ದೇವರಾಯನ ದುರ್ಗ

ದೇವರಾಯನ ದುರ್ಗ ದೇವರಾಯನದುರ್ಗ
ಹಳ್ಳಿ

ದೇವರಾಯನದುರ್ಗ ತುಮಕೂರಿನಿಂದ ೧೬ ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ತುಮಕೂರಿನಿಂದ ೧೦ ಕಿ.ಮೀ. ದಾಟಿದರೆ , ದೇವರಾಯನದುರ್ಗ ಕಾಡು ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಜಾಗ ಒಂದು ದಿನದ ಪ್ರವಾಸಕ್ಕೆ ಯೊಗ್ಯವಾದ ಸ್ಥಳ. ಹತ್ತಿರದಲ್ಲೆ ದುರ್ಗದಹಳ್ಳಿ ಎಂಬ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ೮ ನೇ ಶತಮಾನದ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು ಕಟ್ಟಿರುವ ಸುಂದರವಾದ ದೇವಾಲಯವಿದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ "ನಾಯಕನ ಕೆರೆ" ಎಂಬ ಸುಂದರ ಮತ್ತು ಮನೋಹರವಾದ ಕೆರೆ ಇದೆ.

ಇಲ್ಲಿನ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಯೋಗ ನರಸಿಂಹ ಮತ್ತು ಭೋಗ ನರಸಿಂಹರ ದೇವಾಲಯಗಳಿವೆ,ಹಳೆಯ ಕೋಟೆ,ಸೂರ್ಯಾಸ್ತ ನೋಡಲು ಸುಂದರಾವಾದ ಜಾಗ ಕೂಡ ಇದೆ.ದೇವರಾಯನದುರ್ಗದ ಸಮೀಪವಿರುವ ನಾಮದ ಚಿಲುಮೆ ಒಂದು ಪ್ರೇಕ್ಷಣೀಯ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ.

ದೇವರಾಯನ ದುರ್ಗದ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಚಿರತೆ, ಕಾಡು ಹಂದಿ, ಮುಳ್ಳು ಹಂದಿ, ಜಿಂಕೆ ಮುಂತಾದ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಕಂಡು ಬರುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಇದು ಅಭಯಾರಣ್ಯವಲ್ಲದಿದ್ದರಿಂದ ಕಾಣಲು ಸಿಗುವುದು ಅಪರೂಪ. ಇತ್ತೀಚಿನ ವರದಿ ಪ್ರಕಾರ ದೇವರಾಯನದುರ್ಗದಲ್ಲಿ ಹುಲಿ ಕೂಡ ಪತ್ತೆಯಾಗಿದೆ.

ದುರ್ಗದ ಮೇಲೆ ಸರ್ಕಾರದ ಪ್ರವಾಸಿ ಬಂಗಲೆಗಳಿವೆ. ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪೋಲಿಸ್ ನಿಸ್ತಂತು ಜಾಲದ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕೇಂದ್ರವೂ ಸಹ ಇದೆ. ಬೆಟ್ಟದ ತುದಿಯಿಂದ ನಿಂತು ನೋಡಿದರೆ ಸುಮಾರು ೨೫ ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಶಿವಗಂಗೆ ಬೆಟ್ಟ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಸುತ್ತಲೂ ಹತ್ತಾರು ಕೆರೆಗಳು ನೀರಿನಿಂದ ತುಂಬಿರುವುದೂ ಸಹ ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ.

ಇಲ್ಲಿನ ನರಸಿಂಹ ದೇವರ ಜಾತ್ರೆಯು ಬಹಳ ಪ್ರಸಿದ್ದ. ಪ್ರತಿ ವರ್ಷವೂ ಇಲ್ಲಿ ನೆಡೆಯುವ ಜಾತ್ರೆಗೆ ಸಾವಿರಾರು ಜನರು ಸೇರುತ್ತಾರೆ. ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿರುವ ದುರ್ಗದ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರೀ ವಿದ್ಯಾಶಂಕರ ಸ್ವಾಮಿಯ ದೇವಾಲಯವೂ ಬಹಳ ಸುಂದರವಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ನೂರಾರು ವರ್ಷಗಳ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಇದು ದೇವರಾಯನ ದುರ್ಗಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ದಾರಿಯಲ್ಲಿರುವ ನಾಮದ ಚಿಲುಮೆಗೆ ಕೇವಲ ೩ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ.

ದೇವರಾಯನದುರ್ಗದಲ್ಲಿ ನೋಡಬೇಕಾದ ಸ್ಥಳಗಳು.

ಈ ಬೆಟ್ಟದ ಮೂರು ವಿಭಿನ್ನ ಎತ್ತರಗಳಲ್ಲಿ ಭೋಗ ನರಸಿಂಹ, ಯೋಗ ನರಸಿಂಹ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮಿ ನರಸಿಂಹ ಎಂಬ ಮೂರು ದೇವಾಲಯಗಳಿವೆ. ಭೋಗ ನರಸಿಂಹ ದೇವಾಲಯವು ಬೆಟ್ಟದ ಬುಡದಲ್ಲಿದೆ. ಯೋಗನರಸಿಂಹ ದೇವಾಲಯವು ಬೆಟ್ಟದ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಇದೆ. ಲಕ್ಷ್ಮಿ ನರಸಿಂಹ ದೇವಾಲಯವು ಬೆಟ್ಟದ ಮೊದಲ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಬರುತ್ತದೆ.

ಇಲ್ಲಿನ ಮತ್ತೊಂದು ಆಕರ್ಷಣೆ ನಾಮದ ಚಿಲುಮೆ. ಸ್ಥಳೀಯ ದಂತಕತೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಶ್ರೀ ರಾಮನು ತನ್ನ ಬಿಲ್ಲಿನಿಂದ ಬಿಟ್ಟ ಬಾಣದಿಂದ ಚಿಮ್ಮಿದ ಚಿಲುಮೆಯೇ ಇದಂತೆ. ಭಕ್ತಾಧಿಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಚಿಲುಮೆಯ ಬಳಿಯಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ರಾಮನ ಹೆಜ್ಜೆಗುರುತು ಇದೆಯಂತೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿನ ನರ್ಸರಿಯಲ್ಲಿ ಅಪರೂಪದ ಅಯುರ್ವೇದಿ ಗಿಡ ಮೂಲಿಕೆಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯಲಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ನರಸಿಂಹ ಜಯಂತಿ ಮತ್ತು ರಥೋತ್ಸವವನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ವಿಜೃಂಭಣೆಯಿಂದ ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ.

ದೇವರಾಯನದುರ್ಗವು ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ 65 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಇಲ್ಲಿಗೆ ಸಮೀಪದ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವು ತುಮಕೂರಿನಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಬಸ್ಸುಗಳ ಸೌಕರ್ಯವು ಉತ್ತಮವಾಗಿದೆ.

ಲಕ್ಷ್ಮಿನರಸಿಂಹ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯ

ದ್ರಾವಿಡ ಶೈಲಿಯ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಈ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಎದುರಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಮೈಸೂರು ರಾಜ ಕಾಂತಿರಾವ ನರಸರಾಜ I ಅವರು ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ತುಮಕೂರು 41 ಮತ್ತು 42 ರ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ, ಆವರಣ ಮತ್ತು ಗೋಪುರವನ್ನು 1858 ರಲ್ಲಿ ಮೈಸೂರು ರಾಜ ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಒಡೆಯರ್ III ರವರು ದುರಸ್ತಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ನಾವು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತೇವೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ವಾಹನ ಕಂಪನಿ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಪರಿಸರದ ಸುಧಾರಣೆ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದೆ. ಭೋಗ ನರಸಿಂಹ ದೇವಸ್ಥಾನ ಬೆಟ್ಟದ ತಳದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಯೋಗ ನರಸಿಂಹ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲಿದೆ. ಮೂರನೇ ಎತ್ತರದ ನಿಲ್ದಾಣಗಳಲ್ಲಿ, ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಎದುರಾಗಿ ನರಸಿಂಹ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ಕುಂಭ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ನರಸಿಂಹ ಗರ್ಭಗೃಹ, ಸುಕಾನಾಸಿ, ನವಗ್ರಹ ಮತ್ತು ಮುಕಾಮಂತಪ್ಪವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಕೆಳಗಿನ ದೇವಾಲಯದ ಯೋಜನೆಗೆ ಹೋಲುತ್ತದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಜೊತೆಗೆ ಮೂರು ಪವಿತ್ರ ಕೊಳಗಳಿವೆ ಅಥವಾ ಕಲ್ಯಾಣಿ ಇಲ್ಲಿ ನರಸಿಂಹ-ತೀರ್ಥ, ಪರಸಾರ-ತೀರ್ಥ ಮತ್ತು ಪದಾ-ತೀರ್ಥ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಮತ್ತೊಂದು ದೇವಾಲಯವೂ ಇದೆ, ಲಕ್ಷ್ಮೀ ನರಸಿಂಹ ಸ್ವಾಮಿಗಿಂತ ಹಳೆಯದು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ, ಹನುಮ ದೇವರಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದನ್ನು ಸಂಜೀವರಾಯ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಮೇಲಿನ ಎತ್ತರದ ಗರುಡದ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ದೇವಾಲಯವಿದೆ. ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಯಾತ್ರಿಕರಿಗೆ ತಂಗಲು ಯಾತ್ರಿನಿವಾಸ ಮತ್ತು ಇತರ ಅತಿಥಿ ಗ್ರಹಗಳಿವೆ.

ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು ನೆಲೆಗೊಂಡಿರುವ ಬೆಟ್ಟದ ಸುತ್ತಲೂ ಗಿರಿ-ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಏರ್ಪಡಿಸುವ ಮೂಲಕ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಭಕ್ತರು ಬೆಟ್ಟಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಒಂದು ಸುತ್ತು ಹಾಕಿ ದೇವರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಅರ್ಪಿಸುವರು.

ಉತ್ಸವ

ಉತ್ಸವ: ದೇವಾರಾಯನ ದುರ್ಗ ಶ್ರೀ ಭೋಗ ನರಸಿಂಹಸ್ವಾಮಿ ಜಾತ್ರಾ ಉತ್ಸವ, ವಾರ್ಷಿಕ ಕಾರ್ ಉತ್ಸವವನ್ನು ಮಾರ್ಚ್ / ಏಪ್ರಿಲ್ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ದೇವರಾಯನದುರ್ಗದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಫಾಲ್ಗುಣ ಮಾಸ ಶುದ್ದ ಪೂರ್ಣಿಮಾ ದಿನದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಈ ದಿನದಂದು ಶ್ರೀ ಭೋಗ ನರಸಿಂಹಸ್ವಾಮಿಯ ರಥವು ಬೆಟ್ಟದ ಮುಖ್ಯ ರಥ ಬೀದಿಯಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಉತ್ಸವ ಬೆಂಗಳೂರು, ತುಮಕೂರು ಮತ್ತು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಂದ ಭಕ್ತರನ್ನು ಸೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ನರಸಿಂಹ ಜಯಂತಿ: ದೇವರಾಯನದುರ್ಗ ಶ್ರೀ ಲಕ್ಷ್ಮಿನಾರಸೀಹಸ್ವಾಮಿ ಅವರ ನರಸಿಂಹ ಜಯಂತಿ, ಚೈತ್ರ ಶುದ್ಧ ಚತುರ್ದಾಶಿ (ಮೇ ತಿಂಗಳು) ನರಸಿಂಹ ಅವತಾರ ದಿನದ ವಾರ್ಷಿಕ ಉತ್ಸವ ನಡೆಯುತ್ತದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಸಾವಿರಾರು ಜನರು ಒಟ್ಟುಗೂಡುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಪಾನಕ, ಮಜ್ಜಿಗೆ ಮತ್ತು ಬೇಸಿಗೆಯ ಪಾನೀಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಅನೇಕ ಪೆಂಡಾಲ್ಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಭಕ್ತರ ದರ್ಶನಕ್ಕಾಗಿ ಬರುವ ಎಲ್ಲಾ ಭಕ್ತರಿಗೂ ಉಚಿತ ಅನ್ನದಾನ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಅಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗುವುದು

ಇದು ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ 65 ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ, ತುಮಕೂರು ರಸ್ತೆಯ ಮೂಲಕ. ಹತ್ತಿರದ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ ತುಮಕೂರು (11 ಕಿಮೀ) ಮತ್ತು ಡಾಬಸ್ ಪೇಟೆ (25 ಕಿಮೀ). ಇದನ್ನು ಕ್ಯಾತ್ಸಂದ್ರದ ಮೂಲಕ ಕೂಡ ಸಂಪರ್ಕಿಸಬಹುದು.

ವಸತಿ

ಕೆ.ಎಸ್.ಟಿ.ಡಿ.ಸಿ ದೇವರಾಯಾನದುರ್ಗದಲ್ಲಿ ಹೋಟೆಲ್ ಮಯೂರಾ ಮೇಗದೂತ ಎಂದು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. "Hotel Mayura Meghadoota"