ಅಲಂಕಾರ ಶಾಸ್ತ್ರ

ಅಲಂಕಾರ ಶಾಸ್ತ್ರವು ಸೌಂದರ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಭಾರತೀಯ ವಿಜ್ಞಾನವಾಗಿದ್ದು ಅದು ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಂಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ಅಲಂಕಾರದ ತತ್ವಗಳು ಮತ್ತು ತಂತ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಭಾರತೀಯ ಸಾಹಿತ್ಯ ವಿಮರ್ಶೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳ ಸೌಂದರ್ಯ ಮತ್ತು ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಓದುಗರಿಗೆ ಆಹ್ಲಾದಕರ ಮತ್ತು ಆನಂದದಾಯಕವಾಗಿರಬೇಕು ಎಂಬ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ರೂಪಕ, ಅನುಕರಣೆ ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಣಗಳಂತಹ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಾಧನಗಳ ಬಳಕೆಗೆ ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ, ಜೊತೆಗೆ ಪದಗಳು ಮತ್ತು ಪದಗುಚ್ಛಗಳ ಜೋಡಣೆಯ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಆಹ್ಲಾದಕರವಾಗಿ ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು ಸಾಮರಸ್ಯ ಸಂಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ.

ಇದು ಮಹಾಕಾವ್ಯ, ನಾಟಕ ಮತ್ತು ಭಾವಗೀತಾತ್ಮಕ ಕಾವ್ಯದಂತಹ ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ವಿವಿಧ ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕ ಮೀಟರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ರಚನಾತ್ಮಕ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಸಹ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸಮಕಾಲೀನ ಭಾರತೀಯ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಕಾವ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಇಗಲೂ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲ್ಪಡುತ್ತಿದೆ.

ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಅನುಗುಣವಾದ ಸಾಹಿತ್ಯವು ಭಾರತೀಯ ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವಾಗಿದೆ. ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಆರಂಭಿಕ ದಾಖಲಿತ ಮಾದರಿಗಳಿಂದ, ಸೊಗಸಾದ ಮಾತಿನ ಕಲೆಯು ಹೆಚ್ಚು ಮೌಲ್ಯಯುತವಾಗಿತ್ತು ಎಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ. ಋಗ್ವೇದದ ಅನೇಕ ಸ್ತೋತ್ರಗಳನ್ನು ಉನ್ನತ ಕಾವ್ಯದ ಅನುಕರಣೀಯ ಉದಾಹರಣೆಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ವಿವಿಧ ವಾಕ್ಚಾತುರ್ಯ ಸಾಧನಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಮತ್ತು ದ್ರವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ, ಈ ಕೆಳಗಿನಂತೆ ಹೈಲೈಟ್ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ;

• ಉಪಮಾ - ಹೋಲಿಕೆ
• ರೂಪಕ - ರೂಪಕ
• ಅತಿಶಯೋಕ್ತಿ - ಅತಿಶಯೋಕ್ತಿ

ರಾಮಾಯಣ ಮತ್ತು ಮಹಾಭಾರತಗಳು ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆ ಮತ್ತು ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಇತಿಹಾಸದೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸುವ ಸ್ಮಾರಕ ಕೃತಿಗಳು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಅವು ಅಸಾಧಾರಣ ಕಾವ್ಯ ಕೌಶಲ್ಯವನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತವೆ. ಅಲಂಕಾರ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಮತ್ತು ಸ್ವತಂತ್ರ ವಿಷಯವಾಗಿ ಔಪಚಾರಿಕ ಅಧ್ಯಯನವು ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿಲ್ಲ. ಈ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಆರಂಭಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥಿತೀಕರಣವು ಭರತದ ನಾಟ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರದಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ, ಇದನ್ನು ೨೦೦ BC ಮತ್ತು ೪೦೦ AD ನಡುವೆ ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ, ಇದು ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ನಾಟಕದ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದ್ದರೂ, ಇದು ವಿಜ್ಞಾನವಾಗಿ ಕಾವ್ಯದ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ಹಾಕಿತು. ಅನೇಕ ಕವಿಗಳು ಉತ್ತಮ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಂಪರೆಗೆ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ, ಕಾವ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಶ್ರೀಮಂತಗೊಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಕವನಗಳು ಹೀಗಿವೆ,

• ಭಾಮಹಾ ಮತ್ತು ದಾಂಡಿನ್ (೬ನೇ ಶತಮಾನ AD)
• ವಾಮನ ಮತ್ತು ಉದ್ಭಟ (೮ನೇ ಶತಮಾನ AD)
• ರುದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಆನಂದವರ್ಧನ (ಕ್ರಿ.ಶ. ೯ನೇ ಶತಮಾನ)
• ಅಭಿನವಗುಪ್ತ, ಕ್ಷಮೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ಮಮ್ಮತಾ (೧೧ನೇ ಶತಮಾನ AD)

ಗಮನಾರ್ಹ ಕೃತಿಗಳು

ಅಲಂಕಾರ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಕೆಲವು ಪ್ರಮಾಣಿತ ಕೃತಿಗಳೆಂದರೆ ಭರತನ ನಾಟ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ, ಭಾಮಹನ ಕಾವ್ಯಾಲಂಕಾರ, ದಾಂಡಿನ ಕಾವ್ಯದರ್ಶ, ಉದ್ಭಟನ ಕಾವ್ಯಾಲಂಕಾರ-ಸಂಗ್ರಹ, ರುದ್ರತಾಂ ಕಾವ್ಯಾಲಂಕಾರ, ಖಾನವನಸ್ವರೂಪ . ಮತ್ತು ಮಮ್ಮತಾ ಅವರ ಕಾವ್ಯ-ಪ್ರಕಾಶ. ಈ ಪಠ್ಯಗಳು ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ ಸಂಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ಅಲಂಕಾರದ ತತ್ವಗಳು ಮತ್ತು ತಂತ್ರಗಳ ಸಮಗ್ರ ತಿಳುವಳಿಕೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಸೌಂದರ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯ ವಿಮರ್ಶೆಯನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ಯಾರಿಗಾದರೂ ಪ್ರಮುಖ ಉಲ್ಲೇಖಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವರು ವಿವಿಧ ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ ಸಾಧನಗಳು, ರಚನಾತ್ಮಕ ನಿಯಮಗಳು ಮತ್ತು ರೂಪಕ, ಹೋಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಣದಂತಹ ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ ಸಾಧನಗಳ ಬಳಕೆಗೆ ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳ ಒಳನೋಟವನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ. ಈ ಕೃತಿಗಳು ಅಲಂಕಾರ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಕೆಲವು ಪ್ರಮುಖ ಕೊಡುಗೆಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಇದನ್ನೂ ನೋಡಿ

• ಅಲಂಕಾರ
• ನಾಟ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರ
• ಅಂತಃಕರಣ

ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು

• ಹಿಂದೂಪೀಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಅಲಂಕಾರ-ಶಾಸ್ತ್ರ