ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಹೋಗು

ಬೊಹ್ರಿಯಮ್

ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಿಂದ, ಇದು ಮುಕ್ತ ಹಾಗೂ ಸ್ವತಂತ್ರ ವಿಶ್ವಕೋಶ
Bohrium,  107Bh
General properties
Name, symbolbohrium, Bh
PronunciationListeni/ˈbɔəriəm/
Bohrium in the periodic table
Hydrogen (diatomic nonmetal)
Helium (noble gas)
Lithium (alkali metal)
Beryllium (alkaline earth metal)
Boron (metalloid)
Carbon (polyatomic nonmetal)
Nitrogen (diatomic nonmetal)
Oxygen (diatomic nonmetal)
Fluorine (diatomic nonmetal)
Neon (noble gas)
Sodium (alkali metal)
Magnesium (alkaline earth metal)
Aluminium (post-transition metal)
Silicon (metalloid)
Phosphorus (polyatomic nonmetal)
Sulfur (polyatomic nonmetal)
Chlorine (diatomic nonmetal)
Argon (noble gas)
Potassium (alkali metal)
Calcium (alkaline earth metal)
Scandium (transition metal)
Titanium (transition metal)
Vanadium (transition metal)
Chromium (transition metal)
Manganese (transition metal)
Iron (transition metal)
Cobalt (transition metal)
Nickel (transition metal)
Copper (transition metal)
Zinc (transition metal)
Gallium (post-transition metal)
Germanium (metalloid)
Arsenic (metalloid)
Selenium (polyatomic nonmetal)
Bromine (diatomic nonmetal)
Krypton (noble gas)
Rubidium (alkali metal)
Strontium (alkaline earth metal)
Yttrium (transition metal)
Zirconium (transition metal)
Niobium (transition metal)
Molybdenum (transition metal)
Technetium (transition metal)
Ruthenium (transition metal)
Rhodium (transition metal)
Palladium (transition metal)
Silver (transition metal)
Cadmium (transition metal)
Indium (post-transition metal)
Tin (post-transition metal)
Antimony (metalloid)
Tellurium (metalloid)
Iodine (diatomic nonmetal)
Xenon (noble gas)
Caesium (alkali metal)
Barium (alkaline earth metal)
Lanthanum (lanthanide)
Cerium (lanthanide)
Praseodymium (lanthanide)
Neodymium (lanthanide)
Promethium (lanthanide)
Samarium (lanthanide)
Europium (lanthanide)
Gadolinium (lanthanide)
Terbium (lanthanide)
Dysprosium (lanthanide)
Holmium (lanthanide)
Erbium (lanthanide)
Thulium (lanthanide)
Ytterbium (lanthanide)
Lutetium (lanthanide)
Hafnium (transition metal)
Tantalum (transition metal)
Tungsten (transition metal)
Rhenium (transition metal)
Osmium (transition metal)
Iridium (transition metal)
Platinum (transition metal)
Gold (transition metal)
Mercury (transition metal)
Thallium (post-transition metal)
Lead (post-transition metal)
Bismuth (post-transition metal)
Polonium (post-transition metal)
Astatine (metalloid)
Radon (noble gas)
Francium (alkali metal)
Radium (alkaline earth metal)
Actinium (actinide)
Thorium (actinide)
Protactinium (actinide)
Uranium (actinide)
Neptunium (actinide)
Plutonium (actinide)
Americium (actinide)
Curium (actinide)
Berkelium (actinide)
Californium (actinide)
Einsteinium (actinide)
Fermium (actinide)
Mendelevium (actinide)
Nobelium (actinide)
Lawrencium (actinide)
Rutherfordium (transition metal)
Dubnium (transition metal)
Seaborgium (transition metal)
Bohrium (transition metal)
Hassium (transition metal)
Meitnerium (unknown chemical properties)
Darmstadtium (unknown chemical properties)
Roentgenium (unknown chemical properties)
Copernicium (transition metal)
Ununtrium (unknown chemical properties)
Flerovium (post-transition metal)
Ununpentium (unknown chemical properties)
Livermorium (unknown chemical properties)
Ununseptium (unknown chemical properties)
Ununoctium (unknown chemical properties)
Re

Bh

(Upe)
seaborgiumbohriumhassium
Atomic number107
Standard atomic weight[270]
Element categorytransition metal
Group, blockgroup 7, d-block
Periodperiod 7
Electron configuration[Rn] 5f14 6d5 7s2 (calculated)[][]
per shell2, 8, 18, 32, 32, 13, 2 (predicted)
Physical properties
Phasesolid (predicted)[]
Density (near r.t.)37.1 g·cm−3 (predicted)[][] (at 0 °C, 101.325 kPa)
Atomic properties
Oxidation states7, (5), (4), (3)[][] ​(parenthesized oxidation states are predictions)
energies1st: 742.9 kJ·mol−1
2nd: 1688.5 kJ·mol−1
3rd: 2566.5 kJ·mol−1
(more) (all estimated)[]
Atomic radiusempirical: 128 pm (predicted)[]
Covalent radius141 pm (estimated)[]
Miscellanea
Crystal structurehexagonal close-packed (hcp)
Hexagonal close-packed crystal structure for bohrium

(predicted)[]
CAS number54037-14-8
History
Namingafter Niels Bohr
DiscoveryGesellschaft für Schwerionenforschung (1981)
Most stable isotopes
Main article: Isotopes of bohrium
iso NA half-life DM DE (MeV) DP
274Bh syn ~54 s[] α 8.8 270Db
272Bh syn 9.8 s α 9.02 268Db
271Bh syn 1.2 s[] α 9.35[] 267Db
270Bh syn 61 s α 8.93 266Db
267Bh syn 17 s α 8.83 263Db
· references
ಬೊಹ್ರಿಯಮ್
ಬೊಹ್ರಿಯಮ್ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಶೆಲ್

ಒಂದು ಮೂಲವಸ್ತು. ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಅಸ್ಥಿರವಾದ ಲೋಹ.ಇದರ ಅತ್ಯಂತ ಸ್ಥಿರ ಸಮಸ್ಥಾನಿ ಕೇವಲ ೬೧ ಸೆಕೆಂಡ್ ಗಳ ಅರ್ಧಾಯುಷ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.ಆದುದರಿಂದ ಇದರ ಅಸ್ಥಿತ್ವ ಪ್ರಯೋಗಶಾಲೆಗಷ್ಟೇ ಸೀಮಿತವಾಗಿದೆ.ಇದರ ಹೆಸರನ್ನು ಖ್ಯಾತ ವಿಜ್ಞಾನಿ ನೀಲ್ಸ್ ಬೊಹ್ರ್ ರವರ ಗೌರವಾರ್ಥ ಇಡಲಾಗಿದೆ. ಅಂಶಗಳ ಆವರ್ತಕ ಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿ, ಇದು ಒಂದು D- ಬ್ಲಾಕ್ transactinide ಅಂಶವಾಗಿದೆ. ಇದು 7 ನೇ ಅವಧಿಯ ಸದಸ್ಯ ಮತ್ತು ಗುಂಪಿಗೆ ಸೇರಿದೆ ಪರಿವರ್ತನೆ ಲೋಹಗಳ 6D ಸರಣಿಯ ಐದನೆಯ ಸದಸ್ಯ 7 ಅಂಶಗಳ.ಕೆಮಿಸ್ಟ್ರಿ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಬೊಹ್ರಿಯಮ್ ಗುಂಪು 7 ರೀನಿಯಮ್ ಭಾರವಾದ homologue ಬೊಹ್ರಿಯಮ್ ರಾಸಾಯನಿಕ ಗುಣಗಳನ್ನು ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಹೊಂದಿವೆ ವರ್ತಿಸುವುದು ದೃಢಪಡಿಸಿದರು, ಆದರೆ ಇತರ ಗುಂಪಿನ 7 ಅಂಶಗಳ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಹೋಲಿಸಿ.

ಇತಿಹಾಸ

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಹಲವಾರು ತಂಡಗಳು ಬೊಹ್ರಿಯಮ್ ಅವಿಷ್ಕಾರದ ಹಕ್ಕು ಪಡೆಯಲು ಯತ್ನಿಸಿದವು , ಅವು ಯಾವುವು ಎಂದರೆ ಜರ್ಮನ್ ತಂಡ ಹಾಗೂ ರಷ್ಯಾದ ತಂಡ ಇ.ಬೊಹ್ರಿಯಮ್ ಎವಿಡೆನ್ಸ್ ಮೊದಲ ಇದರಲ್ಲಿ ಬಿಸ್ಮತ್-209 ಗುರಿಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಸೀಸ 208 ಕ್ರೋಮಿಯಂ-54 ಮತ್ತು ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್ -58 ಕ್ರಮವಾಗಿ ವೇಗವರ್ಧಿತ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್ಗಳು ಸುರಿಮಳೆಗರೆದಾಗ ಮಾಡಲಾಯಿತು ಯೂರಿ Oganessian ನೇತೃತ್ವದ ರಷ್ಯಾದ ಸಂಶೋಧನಾ ತಂಡ 1976 ರಲ್ಲಿ ವರದಿಯಾಗಿದೆ. [8] ಎರಡು ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು, ಒಂದರಿಂದ ಎರಡು ಮಿಲಿಸೆಕೆಂಡುಗಳು ಅರ್ಧ ಜೀವನ, ಮತ್ತು ಒಂದು ಅಂದಾಜು ಐದು ಎರಡನೇ ಅರ್ಧ ಜೀವನ ಇತರ ಒಂದು, ಕಂಡುಬಂದವು. ಈ ಎರಡು ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ತೀವ್ರತೆಗಳ ಅನುಪಾತ ಪ್ರಯೋಗ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ನಿರಂತರ ಕಾರಣ, ಇದು ಮೊದಲ ಐಸೊಟೋಪ್ ಬೊಹ್ರಿಯಮ್-261 ಮೂಲದವರಾಗಿದ್ದು, ಪ್ರಸ್ತಾಪವಾಗಿತ್ತು ಎರಡನೇ ಅದರ ಮಗಳು ಡುಬ್ನಿಯಮ್-257 ಆಗಿತ್ತು ಎಂದು . ಬೊಹ್ರಿಯಮ್ ಎಂಬ ರಾಸಾಯನಿಕ ಅಂಶದ ಬಗ್ಗೆ ರಷ್ಯಾದ ಸಂಶೋಧನೆ ತಂಡದವರು ೧೯೭೬ ರಲ್ಲಿ ವರದಿಯನ್ನು ನೀಡಿದರು.ಆದರೆ ರಷ್ಯಾ ತಂಡದ ಪ್ರಯೋಗ ಎಲ್ಲರನ್ನು ಒಪ್ಪಿಸಲಿಲ್ಲ. ೧೯೮೧ ರಲ್ಲಿ ಜರ್ಮನ್ ತಂಡ ಬಿಸ್ಮತ್ ಹಾಗೂ ಕ್ರೋಮಿಯಂಗಳನ್ನು ಸ್ಫೋಟಿಸಿದಾಗ ಬೊಹ್ರಿಯಮ್ ಸ್ರುಷ್ಟಿಯಾಯಿತು.ಬೊಹ್ರಿಯಮ್ ೧೯೯೭ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿತು. ಈ ಅಂಶದ ಹೆಸರಿಗೆ ಡ್ಯಾನಿಶ್ ನ ನೀಲ್ಸ್ ಬೋಹ್ರ್ ಹೆಸರಿನಿಂದ 'ಬೊರ್ ' ನ ತೆಗೆದುಕೊಳಲಾಗಿದೆ . ಈ ಅಂಶದ ಚಿಹ್ನೆ Bh ಹಾಗೂ ಪರಮಾಣು ಸಂಖ್ಯೆ ೧೦೭ .

ಲಕ್ಷಣ

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಬೊಹ್ರಿಯಮ್ ಒಂದು ಕೃತಕ ಮೂಲಧಾತು. ಅದನ್ನು ಪ್ರಯೋಗಾಲಯದಲ್ಲಿ ಸೃಷ್ಟಿಸಬಹುದು, ಆದರೆ ಅದು ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅದನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಸ್ಥಿರವಾದ ಐಸೊಟೋಪ್ (isotope) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಆವರ್ತಕ ಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿ ಬೊಹ್ರಿಯಮ್ ಡಿ (d) ಬ್ಲಾಕ್ ಟ್ರಾನ್ಸಾಕ್ಟಿನೈಡ್ ಅಂಶ .ಇದು ೭ನೇ ಅವರ್ತಕದಲ್ಲಿ ಬದುತ್ತದೆ .ಬೊಹ್ರಿಯಮ್ನ ಐಸೊಟೋಪ್ಗಳ ಪರಮಾಣು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ ಸಂಖ್ಯೆಗಳು ೨೬೦-೨೬೨,೨೬೪-೨೬೭,೨೭೦-೨೭೨ ಹಾಗೂ ೨೭೪ .ಬೊಹ್ರಿಯಮ್ ಐಸೊಟೋಪ್ಗಳು ಆಲ್ಫಾ ಕ್ಷಯದ ಮೂಲಕವೇ ಕ್ಷಯವಾಗುತ್ತವೆ . ಹಗುರವಾದ ಐಸೊಟೋಪ್ಗಳಿಗೆ ಕಡಿಮೆ ಅವಧಿಯಿರುತ್ತದೆ.ಭಾರವಾದ ಐಸೊಟೋಪ್ಗಳು ಸ್ತಿರವಾಗಿರುತ್ತವೆ.ಬೊಹ್ರಿಯಮ್ ಆವಿಷ್ಕಾರವಾಗುವ ಮುನ್ನ ಅದರ ಅವಧಿ ೯೦ ನಿಮಿಷಗಳೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿತ್ತು ,ಆದರೆ ನಂತರ ಅದರ ಅವಧಿ ೫೪ ಸೆಕೆಂಡುಗಳು ಎಂದು ತಿಳಿಯಿತು .ಬೊಹ್ರಿಯಮ್ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಘನವಾಗಿರುತ್ತದೆ . ೧೧೮ ಅಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಬೊಹ್ರಿಯಮ್ ಮೂರನೇ ಭಾರವಾದ ಅಂಶ ,ಅದರ ಸಾಂದ್ರಾತೆ ೩೭.೧ ಗ್ರಾಂ/ಸಿ .ಎಮ್೩ .ಅದರ ಪರಮಾಣು ತ್ರಿಜ್ಯ ೧೨೮ ಪಿ ಎಮ್. ಬೊಹ್ರಿಯಮ್ ನ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಸಂರಚನಾ ೫ಎಫ಼್ ೧೪(5f14),೬ಡಿ೫(6d5),೭ ಎಸ್೨(7s2).ಬೊಹ್ರಿಯಮ್ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಘನ ಮತ್ತು ಷಡ್ಭುಜಾಕೃತಿಯ ನಿಕಟ ಜೋಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಸ್ಫಟಿಕದ ವಿನ್ಯಾಸ (ಸಿ / ಒಂದು = 1.62), ಅದರ ಹಗುರ congener ರೀನಿಯಮ್ ಹೋಲುತ್ತದೆ ತಿಳಿಯುವುದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಸುಮಾರು 37.1 ಒಂದು ಸಾಂದ್ರತೆಯು ಒಂದು ಭಾರೀ ಲೋಹದ ಇರಬೇಕು ಗ್ರಾಂ / cm3 ಎಂದು ಇದು, 118 ಪರಿಚಿತ ಅಂಶಗಳ ಯಾವುದೇ ಮೂರನೇ ಅತ್ಯಧಿಕ ಮಾತ್ರ ಮೀಟ್ನೇರಿಯಮ್ ಮತ್ತು ಹಾಸ್ಸಿಯಮ್ ಕಡಿಮೆ , ಆವರ್ತಕ ಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಕೆಳಗಿನ ಅಂಶಗಳನ್ನು. ಹೋಲಿಕೆ, ಅದರ ಸಾಂದ್ರತೆ ಹೆಸರು ಪಡೆದಿದ್ದ ಜನನಿಭಿಡ ಗೊತ್ತಿರುವ ಅಂಶ, ಆಸ್ಮಿಯಮ್, ಕೇವಲ 22,61 ಗ್ರಾಂ / cm3 ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸಾಂದ್ರತೆ ಹೊಂದಿದೆ. ಸಾಕಷ್ಟು ಬೊಹ್ರಿಯಮ್ ಉತ್ಪಾದನೆ ಅಳೆಯಲು ಈ ಪ್ರಮಾಣ ಅಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಎಂದು, ಮತ್ತು ಮಾದರಿಯನ್ನು ತಕ್ಷಣವೇ ಡಿಕೇ ಆದಾಗ್ಯೂ ಈ ಬೊಹ್ರಿಯಮ್ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪರಮಾಣು ತೂಕ ಲಂತನೈಡ್ ಕುಗ್ಗುವಿಕೆ, ಮತ್ತು ಸಾಪೇಕ್ಷತಾ ಪರಿಣಾಮಗಳಿಂದ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. [2]ಬೊಹ್ರಿಯಮ್ ಪರಮಾಣು ತ್ರಿಜ್ಯ ಸುಮಾರು 128 ಕ್ಕೆ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ. [2] ಕಾರಣ 6D ಕಕ್ಷೆಯ 7s ಕಕ್ಷೀಯ ಮತ್ತು ಅಸ್ಥಿರತೆಯ ಸಾಪೇಕ್ಷತಾ ಸ್ಥಿರೀಕರಣ, BH + ಅಯಾನ್ ಬದಲಿಗೆ 7s ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಒಂದು 6D ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್, ಇದು ವಿರುದ್ಧವಾಗಿದೆ ಬಿಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ, [Rn ನ] 5f14 6d4 7s2 ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಸಂರಚನಾ ಊಹಿಸಲಾಗಿದೆ ಅದರ ಹಗುರ homologues ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್ ಮತ್ತು ಟೆಕ್ನೆಟಿಯಮ್ ವರ್ತನೆ. ರೀನಿಯಮ್, ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ, ಒಂದು 6s ಗಳನ್ನು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಮೊದಲು 5D ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಬಿಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ ತನ್ನ ಭಾರವಾದ congener ಬೊಹ್ರಿಯಮ್, ಸಾಪೇಕ್ಷತಾ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಅವರು ಇತರ ವಿಷಯಗಳ ನಡುವೆ ಚಿನ್ನದ ಹಳದಿ ಬಣ್ಣ ಮತ್ತು ಅಲ್ಪ ಕರಗುವ ಬಿಂದು ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು ಅಲ್ಲಿ ಆರನೇ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಮೂಲಕ ಗಮನಾರ್ಹ ಮಾರ್ಪಟ್ಟಿವೆ ಕೆಳಗಿನಂತೆ ಪಾದರಸದ. Bh2 + ಅಯಾನ್ [Rn ನ] 5f14 6d3 7s2 ಒಂದು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಸಂರಚನಾ ಹೊಂದುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ; ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, Re2 + ಅಯಾನ್ ಒಂದು [XE] 4f14 5d5 ಸಂರಚನಾ, ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್ ಮತ್ತು ಟೆಕ್ನೆಟಿಯಮ್ ಈ ಬಾರಿ ಸದೃಶವಾದ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ. [2] hexacoordinate heptavalent ಬೊಹ್ರಿಯಮ್ ಅಯಾನಿನ ತ್ರಿಜ್ಯ 58 ಕ್ಕೆ (heptavalent ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್, ಟೆಕ್ನೆಟಿಯಮ್, ಕ್ರಮವಾಗಿ 46, 57, ಮತ್ತು 53 ಕ್ಕೆ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ರೀನಿಯಮ್) ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪಂಚವೇಲೆನ್ಸೀಯ ಬೊಹ್ರಿಯಮ್ 83 ಕ್ಕೆ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಅಯಾನಿಕ್ ತ್ರಿಜ್ಯ ಹೊಂದಿರಬೇಕು.[]

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
  1. Johnson, E.; Fricke, B.; Jacob, T.; Dong, C. Z.; Fritzsche, S.; Pershina, V. (2002). "Ionization potentials and radii of neutral and ionized species of elements 107 (bohrium) and 108 (hassium) from extended multiconfiguration Dirac–Fock calculations". The Journal of Chemical Physics. 116: 1862. Bibcode:2002JChPh.116.1862J. doi:10.1063/1.1430256.
  2. ೨.೦ ೨.೧ ೨.೨ ೨.೩ ೨.೪ Haire, Richard G. (2006). "Transactinides and the future elements". In Morss; Edelstein, Norman M.; Fuger, Jean (eds.). The Chemistry of the Actinide and Transactinide Elements (3rd ed.). Dordrecht, The Netherlands: Springer Science+Business Media. ISBN 1-4020-3555-1.{{cite book}}: CS1 maint: ref duplicates default (link)
  3. ೩.೦ ೩.೧ Östlin, A.; Vitos, L. (2011). "First-principles calculation of the structural stability of 6d transition metals". Physical Review B. 84 (11). Bibcode:2011PhRvB..84k3104O. doi:10.1103/PhysRevB.84.113104.
  4. ೪.೦ ೪.೧ Fricke, Burkhard (1975). "Superheavy elements: a prediction of their chemical and physical properties". Recent Impact of Physics on Inorganic Chemistry. 21: 89–144. doi:10.1007/BFb0116498. Retrieved 4 October 2013.
  5. Chemical Data. Bohrium - Bh, Royal Chemical Society
  6. doi:10.1103/PhysRevLett.104.142502
    This citation will be automatically completed in the next few minutes. You can jump the queue or expand by hand (gives life-time of 1.3 min based on a single event; conversion to half-life is done by multiplying with ln(2).)
  7. ೭.೦ ೭.೧ FUSHE (2012). "Synthesis of SH-nuclei" (PDF). Retrieved September 2012. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= (help)
  8. https://hu.glosbe.com/kn/hu/