ಚಿಕ್ಕ ವೀರರಾಜೇಂದ್ರ
ಚಿಕವೀರ ರಾಜೇಂದ್ರ ಅಥವಾ ಚಿಕ್ಕ ವೀರ ರಾಜೇಂದ್ರ (cika/cikka vīrarājendra ) (ಇತರ ಬದಲಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕವೀರ ರಾಜೇಂದ್ರ ಸೇರಿದಂತೆ), ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಕೊಡಗು (ಕೂರ್ಗ್) ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಕೊನೆಯ ಆಡಳಿತಗಾರನಾಗಿದ್ದನು. ಅವನ ನಿಜವಾದ ಹೆಸರು ವೀರ ರಾಜೇಂದ್ರ, ಆದರೆ ಇದು ಅವನ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪನ ಹೆಸರೂ ಆಗಿತ್ತು; ಇಬ್ಬರೂ ಕೊಡಗಿನ ಆಡಳಿತಗಾರರು. ಅವನ ತಂದೆ ಲಿಂಗ ರಾಜೇಂದ್ರ. [೧]
ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಸ್ವಾಧೀನ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
24 ಏಪ್ರಿಲ್ 1834 ಇಸವಿಯಂದು, ಬ್ರಿಟಿಷರು ಅವರನ್ನು ಪದಚ್ಯುತಗೊಳಿಸಿ, ಗಡಿಪಾರು ಮಾಡಿದರು. ಅವನ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಮುಖ್ಯ ಕಮಿಷನರ್ ನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. ತನ್ನ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಹಿಂದಿರುಗಿಸಲು ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಮನವಿ ಮಾಡಲು ತನ್ನ ನೆಚ್ಚಿನ ಮಗಳು ಗೌರಮ್ಮಳೊಂದಿಗೆ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ಗೆ ಹೋಗುವ ಮೊದಲು ಅವನು ಬನಾರಸ್ನಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳನ್ನು ಕಳೆದನು.
ಬನಾರಸ್ನಲ್ಲಿ ರಾಜನು 14 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ವಾರ್ಷಿಕ £12,000 ಭತ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಜೀವನ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದನು. ತನ್ನ ಮಗಳಾದ ಮುದ್ದಮ ಮಸ್ಸಮತ್(ಗಂಗಾ ಮಹಾರಾಣಿ)ಳನ್ನು, ಮೂರನೇ ಹೆಂಡತಿಯಾಗಿ ಜಂಗ್ ಬಹಾದೂರ್ ರಾಣಾ ಡಿಸೆಂಬರ್ 1850 ರಂದು ಬನಾರಸ್ನಲ್ಲಿ ಮದುವೆಯಾಗುವನು.[೨] ಅವರು ಯುಕ್ಸಿನ್ ಸಮುದ್ರದ ಮೂಲಕ 12 ಮೇ 1852 ರಂದು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ಗೆ ಪ್ರಯಾಣ ಬೆಳೆಸಿದ ಅವನು,ಅವನ ಮಗಳಾದ ಮೇಜರ್ ಡ್ರಮ್ಮಂಡ್ ಹಾಗೂ ಆತನ ಇಬ್ಬರು ಪತ್ನಿಯರ ಜೊತೆಗೆ ಸೌತಾಂಪ್ಟನ್ ಸ್ಥಳವನ್ನು ತಲುಪಿದನು. ಕತ್ತಲಾದ ನಂತರ ಅವರು ರಾಡ್ಲಿ ಹೋಟೆಲ್‌ಗೆ ತೆರಳಿದರು ಮತ್ತು ಮರುದಿನ ರೈಲಿನಲ್ಲಿ ಲಂಡನ್‌ಗೆ ಪ್ರಯಾಣಿಸಿದರು. ರಾಜಾ ತನ್ನ ಜಾತಿಯನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿದ್ದರೂ ಅವನ ಆರು ಸೇವಕರು ಸಸ್ಯಾಹಾರಿಗಳಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಹೋಟೆಲ್‌ನ ಹಿಂದೆ ತೆರೆದ ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಅಡುಗೆ ಮಾಡುವವರು ಹೋಟೆಲ್‌ನ ಹಾದಿಗಳಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಟೇಬಲ್‌ಗಳ ಕೆಳಗೆ ಮಲಗುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂದು ಸ್ಥಳೀಯ ಪತ್ರಿಕೆಯೊಂದು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. [೩]
ಲಂಡನ್ ತಲುಪಿದಾಗ, ಕೂರ್ಗ್‌ನ ಎಸ್ಕ್ಸ್ ರಾಜ ಲಂಡನ್ ತಲುಪಿದಾಗ, ಹಲವಾರು ಮನವಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದರು. 18 ನವೆಂಬರ್ 1853 ರಂದು ಲಂಡನ್ ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಪತ್ರವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ವಿವರಿಸಿದರು. ಅವರ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪ ಜನರಲ್ ಅಬರ್‌ಕ್ರೋಂಬಿ ಮತ್ತು ಬಾಂಬೆ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಕೂರ್ಗ್ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗಲು ಮತ್ತು ಕಾರ್ನ್‌ವಾಲಿಸ್‌ಗೆ 1799 ರಲ್ಲಿ ಸೇರಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು ಹಾಗೇ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನನ ವಿರುದ್ಧದ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು 1830 ರಲ್ಲಿ ಕುಟುಂಬದ ವಿರುದ್ಧ ಮೈಸೂರಿಗೆ ಹೋದ ತಮ್ಮ ಸೋದರ ಬಾವ ಚೆನ್ನ ಬಸವ ಅವರ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಚಿಕ್ಕ ರಾಜೇಂದ್ರ ಅವರು ಮೈಸೂರಿಗೆ ಪರಾರಿಯಾಗುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ಸಹ ಕೊಂದ ಚೆನ್ನ ಬಸವನನ್ನು ತಲುಪಿಸಲು ಬ್ರಿಟಿಷರನ್ನು ವಿನಂತಿಸಿದ್ದರು. ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯು ಚೆನ್ನ ಬಸವ ಅವರ ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಕೋರಿದ್ದರಿಂದ ಅವರನ್ನು ತಲುಪಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದೆ. ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ ಮಲಬಾರ್‌ನಿಂದ ಮೈಸೂರಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯ ಸಂದೇಶವಾಹಕನನ್ನು ಚಿಕ್ಕ ರಾಜೇಂದ್ರ ಬಂಧಿಸಿದರು. ಆತನನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡದಿದ್ದಾಗ, ಕಂಪನಿಯು ಅರಮನೆಯನ್ನು ಬಲವಂತವಾಗಿ ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು (£160,000 ಮೌಲ್ಯದ್ದಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅವನು ಹೇಳಿಕೊಂಡ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು). ಅವರು ಬನಾರಸ್ನಲ್ಲಿ 14 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಬಂಧನದಲ್ಲಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅವರು £180,000 ಹಿಂತಿರುಗಿಸುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿಕೊಂಡರು. ನಂತರ ಅವರು ದಾಖಲೆಯನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ಹೊಂದಿಸಲು ಹೋದರು: [೪]
ಅವರ ಆರೋಗ್ಯವು ಕ್ಷೀಣಿಸಿತು ಮತ್ತು 24 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1859 ರಂದು ತಮ್ಮ ನಿವಾಸವಾದ 20, ಕ್ಲಿಫ್ಟನ್ ವಿಲ್ಲಾಸ್, ವಾರ್ವಿಕ್ ರಸ್ತೆ, ಮೈದಾ ಹಿಲ್ ವೆಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು. [೫] ಅವರ ದೇಹವನ್ನು ಕೆನ್ಸಾಲ್ ಗ್ರೀನ್ ಸ್ಮಶಾನದಲ್ಲಿ ಸಮಾಧಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು. [೬]
ಚಿಕವೀರ ರಾಜೇಂದ್ರ ಕಾದಂಬರಿ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನಪೀಠ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರಾದ ಮಾಸ್ತಿ ವೆಂಕಟೇಶ ಅಯ್ಯಂಗಾರ್ ಅವರು ಆ ಅರಸನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಕಾಲವನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಚಿಕವೀರ ರಾಜೇಂದ್ರ ಎಂಬ ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆದು ಮೆಚ್ಚುಗೆ ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಪುಸ್ತಕವು ವಿಷಯದ ಸಮತೋಲಿತ ನಿರ್ವಹಣೆಗಾಗಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ; ಇದು ಯಾವುದೇ ಸಂದೇಶ ನೀಡುವ ಪುಸ್ತಕವಲ್ಲ. ಇದು ಒಬ್ಬ ನಾಯಕ, ಬ್ರಿಟಿಷರ ದುಷ್ಕೃತ್ಯಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಟ ಮಾಡಿದ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಈ ಪುಸ್ತಕವು 19 ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದ ಕೊಡಗು ಪರಿಸರದ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ನೈತಿಕತೆಯನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸಿದೆ.
ಈ ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ, ಚಿಕ್ಕ ವೀರರಾಜೇಂದ್ರ ಬಾಲ್ಯ ಸ್ನೇಹಿತ ಬಸವ(ಕುಂಟ)ನೆಂಬ ಒಬ್ಬನೇ ಆಪ್ತನನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಎಂದು ಅಯ್ಯಂಗಾರ್ ಚಿತ್ರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಒಂದು ನಿದರ್ಶನದಲ್ಲಿ, ರಾಜನು ತನ್ನ ತಂಗಿಯ ನವಜಾತ ಶಿಶುವನ್ನು (ಅವನ ಸಹೋದರಿ ದೇವಮ್ಮಾಜಿಯ ಮಗ ಮತ್ತು ಬಾವ ಚೆನ್ನ ಬಸವ) ಕೋಪದಿಂದ ಕೊಂದಂತೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವನ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಶೀಘ್ರವಾಗಿ ಬೆಂಬಲವು ಕ್ಷೀಣಿಸುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ, ಚಿಕ್ಕ ವೀರರಾಜೇಂದ್ರ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ರಾಜ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಂಘರ್ಷಕ್ಕೆ ಗುರಿಯಾಗುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ನಾಲ್ಕನಾಡ್ ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ ಆಶ್ರಯ ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ. ರಾಜನು ಬಸವನನ್ನು ಕೊಂದು ಅವನ ಮೇಲೆ ದೇಶದ್ರೋಹದ ಆರೋಪ ಹೊರಿಸುತ್ತಾನೆ. (ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಕೊಡಗಿಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದಾಗ ಕುಂಟ ಬಸವ ಅಪರಿಚಿತರಿಂದ ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟನು) ಚಿಕ್ಕ ವೀರರಾಜೇಂದ್ರ ಬ್ರಿಟಿಷರ ದಾಳಿಯನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಲು ಅಸಮರ್ಥನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ಆಕ್ರಮಣವು ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು. 1834 ರಲ್ಲಿ ಗಡಿಪಾರು ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟನು. ಅಯ್ಯಂಗಾರ್ ಅವರು 1983 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಜ್ಞಾನಪೀಠ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು.
ಈ ಕನ್ನಡ ಕಾದಂಬರಿಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ ಅಂತಿಮರಾಜ ಎಂಬ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು 1992 ರಲ್ಲಿ ದೂರದರ್ಶನ, ಭಾರತದ ಸರ್ಕಾರಿ ಟೆಲಿವಿಷನ್ ನೆಟ್ವರ್ಕ್ ಮೂಲಕ ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಲು ಯೋಜಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಈ ರಾಜನನ್ನು "ದೆವ್ವದ ಅವತಾರ" ಎಂದು ಚಿತ್ರಿಸಿದ ಬಗ್ಗೆ ವೀರಶೈವ ಸಮುದಾಯ ಮತ್ತು ಕೊಡವರ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ ನಂತರ ಈ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ನೆಟ್ವರ್ಕ್ ಹಿಂಪಡೆಯಿತು.
ಇವನ್ನೂ ನೋಡಿ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ಕೊಡಗಿನ ಇತಿಹಾಸ
- ಕೂರ್ಗ್ ಯುದ್ಧ
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ↑ Rice, Benjamin Lewis (1878). Mysore and Coorg, a gazetteer. p. 100. Retrieved 28 June 2018.
- ↑ "A love token". West Middlesex Advertiser and Family Journal. 11 September 1858. p. 3 – via British Newspaper Archive.
- ↑ "Arrival of an East India Rajah". Falkirk Herald. 13 May 1852. p. 2 – via British Newspaper Archive.
- ↑ "The Ex-Rajah of Coorg. To the Editor of the Standard". London Standard. 18 November 1853. p. 3 – via British Newspaper Archive.
- ↑ "Personal". Royal Cornwall Gazette. 7 October 1859. p. 3 – via British Newspaper Archive.
- ↑ Gazetteer of Coorg: Natural Features of the Country and the Social and Political Condition of Its Inhabitants. Delhi: B. R. Publishing Corporation. 1870. p. 355. ISBN 9788175364530.