ಶ್ರವಣ ಕುಮಾರ

ಶ್ರವಣ ಕುಮಾರ
ಶ್ರವಣ ಮತ್ತು ರಾಜಕುಮಾರ ದಶರಥ
ಗ್ರಂಥಗಳು	ರಾಮಾಯಣ
ತಂದೆತಾಯಿಯರು	ಶಂತನು (ತಂದೆ) ಜ್ಞಾನವಂತಿ (ತಾಯಿ)

ಶ್ರವಣ ಕುಮಾರ (ಸಂಸ್ಕೃತ:श्रवण कुमार ) ಪ್ರಾಚೀನ ಹಿಂದೂ ಗ್ರಂಥ ರಾಮಾಯಣದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾದ ಒಂದು ಪಾತ್ರವಾಗಿದೆ. ಅವನು ತನ್ನ ತಂದೆತಾಯಿಗಳ ಕಡೆಗೆ ಪುತ್ರಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದಾನೆ. ರಾಜಕುಮಾರ ದಶರಥನಿಂದ ಆಕಸ್ಮಿಕವಾಗಿ ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟನು.

ಜೀವನ

ಶ್ರವಣ ಕುಮಾರನ ತಂದೆತಾಯಿಗಳಾದ ಶಂತನು ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನವಂತಿ (ಮಲಯ) ವಿರಕ್ತರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರಿಬ್ಬರೂ ಕುರುಡರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರಿಗೆ ವಯಸ್ಸಾದಾಗ, ಶ್ರವಣ ಅವರ ಆತ್ಮವನ್ನು ಶುದ್ಧೀಕರಿಸಲು ಹಿಂದೂ ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆಯ ನಾಲ್ಕು ಅತ್ಯಂತ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳಗಳಿಗೆ ಕರೆದೊಯ್ಯಬೇಕೆಂದು ಬಯಸಿದ್ದನು. ಶ್ರವಣ ಕುಮಾರನಿಗೆ ಅವರನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದ ಕಾರಣ, ಅವನು ಪ್ರತಿ ಪೋಷಕರನ್ನು ಬುಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಹಾಕಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಪ್ರತಿ ಬುಟ್ಟಿಯನ್ನು ಬಿದಿರಿನ ಕಂಬದ ತುದಿಗೆ ಕಟ್ಟಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ಅವನು ತಮ್ಮ ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ತನ್ನ ಭುಜದ ಮೇಲೆ ಹೊತ್ತುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ.

ಪಂಜಾಬಿ ಜಾನಪದ ಪ್ರಕಾರ, ಶ್ರವಣನ ತಾಯಿ ರಾಜ ದಶರಥನಿಗೆ ದೂರದ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಳು.

ಸಾವು

ದಶರಥನು ಶ್ರವಣ ಮತ್ತು ಅವನ ಹೆತ್ತವರನ್ನು ಶವಸಂಸ್ಕಾರ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ (ಚಂಬದ ಲಹರು ಚಿತ್ರಕಲೆ)

ರಾಮಾಯಣದ ಪ್ರಕಾರ, ಅಯೋಧ್ಯೆಯ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಬೇಟೆಯಾಡುತ್ತಿದ್ದಾಗ, ಆಗಿನ ರಾಜಕುಮಾರ ದಶರಥನು ಸರೋವರದ ಬಳಿ ಶಬ್ದವನ್ನು ಕೇಳಿದನು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಯನ್ನು ಹೊಡೆಯಲು ಆಶಿಸುತ್ತಾ ಬಾಣವನ್ನು ಹೊಡೆದನು. ತನ್ನ ಕೊಲೆಯನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಅವನು ಸರೋವರವನ್ನು ದಾಟಿದಾಗ, ಅವನ ಬಾಣವು ರಕ್ತಸ್ರಾವವಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಹದಿಹರೆಯದ ಹುಡುಗನಿಗೆ ಮಾರಣಾಂತಿಕವಾಗಿ ಹೊಡೆದಿರುವುದನ್ನು ಅವನು ಕಂಡುಕೊಂಡನು. ಗಾಯಗೊಂಡ ಬಾಲಕ ಶ್ರವಣ, ನಂತರ ದಶರಥನು ತನ್ನ ಅನಾರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ವಯಸ್ಸಾದ ಪೋಷಕರಿಗೆ ನೀರು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಕೆರೆಗೆ ಬಂದಿದ್ದೇನೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದನು, ಅವರು ಕುರುಡರು ಮತ್ತು ಅವರು ಜೋಲಿಯನ್ನು ಸಾಗಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ತನ್ನ ಸಾಯುತ್ತಿರುವ ಉಸಿರಿನೊಂದಿಗೆ, ಶ್ರವಣನು ದಶರಥನನ್ನು ತನ್ನ ಹೆತ್ತವರಿಗೆ ನೀರನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಿ ಏನಾಯಿತು ಎಂದು ಹೇಳಲು ವಿನಂತಿಸಿದನು.

ಆಗ ಶ್ರವಣ ಗಾಯಗೊಂಡು ಸಾವಿಗೆ ಶರಣಾದರು. ದಶರಥನು ತನ್ನ ಹೆತ್ತವರಿಗೆ ನೀರು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ತನ್ನ ದುರಂತ ತಪ್ಪನ್ನು ಹೇಳಿದಾಗ, ಅವರು ಆಘಾತವನ್ನು ತಡೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಇದು ಅಪಘಾತ ಎಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರೂ, ಅವರು ದಶರಥನಿಗೆ 'ಪುತ್ರಶೋಕ'ವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ಶಪಿಸಿದರು (ಸಂಸ್ಕೃತ, ' ಪುತ್ರ ' ಮಗು/ಮಗ ಮತ್ತು ' ಶೋಕ ' ಎಂಬುದು ದುಃಖ; ಮಗನನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡ ದುಃಖ). ಹೀಗಾಗಿ ಅಸ್ವಸ್ಥರಾದ ಶ್ರವಣ ಅವರ ಪೋಷಕರು ನೀರು ಕುಡಿಯದೆ ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದ್ದಾರೆ.

ಅಂಧ ಸಂನ್ಯಾಸಿ ಮತ್ತು ಅವನ ಹೆಂಡತಿ ದಶರಥನಿಂದ ಆಕಸ್ಮಿಕವಾಗಿ ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟ ತಮ್ಮ ಮಗನನ್ನು ದುಃಖಿಸುತ್ತಾರೆ.

ರಾಜ ದಶರಥನು ತನ್ನ ಹಿರಿಯ ಮತ್ತು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರೀತಿಯ ಮಗನಾದ ರಾಮನನ್ನು ನೋಡದೆ ಮರಣಹೊಂದಿದಾಗ ಈ ಶಾಪವು ನಿಜವಾಯಿತು, ಅವರು ಹಿಂದಿನವರ ಸ್ವಂತ ಆದೇಶದ ಮೇರೆಗೆ (ನಂತರದ ಮಲತಾಯಿ ರಾಣಿ ಕೈಕೇಯಿಯ ಇಚ್ಛೆಯ ಮೇರೆಗೆ) ದೇಶಭ್ರಷ್ಟರಾಗಬೇಕಾಯಿತು.

ಪರಂಪರೆ

ಭಾರತದ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಉನ್ನಾವೊ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಶ್ರವಣ ಸತ್ತ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ' ಸರ್ವಣ ' ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ದಶರಥ ತನ್ನ ಬಾಣವನ್ನು ಹೊಡೆದ ಸ್ಥಳವು 'ಸರ್ವರ ' ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿತು ಮತ್ತು ಶ್ರವಣನ ತಂದೆತಾಯಿಗಳು ಸತ್ತ ಸ್ಥಳವನ್ನು ' ಸಮಾಧ ' ಎಂದು ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ಹೇಳುತ್ತವೆ. ಕೆರೆಯ ದಂಡೆಯ ಮೇಲಿರುವ ಹಳೆಯ ಹಾಗೂ ಶಿಥಿಲಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರವಣ ಸ್ಮಾರಕ ಈಗ ಬತ್ತಿ ಹೋಗುತ್ತಿದೆ.

ದೇಗುಲ

ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ನಾಂದೇಡ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮುಖೇದ್ ಶ್ರವಣಕ್ಕೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾದ ಸಮಾಧಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

ಸಹ ನೋಡಿ

• ಹಿಂದೂ ಪಠ್ಯ
• ಕೋಸಲ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ
• ಸರಯೂ