ಅಜಯ್ ದೇಸಾಯಿ

ಅಜಯ್ ದೇಸಾಯಿ
ಆಲೂರಿನಲ್ಲಿ ದೇಸಾಯಿ, ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆ, ಭಾರತ, ೨೦೧೪
ಜನನ	(೧೯೫೭-೦೭-೨೪)೨೪ ಜುಲೈ ೧೯೫೭
ಮರಣ	20 November 2020(2020-11-20) (aged 63) ಬೆಳಗಾವಿ, ಕರ್ನಾಟಕ, ಭಾರತ
ಇತರೆ ಹೆಸರು	Elephant Man
ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆ	ಕರ್ನಾಟಕ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ
ವೃತ್ತಿ	ವನ್ಯಜೀವಿ ಸಂರಕ್ಷಕ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧಕ
ಗಮನಾರ್ಹ ಕೆಲಸಗಳು	ಕಾಡು ಆನೆಯ ನಡವಳಿಕೆಯ ಅಧ್ಯಯನ; ವನ್ಯಜೀವಿ ಮತ್ತು ಮಾನವ ಸಂಘರ್ಷ

  ಅಜಯ್ ದೇಸಾಯಿಯ ಅವರನ್ನು (೨೪ ಜುಲೈ ೧೯೫೭ - ೨೦ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೦) ಎಲಿಫೆಂಟ್ ಮ್ಯಾನ್ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇವರು ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಸಂರಕ್ಷಣಾಕಾರರಾಗಿದ್ದು, ಕಾಡು ಆನೆಗಳ ನಡವಳಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪರಿಣತಿ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಮಾನವ ನೆಲೆಯೊಂದಿಗೆ ವನ್ಯಜೀವಿ ಸಂಘರ್ಷಗಳ ಮೇಲೆ ತಮ್ಮನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ

ದೇಸಾಯಿಯವರ ಕುಟುಂಬವು ಕರ್ನಾಟಕದ ಬಾಗಲಕೋಟೆ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕೊಣ್ಣೂರಿನವರಾಗಿದ್ದು, ಬೆಳಗಾವಿಯಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದರು. ಅವರು ಬೆಳಗಾವಿಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಿಂದ ಸಾಗರ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು.

ವೃತ್ತಿ

ದೇಸಾಯಿಯವರು ೧೯೮೨ ರಿಂದ ಬಾಂಬೆ ನ್ಯಾಚುರಲ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಸೊಸೈಟಿಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿಜೀವನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಸಂಶೋಧಕರಾಗಿ ಮತ್ತು ಮುದುಮಲೈ ಮತ್ತು ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಭಾರತೀಯ ಮೀಸಲು ಪ್ರದೇಶಗಳಾದ್ಯಂತ ಆನೆ ಹಿಂಡು ಮತ್ತು ಟ್ರ್ಯಾಕ್ ರಚನೆಯನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಹಲವು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ತಮ್ಮನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದರು. ಅವರು ವನ್ಯಜೀವಿ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ತಜ್ಞರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಏಷಿಯಾಟಿಕ್ ಆನೆಗಳ ನಡವಳಿಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಪರಿಣಿತರಾಗಿದ್ದರು. ಮಾನವ ವಸಾಹತುಗಳೊಂದಿಗೆ ವನ್ಯಜೀವಿ ಸಂಘರ್ಷಗಳ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದರು.

೨೦೧೪ ರಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕದಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿಆನೆಯನ್ನು ರೇಡಿಯೋ-ಟ್ರ್ಯಾಕಿಂಗ್ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ದೇಸಾಯಿಯವರು.

ದೇಸಾಯಿಯವರ ಅಧ್ಯಯನವು ಆನೆಗಳ ಚಲನವಲನಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲು ಅವುಗಳ ರೇಡಿಯೊ ಟ್ಯಾಗಿಂಗ್ ಅನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿತು. ಮತ್ತು ಕೃಷಿ ಭೂಮಿಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಉಂಟಾಗುವ ಹಾನಿಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಮಾನವ ವಸಾಹತುಗಳಿಗೆ ಕಾಡು ಆನೆಗಳ ವಿಚಲನದ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿತ್ತು. ವನ್ಯಜೀವಿ ವಸಾಹತುಗಳಿಗೆ ಸಮೀಪವಿರುವ ಅರಣ್ಯನಾಶ ಸೇರಿದಂತೆ ಮಾನವ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಪಕ್ಕದ ಹಳ್ಳಿಗಳಿಗೆ ಆನೆಗಳ ಚಲನವಲನಕ್ಕೆ ಕಾರಣವೆಂದು ಅವರು ತಮ್ಮ ವರದಿಗಳ ಮೂಲಕ ವಾದಿಸಿದರು. ಅವರು ಪ್ರಕೃತಿ ಮತ್ತು ವನ್ಯಜೀವಿಗಳನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸಲು ಮೀಸಲಾದ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಚಲನೆಯ ಕಾರಿಡಾರ್‌ಗಳ ರಚನೆಗೆ ವಕೀಲರಾಗಿದ್ದರು.

ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಸಿಗೂರ್ ಆನೆ ಕಾರಿಡಾರ್ ಅನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ಸಮಿತಿಯ ಭಾಗವಾಗಿ ದೇಸಾಯಿಯವರನ್ನು ಭಾರತದ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ನೇಮಿಸಿತು. ಅವರು ಸಾಯುವ ಕೆಲವು ದಿನಗಳ ಮೊದಲು ೭ ಮತ್ತು ೯ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೦ ರ ನಡುವೆ ತಪಾಸಣೆಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದ್ದರು. ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಕಲ್ಲಿದ್ದಲು ಬ್ಲಾಕ್‌ಗಳ ಹರಾಜಿನ ವಿರುದ್ಧ ಜಾರ್ಖಂಡ್ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರವು ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ಸವಾಲಿಗೆ, ಗಣಿಗಾರಿಕೆ ಸ್ಥಳಗಳ ಬಳಿ ಕಲ್ಲಿದ್ದಲು ಗಣಿಗಾರಿಕೆಯಿಂದ ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೇಲೆ ಉಂಟಾಗುವ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಸಮಿತಿಗೆ ಇವರ ಹೆಸರನ್ನು ಭಾರತದ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಿದ್ದರು.

ಅಜಯ್ ದೇಸಾಯಿಯವರು ಈ ಹಿಂದೆ ೨೦೦೯ ರಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಶೈಲಂ ಹುಲಿ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಸಮಿತಿಯ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದರು. ಕರ್ನಾಟಕದ ನಾಗರಹೊಳೆ ಮತ್ತು ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಮುದುಮಲೈ ನಡುವೆ ವನ್ಯಜೀವಿಗಳ ಸ್ಥಳಾಂತರವನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುವ ನಾಗರಹೊಳೆ ಹುಲಿ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಸಮಿತಿಯ ಸದಸ್ಯರೂ ಆಗಿದ್ದರು. ಮಾನವ ವಸಾಹತುಗಳೊಂದಿಗೆ ವನ್ಯಜೀವಿ ಸಂಘರ್ಷವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಒತ್ತು ನೀಡುವುದರೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ನಡವಳಿಕೆಯನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವುದು ಅವರ ಗಮನವಾಗಿತ್ತು.

ಅವರು ೨೦೦೫ ಮತ್ತು ೨೦೧೫ ರ ನಡುವೆ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಯೂನಿಯನ್ ಫಾರ್ ಕನ್ಸರ್ವೇಶನ್ ಆಫ್ ನೇಚರ್ (IUCN) ನಲ್ಲಿ ಏಷ್ಯನ್ ಎಲಿಫೆಂಟ್ ಸ್ಪೆಷಲಿಸ್ಟ್ ಗ್ರೂಪ್‌ನ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಹ-ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದರು. ಇವರು ಕರ್ನಾಟಕ ಉಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಆನೆ ಕಾರ್ಯಪಡೆಯನ್ನು ರಚಿಸಿದರು ಹಾಗೂ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆನೆ ಕ್ರಿಯಾ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸುವ ಭಾರತೀಯ ಪರಿಸರ, ಅರಣ್ಯ ಮತ್ತು ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯ ಕಾರ್ಯಪಡೆಯ ಸದಸ್ಯರೂ ಆಗಿದ್ದರು. ಕಾಡು ಆನೆಗಳು ಮತ್ತು ಮನುಷ್ಯರ ನಡುವಿನ ಸಂಘರ್ಷಗಳನ್ನು ತಗ್ಗಿಸಲು ಸಚಿವಾಲಯವು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದಾದ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಿದರು.

ಇವರು ವರ್ಲ್ಡ್ ವೈಡ್ ಫಂಡ್ ಫಾರ್ ನೇಚರ್ ಇನ್ ಇಂಡಿಯಾ, ವೈಲ್ಡ್‌ಲೈಫ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಮತ್ತು ಡಾಯ್ಚ ಗೆಸೆಲ್‌ಸ್ಚಾಫ್ಟ್ ಫರ್ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಜುಸಮ್ಮೆನಾರ್‌ಬೀಟ್‌ನ ಜೀವವೈವಿಧ್ಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ರಾಜ್ಯಗಳಾದ ಕರ್ನಾಟಕ, ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ ಮತ್ತು ಉತ್ತರಾಖಂಡದಲ್ಲಿ ಆನೆ ಸಂಘರ್ಷಗಳನ್ನು ತಗ್ಗಿಸಲು ಸಲಹೆಗಾರರಾಗಿದ್ದರು.

ವೈಯಕ್ತಿಕ ಜೀವನ

ದೇಸಾಯಿ ಅವರಿಗೆ ಮದುವೆಯಾಗಿ ಇಬ್ಬರು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರು. ಅವರು ೨೦ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ಹೃದಯ ಸ್ತಂಭನದಿಂದ ತಮ್ಮ ೬೩ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕದ ಬೆಳಗಾವಿಯಲ್ಲಿರುವ ತಮ್ಮ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು.

ಪ್ರಕಟಣೆಗಳು

• Desai, Ajay (1997). The Indian Elephant: Endangered in the Land of Lord Ganesha (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Vigyan Prasar & Sanctuary Magazine, Mumbai. ISBN 978-81-7480-024-4.
• Desai, Ajay; Rangarajan, Mahesh; Sukumar, R.; Easa, P. S.; Menon, Vivek; Vincent, S.; Ganguly, Suparna; Talukdar, B. K.; Singh, Brijendra (2010). Gajah. Securing the Future for Elephants in India. New Delhi: Ludwig-Maximilians-Universität München.
• Desai, Ajay; Riddle, H. S. (2015). "Human-Elephant Conflict in Asia" (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)