ಅನಿಲ್ ಕಾಕೋಡ್ಕರ್

ಅನಿಲ್ ಕಾಕೋಡ್ಕರ್
ಜನನ	೧೧ ನವೆಂಬರ್ ೧೯೪೩ ಬರ್ವಾನಿ (ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ)
ವಾಸಸ್ಥಳ	ಮುಂಬಯಿ, ಭಾರತ
ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆ	ಭಾರತೀಯ
ಕಾರ್ಯಕ್ಷೇತ್ರ	ಮೆಕಾನಿಕಲ್ ಇಂಚಿನಿಯರಿಂಗ್
ಗಮನಾರ್ಹ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು	ಪದ್ಮ ಶ್ರೀ (೧೯೯೮) ಪದ್ಮ ಭೂಷಣ (೧೯೯೯) ಪದ್ಮ ವಿಭೂಷಣ (೨೦೦೯)

ಅನಿಲ್ ಕಾಕೋಡ್ಕರ್ ಸನ್, ೧೯೬೪ ರಲ್ಲಿ ಬೊಂಬಾಯಿನ ’ಭಾಭಾ ಆಟೋಮಿಕ್ ರಿಯಾಕ್ಟರ್ ಸೆಂಟರ್' ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಂಡರು. ೧೯೯೬ ರಲ್ಲಿ ಆ ಸಂಸ್ಥೆಯ ನಿರ್ದೇಶಕರಾದರು. ನಂತರ ’ಅಣುಶಕ್ತಿ ಆಯೋಗದ ಅಧ್ಯಕ್ಷ', ’ಅಣುಶಕ್ತಿ ಇಲಾಖೆಯ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ'ಯಾಗಿ ಸೇವೆಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದ ಕಾಕೋಡ್ಕರ್ ರವರು, ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿ ಬಾರ್ಕ್ ನ 'ಹೋಮಿ ಭಾಭಾ ಪೀಠದ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರು'. 'ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯರ್ ರಿಯಾಕ್ಟರ್' ಕುರಿತು ವಿಶೇಷ ಸಂಶೋಧನೆ ಮಾಡಿದರು.೧೯೭೪ ರ ಮೇ ೧೮ ರಂದು, 'ಪೋಖ್ರಾನ್' ನಲ್ಲಿಭಾರತ ನಡೆಸಿದ 'ಶಾಂತಿಯುತ ಅಣು ಸ್ಫೋಟ ಪ್ರಯೋಗದ ತಂಡದ ಸದಸ್ಯರಲ್ಲೊಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು'. ೧೯೯೮ ರಲ್ಲಿ 'ಯಶಸ್ವೀ ಅಣು ಸ್ಫೋಟ ಪರೀಕ್ಷೆ ನಡೆಸಿದ ಪ್ರಮುಖರಲ್ಲೊಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು'. ಭಾರತಕ್ಕೆ 'ಸಿ.ಇ.ಆರ್.ಎನ್-ಅಣುಸಂಶೋಧನೆ'ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ (ಐರೋಪ್ಯ ಕೇಂದ್ರ) ದಲ್ಲಿ ಅವಲೋಕನ ಕರನ ಸ್ಥಾನ ಲಭ್ಯವಾದದ್ದು ಕಾಲದಲ್ಲೇ. ಅದು (ಐ.ಟಿ ಇ.ಆರ್-ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉಷ್ಣತಾ ಅಣವಿಕ ಪ್ರಯೋಗ ರಿಯಾಕ್ಟರ್) ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಪಾಲುಗಾರನಾಗುವ ದರ್ಜೆ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಯಿತು. ಇಂತಹ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಿಂದ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಆದ ಲಾಭವೆಂದರೆ, ’ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯರ್ ಸಪ್ಲೈಯರ್ಸ್ ಗ್ರೂಪ್' ನೊಂದಿಗೆ ಅಣುವ್ಯವಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ವಿನಾಯತಿ ಗಳಿಸಲು ಇದು ಸಹಾಯಕವಾಯಿತು. ವಿದೇಶಗಳೊಂದಿಗೆ, ಅಣುಶಕ್ತಿಯ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಯುರೇನಿಯಂ ದೊರಕಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಹಾಗೂ ಅಣುಸಂಶೋಧನೆಯ ಬಗೆಗಿನ ಸಹಕಾರ ಮತ್ತು ಒಪ್ಪಂದಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಯೋಜನವಾಯಿತು.

ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ

ಕಾಕೋಡ್ಕರ್ ೧೧ ನವೆಂಬರ್ ೧೯೪೩ ರಂದು ಬರ್ವಾನಿ ಸಂಸ್ಥಾನದ (ಇಂದಿನ ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ ರಾಜ್ಯ) ದಲ್ಲಿ ಕಮಲಾ ಕಾಕೋಡ್ಕರ್ ಮತ್ತು ಪುರುಷೋತ್ತಮ್ ಕಾಕೋಡ್ಕರ್ರವರಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು, ಈ ಇಬ್ಬರೂ ಗಾಂಧಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರಾಗಿದ್ದರು. ಮೆಟ್ರಿಕ್ಯುಲೇಷನ್ ನಂತರದ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕಾಗಿ ಮುಂಬೈಗೆ ತೆರಳುವವರೆಗೂ ಅವರು ಬರ್ವನಿ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಗೋನ್ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಆರಂಭಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು.

೧೯೬೩ ರಲ್ಲಿ ಮೆಕ್ಯಾನಿಕಲ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಪದವಿ ಪಡೆದ ಮುಂಬಯಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ವಿಜೆಟಿಐನಿಂದ ರೂಪಾರೆಲ್ ಕಾಲೇಜಿನಿಂದ ಕಕೊಡ್ಕರ್ ಅವರು ಪದವಿ ಪಡೆದರು. ಅವರು ೧೯೬೪ ರಲ್ಲಿ ಭಭಾ ಅಟಾಮಿಕ್ ರಿಸರ್ಚ್ ಸೆಂಟರ್ (ಬಿಎಆರ್ಸಿ) ಸೇರಿದರು. ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ನಾಟಿಂಗ್ಹ್ಯಾಮ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಒತ್ತಡ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಅವರು ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು.

ವೃತ್ತಿಜೀವನ

ಅವರು ಬಿ.ಅ.ರ್.ಸಿ ಯ ರಿಯಾಕ್ಟರ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ವಿಭಾಗವನ್ನು ಸೇರಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮೂಲ ಆದರೆ ಹೈಟೆಕ್ ಯೋಜನೆಯಾದ ಧ್ರುವ ರಿಯಾಕ್ಟರ್ ವಿನ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದರು. ಅವರು ೧೯೭೪ ಮತ್ತು ೧೯೯೮ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಶಾಂತಿಯುತ ಪರಮಾಣು ಪರೀಕ್ಷೆಗಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿಗಳ ಪ್ರಮುಖ ತಂಡದಲ್ಲಿದ್ದರು. ಇದಲ್ಲದೆ ಅವರು ಭಾರತದ ಪ್ರಚೋದಿತ ಹೆವಿ ವಾಟರ್ ರಿಯಾಕ್ಟರ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಕಾರಣರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಕಲ್ಪಕಾಮ್ನಲ್ಲಿ ಎರಡು ರಿಯಾಕ್ಟರ್ಗಳ ಪುನರ್ವಸತಿ ಮತ್ತು ರಾವತ್ಬಾಟದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಘಟಕವನ್ನು ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು, ಅದು ಒಂದು ಹಂತದಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲ್ಪಟ್ಟ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿತ್ತು.

೧೯೯೬ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಬಿ.ಅ.ರ್.ಸಿ ನ ನಿರ್ದೇಶಕರಾದರು ಮತ್ತು ೨೦೦೦ ರಿಂದ ಅವರು ಭಾರತದ ಪರಮಾಣು ಶಕ್ತಿ ಆಯೋಗವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಪರಮಾಣು ಇಂಧನ ಇಲಾಖೆಯ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ.

ಅವರು ೨೫೦ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಪತ್ರಿಕೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಶಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಭಾರತ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿರಬೇಕು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅಗ್ಗದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಥೋರಿಯಂ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಬಳಸುವುದು ಎಂದು ಅವರು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. ಸುಧಾರಿತ ಹೆವಿ ವಾಟರ್ ರಿಯಾಕ್ಟರ್ ಅನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲು ಅವರು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ, ಥೋರಿಯಂ-ಯುರೇನಿಯಂ ೨೩೩ ಅನ್ನು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಇಂಧನ ಮೂಲವಾಗಿ ಪ್ಲುಟೋನಿಯಂ ಅನ್ನು ಚಾಲಕ ಇಂಧನವಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತದೆ. ಸರಳವಾದ ಆದರೆ ಸುರಕ್ಷಿತ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದೊಂದಿಗೆ ಅನನ್ಯ ರಿಯಾಕ್ಟರ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ ಥೋರಿಯಂನಿಂದ ೭೫ ಶೇಕಡ ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ.

ಇತರ ಸ್ಥಾನಗಳು

ಡಾ. ಕಾಕೋಡ್ಕರ್ ಅನೇಕ ಮಂಡಳಿಗಳು, ಆಯೋಗಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು:

• ಚೇರ್ಮನ್, ಇಂಡಿಯನ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿಯ ಮಂಡಳಿಗಳು, ಬಾಂಬೆ - ೨೦೦೬-೧೫
• ಪುಣೆ (ಪ್ರಸ್ತುತ) ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ನಾಲೆಜ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ನ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು.
• ಸದಸ್ಯ, ಪರಮಾಣು ಶಕ್ತಿ ಆಯೋಗ
• ಸದಸ್ಯ, ಒಎನ್ಜಿಸಿ ಎನರ್ಜಿ ಸೆಂಟರ್ ಟ್ರಸ್ಟ್
• ಅಧ್ಯಕ್ಷರು, ಐಐಟಿ ಸುಧಾರಣೆಗಳ ಮೇಲಿನ ಅಧಿಕಾರ ಸಮಿತಿ
• ಪ್ರಸ್ತುತ ಏಪ್ರಿಲ್-೨೦೧೪ ರಂದು ಅವರು ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಕೇಂದ್ರ ಮಂಡಳಿಯ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.
• ಇವರು ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ನ ಫೆಲೋ ಮತ್ತು ೧೯೯೯-೨೦೦೦ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಅದರ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದರು.
• ಅವರು ಇಂಡಿಯನ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್ನ ಫೆಲೋ, ನ್ಯಾಷನಲ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್, ಇಂಡಿಯಾ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್.
• ಅವರು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯರ್ ಎನರ್ಜಿ ಅಕಾಡೆಮಿ ಮತ್ತು ವಿಶ್ವ ಇನ್ನೋವೇಶನ್ ಫೌಂಡೇಶನ್ನ ಗೌರವಾನ್ವಿತ ಸದಸ್ಯರ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು 1999-2002ರಲ್ಲಿ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯರ್ ಸೇಫ್ಟಿ ಅಡ್ವೈಸರಿ ಗ್ರೂಪ್ (INSAG) ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು
• ಅವರು ಮುಂಬೈಯ ವಿ.ಜೆ.ಐ.ಟಿ ನ ಗವರ್ನರ್ಸ್ ಮಂಡಳಿಯಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ
• ರೈಲ್ವೇ ಸಚಿವ ರೈಲ್ವೆ ಸಚಿವ ರೈಲ್ವೆ ಬಜೆಟ್ ಭಾಷಣದಲ್ಲಿ ಅವರು ರೈಲ್ವೆ ಸುರಕ್ಷತಾ ಸಮಿತಿಗೆ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ
• ಅವರು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಸರಕಾರ, ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕಮಿಷನ್, ಮಂತ್ರಾಲಯ, ಮುಂಬೈ.

ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು

ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು

1. ೧೯೯೮ ರಲ್ಲಿ ಪದ್ಮಶ್ರೀ.
2. ೧೯೯೯ರಲ್ಲಿ ಪದ್ಮಭೂಷಣ.
3. ೨೦೦೯ ರಲ್ಲಿ ಪದ್ಮ ವಿಭೂಷನ್.

ಇತರ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು

1. ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ರಾಜ್ಯ-ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಭೂಷಣ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೨೦೧೨)
2. ಗೋವಾ ರಾಜ್ಯ-ಗೋಮಂತ್ ವಿಭೂಷಣ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೨೦೧೦)
3. ಹರಿ ಓಂ ಆಶ್ರಮ ಪ್ರೆರಿತ್ ವಿಕ್ರಮ್ ಸಾರಾಭಾಯ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೧೯೮೮)
4. ಸೈನ್ಸ್ ಅಂಡ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ (೧೯೯೭) ನಲ್ಲಿ ಎಕ್ಸಲೆನ್ಸ್ಗಾಗಿ ಎಚ್.ಕೆ. ಫಿರೋಡಿಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ
5. ರಾಕ್ವೆಲ್ ಮೆಡಲ್ ಫಾರ್ ಎಕ್ಸಲೆನ್ಸ್ ಇನ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ (೧೯೯೭)
6. ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯರ್ ಸೈನ್ಸ್ ಅಂಡ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿಗೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕೊಡುಗೆಗಾಗಿ (೧೯೯೭-೯೮)ಪ್ರಶಸ್ತಿ
7. ಅನಾಕಾನ್ - ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯರ್ ಸೈನ್ಸಸ್ಗಾಗಿ ೧೯೯೮ ಲೈಫ್ ಟೈಮ್ ಅಚೀವ್ಮೆಂಟ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ
8. ಇಂಡಿಯನ್ ಸೈನ್ಸ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ನ ಎಚ್. ಜೆ. ಭಾಭಾ ಸ್ಮಾರಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೧೯೯೯-೨೦೦೦)
9. ಗೋದಾವರಿ ಗೌರವ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೨೦೦೦)
10. ಡಾ. ವೈ. ನಯದಮ್ಮ ಸ್ಮಾರಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೨೦೦೨)
11. ಕೆಮ್ಟೆಕ್ ಫೌಂಡೇಶನ್ನ ಎಚವರ್ ಆಫ್ ದಿ ಇಯರ್ ಎನರ್ಜಿ ಫಾರ್ ಎನರ್ಜಿ (೨೦೦೨)
12. ಗುಜರಾತ್ ಮಾಲ್ ಮೋದಿ ನವೀನ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ೨೦೦೪ ರಲ್ಲಿ.
13. ಹೋಮಿ ಭಾಭಾ ಜೀವಮಾನ ಸಾಧನೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ೨೦೧೦.
14. ಆಚಾರ್ಯ ವರಹ್ಮಿಹಿರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೨೦೦೪), ವರಾಹ್ಮಿಹಿರ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಸೈಂಟಿಫಿಕ್ ಹೆರಿಟೇಜ್ ಅಂಡ್ ರಿಸರ್ಚ್, ಉಜ್ಜೈನ್ (ಎಂ.ಪಿ.), ಭಾರತ