ಸದಸ್ಯ:Arunkhadhri/ಹೊಸಹೊಳಲು
.jpg)
.jpg)
.jpg)
ಹೊಸಹೊಳಲು ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕೃಷ್ಣರಾಜಪೇಟ್ ಬಳಿಯ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಪಟ್ಟಣವಾಗಿದೆ.
ಸ್ಥಳ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಹೊಸಹೊಳಲು ಕೃಷ್ಣರಾಜಪೇಟ್ ಪಟ್ಟಣದಿಂದ ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ಎರಡು ಕಿ. ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿ ಭೇರ್ಯಾ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿದೆ.
ಲಕ್ಷ್ಮಿನಾರಯಣ ದೇವಾಲಯ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಹೊಸಹೊಳಲು ಲಕ್ಷ್ಮೀನಾರಾಯಣ ದೇವಸ್ಥಾನವಿದೆ. ಇದನ್ನು 1250 CE ನಲ್ಲಿ ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಾಜ ವೀರ ಸೋಮೇಶ್ವರ ನಿರ್ಮಿಸಿದನು. ದೇವಾಲಯದ ಡೇಟಿಂಗ್ ಶಿಲ್ಪಗಳು ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ, ಇದು ಸಮಕಾಲೀನ ಹೊಯ್ಸಳ ಸ್ಮಾರಕಗಳಾದ ಜಾವಗಲ್, ನುಗ್ಗೇಹಳ್ಳಿ ಮತ್ತು ಸೋಮನಾಥಪುರದೊಂದಿಗೆ ಹೋಲಿಸುತ್ತದೆ. ಹೊಸಹೊಳಲು ಪಟ್ಟಣವು ಸುಮಾರು 60 kilometres (37 mi) ಹಾಸನದಿಂದ ಮತ್ತು 45 kilometres (28 mi) ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ರಾಜಧಾನಿಯಾದ ಮೈಸೂರಿನ ಪಾರಂಪರಿಕ ನಗರದಿಂದ. [೧]
ಈ ದೇವಾಲಯವು ತ್ರಿಕೂಟ ವಿಮಾನಕ್ಕೆ (ಮೂರು ದೇವಾಲಯಗಳು) ಒಂದು ಭವ್ಯವಾದ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ, ಮೂಲ ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ಗೋಪುರವಿದವನು ಹೊಂದಿದೆ(ಸೂಪರ್ಸ್ಟ್ರಕ್ಚರ್ ಅಥವಾ ಶಿಖರ) .[೨] ಪಾರ್ಶ್ವದ ದೇವಾಲಯಗಳು ಚೌಕಾಕಾರವಾಗಿದ್ದು, ಐದು ಪ್ರಕ್ಷೇಪಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ವಿಶೇಷ ಲಕ್ಷಣಗಳಿಲ್ಲ.ಗರ್ಭಗುಡಿಯನ್ನು ಅಲಂಕರಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಗೋಪುರವು ಸುಕಾನಸಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ (ಇದನ್ನು "ಮೂಗು" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ), ಇದು ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ದ್ವಾರದ ಮೇಲಿನ ಕೆಳ ಗೋಪುರವಾಗಿದೆ (ಸೆಲ್ಲಾ), ಇದು ದೇವರುಗಳ ಚಿತ್ರವನ್ನು (ಮಂಟಪ) ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಸುಕಾನಸಿಯು ಕೇಂದ್ರ ದೇವಾಲಯದ ಮೇಲಿರುವ ಮುಖ್ಯ ಗೋಪುರದ ವಿಸ್ತರಣೆಯಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ.[೩] ದೇವಾಲಯದ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಬಳಸಲಾಗುವ ವಸ್ತುವು ಕ್ಲೋರಿಟಿಕ್ ಶಿಸ್ಟ್ ಆಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸೋಪ್ಸ್ಟೋನ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.[೪] ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಜಗತಿ (ಹೊಯ್ಸಳ ನಾವೀನ್ಯತೆ) ಯ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಇದು ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಸುಮಾರು ಒಂದು ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಏರಿಸುತ್ತದೆ.[೫][೬]
ಕಲಾ ವಿಮರ್ಶಕ ಗೆರಾರ್ಡ್ ಫೋಕೇಮಾ ಅವರ ಪ್ರಕಾರ, ಈ ದೇವಾಲಯವು ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ "ಹೊಸ ಶೈಲಿಯನ್ನು" ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಹೊಯ್ಸಳ ಕಟ್ಟಡ ಚಟುವಟಿಕೆಯ 2 ನೇ ಹಂತಕ್ಕೆ (13 ನೇ ಶತಮಾನ) ಸೇರಿದೆ, ಎರಡು ಗುಂಪಿನ ಈವ್ಸ್ ಮತ್ತು ಹೊರಗಿನ ಗೋಡೆಯ ತಳದಲ್ಲಿ ಆರು ಅಚ್ಚುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.[೭] ಮೊದಲನೆಯ ಈವ್ ದೇವಾಲಯದ ಹೊರ ಗೋಡೆಯನ್ನು ಸಂಧಿಸುವ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಎರಡನೇ ಈವ್ ದೇವಾಲಯದ ಸುತ್ತಲೂ ಮತ್ತು ಮೊದಲ ಈವ್ಗಿಂತ ಸುಮಾರು ಒಂದು ಮೀಟರ್ ಕೆಳಗೆ ಚಲಿಸುತ್ತದೆ. ಎರಡು ಗುಹೆಗಳ ನಡುವೆ, ಎರಡನೇ ಗುಹೆಯ ಕೆಳಗೆ ಹಿಂದೂ ದೇವತೆಗಳು ಮತ್ತು ಅವರ ಸೇವಕರ ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯ ಗೋಡೆಯ ಚಿತ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಭಿತ್ತಿಪತ್ರಗಳ ಮೇಲೆ (ಐಡಿಕುಲೆ) ಅಲಂಕಾರಿಕ ಚಿಕಣಿ ಗೋಪುರಗಳಿವೆ. ವೈಷ್ಣವ ದೇವಾಲಯವಾಗಿರುವುದರಿಂದ (ಹಿಂದೂ ಪಂಥ) ಹೆಚ್ಚಿನ ಚಿತ್ರಗಳು ಹಿಂದೂ ದೇವರಾದ ವಿಷ್ಣು, ಆತನ ಪತ್ನಿ ಮತ್ತು ಆತನ ಸೇವಕರ ಕೆಲವು ರೂಪಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತವೆ. ಅಂತಹ ನೂರ ಇಪ್ಪತ್ತು ಚಿತ್ರಗಳು ಇವೆ. ಒಟ್ಟು ಇಪ್ಪತ್ತನಾಲ್ಕು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಶಿಲ್ಪಗಳು ತನ್ನ ನಾಲ್ಕು ತೋಳುಗಳಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು, ಒಂದು ಶಂಖ, ಒಂದು ಚಕ್ರ, ಕಮಲ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ಸಂಭವನೀಯ ಕ್ರಮಪಲ್ಲಟನೆಗಳಲ್ಲಿ ಗದ ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು ನೇರವಾಗಿ ನಿಂತಿವೆ.[೮] ದೇವತೆಗಳ ಫಲಕದ ಕೆಳಗೆ ದೇವಾಲಯದ ಸುತ್ತಲೂ ಸಮಾನ ಅಗಲದ ಆರು ಅಲಂಕಾರಿಕ ಆಯತಾಕಾರದ ಅಚ್ಚುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಗೋಡೆಯ ತಳಭಾಗವಿದೆ.[೯]
ಆರು ಸಮತಲವಾದ ಅಚ್ಚನ್ನು ಸಂಕೀರ್ಣವಾಗಿ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳನ್ನು ಚೌಕಟ್ಟುಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.[೧೦] ಮೇಲಿನಿಂದ ಕೆಳಕ್ಕೆ ಕಾಣುವ ಮೊದಲ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಪಕ್ಷಿಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ (ಹಂಸ) ಎರಡನೆಯದು ಜಲವಾಸಿಯಾದ ಮಕರನನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. ಮೂರನೆಯ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಹಿಂದೂ ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಪೌರಾಣಿಕ ಮತ್ತು ಪೌರಾಣಿಕ ಕಥೆಗಳ ಚಿತ್ರಣಗಳನ್ನು ನಿರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ (ಭಕ್ತರ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆಯ ನಿರ್ದೇಶನ) ನಾಲ್ಕನೇ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಎಲೆಗಳ ಸುರುಳಿಗಳಿವೆ, ಐದನೇ ಮತ್ತು ಆರನೇ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಕ್ರಮವಾಗಿ ಕುದುರೆಗಳು ಮತ್ತು ಆನೆಗಳ ಮೆರವಣಿಗೆಗಳಿವೆ.[೧೧] ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ, ದೇವಾಲಯದ ಪಶ್ಚಿಮ ಮೂಲೆಯಿಂದ ರಾಮಾಯಣ ದಕ್ಷಿಣ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮಹಾಭಾರತ ಕೇಂದ್ರ ದೇವಾಲಯದ ಉತ್ತರ ಭಾಗದಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಪಾಂಡವರು ಮತ್ತು ಕೌರವರ ನಡುವಿನ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಯುದ್ಧದ ಅನೇಕ ವೀರರ ನಿಧನವನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ.[೮]
ದೇವಾಲಯದ ಒಳಾಂಗಣ ಮಂಟಪವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದು ನಾಲ್ಕು ದುಂಡಾದ ಕಂಬಗಳ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತಿದೆ [೧೨] ನಾಲ್ಕು ಸ್ತಂಭಗಳು ಸಭಾಂಗಣವನ್ನು ಒಂಬತ್ತು ಸಮಾನ ವಿಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಒಂಬತ್ತು ಅಲಂಕೃತ ಛಾವಣಿಗಳಾಗಿ ವಿಭಜಿಸುತ್ತವೆ. [೧೩] ದೇವಲಯದಲ್ಲಿ ಮೂರು ಗರ್ಭ ಗುಡಿಗಳಿದು ಮೊದಲರಲ್ಲಿ ವೇಣುಗೋಪಾಲ, ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ನಾರಾಯಣ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮೀನರಸಿಂಹನ ಮೂರ್ತಿಗಳಿದು; ವಿಷ್ಣುವಿನ ಎಲ್ಲಾ ಅವತಾರಗಳನು ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. [೮]
ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ↑ Foekema (1996), p71
- ↑ Quote:"Depending on the number of towers, the temples are classified as ekakuta (one shrine and tower), dvikuta (two), trikuta (three), chatushkuta (four) and panchakuta (five). Most Hoysala temples are ekakuta, dvikuta or trikuta", Foekema (1996), p25
- ↑ Foekema (1996), p22
- ↑ Kamath (2001), p136
- ↑ Quote:"The Jagati serves the purpose of a pradakshinapatha (circumambulation) as the shrine has no such arrangement", Kamath (2001), p135
- ↑ Quote:"This is a Hosala innovation", Arthikaje, Mangalore. "History of Karnataka-Architecture". © 1998-00 OurKarnataka.Com,Inc. Archived from the original on 2006-11-04. Retrieved 2007-06-16.
- ↑ Quote:"A eave is a projecting roof overhanging a wall", Foekema (1996), p93
- ↑ ೮.೦ ೮.೧ ೮.೨ Foekema (1966), p72
- ↑ Quote:"Generally, Hoysala temples built in the 13th century have 6 mouldings ("new style") while those built a century earlier have 5 mouldings ("old style")" Foekema (1996), p28
- ↑ Quote:"A rectangular band of stone decorated with sculpture", Foekema (1996), p93
- ↑ Foekema (1966), p29
- ↑ Quote:"This is a common feature of Western Chalukya-Hoysala temples", Kamath (2001), p117
- ↑ Quote:"A bay is a square or rectangular compartment in the hall", Foekema (1966), p93
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ಗೆರಾರ್ಡ್ ಫೋಕೇಮಾ, ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ, 1996, ಅಭಿನವ್, ISBN
- ಸೂರ್ಯನಾಥ್ ಯು. ಕಾಮತ್, ಎ ಕನ್ಸೈಜ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಕರ್ನಾಟಕ ಫ್ರಮ್ ಪ್ರೀ-ಹಿಸ್ಟಾರಿಕ್ ಟೈಮ್ಸ್ ಟು ದಿ ಪ್ರೆಸೆಂಟ್, ಜುಪಿಟರ್ ಬುಕ್ಸ್, ಎಂಸಿಸಿ, ಬೆಂಗಳೂರು, 2001 (ಮರುಮುದ್ರಣ 2002)
- Sesunathan, I. "Sculptural tales from a bygone era". Deccan Herald. Spectrum. Archived from the original on 2007-09-29. Retrieved 2007-06-16.
- Arthikaje. "The Hoysalas-Religion, Literature, Art and Architecture". History of Karnataka. www.ourKarnataka.com. Archived from the original on 2006-11-04. Retrieved 2007-06-16.
- Kamiya Takeo. "Architecture of Indian Subcontinent". Indian Architecture. Architecture Autonomous. Retrieved 2006-11-13.