ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಸಮಾಜ.

ಹೊಯ್ಸಳ ( ಕನ್ನಡ ) ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಕನ್ನಡಿಗ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವಾಗಿದ್ದು, ಇಂದಿನ ಆಧುನಿಕ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯವನ್ನು 10 ರಿಂದ 14 ನೇ ಶತಮಾನದವರೆಗೆ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸಿತು. ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಬೇಲೂರಿನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿತ್ತು, ಮತ್ತು ನಂತರ ಹಳೆಬೀಡುಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ಹೊಯ್ಸಳ ಸಮಾಜವು ಅನೇಕ ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಉದಯೋನ್ಮುಖ ಧಾರ್ಮಿಕ, ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಫಲಿಸುತ್ತದೆ.

ಗಿಳಿ ಹಿಡಿದ ಮಹಿಳೆಯ ಶಿಲ್ಪ, ಬೇಲೂರು

ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಗಮನಾರ್ಹ ಲಕ್ಷಣವೆಂದರೆ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ರಾಯಧನದ, ಆಡಳಿತ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿತ್ತು. ವೀರ ಬಳ್ಳಾಲರ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ರಾಣಿ ಉಮಾದೇವಿ ಹಳೆಬೀಡನ್ನು ಆಳಿದರು, ಮತ್ತು ವಿರೋಧಾಭಾಸದ ವಿರೋಧಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡಿದರು. ಮಹಿಳೆಯರು ಸಂಗೀತ , ನೃತ್ಯ, ಸಾಹಿತ್ಯ , ಕವಿತೆ, ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು. ರಾಣಿ ಶಾಂತಲಾ ದೇವಿ ನೃತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ಪಾರಂಗತರಾಗಿದ್ದರು, ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿದರು. ಅಕ್ಕ ಮಹಾದೇವಿ , ಒಬ್ಬ ವಚನ ಕವಿ, ಭಕ್ತಿಗೆ ಒಲವು ಹೊಂದಿದ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ಈ ಮಹಿಳೆಯು ಒಂದು ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಸತಿ ಅಭ್ಯಾಸವು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿದ್ದರೂ ಕೂಡ ವೇಶ್ಯಾವಾಟಿಕೆ ಸಾಮಾಜಿಕವಾಗಿ ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹವಾಗಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ನೃತ್ಯ ಮಂದಿರ ( ದೇವದಾಸಿ ) ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಕೆಲವರು ಉತ್ತಮ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಕಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಧಿಸಿದ್ದರು. ಈ ವಿದ್ಯಾರ್ಹತೆಗಳು ಇತರ ನಗರ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ಮಹಿಳೆಯರಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ನೀಡಿತ್ತು, ಅವರು ದೈನಂದಿನ ಲೌಕಿಕ ಕಾರ್ಯಗಳಿಗೆ ನಿರ್ಬಂಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು. ಭಾರತದ ಬಹುಪಾಲು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ, ಭಾರತೀಯ ಜಾತಿ ಪದ್ಧತಿಯು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗಿದೆ.

ಪಶ್ಚಿಮ ಕರಾವಳಿ ವ್ಯಾಪಾರವು ಅರಬ್ಬರು, ಯಹೂದಿಗಳು , ಪರ್ಷಿಯನ್ನರು , ಚೀನಿಯರು ಮತ್ತು ಮಲಯ ಪೆನಿನ್ಸುಲಾದ ಜನರು ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವು ವಿದೇಶಿಯರನ್ನು ಭಾರತಕ್ಕೆ ತಂದಿತು. ಇಂದಿನ ಕರ್ನಾಟಕದಿಂದ ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಜನರ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ವಲಸೆ ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು. ತಮಿಳು ದೇಶದಲ್ಲಿ ಹೊಯ್ಸಳ ಪ್ರದೇಶದ ವಿಸ್ತರಣೆಯೊಂದಿಗೆ, ಈ ವಲಸಿಗರು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಸೈನಿಕರಂತೆ ಹೋದರು ಮತ್ತು ಅವರಿಗೆ ಭೂಮಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಕೆಲವು ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಚೋಳ ಶೈಲಿಯ ಶಿಲ್ಪಗಳ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯಿಂದಲೇ ತಮಿಳು ಶಿಲ್ಪರನ್ನು ಬೇಲೂರು ಮತ್ತು ಹಳೇಬೀಡುಗಳಿಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಕೇಂದ್ರ ನಗರ ಕೇಂದ್ರಗಳ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್ ಆಗಿತ್ತು. ಅಲ್ಲಿ ವಸ್ತುಗಳು ಮತ್ತು ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಕೈಗೆ ತರಲಾಯಿತು,ಮತ್ತು ವಿನಿಮಯ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಇವು ಮರುಕಳಿಸುವ ಹಬ್ಬಗಳು ಮತ್ತು ಮೇಳಗಳ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಣಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಣ ಅಥವಾ ಪಟ್ಟಣಂ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು, ಮತ್ತು ಮಾರುಕಟ್ಟೆ, ನಗರ ಅಥವಾ ನಾಗರಮ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಪ್ರಮುಖ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಸ್ಥಳಗಳು ಕ್ರಮೇಣವಾಗಿ ಪಟ್ಟಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದ್ದವು ಮತ್ತು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಯಾತ್ರಾ ಸ್ಥಳಗಳು. ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳವು 7 ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಮಂತ ಜೈನ್ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದಾಗ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ನೆಲೆಯಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿತು. ದೇವಾಲಯದ ಆಡಳಿತದೊಂದಿಗೆ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಸಹ ಹತ್ತಿರದಿಂದ ಕಟ್ಟಲಾಗಿತ್ತು.

ಬೇಲೂರು ದೇವಾಲಯದ ನೀರಿನ ತೊಟ್ಟಿ

ಸಮೃದ್ಧ ದೇವಾಲಯದ ನಿರ್ಮಾಣವು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ದೇವಾಲಯಗಳು ಸ್ಥಳೀಯ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳಾಗಿ ಅಥವಾ ಸರ್ಕಾರಿ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ರಾಯಲ್ ದತ್ತಿಗಳಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟಾಗ, ಅವರು ಅರಮನೆಗಳು ಮತ್ತು ದೇವತೆಯ ದೈನಂದಿನ ದಿನಚರಿಯನ್ನು ಗುರುತಿಸುವ ಆಚರಣೆಗಳು ರಾಜನ ಅನುಕರಣೆಯನ್ನು ಅನುಕರಿಸಿದರು. ಕೆಲವು ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು ಸಹ ಶ್ರೀಮಂತ ಭೂಮಾಲೀಕರಿಂದ ಸ್ಥಳೀಯ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡವು. ರಾಯಲ್ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹದಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ದೇವಾಲಯಗಳು ಪ್ರಮುಖ ವಿಧ್ಯುಕ್ತ ಕೇಂದ್ರದ ಸ್ಧಳ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿವೆ. ರಾಜ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನನು ಬೇಲೂರಿನ ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ( ವೈಷ್ಣವ ದೇವಸ್ಥಾನ) ನಿರ್ಮಿಸಿದಾಗ, ಪಟ್ಟಣವು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ನಗರವಾಯಿತು. ಹಳೇಬೀಡಿನಶೈವ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳ ಸ್ಪರ್ಧೆಯು ಹೊಯ್ಸಳೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು, ಇದು ಪಟ್ಟಣ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ನೀಡಿತು. ಅನೇಕ ವೇಳೆ ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಲಾದ ದೇವಾಲಯಗಳು ಉನ್ನತ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹದಿಂದ ಬೆಂಬಲಿತವಾಗಿಲ್ಲ. ಅವರು ಹಣಕಾಸಿನ, ರಾಜಕೀಯ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಅಗತ್ಯಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸಂಕೀರ್ಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಾಗಿ ವಿಕಸನಗೊಂಡರು. ಪೋಷಣೆಯಿಲ್ಲದೆಯೇ, ದೇವಾಲಯಗಳು ಸಹ ನೂರಾರು ಜನರಿಗೆ ಉದ್ಯೋಗಾವಕಾಶವನ್ನು ಒದಗಿಸಿವೆ. ದೇವಾಲಯದ ನಿಧಿಗಳು ಪುರೋಹಿತರು, ದಾಖಲೆ ಪತ್ರಕರ್ತರು, ನಿರ್ವಾಹಕರು, ಕಾವಲಿಗಾರರು, ಹೂಮಾಲೆ ತಯಾರಕರು, ನೃತ್ಯಗಾರರು, ದೇವದಾಸಿಗಳು , ಶಿಲ್ಪಿಗಳು, ಬಡಗಿಗಳು ಮತ್ತು ಕುಶಲಕರ್ಮಿಗಳ ಕುಟುಂಬಗಳನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಂಡರು. ಅವರು ಸಾಲಗಳ ಮೂಲವೂ ಹೌದು. ಸಾಲಪತ್ರಗಳ ಮೇಲೆ 12% -15% ಬಡ್ಡಿಗಳನ್ನು ಶಾಸನಗಳು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತವಾಗಿ, ಶ್ರೀಮಂತ ಬೌದ್ಧ ಮಠಗಳ ಆಕಾರವನ್ನು ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯಗಳು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವು.