [೧೮]
  • ಕೇರಳ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿಯಿಂದ ಕಲಾರತ್ನ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ೨೦೧೨[೧೪]

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
  1. മധുസൂധനൻ, ഗായത്രി. "തേങ്ങിക്കരഞ്ഞുകൊണ്ടാണ് അന്ന് പദുക്കയെ സാഷ്ടാംഗം പ്രണമിച്ചത്". Mathrubhumi (in ಮಲಯಾಳಂ). Archived from the original on 3 ಫೆಬ್ರವರಿ 2022. Retrieved 3 ಫೆಬ್ರವರಿ 2022.
  2. ೨.೦ ೨.೧ ೨.೨ Kaladharan, V. (5 ಜುಲೈ 2012). "Redefining Mohiniyattom". The Hindu (in Indian English). ISSN 0971-751X. Retrieved 3 ಫೆಬ್ರವರಿ 2022.
  3. മധുസൂധനൻ, ഗായത്രി. "തേങ്ങിക്കരഞ്ഞുകൊണ്ടാണ് അന്ന് പദുക്കയെ സാഷ്ടാംഗം പ്രണമിച്ചത്". Mathrubhumi (in ಮಲಯಾಳಂ). Archived from the original on 3 ಫೆಬ್ರವರಿ 2022. Retrieved 3 ಫೆಬ್ರವರಿ 2022.
  4. "Kalamandalam Sugandhi" (PDF). Sangeet Natak Akademi.
  5. മധുസൂധനൻ, ഗായത്രി. "തേങ്ങിക്കരഞ്ഞുകൊണ്ടാണ് അന്ന് പദുക്കയെ സാഷ്ടാംഗം പ്രണമിച്ചത്". Mathrubhumi (in ಮಲಯಾಳಂ). Archived from the original on 3 ಫೆಬ್ರವರಿ 2022. Retrieved 3 ಫೆಬ್ರವರಿ 2022.
  6. "Kalamandalam Sugandhi: Versatile Mohiniyattam Guru". 2 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2020.
  7. മധുസൂധനൻ, ഗായത്രി. "തേങ്ങിക്കരഞ്ഞുകൊണ്ടാണ് അന്ന് പദുക്കയെ സാഷ്ടാംഗം പ്രണമിച്ചത്". Mathrubhumi (in ಮಲಯಾಳಂ). Archived from the original on 3 ಫೆಬ್ರವರಿ 2022. Retrieved 3 ಫೆಬ್ರವರಿ 2022.
  8. "Kalamandalam Sugandhi- Speaker in Kerala literature Festival KLF –2022| Keralaliteraturefestival.com". www.keralaliteraturefestival.com. Archived from the original on 4 ಫೆಬ್ರವರಿ 2022. Retrieved 15 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2023.
  9. "Profile - Kalamandalam Sugandhi - Venugopal SK". narthaki.com.
  10. മധുസൂധനൻ, ഗായത്രി. "തേങ്ങിക്കരഞ്ഞുകൊണ്ടാണ് അന്ന് പദുക്കയെ സാഷ്ടാംഗം പ്രണമിച്ചത്". Mathrubhumi (in ಮಲಯಾಳಂ). Archived from the original on 3 ಫೆಬ್ರವರಿ 2022. Retrieved 3 ಫೆಬ್ರವರಿ 2022.
  11. മധുസൂധനൻ, ഗായത്രി. "തേങ്ങിക്കരഞ്ഞുകൊണ്ടാണ് അന്ന് പദുക്കയെ സാഷ്ടാംഗം പ്രണമിച്ചത്". Mathrubhumi (in ಮಲಯಾಳಂ). Archived from the original on 3 ಫೆಬ್ರವರಿ 2022. Retrieved 3 ಫೆಬ್ರವರಿ 2022.
  12. "Profile - Kalamandalam Sugandhi - Venugopal SK". narthaki.com.
  13. "Profile - Kalamandalam Sugandhi - Venugopal SK". narthaki.com.
  14. ೧೪.೦೦ ೧೪.೦೧ ೧೪.೦೨ ೧೪.೦೩ ೧೪.೦೪ ೧೪.೦೫ ೧೪.೦೬ ೧೪.೦೭ ೧೪.೦೮ ೧೪.೦೯ ೧೪.೧೦ "Profile - Kalamandalam Sugandhi - Venugopal SK". narthaki.com."Profile - Kalamandalam Sugandhi - Venugopal SK". narthaki.com.
  15. മധുസൂധനൻ, ഗായത്രി. "തേങ്ങിക്കരഞ്ഞുകൊണ്ടാണ് അന്ന് പദുക്കയെ സാഷ്ടാംഗം പ്രണമിച്ചത്". Mathrubhumi (in ಮಲಯಾಳಂ). Archived from the original on 3 ಫೆಬ್ರವರಿ 2022. Retrieved 3 ಫೆಬ್ರವರಿ 2022.
  16. ೧೬.೦ ೧೬.೧ മധുസൂധനൻ, ഗായത്രി. "തേങ്ങിക്കരഞ്ഞുകൊണ്ടാണ് അന്ന് പദുക്കയെ സാഷ്ടാംഗം പ്രണമിച്ചത്". Mathrubhumi (in ಮಲಯಾಳಂ). Archived from the original on 3 ಫೆಬ್ರವರಿ 2022. Retrieved 3 ಫೆಬ್ರವರಿ 2022.മധുസൂധനൻ, ഗായത്രി. "തേങ്ങിക്കരഞ്ഞുകൊണ്ടാണ് അന്ന് പദുക്കയെ സാഷ്ടാംഗം പ്രണമിച്ചത്" Archived 3 February 2022[Date mismatch] ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.. Mathrubhumi (in Malayalam). Retrieved 3 February 2022.
  17. "Kalamandalam Sugandhi" (PDF). Sangeet Natak Akademi."Kalamandalam Sugandhi" (PDF). Sangeet Natak Akademi.
  18. "Dance, Fellowship List, Kerala Sangeetha Nataka Akademi". www.keralaculture.org (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್).