ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಹೋಗು

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸಂಘಟಿತ ಅಪರಾಧ

ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಿಂದ, ಇದು ಮುಕ್ತ ಹಾಗೂ ಸ್ವತಂತ್ರ ವಿಶ್ವಕೋಶ

ಭಾರತದ ಸಂಘಟಿತ ಅಪರಾಧವೆಂದರೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ವಿಶ್ವದ ಅನೇಕ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿರುವ ಸಂಘಟಿತ ಅಪರಾಧ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಸಂಘಟಿತ ಅಪರಾಧದ ಉದ್ದೇಶ, ಜಗತ್ತಿನ ಇತರ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಇದ್ದಂತೆ, ಹಣಕಾಸಿನ ಲಾಭವೇ ಆಗಿದೆ. ಆಧುನಿಕ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಇದರ ಕಟು ರೂಪವು ಹಲವಾರು ಸಾಮಾಜಿಕ, ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಕಾರಣಗಳು ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನ ಹಾಗೂ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಆದ ಪ್ರಗತಿಗಳ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿದೆ. ದೇಶದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ಸಂಘಟಿತ ಅಪರಾಧ ಗ್ಯಾಂಗ್‌ಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ, ಅವರ ಸದಸ್ಯತ್ವ, ಅವರ ಮೋಡಸ್ ಆಪರೇಂಡಿ, ಮತ್ತು ಅವರ ಕಾರ್ಯಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ಬಗ್ಗೆ ದೃಢವಾಗಿ ಸೂಚಿಸುವ ಪೂರಕ ಮಾಹಿತಿ ಇಲ್ಲ. ಅವರ ಮೂಲಸಂರಚನೆ ಮತ್ತು ನಾಯಕತ್ವದ ಮಾದರಿಗಳು ಪಾರಂಪರಿಕ ಇಟಾಲಿಯನ್ ಮಾಫಿಯಾ ಗೆ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ.[೧]

ಮುಂಬೈ ಭೂಗತ ಜಗತ್ತು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಮುಂಬೈ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ನಗರ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿದೆ. ಕಾಲಕಾಲಕ್ಕೆ, ಮುಂಬೈ ಭೂಗತ ಪ್ರಪಂಚವು(ಅಂಡರ್‌ವರ್ಡ್) ಹಲವಾರು ವಿಭಿನ್ನ ಗುಂಪುಗಳು ಮತ್ತು ದರೋಡೆಕೋರರಿಂದ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಸಾಧಿಸಿದೆ.

೧೯೪೦–೧೯೮೦[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಹಾಜಿ ಮಸ್ತಾನ್, ವರದರಾಜನ್ ಮುದಲಿಯಾರ್ ಮತ್ತು ಕರೀಂ ಲಾಲಾ ಅವರ ಪ್ರಬಲ ಮೂವರು ತಮ್ಮ ಸಮುದಾಯಗಳಿಂದ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಆನಂದಿಸಿದರು.

ಮೂಲತಃ ಮಸ್ತಾನ್ ಹೈದರ್ ಮಿರ್ಜಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಹಾಜಿ ಮಸ್ತಾನ್, ಬಾಂಬೆ ಮೂಲದ ತಮಿಳು ಮುಸ್ಲಿಂ ದರೋಡೆಕೋರ(ಗ್ಯಾಂಗ್‌ಸ್ಟಾರ್) ಅವರು ಬಾಂಬೆ ನಗರದಲ್ಲಿ (ಈಗ ಮುಂಬೈ) ಮೊದಲ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ದರೋಡೆಕೋರ ಆಗಿದ್ದರು.[೨] ಇವರು ೧೯೨೬ ರಲ್ಲಿ ತಮಿಳು ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ತಮಿಳುನಾಡು ರಾಮನಾಥಪುರಂ ಬಳಿಯ ಪನ್ನೈಕುಲಂನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು.[೨] ೮ ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ, ಅವರು ತಮ್ಮ ತಂದೆಯೊಂದಿಗೆ ಬಾಂಬೆಗೆ ತೆರಳಿದರು. ತಂದೆ-ಮಗ ಇಬ್ಬರೂ ಕ್ರಾಫರ್ಡ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಸೈಕಲ್ ರಿಪೇರಿ ಅಂಗಡಿ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರು. ೧೦ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ, ೧೯೪೪ ರಲ್ಲಿ, ಮಸ್ತಾನ್ ಬಾಂಬೆ ಹಡಗುಕಟ್ಟೆಗೆ ಪೋರ್ಟರ್ ಆಗಿ ಸೇರಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಿಂದ ಸಂಘಟಿತ ಅಪರಾಧಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು. ಅವರು ಕರೀಂ ಲಾಲಾ ಅವರ ಸಹಯೋಗದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ೧೯೬೦ ರ ದಶಕದ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಶ್ರೀಮಂತರಾದರು. ಅವರು ಚಿನ್ನ, ಬೆಳ್ಳಿ ಮತ್ತು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ವಸ್ತುಗಳ ಕಳ್ಳಸಾಗಣೆಯಿಂದ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಹಣವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಬಾಲಿವುಡ್ ಚಲನಚಿತ್ರ ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರ್ದೇಶಕರು ಮತ್ತು ಸ್ಟುಡಿಯೋಗಳೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಹಣವನ್ನು ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಚಲನಚಿತ್ರೋದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿದರು.[೩] ಬಾಲಿವುಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಸ್ತಾನ್ ಅವರ ಪ್ರಭಾವ ಹೆಚ್ಚಾದಂತೆ, ಅವರು ಸ್ವತಃ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ನಿರ್ಮಾಪಕರಾಗಿದ್ದರು.[೨]

ವರದರಾಜನ್ ಮುದಾಲಿಯಾರ್, ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿ "ವರ್ದಾ ಭಾಯ್" ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ, ಬಾಂಬೆ ಆಧಾರಿತ ತಮಿಳು ಹಿಂದೂ ಮಾಫಿಯಾ ಗ್ಯಾಂಗ್‌ಸ್ಟರ್ ಆಗಿದ್ದರು. ಅವರನ್ನು ವರ್ದಾಭಾಯ್ ಎಂದು ಕರೆಯುತಿದ್ದರು. ೧೯೬೦ ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಿಂದ ೧೯೮೦ ರವರೆಗೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಹಾಜಿ ಮಸ್ತಾನ್ ಮತ್ತು ಕರೀಂ ಲಾಲಾ ಅವರಿಗೆ ಸಮಾನವಾದ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಪೋರ್ಟರ್ ಆಗಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿ, ಅವರು ಅಕ್ರಮ ಮದ್ಯವನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದಾಗ ಅಪರಾಧ ಪ್ರಪಂಚದೊಂದಿಗೆ ಅವರ ಮೊದಲ ಕುಂಚವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಅವರು ತಮಿಳು ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಗೌರವ ಪಡೆದಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಧಾರಾವಿ ಮತ್ತು ಮಟುಂಗಾ ಎಂಬ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ತೀರ್ಪು ಅಂತಿಮ ಕಾನೂನಾಗಿದ್ದ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ನ್ಯಾಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ನಡೆಸಿದ್ದರು. ಮುದಾಲಿಯಾರ್, ಹಾಜಿ ಮಸ್ತಾನ್ ಅವರೊಡನೆ, ಡಾಕ್ ಕಾರ್ಗೊ ಕಳ್ಳತನದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದರು. ನಂತರ ಅವರು ಗುತ್ತಿಗೆ ಕೊಲೆ ಮತ್ತು ನಶಾಬತ್ತಿ ವ್ಯಾಪಾರದಲ್ಲಿ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು. ೧೯೭೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಪೂರ್ವ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ-ಕೇಂದ್ರ ಬಾಂಬೆಯಲ್ಲಿ ಅಪರಾಧ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದರು. ಕರೀಮ್ ಲಾಲಾ ದಕ್ಷಿಣ ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರ ಬಾಂಬೆಯಲ್ಲಿ ಆಳ್ವಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು, ಮತ್ತು ಬಹುತೇಕ ಸ್ಮಗ್ಲಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಅಕ್ರಮ ನಿರ್ಮಾಣ ಹಣಕಾಸು ಹಾಜಿ ಮಸ್ತಾನ್ ಅವರ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿತ್ತು.[೩]

ಕರೀಮ್ ಲಾಲಾ ಮತ್ತು ಅವರ ಕುಟುಂಬದ ಸದಸ್ಯರ ಗುಂಪುಗಳು ಬಾಂಬೆ ಡಾಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರನ್ನು ಬಾಂಬೆ ಕಾನೂನು ಜಾರಿಗಾರರು "ಅಫ್ಘಾನ್ ಮಾಫಿಯಾ" ಅಥವಾ "ಪಠಾಣ್ ಮಾಫಿಯಾ" ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು, ಏಕೆಂದರೆ ಈ ಅಪರಾಧ ಸಂಘಟನೆಯ ಸದಸ್ಯರ ಬಹುಮತವು ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನದ ಕುನಾರ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯದಿಂದ ಬಂದ ಪಶ್ತೂನ್ ಜನಾಂಗದವರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಹಶೀಶ್ ಕಳ್ಳಸಾಗಣೆ, ರಕ್ಷಣಾ ಹಣಕಾಸು, ಸುಲಿಗೆ, ಅನಧಿಕೃತ ಜೂಜಾಟ, ಚಿನ್ನದ ಕಳ್ಳಸಾಗಣೆ ಮತ್ತು ಗುತ್ತಿಗೆ ಹತ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಮುಂಬೈನ ಅಡಚಣೆಯ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಬಲವಾದ ಹಿಡಿತವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು.[೪] ೧೯೪೦ ರಲ್ಲಿ ಲಾಲಾ ನಗರದ ಅಕ್ರಮ ಮದ್ಯ ಮಾರಾಟ ಮತ್ತು ಜೂಜಾಡುವಿಕೆ ಮೇಲೆ ನಿಯಂತ್ರಣ ಹೊಂದಿದ್ದರು, ಮತ್ತು ೧೯೮೫ ರವರೆಗೆ ಈ ವ್ಯವಹಾರದ ನಿರ್ವಿವಾದ ದೊರೆ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದರು.

೧೯೮೦–ಪ್ರಸ್ತುತ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಡಿ-ಕಂಪನಿ ಎಂಬುದು ದಾವೂದ್ ಇಬ್ರಾಹಿಂ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿರುವ ಸಂಘಟಿತ ಅಪರಾಧ ಗುಂಪಾಗಿದೆ, ಇದು ಮುಂಬೈಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು. ಡಿ-ಕಂಪನಿ ಎಂದರೆ ಪದದ ನಿಖರ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಸಂಘಟಿತ ಅಪರಾಧ ಹಾವಳಿ ಅಲ್ಲ ಎಂದು ವಾದಿಸಲಾಗಿದೆ, ಬದಲಾಗಿ ಇದು ಇಬ್ರಾಹಿಂ ಅವರ ವೈಯಕ್ತಿಕ ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ನಾಯಕತ್ವದ ಸುತ್ತ ನೆಲೆಯೂರಿದ ಅಪರಾಧ ಉಗ್ರ ಸಂಘಟನೆಯ ಸಹಯೋಗವಾಗಿದೆ.[೫][೬] ಇಬ್ರಾಹಿಂ ತಲೆಮರೆಸಿಕೊಂಡಿದ್ದು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಇಂಟರ್‌ಪೋಲ್‌ನ ಬಯಸಿದವರ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ, ಮೋಸ, ಅಪರಾಧ ಸಂಚು, ಮತ್ತು ಸಂಘಟಿತ ಅಪರಾಧ ಗುಂಪನ್ನು ನಡೆಸಿದಕ್ಕಾಗಿ ನೊಂದಾಯಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.[೭] "ಮತ್ತು ೨೦೦೮ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಫೋರ್ಬ್ಸ್'ನನ್ನು ವಿಶ್ವದ ೧೦ ಜನ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಬೇಡಿಕೆಯಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಪಟ್ಟಿ‌ನಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದರು."[೮] ಅವರು ಭಾರತ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯರ ವಿರುದ್ಧ ಅಕ್ರಮ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಆರೋಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ೧೯೯೩ ಬಾಂಬೆ ಬಾಂಬ್ ದಾಳಿ ನಂತರ, ಇಬ್ರಾಹಿಂ ಅವರು ಟೈಗರ್ ಮೆಮನ್ ಜೊತೆ ಸಂಘಟಿಸಿ ಹಣಕಾಸು ಒದಗಿಸಿದರು.[೯] ಇಬ್ಬರೂ ಭಾರತದ ಮೋಸ್ಟ್ ವಾಂಟೆಡ್‌ನ ಭಾಗವಾದರು.[೧೦][೧೧] ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಡಿಪಾರ್ಟ್ಮೆಂಟ್ ಆಫ್ ದಿ ಟ್ರೆಜರಿ ಪ್ರಕಾರ, ಇಬ್ರಾಹಿಂ ಒಸಾಮಾ ಬಿನ್ ಲಾಡೆನ್ ಜೊತೆ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಿರಬಹುದು.[೧೨][೧೩] ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ ಇಬ್ರಾಹಿಂನನ್ನು "ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿದ ಜಾಗತಿಕ ಭಯೋತ್ಪಾದಕ" ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು ಮತ್ತು ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಅವನ ಆಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಫ್ರೀಜ್ ಮಾಡುವ ಮತ್ತು ಅವನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ಭೇದಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ನೇಷನ್ಸ್ ಮುಂದಿನ ವಿಷಯವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿತು.[೧೪] ಭಾರತೀಯ ಮತ್ತು ರಷ್ಯಾದ ಗುಪ್ತಚರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ೨೦೦೮ರಲ್ಲಿ ಮುಂಬೈ ದಾಳಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ಇತರ ಭಯೋತ್ಪಾದಕ ದಾಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಇಬ್ರಾಹಿಂನ ಸಂಭಾವ್ಯ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಯನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸಿವೆ.[೧೫][೧೬][೭][೧೭][೧೮][೧೯] ಅವನ ಅಡಗಿಸಿಕೊಂಡ ದಿನದಿಂದಲೇ ಇಬ್ರಾಹಿಂನಿರುವ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಹಲವಾರು ಬಾರಿ ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಕರಾಚಿ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಈ ಆರೋಪವನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದ್ದಾರೆ.[೨೦]

ಚೊಟ್ಟಾ ರಾಜನ್ ಮುಂಬೈಯಲ್ಲಿ ಆಧಾರಿತ ಪ್ರಮುಖ ಅಪರಾಧ ಸಂಘಟನೆಯ ಮುಖ್ಯಸ್ಥನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಅವರು ದಾವೂದ್ ಇಬ್ರಾಹಿಂನ ಮಾಜಿ ಮುಖ್ಯ ಸಹಾಯಕ ಮತ್ತು ಲೆಫ್ಟನಂಟ್ ಆಗಿದ್ದರು. ಚೊಟ್ಟಾ ರಾಜನ್ ಸಣ್ಣ ಕಳ್ಳ ಮತ್ತು ಬೂಟ್ಲೆಗರ್ ಆಗಿ ಆರಂಭಿಸಿ, ಬಡಾ ರಾಜನ್ (ಬಿಗ್ ರಾಜನ್) ಎಂದು ಕರೆಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ ರಾಜನ್ ನಾಯರ್‌ಗಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಬಡಾ ರಾಜನ್ ಹತ್ಯೆಗೀಡಾದ ನಂತರ ಚೋಟಾ ರಾಜನ್ ಬಡ ರಾಜನ್ ಗ್ಯಾಂಗ್‌ನ ಹಿಡಿತವನ್ನು ಪಡೆದರು. ನಂತರ, ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ ದಾವೂದ್ ಪರವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದು, ಮತ್ತು ೧೯೮೮ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದಿಂದ ದುಬೈಗೆ ಪರಾರಿಯಾದರು. ಅವರು ಎಸ್ಟೋರ್ಷನ್, ಹತ್ಯೆ, ಸ್ಮಗ್ಲಿಂಗ್, ಡ್ರಗ್ ಟ್ರಾಫಿಕಿಂಗ್, ಮತ್ತು ಚಲನಚಿತ್ರ ಹಣಕಾಸು ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವು ಅಪರಾಧ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಬೇಕಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಸಹೋದರ ರಾಜನ್ ಅವರಿಂದ ಹಣಕಾಸು ಪೋಷಿತ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ೧೭ ಹತ್ಯೆ ಪ್ರಕರಣಗಳು ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಹತ್ಯೆ ಪ್ರಯತ್ನ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ಬೇಕಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಚೋಟಾ ರಾಜನ್ ಅವರನ್ನು ಇಂಡೋನೇಷ್ಯನ್ ಪೊಲೀಸ್ ೨೦೧೫ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೫ ರಂದು ಬಾಲಿಯಲ್ಲಿ ಬಂಧಿಸಿದರು.[೨೧] ೨೭ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ತಲೆಮೆರೆಸಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಅವರನ್ನು ನವೆಂಬರ್ ೬ ರಂದು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಹಸ್ತಾಂತರಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಪ್ರಸ್ತುತ ಸಿಬಿಐ ಕಸ್ಟಡಿಯಲ್ಲಿ ವಿಚಾರಣೆಗೆ ಕಾಯುತ್ತಿದ್ದಾರು. [೨೨]

ಅರುಣ್ ಗಾವ್ಲಿ ಅವರ ಗ್ಯಾಂಗ್ ಮುಂಬೈನ ಬೈಕುಲ್ಲಾ ದಗ್ಡಿ ಚಾಲ್ ನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದೆ. ಗವಾಲಿ ಅಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಿನ ಕೊಠಡಿಗಳನ್ನು ಅಪಹರಣಕ್ಕೊಳಗಾದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಲು, ಅವರಿಗೆ ಚಿತ್ರಹಿಂಸೆ ನೀಡಲು, ಅವರಿಂದ ಹಣ ಸುಲಿಗೆ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಕೊಲೆ ಮಾಡಲು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದನು. ಪೊಲೀಸರು ಹಲವಾರು ಬಾರಿ ಆವರಣದ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಅವರ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಮುರಿದರು. ಅಪರಾಧ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗಾಗಿ ಅವರನ್ನು ಹಲವಾರು ಬಾರಿ ಬಂಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಣೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘಕಾಲದವರೆಗೆ ಬಂಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಭಯದಿಂದ ಸಾಕ್ಷಿಗಳು ಅವರ ವಿರುದ್ಧ ಸಲ್ಲಿಸದ ಕಾರಣ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ಅಪರಾಧಿ ಎಂದು ನಿರ್ಣಯಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ೨೦೧೨ ರ ಆಗಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಶಿವಸೇನಾ ರಾಜಕಾರಣಿ ಕಮಲಾಕರ್ ಜಮ್‌ಸಂಡೇಕರ್ ಅವರ ಕೊಲೆಗೆ ಅವರನ್ನು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ತಪ್ಪಿತಸ್ಥರೆಂದು ಘೋಷಿಸಿತು. ಜಂಸಂಡೇಕರ್ ಅವರ ಹತ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಗಾವ್ಲಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಹನ್ನೊಂದು ಮಂದಿ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥರೆಂದು ಸಾಬೀತಾಯಿತು.[೨೩]

ಡಕಾಯಿಟಿ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಡಕಾಯಿಟಿ ಎಂಬುದು ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡದಲ್ಲಿ "ದರೋಡೆಕೋರ" ಕ್ಕೆ ಬಳಸಲಾಗುವ ಪದವಾಗಿದೆ. ಕಾಗುಣಿತವು ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿ ಪದ ಡಾಕುವಿನ ಆಂಗ್ಲೀಕೃತ ಆವೃತ್ತಿಯಾಗಿದೆ, "ಡಕೋಯಿಟ್" ಈ ಅರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಆಡುಮಾತಿನ ಭಾರತೀಯ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಪದವಾಗಿದೆ, ಇದು ಆಡುಮಾತಿನ ಆಂಗ್ಲೋ-ಇಂಡಿಯನ್ ವರ್ಡ್ಸ್ ಮತ್ತು ಫ್ರೇಸಸ್ (೧೯೦೩) ಗ್ಲಾಸರಿಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.[೨೪] ಡಾಕೋತಿ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಸಮೂಹಗಳ ಮೂಲಕ ಲೂಟಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಅಪರಾಧದ ಚಟಕ್ಕೆ ಡಾಕೋತರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಡಾಕೋತಿ ಶಾಂತಿ ಇಲಾಖೆಯನ್ನು ೧೮೩೦ ರಲ್ಲಿ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು. ೧೮೩೬–೧೮೪೮ ರ ಡಾಕೋತಿ ಮತ್ತು ಡಾಕೋತಿ ಶಾಂತಿ ಅಧಿನಿಯಮಗಳು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿ ನಿಯಂತ್ರಣದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅಮಲುಗೊಂಡಿದ್ದವು. ಕಣಿವೆಗಳು ಅಥವಾ ಅರಣ್ಯಗಳು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರದೇಶಗಳು, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಚಂಬಲ್ ವಿಭಾಗ ಮತ್ತು ಚಿಲಾಪಾಟ ಅರಣ್ಯಗಳು, ಡಾಕೋತಿಗಳ ಪ್ರವಾಸಗಳಿಗೆ ಗುರಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಲೂ ಅವು ಡಾಕೋತಿಗಳ ಪರಿಚಯವಾಗಿವೆ.

ಥಗ್ಗಿ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಪ್ರಯಾಣಿಕರೊಬ್ಬರ ಕತ್ತು ಹಿಸುಕಿದ ದುಷ್ಕರ್ಮಿಗಳು.

ಥಗ್ಗೀ ದರೋಡೆಕೋರರು ಮತ್ತು ಕೊಲೆಗಾರರ ​​ಸಂಘಟಿತ ಗ್ಯಾಂಗ್‌ಗಳು, ಈ ಗ್ಯಾಂಗ್ ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡದ ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಅಪರಾಧಗಳಾಗಿವೆ.[೨೫] ಥಗ್ಗರು ಹೆದ್ದಾರಿ ಲೂಟಗಾರರ ಗುಂಪುಗಳಾಗಿದ್ದು, ತಮ್ಮ ಬಲಿಗಳನ್ನು ಷಡ್ಯಂತ್ರಗಳ ಮೂಲಕ ಮೋಸ ಮಾಡಿ, ಕರವಸ್ತ್ರ ಅಥವಾ ಕುಣಿಕೆಯ ಮೂಲಕ ಕತ್ತು ಹಿಸುಕಿ ಕೊಲ್ಲುತ್ತಿದ್ದರು.[೨೬] ನಂತರ ಅವರು ತಮ್ಮ ಬಲಿಪಶುಗಳನ್ನು ದರೋಡೆ ಮಾಡಿ ಹೂಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅವರು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚುವುದನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ತಮ್ಮ ಬಲಿಪಶುಗಳ ಶವಗಳನ್ನು ವಿರೂಪಗೊಳಿಸಿದರು.[೨೭] ಗ್ಯಾಂಗ್‌ನ ನಾಯಕನನ್ನು 'ಜೆಮಾದಾರ' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. 'ಜೆಮದರ್', 'ಸುಬೇದಾರ್' ಮತ್ತು 'ಖಾಸಗಿ' ನಂತಹ ಮಿಲಿಟರಿ ಶ್ರೇಣಿಗಳ ಬಳಿಕೆಯ ಸಲುವಾಗಿ ಈ ಗ್ಯಾಂಗ್‌ಗಳು ಮಿಲಿಟರಿ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.[೨೭] ಕತ್ತು ಹಿಸುಕುವುದು ಅವರ ಕೊಲೆಯ ಮುಖ್ಯ ವಿಧಾನವಾಗಿದ್ದರೂ, ಅವರು ಬ್ಲೇಡ್ ಮತ್ತು ವಿಷವನ್ನು ಸಹ ಬಳಸುತಿದ್ದರು.[೨೮] ಕೊಲೆಗಡುಕರು ಕುಟುಂಬ ವೃತ್ತಿಯಾಗಿ ಕೊಲೆಗಡುಕನನ್ನು ಆನುವಂಶಿಕವಾಗಿ ಪಡೆದ ಕೆಲವರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದರು, ಮತ್ತು ಇತರರು ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿ ಅದರ ಕಡೆಗೆ ತಿರುಗಲು ಒತ್ತಾಯಿಸಲ್ಪಟ್ಟವರು ಇದ್ದರು.[೨೮] ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಗುಂಪುಗಳ ನಾಯಕತ್ವವು ವಂಶಪಾರಂಪರ್ಯದಿಂದ ಇರುತ್ತಿತ್ತು, ಕುಟುಂಬದ ಸದಸ್ಯರು ಸಮಾನವಾಗಿ ಒಂದೇ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅಂತಹ ಥಗ್‌ಗಳನ್ನು ಅಸೀಲ್ ಎನ್ನುತ್ತಿದ್ದರು.[೨೯] ಎಲ್ಲ ಥಗ್ಗುಗಳನ್ನು ಅವರ ಕುಟುಂಬದಿಂದ ಶಿಕ್ಷಿತರಾಗಿರುವವರು ಅಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ 'ಗುರು' ಎಂದು ಕರೆಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಅನುಭವಿಯಾದ ಥಗ್ಗುಗಳಿಂದ ತರಬೇತಿ ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರು.[೩೦] ಅವರು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಕೃತ್ಯಗಳನ್ನು ರಹಸ್ಯವಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿರುವಾಗ, ಮಹಿಳಾ ಥಗ್ (ಕೊಲೆಗಡುಕರು) ಸಹ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದರು ಮತ್ತು ರಾಮಸೀಯಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು "ಬರೋನಿ" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು, ಆದರೆ ಪ್ರಮುಖ ಪುರುಷ ಥಗ್ ಅನ್ನು "ಬಾರೂ" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.[೩೧]


ಥಗ್ಗುಗಳು ತಮ್ಮನ್ನು ಕಾಳಿಯ ಮಕ್ಕಳೆಂದು ಭಾವಿಸುತ್ತಿದ್ದರು, ಏಕೆಂದರೆ ಅವರು ಆಕೆಯ ಬೆವರಿನಿಂದ ಸೃಷ್ಟಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು.[೩೨] ಆದಾಗ್ಯೂ, ಬ್ರಿಟಿಷರು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ಅನೇಕ ಕೊಲೆಗಡುಕರು ಮುಸ್ಲಿಂ ಆಗಿದ್ದರು.[೩೩]

ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ಗುಂಪುಗಾರಿಕೆ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ರಾಯಲಸೀಮಾ ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಕರ್ನಾಟಕ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಪರಸ್ಪರ ರಕ್ತ ದ್ವೇಷ ಕುಟುಂಬಗಳಿವೆ ಮತ್ತು ಆಪಾದಿತ ಮಾಫಿಯಾ ರಾಜ್ ಜೊತೆಗೆ ಸಂಬಂಧವಿದೆ. ಇದನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ "ಬಣವಾದ" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಅಪರಾಧಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಅಕ್ರಮ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ ನಂತಹ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರದೇಶದ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇದು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿನ ಅನಕ್ಷರತೆ ಮತ್ತು ಪರಿಸರದ ಅರಿವಿನ ಕೊರತೆ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯತೆಯ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಇದು ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತದೆ, ಇದು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ತೀವ್ರ ಅರಣ್ಯನಾಶ ಮತ್ತು ಮರುಭೂಮಿ ಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ಗುಂಪುಗಳ ನಡುವಿನ ದ್ವೇಷವು ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು. ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮಾಫಿಯಾ ರಾಜ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಹ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿನ ಹೆಚ್ಚಿನ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ರಿಯಲ್ ಎಸ್ಟೇಟ್ ಮಾಫಿಯಾವು ಅಂತಹ ಕುಟುಂಬಗಳಿಂದ ನಡೆಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು, ಅವರು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಗಮನಾರ್ಹ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳ ಕೊಲೆಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿ ಕುಟುಂಬಗಳಿಂದ ಹಲವಾರು ಕೊಲೆಗಳು ನಡೆದಿವೆ. ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಸೇಡಿನ ರಾಜಕೀಯವನ್ನು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಲು ಗುಂಪುಗಾರಿಕೆಯು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಗಲಭೆ ಮತ್ತು ದೇಶೀಯ ಭಯೋತ್ಪಾದನೆಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ.

ಗೋವಾದಲ್ಲಿ ಸಂಘಟಿತ ಅಪರಾಧ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಹಲವಾರು ಸ್ಥಳೀಯ ಭಾರತೀಯ, ರಷ್ಯನ್, ಇಸ್ರೇಲಿ ಮತ್ತು ನೈಜೀರಿಯನ್ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಗುಂಪುಗಳು ಗೋವಾ ಸಂಘಟಿತ ಮಾದಕವಸ್ತು ವ್ಯಾಪಾರದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ ಎಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. ಬ್ರಿಟಿಷ್, ಫ್ರೆಂಚ್, ಇಟಾಲಿಯನ್, ಪೋರ್ಚುಗೀಸ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಯುರೋಪಿಯನ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆಗಳ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಆಟಗಾರರೂ ಇದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಮೂಲಗಳು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುತ್ತವೆ. ಕೆಲವರು ಎರಡು ದಶಕಗಳಿಂದ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಅವರ ನಿಶ್ಚಿತ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಗ್ರಾಹಕರನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ.[೩೪] ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಗೋವಾವು ಸೇವನೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಬಿಂದುವಾಗಿರುವುದರ ಹೊರತಾಗಿ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾದಕವಸ್ತು ವ್ಯಾಪಾರದ ಪ್ರಮುಖ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ. [೩೫]

ಪಂಜಾಬ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಂಘಟಿತ ಅಪರಾಧ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಕಳೆದ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಪಂಜಾಬ್‌ನಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಗ್ಯಾಂಗ್‌ಗಳ ರಚನೆ ಮತ್ತು ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಿರುಸು ಕಂಡುಬಂದಿದೆ, ಆದರೂ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ ಮೂಲದವರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕೆಲವು ಗುಂಪುಗಳು ದಂಗೆಯ ಅಂತ್ಯದಿಂದ ಪಂಜಾಬ್‌ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿವೆ. [೩೬] ಮಿಲಿಟೆನ್ಸಿ ನಂತರ, ಗ್ಯಾಂಗ್‌ಗಳು ಒಪ್ಪಂದ ಹತ್ಯೆಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂಡವು. ೨೦೦೦ ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ರಿಯಲ್ ಎಸ್ಟೇಟ್ ಮತ್ತು ಕೈಗಾರಿಕಾ ವಲಯದ ಉತ್ಕರ್ಷವು ಒಕ್ಕೂಟಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಅಪರಾಧಿಗಳನ್ನು ಸಂಘಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣದ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಉದ್ದೇಶದೊಂದಿಗೆ ಹೊರಹಾಕಿತು. ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವಲಯದ ಬಲವರ್ಧನೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಹಣಕಾಸು ಕಂಪನಿಗಳ ಬಲವರ್ಧನೆ, ಕೆಟ್ಟ ಸಾಲಗಳ ವಸೂಲು ಮತ್ತು ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಆಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಬೌನ್ಸರ್‌ಗಳ ಅವಶ್ಯಕತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. ಕ್ರಿಕೆಟ್ ಬುಕ್ಕಿಗಳು ಕೂಡ ಈ ಬೌನ್ಸರ್‌ಗಳ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಸುಮಾರು ಐದು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ರಿಯಲ್ ಎಸ್ಟೇಟ್ ಬೂಮ್ ಅಂತ್ಯವಾದಾಗ, ಈ ಗ್ಯಾಂಗ್‌ಗಳು ಆಮೇಲೆ ಭದ್ರತಾ ಹಣ ಮತ್ತು ದಂಧೆಯ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾದವು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಬಹಳಷ್ಟು ಅಂತರ್-ರಾಜ್ಯ ಗ್ಯಾಂಗ್‌ಗಳಾಗಿದ್ದು, ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ಒಪ್ಪಂದ, ನಶೀಲ ವಸ್ತುಗಳು ಮತ್ತು ಅಪಹರಣದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿವೆ.[೩೭]

ಚಡ್ಡಿ ಬನಿಯನ್ ಗ್ಯಾಂಗ್ಸ್[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಚಡ್ಡಿ ಬನಿಯನ್ ಗ್ಯಾಂಗ್‌ಗಳು (ಕಚ್ಚ ಬನಿಯನ್ ಗ್ಯಾಂಗ್‌ಗಳು ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ) ಭಾರತದ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ಅಪರಾಧ ಗುಂಪುಗಳಾಗಿವೆ.[೩೮] ಗ್ಯಾಂಗ್ ಸದಸ್ಯರು ತಮ್ಮ ಒಳಉಡುಪುಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿ ದಾಳಿಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ, ಅದು ಅವರ ಹೆಸರಿನ ಮೂಲವಾಗಿದೆ (ಸ್ಥಳೀಯ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ, "ಚಡ್ಡಿ" ಅಥವಾ "ಕಚ್ಚ" ಒಳ ಉಡುಪು ಮತ್ತು "ಬನಿಯನ್" ಒಳ ಅಂಗಿಯಾಗಿದೆ). ಒಳ ಉಡುಪುಗಳನ್ನು ಧರಿಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, ಸದಸ್ಯರು ತಮ್ಮ ಗುರುತನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಮುಖಕ್ಕೆ ಮುಖವಾಡಗಳನ್ನು ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಎಣ್ಣೆ ಅಥವಾ ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಮುಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.[೩೯]

ಈ ಗ್ಯಾಂಗ್‌ಗಳು ೫-೧೦ ಜನರ ಗುಂಪುಗಳಾಗಿ ಹೊಗುತ್ತಾರೆ.[೪೦] ಇವರು ಕುರ್ತಾ ಮತ್ತು ಲುಂಗಿಯನ್ನು ಸಹ ಧರಿಸುತ್ತರೆ. ಹಗಲಿನಲ್ಲಿ, ಅವರು ಸಾರಿಗೆ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಬಳಕೆಯಾಗದ ನಗರ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರುತ್ತಾರೆ. ದರೋಡೆ ಮಾಡಲು ಸಂಭಾವ್ಯ ಮನೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಅವರು ತಮ್ಮನ್ನು ಭಿಕ್ಷುಕರು ಅಥವಾ ಸಾಮಾನ್ಯ ಕಾರ್ಮಿಕರಂತೆ ಇರುತ್ತಾರೆ. ಬೇರೆ ಊರಿಗೆ ತೆರಳುವ ಮೊದಲು, ಗ್ಯಾಂಗ್‌ಗಳು ಅನೇಕ ಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಳ್ಳತನ ಮಾಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತವೆ.[೪೦]

ಗ್ಯಾಂಗ್ ಸದಸ್ಯರು ದರೋಡೆಗಳ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕುಟುಂಬ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಕಟ್ಟಿಹಾಕುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ವಿರೋಧಿಸುವ ಯಾರನ್ನಾದರೂ ಕೊಲೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ರಾಡ್‌ಗಳು, ಕೊಡಲಿಗಳು, ಚಾಕುಗಳು ಮತ್ತು ಬಂದೂಕುಗಳಿಂದ ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ಶಸ್ತ್ರಸಜ್ಜಿತಗೊಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ಗ್ಯಾಂಗ್ ಸದಸ್ಯರು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ತಿರುಗಾಡಲು ಕಾರುಗಳನ್ನು ಬಾಡಿಗೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ, ಮತ್ತು ದೇವಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ದರೋಡೆ ಮಾಡುವ ಶಂಕೆ ಇದೆ.[೪೧][೪೨]

ಕಾಲ ಕಚ್ಚ ಗ್ಯಾಂಗ್ಸ್[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಕಾಲ ಕಚ್ಚಾ ಗ್ಯಾಂಗ್‌ಗಳು (ಕಾಳೆ-ಕಚ್ಚೆವಾಲೆ ಅಥವಾ ಕಾಲೆ ಕಚ್ಚೆ ಗ್ಯಾಂಗ್‌ಗಳು ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ) ಭಾರತದ ಪಂಜಾಬ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಸಂಘಟಿತ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಗ್ಯಾಂಗ್‌ಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. ಕಾಳ ಕಚ್ಚಾ ತಂಡದ ಸದಸ್ಯರು ದರೋಡೆಕೋರರು ಮತ್ತು ಡಕಾಯಿತರು, ಅವರು ಪೊಲೀಸ್ ಸಮವಸ್ತ್ರ ಅಥವಾ 'ಕಾಳೆ ಕಚ್ಚೆ' (ಕಪ್ಪು ಒಳ ಉಡುಪು) ಪತ್ತೆಯಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಲೂಬ್ರಿಕಂಟ್ ಆಗಿ ತಮ್ಮ ದೇಹಕ್ಕೆ ಗ್ರೀಸ್ ಅನ್ನು ಹಾಕುತ್ತಾರೆ.[೪೩] ಪಂಜಾಬ್‌ನಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ಹಲವು ಗ್ಯಾಂಗ್‌ಗಳು ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿವೆ ಎಂದು ಶಂಕಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವರು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಗ್ರಾಮಾಂತರದಲ್ಲಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಕುಟುಂಬಗಳನ್ನು ಗುರಿಯಾಗಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ದರೋಡೆ ಮಾಡುವ ಮೊದಲು ಅವರ ಬಲಿಪಶುಗಳನ್ನು ಯಾವಾಗಲೂ ಥಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅವರು ದೋಚುವ ಬಲಿಪಶುಗಳನ್ನು ಅತ್ಯಾಚಾರ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ೨೦೧೪ ರಲ್ಲಿ, ಮೊಹಾಲಿ ಪೊಲೀಸರು ಜೂನ್ ಮತ್ತು ಜುಲೈನಲ್ಲಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ನೆಡೆಯುತ್ತಿರುವ ದರೋಡೆಕೋರರನ್ನು ಎಂದು ಆರೋಪಿಸಿ ಅಂತಹ ಒಂದು ಗ್ಯಾಂಗ್ ಅನ್ನು ಭೇದಿಸಿದರು. ಕೈಬಿಟ್ಟ ಫ್ಯಾಕ್ಟರಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತೊಂದು ಡಕಾಯಿತಿಯನ್ನು ಯೋಜಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಅವರಲ್ಲಿ ಹನ್ನೆರಡು ಮಂದಿಯನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು.

ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಭಾರತವು ಗೋಲ್ಡನ್ ಟ್ರಯಾಂಗಲ್ ಮತ್ತು ಗೋಲ್ಡನ್ ಕ್ರೆಸೆಂಟ್ ನಿಂದ ಯುರೋಪ್ ಗೆ ಹೋಗುವ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಹೆರಾಯಿನ್ ಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಗಣೆ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ. ಭಾರತವು ಅಫೀಮು ಪ್ರಪಂಚದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಕಾನೂನು ಬೆಳೆಗಾರ ಕೂಡ ಆಗಿದೆ; ತಜ್ಞರು ಅಂದಾಜಿಸುವಂತೆ ಕಾನೂನು ಅಫೀಮಿನ ೫-೧೦% ಕಾನೂನುಬಾಹಿರ ಹೆರಾಯಿನ್ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಗುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ೮-೧೦% ಅನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ದ್ರವವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಸೇವಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಔಷಧಿ ಉದ್ಯಮವು ಮ್ಯಾಂಡ್ರಾಕ್ಸ್ ನ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಕ್ರಮ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ, ಅದರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾ ಗೆ ಕಳ್ಳಸಾಗಣೆ ಮಾಡಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಮೂಲಕ ವಜ್ರ ಕಳ್ಳಸಾಗಣೆಯು ಪ್ರಮುಖ ಅಪರಾಧ ಚಟುವಟಿಕೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಹೆರಾಯಿನ್ ಸಾಗಣೆಯನ್ನು ಮರೆಮಾಚಲು ವಜ್ರಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ದೇಶದಲ್ಲಿ ಬಹಳಷ್ಟು ಹಣ ಲಾಂಡರಿಂಗ್ ಇದೆ, ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಹವಾಲಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಬಳಕೆಯ ಮೂಲಕ, ಭಾರತವು ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ ಮನಿ ಲಾಂಡರಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಅಪರಾಧೀಕರಿಸಿತು.[೪೪] [೪೫]

ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಭಾರತೀಯ ಸಿನಿಮಾದ ಮೂಲಕ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಬಾಲಿವುಡ್‌ನಲ್ಲಿ, ೧೯೪೦ರ ನಂತರ ಭಾರತದ ಸಂಘಟಿತ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ವ್ಯಾಪಾರದಿಂದ ಪ್ರಚುರಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಸಿನಿಮಾದಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿಯ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಚಿತ್ರಗಳ ಹಲವಾರು ವಿಧಾನಗಳಿವೆ.

ಡಕಾಯಿಟ್ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಡಾಕೊಯಿಟ್ ಚಲನಚಿತ್ರದ ಪ್ರಕಾರ ಇಂಡಿಯನ್ ಸಿನಿಮಾ ಜನ್ಮವೆತ್ತಿತು ಮೆಹಬೂಬ್ ಖಾನ್ ಅವರ 'ಔರತ್' (೧೯೪೦) ಎಂಬ ಚಿತ್ರದಿಂದ ಮತ್ತು ಅದರ ಮರುಪ್ರದರ್ಶನ 'ಮದರ್ ಇಂಡಿಯಾ' (೧೯೫೭) ಮತ್ತು ದಿಲೀಪ್ ಕುಮಾರ್ ಅವರ 'ಗುಂಗಾ ಜುಮ್ನ' (೧೯೬೧) ಚಿತ್ರಗಳಿಂದ ಹೊರಬಂದಿದೆ. ಈ ವಿಧದ ಮೊದಲ ಗುಂಪಿಗೆ 'ಡಾಕೊಯಿಟ್ ವೆಸ್ಟರ್ನ್' ಅಂದರೆ ಡಾಕೊಯಿಟ್ ಪಶ್ಚಿಮದಂತಹ ಉಪವಿಭಾಗವು 'ಶೋಲೆ' (೧೯೭೫) ಎಂಬ ಚಿತ್ರದಿಂದ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಈ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹಳ್ಳಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ನಿಜವಾದ ಡಾಕೊಯಿಟ್ಗಳ ಪ್ರೇರಿತವಾಗಿದ್ದುವು.

ಪ್ರಕಾರದ ಉದಾಹರಣೆಗಳು:

  • ಔರತ್ (೧೯೪೦)
  • ಮದರ್ ಇಂಡಿಯಾ (೧೯೫೭)
  • ಗುಂಗಾ ಜುಮ್ನಾ (೧೯೬೧)
  • ಶೋಲೆ (೧೯೭೫)
  • ಬ್ಯಾಂಡಿಟ್ ಕ್ವೀನ್ (೧೯೯೪)
  • ತೀರನ್ ಅಧಿಕಾರಂ ಒಂದ್ರು (೨೦೧೭)

ಥಗ್ಗೀ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

  • ದಿ ಸ್ಟ್ರಾಂಗ್ಲರ್ಸ್ ಆಫ್ ಬಾಂಬೆ
  • ಸುಂಗುರ್ಷ್
  • ಥಗ್ಸ್ ಆಫ್ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್

ಮುಂಬೈ ಭೂಗತ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

೧೯೭೦ ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ಭಾರತೀಯ ಅಪರಾಧ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ದರೋಡೆಕೋರ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳ ಹೊಸ ಪ್ರಕಾರವು ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು, ಇದನ್ನು ನಗರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು: ಬಾಂಬೆ ಭೂಗತ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು, ನಂತರ ಮುಂಬೈ ಭೂಗತ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟವು. ಈ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹಾಜಿ ಮಸ್ತಾನ್, ದಾವೂದ್ ಇಬ್ರಾಹಿಂ ಮತ್ತು ಡಿ-ಕಂಪನಿಯಂತಹ ನೈಜ ಮುಂಬೈ ಭೂಗತ ದರೋಡೆಕೋರರಿಂದ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಪಡೆದಿವೆ. ಈ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಧಾರಾವಿ ಅಥವಾ ಜುಹೂ ಮುಂತಾದ ಮುಂಬೈ ಕೊಳೆಗೇರಿಗಳ ಸುತ್ತ ಸೆಟ್ ಆಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಈ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿನ ದರೋಡೆಕೋರರು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಟಪೋರಿ ಅಥವಾ ಬಾಂಬೆ ಹಿಂದಿ ರಸ್ತೆಯ ಉಪಭಾಷೆಯೊಂದಿಗೆ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ.

ಈ ಪ್ರಕಾರವನ್ನು ಚಿತ್ರಕಥೆಗಾರ ಜೋಡಿ ಸಲೀಂ-ಜಾವೇದ್ ಅವರು ಪ್ರವರ್ತಿಸಿದರು. ಅವರು ೧೯೭೦ ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಜಂಜೀರ್ (೧೯೭೩) ಮತ್ತು ದೀವಾರ್ (೧೯೭೫) ನಂತಹ ಚಿತ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಮಗ್ರ, ಹಿಂಸಾತ್ಮಕ, ಬಾಂಬೆ ಭೂಗತ ಅಪರಾಧದ ಚಿತ್ರಗಳ ಪ್ರಕಾರವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.[೪೬][೪೭] ಅವರು ಮೆಹಬೂಬ್ ಖಾನ್ ಅವರ ಮದರ್ ಇಂಡಿಯಾ (೧೯೫೭) ಮತ್ತು ನಿತಿನ್ ಬೋಸ್ ಅವರ ಗುಂಗಾ ಜುಮ್ನಾ (೧೯೬೧) ದ ಗ್ರಾಮೀಣ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಸಮಕಾಲೀನ ನಗರ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ ೧೯೭೦ ರ ಭಾರತದ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ-ರಾಜಕೀಯ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ,[೪೮][೪೯] ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಅಸಮಾಧಾನ ಮತ್ತು ಭ್ರಮನಿರಸನವನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸುವುದು,[೪೮] ಮತ್ತು ಸ್ಲಂಗಳ ಅಭೂತಪೂರ್ವ ಬೆಳವಣಿಗೆ,[೫೦] ಮತ್ತು ನಗರ ಬಡತನ, ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ಮತ್ತು ಅಪರಾಧವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ವಿಷಯಗಳೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುವುದು.[೫೧][೫೨] ಇದು ಅಮಿತಾ ಬಚ್ಚನ್ ಅವರು "ಕೋಪಗೊಂಡ ಯುವಕ" ಸೃಷ್ಟಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು,[52] ಅವರು ಸಮಕಾಲೀನ ನಗರ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ ಗುಂಗಾ ಜುಮ್ನಾದಲ್ಲಿ ದಿಲೀಪ್ ಕುಮಾರ್ ಅವರ ಅಭಿನಯವನ್ನು ಮರುವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಿದರು.[೫೨][೪೮][೪೯]

೧೯೭೦ ರ ದಶಕದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ, ದರೋಡೆಕೋರರು (ಬಾಂಬೆ ಭೂಗತ) ಮತ್ತು ಡಕಾಯಿತರು (ದರೋಡೆಕೋರರು) ಬಗ್ಗೆ ಸಮಗ್ರವಾದ, ಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ಅಪರಾಧ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಹಸ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದ್ದವು. ಸಲೀಂ-ಜಾವೇದ್ ಅವರ ಬರವಣಿಗೆ ಮತ್ತು ಅಮಿತಾಭ್ ಬಚ್ಚನ್ ಅವರ ನಟನೆಯು ಪ್ರವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳಿಸಿತು, ಜಂಜೀರ್ ಮತ್ತು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ದೀವಾರ್, ಗುಂಗಾ ಜುಮ್ನಾದಿಂದ ಪ್ರೇರಿತವಾದ ಅಪರಾಧ ಚಿತ್ರ ಇದು "ಪೊಲೀಸ್‌ನನ್ನು ಅವನ ಸಹೋದರನ ವಿರುದ್ಧ ಗ್ಯಾಂಗ್ ಲೀಡರ್, ನೈಜ-ಆಧಾರಿತ-ಆಧಾರಿತ- ಜೀವನ ಕಳ್ಳಸಾಗಣೆದಾರ ಹಾಜಿ ಮಸ್ತಾನ್" ಬಚ್ಚನ್ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ; ದೀವಾರ್ ಅನ್ನು "ಭಾರತೀಯ ಚಿತ್ರರಂಗಕ್ಕೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಪ್ರಮುಖ" ಎಂದು ಡ್ಯಾನಿ ಬೋಯ್ಲ್ ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ.[೪೬][೫೩] ಬಚ್ಚನ್ ಜೊತೆಗೆ, ಈ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯ ಶಿಖರವನ್ನು ಏರಿದ ಇತರ ನಟರಲ್ಲಿ ಫಿರೋಜ್ ಖಾನ್ ಸೇರಿದ್ದಾರೆ.[೫೪]

ಸಲೀಂ-ಜಾವೇದ್ ಬರೆದ ಮತ್ತು ಅಮಿತಾಭ್ ಬಚ್ಚನ್ ನಟಿಸಿದ ಜನಪ್ರಿಯ ಅಪರಾಧ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು ೧೯೭೦ ರ ದಶಕದ ಭಾರತದ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ-ರಾಜಕೀಯ ವಾಸ್ತವಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತವೆ, ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಜನಪ್ರಿಯ ಅಸಮಾಧಾನ ಮತ್ತು ಭ್ರಮನಿರಸನವನ್ನು ಮತ್ತು ಅವರ ಕಲ್ಯಾಣ ಮತ್ತು ಹಿತವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯದ ವೈಫಲ್ಯವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತವೆ. -ಬೆಲೆಗಳು ವೇಗವಾಗಿ ಏರುತ್ತಿರುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಸರಕುಗಳು ವಿರಳವಾಗಿರುತ್ತಿದ್ದವು, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತತೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿವೆ, ಕಳ್ಳಸಾಗಾಣಿಕೆದಾರರು ಮತ್ತು ದರೋಡೆಕೋರರು ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ, ಮತ್ತು ಕೊಳೆಗೇರಿಗಳ ಅಭೂತಪೂರ್ವ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ[೪೮][೫೦] ಸಲೀಂ-ಜಾವೇದ್ ಮತ್ತು ಅಮಿತಾಭ್ ಬಚ್ಚನ್ ಅವರ ಚಲನಚಿತ್ರವು ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿಷಯಗಳೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸಿತು, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಕೊಳೆಗೇರಿಗಳಲ್ಲಿನ ನಗರ ಬಡತನ, ಸಮಾಜದಲ್ಲಿನ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ, ಮತ್ತು ಬಾಂಬೆ ಭೂಗತ ಜಗತ್ತಿನ ಅಪರಾಧದ ದೃಶ್ಯ, ಮತ್ತು ಪ್ರೇಕ್ಷಕರಿಂದ ಸ್ಥಾಪನೆಯ ವಿರೋಧಿಯಾಗಿ ಗ್ರಹಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. [೫೧] [೫೨] [೫೦]

ಪ್ರಕಾರದ ನಂತರದ ಮೈಲಿಗಲ್ಲುಗಳು ರಾಮ್ ಗೋಪಾಲ್ ವರ್ಮಾ ಅವರ ಸತ್ಯ (೧೯೯೮) ಮತ್ತು ಕಂಪನಿ (೨೦೦೨), ಡಿ-ಕಂಪನಿಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ, ಇವೆರಡೂ "ಮುಂಬೈ ಭೂಗತ ಜಗತ್ತಿನ ನುಣುಪಾದ, ಆಗಾಗ್ಗೆ ಮೋಡಿಮಾಡುವ ಚಿತ್ರಣಗಳನ್ನು" ನೀಡಿತು ಮತ್ತು ವಾಸ್ತವಿಕ "ಕ್ರೂರತೆ ಮತ್ತು ನಗರ ಹಿಂಸೆಯನ್ನು" ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿತು. ಪ್ರಕಾರದ ಮತ್ತೊಂದು ಗಮನಾರ್ಹ ಚಿತ್ರ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಫ್ರೈಡೇ (೨೦೦೪), ೧೯೯೩ ರ ಬಾಂಬೆ ಬಾಂಬ್ ಸ್ಫೋಟಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅದೇ ಹೆಸರಿನ ಹುಸೇನ್ ಜೈದಿ ಅವರ ಪುಸ್ತಕದಿಂದ ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿದೆ. [೫೩][೫೫][೫೬][೫೭]

ಈ ಪ್ರಕಾರವು ನಂತರ ಸ್ಲಮ್‌ಡಾಗ್ ಮಿಲಿಯನೇರ್ (೨೦೦೯) ಚಲನಚಿತ್ರವನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿತು, ಇದು ಮುಂಬೈ ಭೂಗತ ಜಗತ್ತಿನ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಿಂದ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಪಡೆಯಿತು. ಅದರ ಪ್ರಭಾವಗಳಲ್ಲಿ ದೀವಾರ್,[೫೮][೫೯] ಸತ್ಯ, ಕಂಪನಿ ಮತ್ತು ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ ಫ಼್ರೈಡೆ.[೫೩][೫೫][೫೬][೫೭] ೧೯೭೦ ರ ಬಾಲಿವುಡ್ ಕ್ರೈಮ್ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಾದ ದೀವಾರ್ ಮತ್ತು ಅಮರ್ ಅಕ್ಬರ್ ಆಂಥೋನಿ (೧೯೭೭) ೧೯೮೦ ರ ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್ ಆಕ್ಷನ್ ಸಿನೆಮಾದ ವೀರರ ರಕ್ತಪಾತದ ಅಪರಾಧ ಪ್ರಕಾರಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಕೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.[೬೦] ದೀವಾರ್ ಒಂದು ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್ ರಿಮೇಕ್, ದಿ ಬ್ರದರ್ಸ್ (೧೯೭೯),[೬೧] ಇದು ಜಾನ್ ವೂ ಅವರ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ ಮೆಚ್ಚುಗೆ ಪಡೆದ ಪ್ರಗತಿಗೆ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ನೀಡಿತು ಎ ಬೆಟರ್ ಟುಮಾರೊ (೧೯೮೬),[೬೨][೬೧] ಇದು ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್ ಸಿನೆಮಾದಲ್ಲಿ ವೀರರ ರಕ್ತಪಾತದ ಪ್ರಕಾರದ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿಸಿತು.[೬೩][೬೪]

ಮುಂಬೈ ಭೂಗತ ಜಗತ್ತಿನ ಚಲನಚಿತ್ರ ಪ್ರಕಾರದ ಉದಾಹರಣೆಗಳು:

  • ಜಂಜೀರ್ (೧೯೭೩)
  • ದೀವಾರ್ (೧೯೭೫)
  • ಡಾನ್ ಫ್ರಾಂಚೈಸ್ (೧೯೭೮–೨೦೧೨)
  • ನಾಯಕನ್ (೧೯೮೬)
  • ಸಲಾಂ ಬಾಂಬೆ! (೧೯೮೮)
  • ಆರ್ಯನ್ (೧೯೮೮)
  • ಪರಿಂದಾ (೧೯೮೯)
  • ಅಭಿಮನ್ಯು (೧೯೯೧)
  • ಬಾಷಾ (೧೯೯೫)
  • ಸತ್ಯ (೧೯೯೮)
  • ಕಂಪನಿ (೨೦೦೨)
  • ಕಪ್ಪು ಶುಕ್ರವಾರ (೨೦೦೪)
  • ಲೋಖಂಡವಾಲಾದಲ್ಲಿ ಶೂಟೌಟ್ (೨೦೦೭)
  • ಸ್ಲಮ್‌ಡಾಗ್ ಮಿಲಿಯನೇರ್ (೨೦೦೮), ಭಾರತೀಯ ಚಿತ್ರರಂಗದ ಮುಂಬೈ ಭೂಗತ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಿಂದ ಪ್ರೇರಿತವಾದ ಚಲನಚಿತ್ರ
  • ಒನ್ಸ್ ಅಪಾನ್ ಎ ಟೈಮ್ ಇನ್ ಮುಂಬೈ (೨೦೧೦) ಮತ್ತು ಒನ್ಸ್ ಅಪಾನ್ ಎ ಟೈಮ್ ಇನ್ ಮುಂಬೈ ಡೊಬಾರಾ! (೨೦೧೩)
  • ಉದ್ಯಮಿ (೨೦೧೨)
  • ಶೂಟೌಟ್ ಅಟ್ ವಡಾಲಾ (೨೦೧೩) ಚಿತ್ರವು ಮನೋಹರ್ ಅರ್ಜುನ್ ಸುರ್ವೆ (ಮಾನ್ಯ ಸರ್ವೆ) ಅವರ ಜೀವನದ ಕುರಿತಾಗಿದೆ.
  • ತಲೈವಾ (೨೦೧೩)
  • ರಯೀಸ್ (೨೦೧೭)
  • ಸೇಕ್ರೆಡ್ ಗೇಮ್ಸ್ (೨೦೧೮), ಮುಂಬೈ ಅಂಡರ್‌ವರ್ಲ್ಡ್ ಆಧಾರಿತ ನೆಟ್‌ಫ್ಲಿಕ್ಸ್ ನಿರ್ಮಾಣದ ದೂರದರ್ಶನ ಸರಣಿ
  • ಕೆ.ಜಿ.ಎಫ್: ಅಧ್ಯಾಯ ೧ (೨೦೧೮) ಮತ್ತು ಕೆ.ಜಿ.ಎಫ್: ಅಧ್ಯಾಯ ೨ (೨೦೨೧)
  • ಬಾಂದ್ರಾ (೨೦೨೩)
  • ಓಜಿ (ಮುಂಬರುವ)

ಮಾಫಿಯಾ ರಾಜ್ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

  • ಗ್ಯಾಂಗ್ಸ್ ಆಫ್ ವಾಸೇಪುರ್ (ಚಲನಚಿತ್ರ ಸರಣಿ)
  • ಅಮರನ್ (೧೯೯೨)
  • ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ಗುಂಪುಗಾರಿಕೆಯ ಚಿತ್ರಗಳು
  • ಅಂತಃಪುರಂ (೧೯೯೮)
  • ಸಮರಸಿಂಹ ರೆಡ್ಡಿ (೧೯೯೯) ನರಸಿಂಹ ನಾಯ್ಡು (೨೦೦೧)
  • ಇಂದ್ರ (೨೦೦೨ ಚಲನಚಿತ್ರ) (೨೦೦೨)
  • ರಕ್ತ ಚರಿತ್ರೆ (೨೦೧೦)
  • ಮರ್ಯಾದಾ ರಾಮಣ್ಣ (೨೦೧೦)
  • ಅರವಿಂದ ಸಮೇತ ವೀರ ರಾಘವ (೨೦೧೮)

ಚಡ್ಡಿ ಬನಿಯನ್ ಗ್ಯಾಂಗ್[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

  • ದೆಹಲಿ ಕ್ರೈಮ್‌ (೨೦೨೨)

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

  1. ↑ "'Baap of Gandhinagar' arrested". The Times of India. 24 February 2012.
  2. ↑ ೨.೦ ೨.೧ ೨.೨ "When Tamil dons ruled Bombay". Times of India. Retrieved 16 October 2017.
  3. ↑ ೩.೦ ೩.೧ "Three underworld dons who rode Bombay from the 60s to early 80s - Latest News & Updates". Daily News & Analysis. 5 May 2015. Retrieved 16 October 2017.
  4. ↑ Hussain Zaidi, S. (10 August 2012). Dongri to Dubai. Roli Books Private Limited. ISBN 9788174368188. Retrieved 6 May 2015.
  5. ↑ "U.S. slaps sanctions against Chhota Shakeel, Tiger Memon". The Hindu. Chennai, India. 2012-05-16.
  6. ↑ "Untitled Page". Archived from the original on 8 November 2014. Retrieved 26 December 2014.
  7. ↑ ೭.೦ ೭.೧ "Shaikh, Dawood Hasan". Interpol. Archived from the original on 12 December 2012. Retrieved 30 December 2012.
  8. ↑ "Dawood 4th 'most wanted' criminal on Forbes list". The Times of India. 28 April 2008. Retrieved 16 April 2012.
  9. ↑ "The ones who got away". The Times of India. 4 August 2007.
  10. ↑ "Profile: India's fugitive gangster". BBC News. 12 September 2006.
  11. ↑ "I am happy Yakub Memon has been caught". India Today.
  12. ↑ "Archived copy" (PDF). Treasury.gov. Archived from the original on January 19, 2009. Retrieved January 19, 2009.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) CS1 maint: unfit URL (link). treasury.gov
  13. ↑ "isi-shifts-underworld-don-dawood-ibrahim-to-pakistan-afghanistan-border". The Economic Times.
  14. ↑ "Bush administration imposes sanctions on India's most wanted criminals Dawood Ibrahim and sai bansod". IndiaDaily. 2 June 2006. Archived from the original on 12 February 2007.
  15. ↑ "Dawood behind Mumbai attacks: ATS sources" Archived October 19, 2013, ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.. Ibnlive. Retrieved 16 April 2012.
  16. ↑ "Dawood directly involved in Mumbai attack: Russia intelligence". The Times of India. 18 December 2008. Archived from the original on 14 October 2013.
  17. ↑ "Dawood Ibrahim is a global terrorist: US". Rediff.com. 2003-10-17. Retrieved 2015-08-10.
  18. ↑ "Intelligence agencies". IBNLive. 2015-05-19. Retrieved 2015-08-10.
  19. ↑ "Dawood is a terrorist, has 'strategic alliance' with ISI, says US - The Times of India". Timesofindia.indiatimes.com. 2010-01-07. Retrieved 2015-08-10.
  20. ↑ William C. Banks; Renée de Nevers; Mitchel B. Wallerstein (1 October 2007). Combating Terrorism: Strategies and Approaches. SAGE Publications. p. 113. ISBN 978-1-4833-7092-7.
  21. ↑ "Chhota Rajan arrested in Indonesia after decades on the run". DNA. 26 October 2015. Retrieved 26 October 2015.
  22. ↑ m.firstpost.com/india/chhota-rajan-finally-brought-to-india-after-27-years-on-the-run-2497094.html
  23. ↑ "Arun Gawli convicted in murder case". The Hindu. Chennai, India. August 24, 2012. Retrieved 24 August 2012.
  24. ↑ Here, "Anglo-Indian" refers to the language, or linguistic usage. See Yule, Henry and Burnell, Arthur Coke (1886) Hobson-Jobson: A Glossary of Colloquial Anglo-Indian Words and Phrases, and of Kindred Terms, Etymological, Historical, Geographical and Discursive J. Murry, London; reprinted 1903; see page page 290 Archived 2014-06-28 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ. of the 1903 edition for "dacoit".
  25. ↑ "Thugs". www.1902encyclopedia.com. Retrieved 2023-10-19.
  26. ↑ Kastan, David Scott (2006-03-03). The Oxford Encyclopedia of British Literature: 5-Volume Set (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Oxford University Press, USA. ISBN 978-0-19-516921-8.
  27. ↑ ೨೭.೦ ೨೭.೧ Dash, Mike (2011-02-03). Thug: The True Story Of India's Murderous Cult (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Granta Publications. ISBN 978-1-84708-473-6.
  28. ↑ ೨೮.೦ ೨೮.೧ Wagner, K. (2007-07-12). Thuggee: Banditry and the British in Early Nineteenth-Century India (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Springer. ISBN 978-0-230-59020-5.
  29. ↑ Dash, Mike (2011-02-03). Thug: The True Story Of India's Murderous Cult (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Granta Publications. ISBN 978-1-84708-473-6.
  30. ↑ Dash, Mike (3 February 2011). Thug: The True Story of India's Murderous Cult. Granta Publications. ISBN 9781847084736.
  31. ↑ Wœrkens, Martine van (November 2002). The Strangled Traveler: Colonial Imaginings and the Thugs of India (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-85085-6.
  32. ↑ Luchesi, Brigitte; Stuckrad, Kocku von (2004). Religion im kulturellen Diskurs: Festschrift für Hans G. Kippenberg zu seinem 65. Geburtstag (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Walter de Gruyter. ISBN 978-3-11-017790-9.
  33. ↑ Peers, Douglas M. (2013-11-05). India under Colonial Rule: 1700-1885 (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Routledge. ISBN 978-1-317-88286-2.
  34. ↑ "Goa's drug pie sliced up between foreign, local gangs - Times of India". The Times of India. 22 April 2015. Retrieved 16 October 2017.
  35. ↑ "Goa: Sex & mafia on cocaine coast". Retrieved 16 October 2017.
  36. ↑ "How bloodthirsty Facebook posts from prison, gang wars fuel Punjab's hellhole". www.dailyo.in. Retrieved 16 October 2017.
  37. ↑ "Rocky & Gang, this time in Punjab - Gurvinder Kaur - Tehelka - Investigations, Latest News, Politics, Analysis, Blogs, Culture, Photos, Videos, Podcasts". www.tehelka.com. Archived from the original on 29 September 2017. Retrieved 16 October 2017.
  38. ↑ "Chaddi-Baniyan gang returns to haunt city". The Times of India. 2009-07-26. ISSN 0971-8257. Retrieved 2023-10-19.
  39. ↑ "Welcome to DainikKausar.com - Daily News Paper, Bhopal, Delhi". 2014-05-08. Archived from the original on 2014-05-08. Retrieved 2023-10-19.
  40. ↑ ೪೦.೦ ೪೦.೧ "कच्छा-बनियान गिरोह की दिल्ली में दस्तक, दो जगह लूट - IBN Khabar". 2014-12-15. Archived from the original on 2014-12-15. Retrieved 2023-10-19.
  41. ↑ "Four ' chaddi- banian' burglars caught; confess to 36 house- breaks - Free Press Journal". 2014-05-12. Archived from the original on 2014-05-12. Retrieved 2023-10-19.
  42. ↑ "Refworld | India: Kacha Banian (Kucha Banyan) or Underwear-Undershirt Wearing Group or Shorts-Underwear Clad Group; its members; their activities; their targets; whether they are active throughout the country or just in Uttar Pradesh; whether the group targets Sikhs in particular; and their interests regarding Sikhs". Refworld (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Retrieved 2023-10-19.
  43. ↑ https://www.tribuneindia.com/2000/20000325/punjab.htm#14
  44. ↑ "Nations Hospitable to Organised Crime and Terrorism" (PDF). Library of Congress report. U.S. Library of Congress. Retrieved 16 October 2017.
  45. ↑ "Final film in Indian Gangster Trilogy a Must See". Cinema Strikes Back. 2005-08-24. Archived from the original on 2011-07-17. Retrieved 2011-07-07.
  46. ↑ ೪೬.೦ ೪೬.೧ Ganti, Tejaswini (2004). Bollywood: A Guidebook to Popular Hindi Cinema. Psychology Press. p. 153. ISBN 9780415288545.
  47. ↑ Chaudhuri, Diptakirti (2015). Written by Salim-Javed: The Story of Hindi Cinema's Greatest Screenwriters. Penguin Books. p. 72. ISBN 9789352140084.
  48. ↑ ೪೮.೦ ೪೮.೧ ೪೮.೨ ೪೮.೩ Raj, Ashok (2009). Hero Vol.2. Hay House. p. 21. ISBN 9789381398036.
  49. ↑ ೪೯.೦ ೪೯.೧ Kumar, Surendra (2003). Legends of Indian cinema: pen portraits. Har-Anand Publications. p. 51. ISBN 9788124108727.
  50. ↑ ೫೦.೦ ೫೦.೧ ೫೦.೨ Mazumdar, Ranjani (2007). Bombay Cinema: An Archive of the City. University of Minnesota Press. p. 14. ISBN 9781452913025.
  51. ↑ ೫೧.೦ ೫೧.೧ Chaudhuri, Diptakirti (2015). Written by Salim-Javed: The Story of Hindi Cinema's Greatest Screenwriters. Penguin Group. p. 74. ISBN 9789352140084.
  52. ↑ ೫೨.೦ ೫೨.೧ ೫೨.೨ "Deewaar was the perfect script: Amitabh Bachchan on 42 years of the cult film". Hindustan Times. 29 January 2017.
  53. ↑ ೫೩.೦ ೫೩.೧ ೫೩.೨ Amitava Kumar (23 December 2008). "Slumdog Millionaire's Bollywood Ancestors". Vanity Fair. Archived from the original on 25 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2008. Retrieved 4 January 2008.
  54. ↑ Stadtman, Todd (2015). Funky Bollywood: The Wild World of 1970s Indian Action Cinema. FAB Press. ISBN 9781903254776.
  55. ↑ ೫೫.೦ ೫೫.೧ "All you need to know about Slumdog Millionaire". The Independent. London. 21 January 2009. Archived from the original on 2022-05-24. Retrieved 21 January 2009.
  56. ↑ ೫೬.೦ ೫೬.೧ Lisa Tsering (29 ಜನವರಿ 2009). "'Slumdog' Director Boyle Has 'Fingers Crossed' for Oscars". IndiaWest. Archived from the original on 2 March 2009. Retrieved 30 January 2009.
  57. ↑ ೫೭.೦ ೫೭.೧ Anthony Kaufman (29 January 2009). "DGA nominees borrow from the masters: Directors cite specific influences for their films". Variety. Retrieved 30 January 2009.
  58. ↑ Runna Ashish Bhutda; Ashwini Deshmukh; Kunal M Shah; Vickey Lalwani; Parag Maniar; Subhash K Jha (13 ಜನವರಿ 2009). "The Slumdog Millionaire File". Mumbai Mirror. Archived from the original on 8 May 2009. Retrieved 30 January 2009.
  59. ↑ "'Slumdog Millionaire' has an Indian co-director". The Hindu. 11 ಜನವರಿ 2009. Archived from the original on 25 March 2009. Retrieved 23 January 2009.
  60. ↑ Banker, Ashok (2002). Bollywood. Penguin Group. p. 83. ISBN 9780143028352.
  61. ↑ ೬೧.೦ ೬೧.೧ Mondal, Sayantan. "Amitabh Bachchan starrer 'Deewar' was remade in Telugu, Tamil, Malayalam – and Cantonese". Scroll.in. Archived from the original on 30 January 2017. Retrieved 30 January 2017.
  62. ↑ "The Brothers". Hong Kong Cinemagic. Retrieved 21 November 2017.
  63. ↑ Morton, Lisa (2001). The Cinema of Tsui Hark. McFarland. ISBN 0-7864-0990-8.
  64. ↑ Volodzko, David (13 June 2015). "30 Years Later, This Chinese Film Still Echoes in Hollywood". The Diplomat.
"https://kn.wikipedia.org/w/index.php?title=ಭಾರತದಲ್ಲಿ_ಸಂಘಟಿತ_ಅಪರಾಧ&oldid=1230690" ಇಂದ ಪಡೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ