ಎಂ. ಕೆ. ರಾಘವೇಂದ್ರ

ಎಂ. ಕೆ. ರಾಘವೇಂದ್ರ
Born	(1954-12-24) ೨೪ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧೯೫೪
Nationality	ಭಾರತೀಯ
Occupation	ಚಲನಚಿತ್ರ ವಿಮರ್ಶಕ

ಎಂ. ಕೆ. ರಾಘವೇಂದ್ರರವರು (ಜನನ ೨೪ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧೯೫೪, ಬೆಂಗಳೂರು) ಭಾರತೀಯ ಚಲನಚಿತ್ರ/ಸಾಹಿತ್ಯ ವಿದ್ವಾಂಸ, ಸಿದ್ಧಾಂತಿ, ವಿಮರ್ಶಕ ಮತ್ತು ಬರಹಗಾರ. ಅವರು ೨೦೧೬ ರವರೆಗೆ ಸಿನಿಮಾ ಕುರಿತು ಆರು ಸಂಪುಟಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ೧೯೯೭ ರಲ್ಲಿ ಇವರು ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಚಲನಚಿತ್ರ ವಿಮರ್ಶಕರಿಗಾಗಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು.

ಆರಂಭಿಕ ಬರಹ

ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿ ಪಡೆದ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಎರಡು ದಶಕಗಳ ಕಾಲ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ ಎಂ.ಕೆ.ರಾಘವೇಂದ್ರ ಅವರು ಮೊದಲು ಚಲನಚಿತ್ರ ವಿಮರ್ಶಕರಾಗಿ ಗಮನ ಸೆಳೆದರು, ಅವರು ಡೀಪ್ ಫೋಕಸ್ ಎಂಬ ಚಲನಚಿತ್ರ ಜರ್ನಲ್‌ನ ಸಹ-ಸಂಸ್ಥಾಪಕರಾದಾಗ, ಇತರ ಸಹ-ಸಂಸ್ಥಾಪಕರು ಎ.ಎಲ್.ಜಾರ್ಜ್‌ಕುಟ್ಟಿ, ಎಂ.ಯು.ಜಯದೇವ್ ಮತ್ತು ಬಾಬು ಸುಬ್ರಮಣಿಯನ್, ಇವರೆಲ್ಲರೂ ೧೯೮೭-೮೮ ರ ಸುಮಾರಿಗೆ ಜರ್ನಲ್‍ಗಾಗಿ ಸಿನೆಮಾ ಕುರಿತು ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕ ತುಣುಕುಗಳನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಎಎಲ್ ಜಾರ್ಜ್ಕುಟ್ಟಿ ಸಂಪಾದಕರಾಗಿ, ಡೀಪ್ ಫೋಕಸ್ ಅನ್ನು ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧೯೮೭ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ರಾಘವೇಂದ್ರ ಅವರು ತಮ್ಮ ಪ್ರಬಂಧಗಳು ಮತ್ತು ವಿಮರ್ಶೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಡೀಪ್ ಫೋಕಸ್‌ನಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸಮೃದ್ಧರಾಗಿದ್ದರು. ಡೀಪ್ ಫೋಕಸ್‌‍ನಲ್ಲಿನ ಅವರ ಕೆಲವು ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರಬಂಧಗಳೆಂದರೆ: 'ನಗರೀಕರಣ ಮತ್ತು ರೂಟ್‌ಲೆಸ್‌ನೆಸ್: ಅಡೂರ್ಸ್ ಡ್ರಿಫ್ಟರ್ಸ್ ಇನ್ ಪರ್ಸ್ಪೆಕ್ಟಿವ್', 'ದಿ ಲಾಸ್ಟ್ ವರ್ಲ್ಡ್ ಆಫ್ ಆಂಡ್ರೇ ತರ್ಕೋವ್ಸ್ಕಿ', ಆರ್ ಡಬ್ಲ್ಯೂ ಫಾಸ್‌ಬೈಂಡರ್: ನೋಟ್ಸ್ ಆನ್ ದಿ ಸಿನಿಮಾ ಆಫ್ ಆನ್ ಆಕ್ಟರ್- ನಿರ್ದೇಶಕ', ಟೈಮ್ ಅಂಡ್ ದಿ ಪಾಪ್ಯುಲರ್ ಫಿಲ್ಮ್', ಜೆನೆರಿಕ್ ಎಲಿಮೆಂಟ್ಸ್ ಅಂಡ್ ದಿ ಕಾಂಗ್ಲೋಮರೇಟ್ ನಿರೂಪಣೆ', 'ದಿ ಸಿನ್ಸ್ ಆಫ್ ಎ ಪಯೋನಿಯರ್: ಸತ್ಯಜಿತ್ ರೇ ರೀ-ಎಕ್ಸಾಮಿನ್ಡ್', 'ದಿ ರಿವರ್ ಆಸ್ ಹಿಸ್ಟರಿ: ಋತ್ವಿಕ್ ಘಟಕ್ ಅವರ ತಿತಾಶ್ ಏಕ್ತಿ ನಾದಿರ್ ನಾಮ್', ಮತ್ತು ' ದಿ ಡೈಲ್ಮಾಸ್ ಆಫ್ ಥರ್ಡ್ ವರ್ಲ್ಡ್ ಸಿನಿಮಾ'. ಈ ಬರವಣಿಗೆಯ ಭಾಗವು ಅವರಿಗೆ ೧೯೯೭ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ತಂದುಕೊಡುವಲ್ಲಿ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಿದೆ.

ಡೀಪ್ ಫೋಕಸ್ ಅನಿಯಮಿತವಾಗುವುದರೊಂದಿಗೆ, ರಾಘವೇಂದ್ರ ಅವರು ಮದ್ರಾಸ್‌ನಿಂದ (ಈಗ ಚೆನ್ನೈ) ಪ್ರಕಟವಾದ (ಈಗ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯವಾಗಿರುವ) ಇಂಡಿಯನ್ ರಿವ್ಯೂ ಆಫ್ ಬುಕ್ಸ್‌ಗೆ ಪುಸ್ತಕ ವಿಮರ್ಶೆಗಳ ಸರಣಿಯನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಚಲನಚಿತ್ರ ಮತ್ತು ಮಾಧ್ಯಮದ ಪುಸ್ತಕಗಳ ವಿಮರ್ಶೆಯ ಹೊರತಾಗಿ, ಅವರು ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿದರು. ಅವರು ವಿಮರ್ಶಿಸಿದ ಅಥವಾ ಪ್ರಬಂಧಗಳನ್ನು ಬರೆದ ಕೆಲವು ಬರಹಗಾರರೆಂದರೆ: ರಾಜಾ ರಾವ್, ಸಲ್ಮಾನ್ ರಶ್ದಿ, ಗೇಬ್ರಿಯಲ್ ಗಾರ್ಸಿಯಾ ಮಾರ್ಕ್ವೆಜ್, ಶೋಭಾ ಡಿ, ಕಿರಣ್ ನಗರ್ಕರ್, ವಿಕ್ರಮ್ ಸೇಠ್, ಕೆ ವಿ ಪುಟ್ಟಪ್ಪ, ಯು ಆರ್ ಅನಂತಮೂರ್ತಿ, ಎಸ್ ಎಲ್ ಭೈರಪ್ಪ, ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತ್ ಮತ್ತು ಡೊನಾಲ್ಡ್ ರಿಚಿ. ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಇಂಡಿಯನ್ ರಿವ್ಯೂ ಆಫ್ ಬುಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಅವರು ಬರೆದ ಇತರ ವಿಷಯಗಳೆಂದರೆ ಅಮೇರಿಕನ್ ನಾಯ್ರ್ ಮತ್ತು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಕಾದಂಬರಿಗಳು. ಅಂದಿನಿಂದ ಅವರು ದಿ ಬುಕ್ ರಿವ್ಯೂ, ಕಾರವಾನ್, ದಿ ಹಿಂದೂ, ಬಿಬ್ಲಿಯೊ: ಎ ರಿವ್ಯೂ ಆಫ್ ಬುಕ್ಸ್, ಇಂಡಿಯನ್ ಎಕನಾಮಿಕ್ & ಸೋಶಿಯಲ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ರಿವ್ಯೂ ಮತ್ತು ಎಕನಾಮಿಕ್ ಅಂಡ್ ಪೊಲಿಟಿಕಲ್ ವೀಕ್ಲಿಗೆ ಪುಸ್ತಕ ವಿಮರ್ಶೆಗಳನ್ನು ಸಹ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.

ಜನಪ್ರಿಯ ಸಿನೆಮಾದ ಸಿದ್ಧಾಂತ

ಬರಹಗಾರ / ವಿಮರ್ಶಕನಾಗಿ ಅವರು ಈಗಾಗಲೇ ಮಾಡಿದ ಕೆಲಸದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ, ರಾಘವೇಂದ್ರ ಅವರನ್ನು ೧೯೯೯ ರಲ್ಲಿ ಹೋಮಿ ಭಾಭಾ ಫೆಲೋಶಿಪ್‌ಗೆ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು, ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿವೇತನವನ್ನು ಜನವರಿ ೨೦೦೦ ರಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ಅವರ ಸಂಶೋಧನೆಗೆ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾದ ವಿಷಯವೆಂದರೆ 'ಜಾಗತೀಕರಣ ಮತ್ತು ಅದರ ಮೇಲಿನ್ನ ಪರಿಣಾಮ ಭಾರತೀಯ ಜನಪ್ರಿಯ ಚಲನಚಿತ್ರ ನಿರೂಪಣೆ. ಅವರು ೨೦೦೧ ರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು ನಿಗದಿಯಂತೆ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು ಆದರೆ ಸಿನೆಮಾ ಕುರಿತ ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲು ಅವರಿಗೆ ಹಲವಾರು ವರ್ಷಗಳು ಬೇಕಾಯಿತು. ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು ಮತ್ತು ಡೀಪ್ ಫೋಕಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಬರೆದ ಎರಡು ಪ್ರಬಂಧಗಳನ್ನು ಭಾಗಶಃ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಜನಪ್ರಿಯ ಸಿನಿಮಾವನ್ನು ಹೊಸ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ರಾಘವೇಂದ್ರ ಅವರ ಮೊದಲ ವಿಸ್ತೃತ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಚಲನಚಿತ್ರ ಶಿಕ್ಷಣತಜ್ಞರಲ್ಲಿ ಇದು ಸಿದ್ಧಾಂತದ-ಕೆಳಗಿನ ವಿಧಾನವನ್ನು ಬದಿಗಿಟ್ಟು ಎಂ ಮಾಧವ ಪ್ರಸಾದ್ ಅವರಂತಹ ವಿದ್ವಾಂಸರ ಕೆಲಸದಿಂದ ಹೊರಗುಳಿದಿದೆ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರವನ್ನು 'ಕಲ್ಪಿತ ಸಮುದಾಯ'ವಾಗಿ ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಯ ಹಿಂದಿ ಚಲನಚಿತ್ರವು ಬಳಸುವ ಔಪಚಾರಿಕ / ನಿರೂಪಣಾ ತಂತ್ರಗಳ ಮೇಲೆ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕವಾಗಿ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದೆ. ಚಲನಚಿತ್ರದ ಮೇಲೆ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಬರವಣಿಗೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಪರಿಭಾಷೆಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಬಿಡುವ ಮತ್ತು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿರಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವ ಪರಿಚಿತರಿಂದ ಮಾರುಹೋಗುವುದು ಮತ್ತು ಇತರ ಎರಡು ವಿಷಯಗಳಿಗೆ ಸಹ ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ - ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಯ ಹಿಂದಿ ಚಲನಚಿತ್ರದ ಮೇಲೆ ಪಾಂಡಿತ್ಯದ ಪಥವನ್ನು ಪಟ್ಟಿಮಾಡುವ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಪರಿಚಯ ಮತ್ತು ವ್ಯವಹರಿಸುವ ಮೊದಲ ಅಧ್ಯಾಯ 'ಕಥನ ಸಮಾವೇಶ ಮತ್ತು ರೂಪ'.

ಜನಪ್ರಿಯ ವಿಮರ್ಶೆ

ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ವಿವರಿಸಿದ ಕೆಲಸವು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ವಿಮರ್ಶೆಯಾಗಿದೆ ಆದರೆ ಎಂ.ಕೆ. ರಾಘವೇಂದ್ರ ಅವರು ಪತ್ರಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ನಿಯತಕಾಲಿಕಗಳಲ್ಲಿ ಡೆಕ್ಕನ್ ಹೆರಾಲ್ಡ್, ದಿ ಹಿಂದೂ, ಕಾರವಾನ್, ಫ್ರಂಟ್ಲೈನ್, ದಿ ಇಂಡಿಯನ್ ಎಕ್ಸ್ ಪ್ರೆಸ್, ಪಯೋನೀರ್, ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ, ಫಸ್ಟ್‌ಪೋಸ್ಟ್ ಮತ್ತು ಡಿಯರ್‌ಸಿನೆಮಾ ಮತ್ತು ಆನ್‌ಲೈನ್ ಪ್ರಕಟಣೆಗಳಾದ ದಿ ವೈರ್, ಫಸ್ಟ್‌ಪೋಸ್ಟ್ ಮತ್ತು ಡಿಯರ್‌ಸಿನಿಮಾ ಲೇಖನಗಳು / ವಿಮರ್ಶೆಗಳನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಜನಪ್ರಿಯ ವಿಮರ್ಶೆಯ ಮೊದಲ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಕಾಲಿನ್ಸ್ ೨೦೦೯-೫೦ ರಲ್ಲಿ ಇಂಡಿಯನ್ ಫಿಲ್ಮ್ ಕ್ಲಾಸಿಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು, ಇದು ಸಂಪೂರ್ಣ ಶ್ರೇಣಿಯ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುವ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಪ್ರಬಂಧಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಫ್ರಾಂಜ್ ಓಸ್ಟೆನ್‌ರ ಲೈಟ್ ಆಫ್ ಏಷ್ಯಾ ಅಕಾ ಪ್ರೇಮ್ ಸನ್ಯಾಸ್ (೧೯೨೫) ನಿಂದ ರಾಕೀಶ್ ಓಂಪ್ರಕಾಶ್ ಮೆಹ್ರಾ ಅವರ ರಂಗ್ ದೇ ಬಸಂತಿ (೨೦೦೬). ಪ್ರಬಂಧಗಳ ಸಂಗ್ರಹವು ಸಲಾಮ್ ಬಾಂಬೆ (ಮೀರಾ ನಾಯರ್, ೧೯೮೮), ಸಂಸ್ಕಾರ (ಪಟ್ಟಾಭಿರಾಮ ರೆಡ್ಡಿ, ೧೯೭೦), ಇಮಾಗಿ ನಿಂಗ್ಥೆಮ್ (ಅರಿಬಮ್ ಶ್ಯಾಮ್ ಶರ್ಮಾ, ೧೯೮೧) ಮತ್ತು ಅಮರ್ ಅಕ್ಬರ್ ಆಂಥೋನಿ(ಮನಮೋಹನ್ ದೇಸಾಯಿ, ೧೯೭೭) ಮುಂತಾದ ಉದಾಹರಣೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಅನೇಕ ಭಾಷೆಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಕಾರಗಳಲ್ಲಿನ ಕಾದಂಬರಿ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಏಕರೂಪದ ವಿಧಾನವನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಬದಲು, ಪ್ರಬಂಧಗಳು ಪ್ರತಿ ಚಲನಚಿತ್ರವನ್ನು ಅದರ ಅತ್ಯಂತ ಆಸಕ್ತಿದಾಯಕ ಕಡೆಯಿಂದ ಪರಿಶೀಲಿಸುತ್ತವೆ.

ರಾಘವೇಂದ್ರ ಅವರು ಕಾಲಿನ್ಸ್ ಅವರ ಸಹವರ್ತಿ ತುಣುಕುಗಳೊಂದಿಗೆ ೫೦ ಭಾರತೀಯ ಚಲನಚಿತ್ರ ಕ್ಲಾಸಿಕ್ಸ್ ಅನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿದರು. ಡೈರೆಕ್ಟರ್ಸ್ ಕಟ್: ೫೦ ಫಿಲ್ಮ್-ಮೇಕರ್ಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಮಾಡರ್ನ್ ಎರಾ (೨೦೧೩) ನಲ್ಲಿ ಅವರು ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತದ ಚಲನಚಿತ್ರ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಕೆಲಸವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ ೧೯೬೦ ರ ನಂತರ ಗಮನಾರ್ಹ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದವರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಗಮನವನ್ನು ಸೀಮಿತಗೊಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅರವತ್ತರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಫ್ರೆಂಚ್ ಹೊಸ ವರ್ಷಗಳು ವಯಸ್ಸಿಗೆ ಬಂದಿತು ಮತ್ತು ಈ ದಶಕವು ಸಿನಿಮಾದಲ್ಲಿ 'ಆಧುನಿಕ' ಆಗಮನವನ್ನು ವಿಶಾಲವಾಗಿ ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ರಾಘವೇಂದ್ರರವರು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಬರೆದ ಅಥವಾ ಸಂಪಾದಿಸಿದ ಪುಸ್ತಕಗಳು

• ೫೦ ಭಾರತೀಯ ಚಲನಚಿತ್ರ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯಗಳು
• ಪರಿಚಿತರಿಂದ ಮಾರು: ಭಾರತೀಯ ಜನಪ್ರಿಯ ಸಿನಿಮಾದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಣೆ ಮತ್ತು ಅರ್ಥ
• ಬೈಪೋಲಾರ್ ಐಡೆಂಟಿಟಿ: ಪ್ರದೇಶ, ರಾಷ್ಟ್ರ ಮತ್ತು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಚಲನಚಿತ್ರ
• ಹೊಸ ಸಹಸ್ರಮಾನದಲ್ಲಿ ಹಿಂದಿ ಸಿನಿಮಾದ ರಾಜಕೀಯ: ಬಾಲಿವುಡ್ ಮತ್ತು ಆಂಗ್ಲೋಫೋನ್ ಇಂಡಿಯನ್ ನೇಷನ್
• ನಿರ್ದೇಶಕರ ಕಟ್: ೫೦ ಪ್ರಮುಖ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು – ಆಧುನಿಕ ಯುಗದ ತಯಾರಕರು
• ಬಾಲಿವುಡ್ (ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಿರು ಪರಿಚಯಗಳ ಸರಣಿ)
• ಸತ್ಯಜಿತ್ ರೇ (ಹಾರ್ಪರ್ ೨೧)

ಇತರೆ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಬರವಣಿಗೆ (ಪಟ್ಟಿ ಅಪೂರ್ಣ)

• ಕನ್ವೆನ್ಷನ್ ಮತ್ತು ಫಾರ್ಮ್ ಇನ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಪಾಪ್ಯುಲರ್ ಸಿನಿಮಾ, ಕೆ ಗೋಪಿನಾಥನ್ (ಸಂ.) ಫಿಲ್ಮ್ ಅಂಡ್ ಫಿಲಾಸಫಿ, ಕ್ಯಾಲಿಕಟ್: ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಕ್ಯಾಲಿಕಟ್, ೨೦೦೩.
• ವಿನಯ್ ಲಾಲ್, ಆಶಿಸ್ ನಂದಿ (ಸಂ.) ದಿ ಫ್ಯೂಚರ್ ಆಫ್ ನಾಲೆಡ್ಜ್ ಅಂಡ್ ಕಲ್ಚರ್: ಎ ಡಿಕ್ಷನರಿ ಫಾರ್ ದಿ ೨೧ ನೇ ಸೆಂಚುರಿ, ಪೆಂಗ್ವಿನ್ ವೈಕಿಂಗ್, ೨೦೦೫ ರಲ್ಲಿ ‘ಬಾಲಿವುಡ್’ಗೆ ಪ್ರವೇಶ.
• ಭಾರತೀಯ ಜನಪ್ರಿಯ ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ರಚನೆ ಮತ್ತು ರೂಪ ವಿನಯ್ ಲಾಲ್ ಅವರಿಂದ ನಿರೂಪಣೆ, ಆಶಿಸ್ ನಂದಿ (ಸಂ.) ಫಿಂಗರ್‌ಪ್ರಿಂಟಿಂಗ್ ಪಾಪ್ಯುಲರ್ ಕಲ್ಚರ್: ದಿ ಮಿಥಿಕ್ ಅಂಡ್ ದಿ ಐಕಾನಿಕ್ ಇನ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಸಿನಿಮಾ, ನವದೆಹಲಿ: ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್, ೨೦೦೭.
• ಜಾಗತಿಕ ಬೆಂಗಳೂರಿಗೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಪ್ರತಿರೋಧ: ಕೆ ಮೋತಿ ಗೋಕುಲ್ಸಿಂಗ್, ವಿಮಲ್ ಡಿಸಾನಾಯಕೆ (ಸಂಪಾದಿತ) ಅವರಿಂದ ರೀಡಿಂಗ್ ಮೈನಾರಿಟಿ ಇಂಡಿಯನ್ ಸಿನಿಮಾ, ಪಾಪ್ಯುಲರ್ ಕಲ್ಚರ್ ಇನ್ ಎ ಗ್ಲೋಬಲೈಸ್ಡ್ ಇಂಡಿಯಾ, ಲಂಡನ್: ರೂಟ್‌ಲೆಡ್ಜ್, 2009.
• ಬಿಯಾಂಡ್ 'ಬಾಲಿವುಡ್': ಭಾರತೀಯ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಸಿನಿಮಾವನ್ನು ಅರ್ಥೈಸುವುದು, ಸೌಮ್ಯ ದೇಚಮ್ಮ ಸಿಸಿಯಿಂದ, ಎಳವರ್ತಿ ಸತ್ಯ ಪ್ರಕಾಶ್ (ಸಂ.) ಸಿನಿಮಾಸ್ ಆಫ್ ಸೌತ್ ಇಂಡಿಯಾ: ಕಲ್ಚರ್, ರೆಸಿಸ್ಟೆನ್ಸ್, ಐಡಿಯಾಲಜಿ, ನವದೆಹಲಿ: ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್, ೨೦೧೦.
• ಪ್ರದೇಶ, ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಸಿನಿಮಾ: ಮೈಸೂರು ಮತ್ತು ೧೯೫೦ ರ ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಸಿನಿಮಾ, ಅಂಜಲಿ ಗೆರಾ ರಾಯ್ ಮತ್ತು ಚುವಾ ಬೆಂಗ್ ಹುವಾಟ್ (ಸಂ.) ಟ್ರಾವೆಲ್ಸ್ ಆಫ್ ಬಾಲಿವುಡ್ ಸಿನಿಮಾ: ಬಾಂಬೆಯಿಂದ LA, ನವದೆಹಲಿ: ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್, ೨೦೧೨.
• ನಕ್ಸಲಿಸಂ ಇನ್ ಸಿನಿಮಾ: ದಿ ಅಬ್ಸೆಂಟ್ ಕಮ್ಯುನಿಟಿ, ಪ್ರದೀಪ್ ಬಸು ಅವರಿಂದ (ಸಂ.) ರೆಡ್ ಆನ್ ಸಿಲ್ವರ್: ನಕ್ಸಲೈಟ್ಸ್ ಇನ್ ಸಿನಿಮಾ, ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ: ಸೇತು ಪ್ರಕಾಶನಿ, ೨೦೧೨.
• ಮೇನ್‌ಸ್ಟ್ರೀಮ್ ಹಿಂದಿ ಸಿನಿಮಾ ಮತ್ತು ಬ್ರಾಂಡ್ ಬಾಲಿವುಡ್: ದ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಫರ್ಮೇಷನ್ ಆಫ್ ಎ ಕಲ್ಚರಲ್ ಆರ್ಟಿಫ್ಯಾಕ್ಟ್, ಅಂಜಲಿ ಗೆರಾ ರಾಯ್ (ಸಂ.) ದಿ ಮ್ಯಾಜಿಕ್ ಆಫ್ ಬಾಲಿವುಡ್: ಅಟ್ ಹೋಮ್ ಅಂಡ್ ಅಬ್ರಾಡ್, ನವದೆಹಲಿ: ಸೇಜ್, ೨೦೧೨.
• ದಿ ರಿಇಂಟರ್‌ಪ್ರಿಟೇಶನ್ ಆಫ್ ಹಿಸ್ಟಾರಿಕಲ್ ಟ್ರಾಮಾ: ಮೂರು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು ವಿಭಜನೆಯ ಬಗ್ಗೆ, ಸುಕಲ್ಪ ಭಟ್ಟಾಚಾರ್ಯರಿಂದ, ಸಿ ಜೋಶುವಾ ಥಾಮಸ್ (ಸಂ.) ಸೊಸೈಟಿ, ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯ ಮತ್ತು ಪಠ್ಯ: ದಿ ಕ್ರಿಟಿಕಲ್ ಇಂಟರ್‌ಫೇಸ್, ನವದೆಹಲಿ: ಸೇಜ್, ೨೦೧೩.
• ಕನ್ನಡ ಸಿನಿಮಾ ಮತ್ತು ಪ್ರಿನ್ಸ್ಲಿ ಮೈಸೂರು, ಕೆ ಮೋತಿ ಗೋಕುಲ್ಸಿಂಗ್ ಅವರಿಂದ, ವಿಮಲ್ ಡಿಸಾನಾಯಕೆ (ಸಂ.) ರೂಟ್ಲೆಡ್ಜ್ ಹ್ಯಾಂಡ್‌ಬುಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಸಿನಿಮಾಸ್, ಲಂಡನ್: ರೂಟ್‌ಲೆಡ್ಜ್, ೨೦೧೩.

ಸಂದರ್ಶಕ ಸಿಬ್ಬಂದಿ

ಎಂ. ಕೆ. ರಾಘವೇಂದ್ರ ಅವರು ಇಂಡಿಯನ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಮ್ಯಾನೇಜ್‌ಮೆಂಟ್ (ಬೆಂಗಳೂರು), ದೃಷ್ಟಿ ಸ್ಕೂಲ್ ಆಫ್ ಆರ್ಟ್ ಅಂಡ್ ಡಿಸೈನ್, ಮಾರಿಷಸ್ ಫಿಲ್ಮ್ ಡೆವಲಪ್‌ಮೆಂಟ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್, ವಿಶ್ವ-ಭಾರತಿ ವಿದ್ಯಾನಿಲಯ, ಶಾಂತಿನಿಕೇತನ, ಅಲೈಯನ್ಸ್ ಫ್ರಾಂಕೈಸ್ ಡಿ ಬೆಂಗಳೂರು ಮತ್ತು ಹೈದರಾಬಾದ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಸೇರಿದಂತೆ ವಿವಿಧ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಾಪಕರನ್ನು ಭೇಟಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.

ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು

• National Film Awards Archives