ಲಿಚ್ಚಿ
ಲಿಚ್ಚಿ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಲಿಚ್ಚಿ | |
---|---|
Egg fossil classification | |
Kingdom: | |
(unranked): | |
(unranked): | |
(unranked): | |
Order: | |
Family: | |
Subfamily: | |
Genus: | Litchi |
Species: | L. chinensis
|
Binomial nomenclature | |
Litchi chinensis |
ಲಿಚ್ಚಿ (ಲಿಚಿ, ಲಿಯೆಖೀ, ಲಿಖೆ, ಲೀಚ್ಚಿ, ಲಿಝಿ ಅಥವಾ ಲೀ ಝಿ, ಅಥವಾ ಲಿಖೀ)ಎನ್ನುವ ಸೋಪ್ಂಡೇಸಿ ಕುಟುಂಬದ ಸೋಪ್ಬೆರಿ ಕುಟುಂಬದ ಲಿಟ್ಚಿ ಏಕೈಕ ಸದಸ್ಯ.[೨].
ಇದು ಚೀನಾದ ಗುವಾಂಗ್ಡಾಂಗ್ ಮತ್ತು ಫುಜಿಯನ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಿಗೆ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಮರವಾಗಿದೆ, ಇಲ್ಲಿ ಸಾಗುವಳಿ 1059 AD ಯಿಂದ ದಾಖಲಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಚೀನಾವು ಲೀಚೀಯಾ ಮುಖ್ಯ ನಿರ್ಮಾಪಕ, ನಂತರ ಭಾರತ, ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿನ ಇತರ ದೇಶಗಳು, ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾವಾಗಿದೆ.
ಎತ್ತರದ ನಿತ್ಯಹರಿದ್ವರ್ಣ ಮರ, ಲಿಚ್ಛಿಯು ಸಣ್ಣ ತಿರುಳಿರುವ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಹಣ್ಣಿನ ಹೊರಭಾಗವು ಗುಲಾಬಿ-ಕೆಂಪು, ಒರಟಾದದು ಮತ್ತು ತಿನ್ನಲಾಗದದು, ವಿವಿಧ ಸಿಹಿ ಭಕ್ಷ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ತಿನ್ನಲಾದ ಸಿಹಿ ಮಾಂಸವು ಮುಚ್ಚಿರುತ್ತದೆ. ಕ್ಯಾನಿಂಗ್ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಸುಗಂಧದ್ರವ್ಯದಂತಹ ಪರಿಮಳವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿರುವುದರಿಂದ, ಈ ಹಣ್ಣು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ತಾಜಾ ತಿನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಲಿಚೆ ಅನೇಕ ದ್ಯುತಿರಾಸಾಯನಿಕ ಅಥವ ಫೈಟೊಕೆಮಿಕಲ್ಸ್ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ವಿಟಮಿನ್ಗಳು ಹೈಪೊಗ್ಲಿಸಿಮಿಯಾವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಮೆಥೈಲೆನ್ಸಿಕ್ಲೋಪ್ರೊಪಿಲ್ಗ್ಲೈಸೈನ್ ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ ಎಂದು ಕಂಡುಬಂದಿದೆ, ಆದರೆ ಭಾರತೀಯ ಮತ್ತು ವಿಯೆಟ್ನಾಮೀಸ್ ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಎನ್ಸೆಫಲೋಪತಿಯ ಏಕಾಏಕಿ ಅದರ ಬಳಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ.
ಜೀವಿವರ್ಗೀಕರಣ ಶಾಸ್ತ್ರ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಲಿಚ್ಚಿ ಚೈನೆನ್ಸಿಸ್ ಎಂಬುದು ಸೋಪಿನೆಸೇಯ್ ಕುಟುಂಬ,ಸೋಪ್ಬೆರಿ[೩].ಇದು ಲಿಚ್ಚಿಯ ಏಕೈಕ ಸದಸ್ಯ."ವಾಯೇಜ್ ಆಕ್ಸ್ ಇಂಡೆಸ್ ಒರಿಯೆಂಟ್ಸ್ ಎಟ್ ಲಾ ಚಿನ್, ಫೈಟ್ ಡೆಪ್ಯೂಯಿಸ್ 1774 ಜುಸ್ಕ್ವಾ 1781" (ಭಾಷಾಂತರ: "1774 ರಿಂದ 1781 ರವರೆಗೆ ಮಾಡಿದ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡೀಸ್ ಮತ್ತು ಚೀನಾಗೆ ಪ್ರಯಾಣ") ಅವರ ಖಾತೆಯಲ್ಲಿ ನೈಸರ್ಗಿಕವಾದಿ ಪಿಯರ್ ಸೊನೆರೇಟ್ ಅವರ ಹೆಸರನ್ನು ಇದು ವಿವರಿಸಿ ಹೆಸರಿಸಿತು, ಇದನ್ನು 1782 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು.ಹೂವಿನ ಜೋಡಣೆ,ತಂತಿಯ ದಪ್ಪ, ಹಣ್ಣು ಮತ್ತು ಕೇಸರಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯಿಂದ ನಿರ್ಧರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಮೂರು ಉಪವರ್ಗಗಳಿವೆ.
- ಲಿಚಿ ಚೈನೆನ್ಸಿಸ್ ಉಪಜಾತಿಯಾಗಿದೆ. ಚಿನೆನ್ಸಿಸ್ ಮಾತ್ರ ವಾಣಿಜ್ಯೀಕೃತ ಲಿಚ್ಛಿಯಾಗಿದೆ. ಇದು ದಕ್ಷಿಣ ಚೀನಾ, ಉತ್ತರ ವಿಯೆಟ್ನಾಮ್, ಮತ್ತು ಕಾಂಬೋಡಿಯಾ ಕಾಡಲ್ಲಿ ದಟ್ಟ್-ವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಇದು ತೆಳುವಾದ ಕೊಂಬೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಹೂವುಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಆರು ಕೇಸರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ, ನಯವಾದ ಹಣ್ಣು ೨ ಮಿಮೀ (೦.೦೭೯ ಇಂಚು) ವರೆಗೆ ಪ್ರೊಟ್ಯೂರನ್ಸಸ್ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.
- ಲಿಚಿ ಚೈನೆನ್ಸಿಸ್ ಉಪ. ಫಿಲಿಪ್ಪಿನೆನ್ಸಿಸ್ (ರಾಡ್ಲ್ಲ್.) ಲಿಯಾನ್. ಇದು ಫಿಲಿಪ್ಪೈನಿನ ಕಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅಪರೂಪವಾಗಿ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ತೆಳುವಾದ ಕೊಂಬೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ, ಆರರಿಂದ ಏಳು ಕೇಸರಗಳು, ಉದ್ದವಾದ ಅಂಡಾಕಾರದ ಹಣ್ಣು ೩ ಮಿಮೀ (೦.೧೨ ಇಂಚು) ವರೆಗಿನ ಸ್ಪಿಕಿ ಪ್ರೊಟ್ಯೂರನ್ಸಸ್ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.
- ಲಿಚಿ ಚೈನೆನ್ಸಿಸ್ ಉಪ. ಜಾವೆನ್ಸಿಸ್. ಇದು ಮಲೆಷ್ಯಾ ಮತ್ತು ಇಂಡೋನೇಶಿಯಾದಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಪರಿಚಿತವಾಗಿದೆ. ಇದು ದಪ್ಪವಾದ ಕೊಂಬೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಏಳರಿಂದ ಹನ್ನೊಂದು ಕೇಸರಿ ಗುಳ್ಳೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಹೂವುಗಳು, ನಯವಾದ ಹಣ್ಣು ೧ ಮಿಮೀ (೦.೦೩೯ ಇಂಚು) ವರೆಗಿನ ಪ್ರೋಟೀಬರೇಷನ್ಗಳೊಂದಿಗೆ.[೪][೫]
ವಿವರಣೆ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಲಿಟ್ಟಿ ಚೈನೆನ್ಸಿಸ್ ಎಂಬುದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನಿತ್ಯಹರಿದ್ವರ್ಣ ಮರವಾಗಿದೆ, ಅದು ೧೫.ಮೀ (೪೯ ಅಡಿ) ಎತ್ತರಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ೨೮.ಮೀ(೯೨.ಅಡಿ).[೬]ಒಮ್ಮುಖದ ವಿಕಸನದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಲೈಚೆಯಾಗೆ ಇದೇ ರೀತಿಯ ಎಲೆಗೊಯೆಸಿಗಳು ಲಾರಾಸಿಯೇ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸಾಧ್ಯವಿದೆ. ನೀರನ್ನು ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿಸುವ ಎಲೆಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅವುಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಲಾರೋಫಿಲ್ ಅಥವಾ ಲಾರೊಯಿಡ್ ಎಲೆಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಋತುವಿನ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಮೇಲೆ ಅನೇಕ ಪ್ಯಾನಿಕಲ್ಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೂವುಗಳು ಟರ್ಮಿನಲ್ ಹೂಗೊಂಚಲು ಮೇಲೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ. ಹತ್ತು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಮೂಹಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ಯಾನಿಕ್ಗಳು ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ, ಅವುಗಳು ೧೦ ರಿಂದ ೪೦ ಸೆಂಟಿಮೀಟರ್ (೩.೯ ರಿಂದ ೧೫.೭ ಇಂಚು) ವರೆಗೂ ಅಥವಾ ಹೆಚಾಗಿರುತ್ತವೆ, ನೂರಾರು ಸಣ್ಣ ಬಿಳಿ, ಹಳದಿ ಅಥವಾ ಹಸಿರು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಪರಿಮಳಯುಕ್ತ ಹುವುಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ.[೭]
ಹವಾಮಾನ, ಸ್ಥಳ, ಮತ್ತು ತಳಿಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ,೮೦-೧೧೨ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಲಿಚೀ ಮಾಂಸದ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಹಣ್ಣಿನಿಂದ ಅಂಡಾಕಾರದಿಂದ ಹೃದಯ-ಆಕಾರದವರೆಗಿನ ಆಕಾರದಲ್ಲಿ ಹಣ್ಣುಗಳು ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ, ಸುಮಾರು ೫ ಸೆಂ.ಮೀ ಉದ್ದ ಮತ್ತು ೪ ಸೆಂ.ಮೀ ಅಗಲ (೨.೦ × ೧.೬ ಇಂಚು), ಸುಮಾರು ೨೦ ಗ್ರಾಂ ತೂಗುತ್ತದೆ[೮]
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
- ↑ "Litchi chinensis Sonn". Germplasm Resources Information Network. United States Department of Agriculture. 1995-10-17. Archived from the original on 2009-05-14. Retrieved 2010-01-19.
- ↑ http://foodfacts.mercola.com/lychee.html
- ↑ https://hort.purdue.edu/newcrop/morton/lychee.html
- ↑ https://books.google.co.in/books?id=49PB5MhHqkcC&pg=PA26&redir_esc=y
- ↑ https://hort.purdue.edu/newcrop/morton/lychee.html
- ↑ https://books.google.co.in/books?id=JTr-ouCbL2AC&pg=PA467&redir_esc=y
- ↑ https://books.google.co.in/books?id=49PB5MhHqkcC&pg=PA26&redir_esc=y
- ↑ https://hort.purdue.edu/newcrop/morton/lychee.html