ಶ್ರೀ ಜಯದುರ್ಗಾಪರಮೇಶ್ವರಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಕನ್ನರ್ಪಾಡಿ
ಶ್ರೀ ಜಯದುರ್ಗಾಪರಮೇಶ್ವರಿ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಕರ್ನಾಟಕದ ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕನ್ನರ್ಪಾಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ವನದುರ್ಗಾ ದೇವಿಯ ದೇವಸ್ಥಾನವಾಗಿದೆ. ಇದು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ ೬೬ ರ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಉಡುಪಿಯಿಂದ ನೈಋತ್ಯಕ್ಕೆ ೫ ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಚೌಕಾಕಾರದ ಬಲಿಪೀಠವಾಗಿದ್ದು, ಬಲವಾದ ಕಲ್ಲುಗಳಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ದೇವರ ಪ್ರತಿಮೆಯು ಸುಮಾರು ೩ ಅಡಿ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಅಗಾಧವಾದ ಪ್ರಭಾವಲಿ ಇಡೀ ಪ್ರತಿಮೆಯನ್ನು ಹಿಂಭಾಗದಿಂದ ಸುತ್ತುವ ಮೂಲಕ ಹೆಚ್ಚು ಆಕರ್ಷಕವಾಗಿದೆ. ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ಕನ್ನರ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಕುಟುಂಬ ವಾಸವಾಗಿದ್ದ ನಂತರ ಕನ್ನರ್ಪಾಡಿ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಆಚರಣೆಗೆ ಬಂತು.[೧] ಇದು ಉಡುಪಿಯ ನಾಲ್ಕು ಪ್ರಮುಖ ದುರ್ಗಾ ದೇವಿಯ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಸ್ಕಂದ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ.[೨]
ದೇವಸ್ಥಾನದ ಪರಿಚಯ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಈ ದೇವಾಲಯವು ಉದ್ಯಾವರ ಕೋಟೆಯ ಈಶಾನ್ಯಕ್ಕೆ ಇದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ತೀರ್ಥಮಂಟಪವಿದೆ. ಗರ್ಭಗೃಹವನ್ನು ಚತುರಸ ಎಂಬ ಮಧ್ಯಯುಗದ ಗ್ರಾನೈಟ್‌ಗಳಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ದ್ವಾರದ ಎರಡೂ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಮಹಾಗಣಪತಿ ಮತ್ತು ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ದೇವರ ವಿಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು.[೧] ದೇವಾಲಯದ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ನಂದಿಕೇಶ್ವರ, ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ರಕ್ತೇಶ್ವರಿ, ನಾಗದೇವರು ಮತ್ತು ಬ್ರಹ್ಮಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲುಕುಟ್ಟಿಗ ಮತ್ತು ಕ್ಷೇತ್ರಪಾಲ ಗುಡಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪೂರ್ವ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಣ್ವ ಪುಷ್ಕರಣಿ ಇದೆ.
ಒಮ್ಮೆ ಶ್ರೀ ಸೋದೆ ಮಠದ ಪರಮಪೂಜ್ಯ ಶ್ರೀ ವಾದಿರಾಜ ಸ್ವಾಮೀಜಿಯವರು ಈ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದಾಗ ಅಲ್ಲಿ ಪೂಜೆ ನಡೆಯುತ್ತಿತ್ತು. ರೋಮಾಂಚನಗೊಂಡ ಸ್ವಾಮೀಜಿ, ಸ್ವಯಂಪ್ರೇರಿತವಾಗಿ ಮಾತೆ ಜಯದುರ್ಗೆಯನ್ನು ಸ್ತುತಿಸುವ ಭಕ್ತಿಗೀತೆಯನ್ನು ರಚಿಸಿದರು, ಅದು ಈಗ ಶ್ರೀ ದುರ್ಗಾಸ್ತವ ಎಂದು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದೆ.
ಭಕ್ತರು ಮಲ್ಲಿಗೆ ಹೂ ಮತ್ತು ರೇಷ್ಮೆ ಸೀರೆಗಳನ್ನು ದೇವಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸುವುದು ಇಲ್ಲಿನ ಸಂಪ್ರದಾಯ. ಹಿಂದಿನ ಆಡಳಿತ ಸಮಿತಿಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಜಯದುರ್ಗ ಕಲಾ ಭವನ ಸಭಾಂಗಣ, ಸ್ವಾಗತ ಗೋಪುರ ನಿರ್ಮಾಣ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಕಾರ್ಯಗಳು ನಡೆದಿವೆ.
ದೇವತೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಜಯ ದುರ್ಗಾ ದೇವಿಯ ಮೂರ್ತಿಯು ಎರಡು ತೋಳುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಸೌಮ್ಯ ರೂಪದಲ್ಲಿದೆ. ದೇವಿಯ ಕೈಗಳು ಆಶೀರ್ವಾದದ ಭಂಗಿಯಲ್ಲಿವೆ. ದೇವಿಯ ವಾಹನ ಸಿಂಹವನ್ನು ಮೂರ್ತಿಯ ಮುಂದೆ ಕಾಣಬಹುದು. ದೇವಾಲಯದ ಆವರಣದಲ್ಲಿರುವ ಪವಿತ್ರ ಕೊಳವನ್ನು ಕಣ್ವ ಪುಷ್ಕರಣಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ದೇಗುಲವು ೫೦೦೦ ವರ್ಷಗಳಿಗಿಂತಲೂ ಹಳೆಯದು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.[೨] ದೇವಾಲಯದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವು ಇತರ ಕರಾವಳಿ ಕರ್ನಾಟಕದ ದೇವಾಲಯಗಳಿಗೆ ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಗರ್ಭಗುಡಿಯನ್ನು ಕಪ್ಪು ಗ್ರಾನೈಟ್ ಬಳಸಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ನೆಲಹಾಸನ್ನು ೨ ಶಿಲಾಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ನೀರನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಒಳ ಆವರಣದಲ್ಲಿ ತೀರ್ಥ ಮಂಟಪವಿದೆ. ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪೂಜಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ಉಪ ದೇವತೆಗಳೆಂದರೆ ಗಣೇಶ ಮತ್ತು ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ.
ದಂತಕಥೆ ಮತ್ತು ಕಥೆಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ದೇವಾಲಯದ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲು ಯಾವುದೇ ಲಿಪಿಗಳು ಅಥವಾ ದಾಖಲೆಗಳಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ, ಅದರ ಅಸ್ತಿತ್ವವು ಅನೇಕ ಯುಗಗಳ ಹಿಂದಿನದು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಇತಿಹಾಸಕಾರರ ಪ್ರಕಾರ, ಈಗ ಉದ್ಯಾವರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಆಗ ಉದಯಪುರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಅಳುಪ ರಾಜವಂಶದ ರಾಜರು ಇದನ್ನು ಆಳಿದರು ಎಂದು ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ.[೧] ಆದ್ದರಿಂದ ಶ್ರೀ ಜಯದುರ್ಗಾಪರಮೇಶ್ವರಿ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ಈ ರಾಜರು ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.
ಪೌರಾಣಿಕ ಇತಿಹಾಸದ ಪ್ರಕಾರ, ದೇವಾಲಯದ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಸಣ್ಣ ಸರೋವರದ ಬಳಿ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕಣ್ವ ಋಷಿಯೊಬ್ಬರು ಪೂಜಾ ವಿಧಿಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಒಂದು ಮುಂಜಾನೆ ಶ್ರೀ ದೇವಿಯು ಅವನ ಕನಸಿನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಳು, ತಾನು ಜಯದುರ್ಗೆ ಮತ್ತು ಅವನ ಸೇವೆಗೆ ಸಿದ್ಧಳಾಗಿದ್ದೇನೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದಳು. ಋಷಿಗಳು ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಎದ್ದಾಗ ಹಿಂದಿನ ರಾತ್ರಿ ಅವರ ಕನಸಿನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡ ಶ್ರೀ ದೇವಿಯ ಮುಖವನ್ನು ಹೋಲುವ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಕಂಡರು. ಋಷಿಗೆ ತುಂಬಾ ಸಂತೋಷವಾಯಿತು. ಹೀಗೆ ಋಷಿಯು ತನ್ನ ಆಚರಣೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಕನ್ನರಪಾಡಿ ಎಂದೂ, ಆ ಕೆರೆಗೆ ಕಣ್ವ ಪುಷ್ಕರಿಣಿ ಎಂದೂ ಹೆಸರಿಡಲಾಯಿತು. ಅಜ್ಜರಕಾಡಿನ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶವು ಆಗ ಬಹಳ ದಟ್ಟವಾದ ಕಾಡಾಗಿತ್ತು. ಕಾಡಿನ ಅಂಚಿನ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಕಡೆಕಾಡು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು, ನಂತರ ಅದನ್ನು ಕಡೆಕಾರು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು.
ಒಂದಾನೊಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಕುಟುಂಬದವರು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಈ ಸಮುದಾಯವನ್ನು ಕಣ್ವರಾಯ, ಕನ್ನರಾಯ, ಇತ್ಯಾದಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಶಂಕರ ಕಣ್ವರಾಯರು ತಮ್ಮ ಪತ್ನಿ ಯಾತ್ರೆಯ ನೆನಪಿಗಾಗಿ ದೇವಿಯ ಬಲಿ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಅರ್ಪಿಸಿದ್ದರು. ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಶಾಸನಗಳಿಂದ ಇದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಈ ಶಾಸನವು ೧೬ - ೧೭ ನೇ ಶತಮಾನಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿನದು ಎಂದು ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. ಹಿರಿಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಕುಟುಂಬಗಳ ನಡುವೆ ಒಡಕು ಇತ್ತು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಒಡೆದು ಹೋದ ಗುಂಪು ದೇವಸ್ಥಾನದ ಬಲಿ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಕಲ್ಯಾಣಪುರದ ಸಮೀಪವಿರುವ ಕುದುರುವಿಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸಿದರು. ಹೀಗಾಗಿ ಈ ಕುದುರನ್ನು ಇಂದಿಗೂ ಕನ್ನರ ಕುದುರು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹತ್ತಿರದ ಜನರು ಈಗಲೂ ಇಲ್ಲಿ ಪೂಜೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಇನ್ನೂ ಒಂದು ನಿದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಈ ದೇವಾಲಯದಿಂದ ತೆಗೆದ ಮತ್ತೊಂದು ಬಲಿ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಬದನಿಡಿಯೂರು ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.
ಹಬ್ಬಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಇಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುವ ಪ್ರಮುಖ ಹಬ್ಬವೆಂದರೆ ೯ ದಿನಗಳ ನವರಾತ್ರಿ ಹಬ್ಬ. ಅಕ್ಷಯ ತೃತೀಯದ ನಂತರದ ಮೂರನೇ ದಿನ ದೇವಾಲಯದ ಉತ್ಸವವನ್ನು ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ↑ ೧.೦ ೧.೧ ೧.೨ "ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು". Archived from the original on 2024-02-28. Retrieved 2023-09-12.
- ↑ ೨.೦ ೨.೧ https://www.hindu-blog.com/2016/03/kannarpady-temple-near-udupi-jaya-durga.html