ಲಿಚ್ಚಿ

ಲಿಚ್ಚಿ-ಹಣ್ಣು

ಲಿಚ್ಚಿ
Scientific classification
ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ:	Plantae
(ಶ್ರೇಣಿಯಿಲ್ಲದ್ದು):	Angiosperms
(ಶ್ರೇಣಿಯಿಲ್ಲದ್ದು):	Eudicots
(ಶ್ರೇಣಿಯಿಲ್ಲದ್ದು):	Rosids
ಗಣ:	Sapindales
ಕುಟುಂಬ:	Sapindaceae
ಉಪಕುಟುಂಬ:	Sapindoideae
ಕುಲ:	Litchi Sonn.
ಪ್ರಜಾತಿ:	L. chinensis
Binomial name
Litchi chinensis Sonn.

ಲಿಚ್ಚಿ (ಲಿಚಿ, ಲಿಯೆಖೀ, ಲಿಖೆ, ಲೀಚ್ಚಿ, ಲಿಝಿ ಅಥವಾ ಲೀ ಝಿ, ಅಥವಾ ಲಿಖೀ) ಎನ್ನುವುದು ಸ್ಯಾಪಿಂಡೇಸಿ ಕುಟುಂಬದ ಸೋಪ್‍ಬೆರಿ ಕುಟುಂಬದ ಏಕೈಕ ಸದಸ್ಯ.

ಇದು ಚೀನಾದ ಗುವಾಂಗ್ಡಾಂಗ್ ಮತ್ತು ಫುಜಿಯನ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಿಗೆ ಸ್ಥಳೀಯವಾದ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಮರವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಸಾಗುವಳಿ ಕ್ರಿ.ಶ. 1059 ಯಿಂದ ದಾಖಲಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಚೀನಾ ಲಿಚ್ಚಿಯ ಮುಖ್ಯ ಉತ್ಪಾದಕ, ನಂತರ ಭಾರತ, ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿನ ಇತರ ದೇಶಗಳು, ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾವಾಗಿದೆ.

ವಿವರಗಳು

ಲಿಚಿ ಚೈನೆನ್ಸಿಸ್ ಮರ at Parque Municipal Summit in Panama

ಎತ್ತರದ ನಿತ್ಯಹರಿದ್ವರ್ಣ ಮರ. ಲಿಚ್ಛಿಯು ಸಣ್ಣ ತಿರುಳಿರುವ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಹಣ್ಣಿನ ಹೊರಭಾಗವು ಗುಲಾಬಿ-ಕೆಂಪು, ಒರಟಾದದು ಮತ್ತು ತಿನ್ನಲಾಗದದು, ವಿವಿಧ ಸಿಹಿ ಭಕ್ಷ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ತಿನ್ನಲಾದ ಸಿಹಿ ತಿರುಳು ಮುಚ್ಚಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ಡಬ್ಬೀಕರಣದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಸುಗಂಧದ್ರವ್ಯದಂತಹ ಪರಿಮಳವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ, ಈ ಹಣ್ಣನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ತಾಜಾ ಆಗಿ ತಿನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಲಿಚ್ಚಿ ಚೈನೆನ್ಸಿಸ್ ಎಂಬುದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನಿತ್ಯಹರಿದ್ವರ್ಣ ಮರವಾಗಿದೆ, ಅದು ಗರಿಷ್ಠ ೧೫.ಮೀ (೪೯ ಅಡಿ) ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಬೆಳೆಯಬಹುದು. ಅಭಿಗಾಮಿ ವಿಕಸನದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಲಿಚ್ಚಿಯ ಎಲೆಗಳು ಲಾರೇಸಿಯೇ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ಹೋಲಿರುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿದೆ. ನೀರನ್ನು ವಿಕರ್ಷಿಸುವ ಎಲೆಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ಅವುಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಅವುಗಳನ್ನು ಲಾರೋಫಿಲ್ ಅಥವಾ ಲಾರೊಯಿಡ್ ಎಲೆಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಂಯುಕ್ತ ಮಾದರಿಯ ಎಲೆಗಳು, ಮರಿ ಎಲೆಗಳು 2-4 ಜೊತೆಗಳಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳಿಗೆ ಬರ್ಜಿ ಆಕಾರವಿದೆ. ಸಂಯುಕ್ತ ಎಲೆಗಳ ಉದ್ದ 5-7 ಸೆಂಮೀ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಋತುವಿನ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಹೂಗೊಂಚಲುಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೂವುಗಳು ತುದಿಯ ಪುಷ್ಪವಿನ್ಯಾಸದ ಮೇಲೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ. ಹತ್ತು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಮೂಹಗಳಲ್ಲಿ ಹೂಗೊಂಚಲುಗಳು ​​ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ, ಅವುಗಳು ೧೦ ರಿಂದ ೪೦ ಸೆಂಟಿಮೀಟರ್ (೩.೯ ರಿಂದ ೧೫.೭ ಇಂಚು) ವರೆಗೂ ಅಥವಾ ಇನ್ನೂ ಉದ್ದಗಿರುತ್ತವೆ. ನೂರಾರು ಸಣ್ಣ ಬಿಳಿ, ಹಳದಿ ಅಥವಾ ಹಸಿರು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಪರಿಮಳಯುಕ್ತ ಹೂವುಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ.

ಹವಾಮಾನ, ಸ್ಥಳ, ಮತ್ತು ತಳಿಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ,೮೦-೧೧೨ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಲಿಚೀ ತಿರುಳುಳ್ಳ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. 10-20 ಹಣ್ಣುಗಳು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಗುಂಪಾಗಿ ಒಂದೇ ಗೊಂಚಲಿನಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ಹಣ್ಣುಗಳು ಆಕಾರದಲ್ಲಿ ಅಂಡಾಕಾರದಿಂದ ಹೃದಯ-ಆಕಾರದವರೆಗೆ ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ, ಸುಮಾರು ೫ ಸೆಂ.ಮೀ ಉದ್ದ ಮತ್ತು ೪ ಸೆಂ.ಮೀ ಅಗಲ (೨.೦ × ೧.೬ ಇಂಚು), ಸುಮಾರು ೨೦ ಗ್ರಾಂ ತೂಗುತ್ತದೆ ಹಣ್ಣಿನ ಹೊರಭಾಗ ಗಟ್ಟಿ, ಗುಳಬೆಳ್ಳಗೆ ಮತ್ತು ರಸಭರಿತ ಭಾಗ. ನಡುವಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬೀಜವಿದೆ. ಹಣ್ಣಿಗೆ ಆಮ್ಲೀಯ ವಾಸನೆ ಉಂಟು. ಈ ರಸಭರಿತ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಹಸಿಯಾಗಿ ತಿನ್ನಬಹುದು. ಇವನ್ನು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಕ್ಯಾನಿಂಗ್ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಕೆಡದಂತೆ ಶೇಖರಿಸಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಲೂಬಹುದು. ಹೀಗೆ ಶೇಖರಿಸಿಟ್ಟಂಥವು ಹೆಚ್ಚು ರುಚಿ. ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿ ಒಣಗಿಸಿ ಸಹ ತಿನ್ನಬಹುದಾಗಿದೆ.

ಲಿಚಿ ಅನೇಕ ದ್ಯುತಿರಾಸಾಯನಿಕ ಅಥವ ಫೈಟೊಕೆಮಿಕಲ್ಸ್ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ವಿಟಮಿನ್‍ಗಳು ಹೈಪೊಗ್ಲೈಸಿಮಿಯಾವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಮೆಥೈಲೆನ್ಸಿಕ್ಲೋ ಪ್ರೊಪಿಲ್ಸೈ ಗ್ಲೈಸಿನ್ ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ ಎಂದು ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. ಆದರೆ ಭಾರತೀಯ ಮತ್ತು ವಿಯೆಟ್ನಾಮೀಸ್ ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಎನ್ಸೆಫಲೋಪತಿಯ ಏಕಾಏಕಿ ಆರಂಭವು ಅದರ ಬಳಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ.

ವ್ಯಾಪ್ತಿ

17ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಕೊನೆಯ ವೇಳೆಗೆ ಇದನ್ನು ಜಮೈಕದಲ್ಲಿ ಆಹಾರವಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಮುಂದೆ 1906ರ ವೇಳೆಗೆ ಫ್ಲಾರಿಡದಲ್ಲಿ ಯಥೇಚ್ಛವಾಗಿ ಬೆಳೆಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇದೀಗ ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕ, ಭಾರತದ ವಿವಿಧ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಹವಾಯ್ ದ್ವೀಪಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಲಿಚ್ಚಿ ಹಣ್ಣಿನ ಮರಗಳನ್ನು ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಲಾಲ್‌ಬಾಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಹ ಬೆಳೆಸಿದ್ದಾರೆ.

ಬೇಸಾಯ

ಸಸ್ಯವೃದ್ಧಿಗೆ ಬೀಜಗಳನ್ನು ಸಸ್ಯವಾಟಿಯಲ್ಲಿ (ನರ್ಸರಿ) ಹುಟ್ಟುಹಾಕುತ್ತಾರೆ, ಜೊತೆಗೆ ಗೂಟನೆಡುವ ವಿಧಾನವನ್ನು ಕೂಡ ಅನುಸರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಲಿಚ್ಚಿ ಸಸಿಗಳ ನಡುವೆ 7.5-10.8 ಮೀ ಅಂತರವಿರಬೇಕು. ಅವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ 3-5 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಹಣ್ಣು ಕೊಡಲು ತೊಡಗುತ್ತವೆ.

ಜೀವಿವರ್ಗೀಕರಣ ಶಾಸ್ತ್ರ

ಲಿಚ್ಚಿ ಚೈನೆನ್ಸಿಸ್ ಎಂಬುದು ಸೋಪಿನೆಸೇಯ್ ಕುಟುಂಬ ಸೋಪ್‍ಬೆರಿ ಲಿಚ್ಚಿಯ ಏಕೈಕ ಸದಸ್ಯ."ವಾಯೇಜ್ ಆಕ್ಸ್ ಇಂಡೆಸ್ ಒರಿಯೆಂಟ್ಸ್ ಎಟ್ ಲಾ ಚಿನ್, ಫೈಟ್ ಡೆಪ್ಯೂಯಿಸ್ 1774 ಜುಸ್ಕ್ವಾ 1781" (ಭಾಷಾಂತರ: "1774 ರಿಂದ 1781 ರವರೆಗೆ ಮಾಡಿದ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡೀಸ್ ಮತ್ತು ಚೀನಾಗೆ ಪ್ರಯಾಣ") ಅವರ ಖಾತೆಯಲ್ಲಿ ನೈಸರ್ಗಿಕವಾದಿ ಪಿಯರ್ ಸೊನೆರೇಟ್ ಅವರ ಹೆಸರನ್ನು ಇದು ವಿವರಿಸಿ ಹೆಸರಿಸಿತು, ಇದನ್ನು 1782 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು.ಹೂವಿನ ಜೋಡಣೆ,ತಂತಿಯ ದಪ್ಪ, ಹಣ್ಣು ಮತ್ತು ಕೇಸರಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯಿಂದ ನಿರ್ಧರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಮೂರು ಉಪವರ್ಗಗಳಿವೆ.

• ಲಿಚಿ ಚೈನೆನ್ಸಿಸ್ ಉಪಜಾತಿಯಾಗಿದೆ. ಚಿನೆನ್ಸಿಸ್ ಮಾತ್ರ ವಾಣಿಜ್ಯೀಕೃತ ಲಿಚ್ಛಿಯಾಗಿದೆ. ಇದು ದಕ್ಷಿಣ ಚೀನಾ, ಉತ್ತರ ವಿಯೆಟ್ನಾಮ್, ಮತ್ತು ಕಾಂಬೋಡಿಯಾ ಕಾಡಲ್ಲಿ ದಟ್ಟವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಇದು ತೆಳುವಾದ ಕೊಂಬೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಹೂವುಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಆರು ಕೇಸರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ, ನಯವಾದ ಹಣ್ಣು ೨ ಮಿಮೀ (೦.೦೭೯ ಇಂಚು) ವರೆಗೆ ಉಬ್ಬುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.
• ಲಿಚಿ ಚೈನೆನ್ಸಿಸ್ ಉಪ. ಫಿಲಿಪ್ಪಿನೆನ್ಸಿಸ್ (ರಾಡ್ಲ್ಲ್.) ಲಿಯಾನ್. ಇದು ಫಿಲಿಪ್ಪೈನಿನ ಕಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅಪರೂಪವಾಗಿ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ತೆಳುವಾದ ಕೊಂಬೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ, ಆರರಿಂದ ಏಳು ಕೇಸರಗಳು, ಉದ್ದವಾದ ಅಂಡಾಕಾರದ ಹಣ್ಣು ೩ ಮಿಮೀ (೦.೧೨ ಇಂಚು) ವರೆಗಿನ ಹೂಗೊನೆಯಂತಹ ಉಬ್ಬುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.
• ಲಿಚಿ ಚೈನೆನ್ಸಿಸ್ ಉಪ. ಜಾವೆನ್ಸಿಸ್. ಇದನ್ನು ಕೇವಲ ಮಲೆಷ್ಯಾ ಮತ್ತು ಇಂಡೋನೇಶಿಯಾದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ದಪ್ಪವಾದ ಕೊಂಬೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಏಳರಿಂದ ಹನ್ನೊಂದು ಕೇಸರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಹೂವುಗಳು, ನಯವಾದ ಹಣ್ಣು ೧ ಮಿಮೀ (೦.೦೩೯ ಇಂಚು) ವರೆಗಿನ ಉಬ್ಬುಗಳೊಂದಿಗೆ ಇರುತ್ತದೆ.

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

ವಿಕಿಸೋರ್ಸ್ ನಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಲೇಖನದ ವಿಷಯವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿದೆ:

ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ/ಲಿಚ್ಚಿ