ಸದಸ್ಯ:Vishwanatha Badikana/ಐಎಸ್‌ಒ 15919
ಐಎಸ್‌ಒ ೧೫೯೧೯ ( ದೇವನಾಗರಿ ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಿತ ಇಂಡಿಕ್ ಲಿಪಿಗಳ ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಅಕ್ಷರಗಳ ಲಿಪ್ಯಂತರ) ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಆರ್ಗನೈಸೇಶನ್ ಫಾರ್ ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡೈಸೇಶನ್‌(ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಸಂಸ್ಥೆ)ನಿಂದ ರೋಮನೀಕರಣಕ್ಕಾಗಿ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾನದಂಡಗಳ ಸರಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇದು ೨೦೦೧ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು ಮತ್ತು ಬ್ರಾಹ್ಮಿಕ್ ಮತ್ತು ನಾಸ್ಟಾಲಿಕ್ ಲಿಪಿಗಳಲ್ಲಿನ ವ್ಯಂಜನಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ವರಗಳ ದೊಡ್ಡ ಗುಂಪನ್ನು ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಲಿಪಿಗೆ ನಕ್ಷೆ ಮಾಡಲು ಡಯಾಕ್ರಿಟಿಕ್ಸ್ (ಉಚ್ಚಾರಣೆಗಳು)ಯನ್ನು ಬಳಸುತ್ತದೆ.
ಅವಲೋಕನ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಇತರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಐಎಸ್‌ಒ ೧೫೯೧೯ ಅನೇಕ ಬ್ರಾಹ್ಮಿಕ್ ಲಿಪಿಗಳ ರೋಮನೈಸೇಶನ್‌ನ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾನದಂಡವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ೨೦೦೧ ರಲ್ಲಿ ೧೫೭ ದೇಶಗಳ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾನದಂಡಗಳ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಜಾಲವು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿದೆ. ಆದರೂ ಹಂಟೇರಿಯನ್ ಲಿಪ್ಯಂತರಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು "ಭಾರತದಲ್ಲಿ ರೋಮನೀಕರಣದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ" ಮತ್ತು ಐಎಸ್‌ಒ ೧೫೯೧೯ ಕುರಿತು ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆ ಪರಿಣಿತ ಗುಂಪು ಗಮನಿಸಿದ್ದು, "ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾರ್ಟೊಗ್ರಾಫಿಕ್ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಬಳಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಯಾವುದೇ ಪುರಾವೆಗಳಿಲ್ಲ." [೧] [೨] [೩]
ಮತ್ತೊಂದು ಮಾನದಂಡ, ಭೌಗೋಳಿಕ ಹೆಸರುಗಳಿಗಾಗಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ನೇಷನ್ಸ್ ರೋಮನೈಸೇಶನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ಸ್ (UNRSGN), ಯುನೈಟೆಡ್ ನೇಷನ್ಸ್ ಗ್ರೂಪ್ ಆಫ್ ಎಕ್ಸ್‌ಪರ್ಟ್ಸ್ ಆನ್ ಜಿಯೋಗ್ರಾಫಿಕಲ್ ನೇಮ್ಸ್ (UNGEGN) [೪] ನಿಂದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಬ್ರಾಹ್ಮಿಕ್ ಲಿಪಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.
ALA-LC ರೋಮನೀಕರಣವನ್ನು ಲೈಬ್ರರಿ ಆಫ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಮತ್ತು ಅಮೇರಿಕನ್ ಲೈಬ್ರರಿ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ ಅನುಮೋದಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಯುಎಸ್ ಮಾನದಂಡವಾಗಿದೆ. ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಆಲ್ಫಾಬೆಟ್ ಆಫ್ ಸಂಸ್ಕೃತ ಲಿಪ್ಯಂತರಣ (IAST) ಒಂದು ಮಾನದಂಡವಲ್ಲ. (ಯಾವುದೇ ನಿರ್ದಿಷ್ಟತೆ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿಲ್ಲ) ಆದರೆ ಬ್ರಾಹ್ಮಿಕ್ ಲಿಪಿಗಳ ಪ್ರತಿಲೇಖನಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಸಂಸ್ಕೃತದ ಲಿಪ್ಯಂತರಕ್ಕಾಗಿ ಯುರೋಪ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾದ ಒಂದು ಸಂಪ್ರದಾಯವಾಗಿದೆ.
ಗಮನಾರ್ಹ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಾಗಿ, ಐಎಸ್‌ಒ ೧೫೯೧೯ ಮತ್ತು UNRSGN [೫] ಎರಡೂ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾನದಂಡಗಳು ಅನುಸ್ವರವನ್ನು ṁ ಎಂದು ಲಿಪ್ಯಂತರಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ALA-LC ಮತ್ತು IAST ಇದಕ್ಕೆ ṃ ಅನ್ನು ಬಳಸುತ್ತವೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಐಎಸ್‌ಒ ೧೫೯೧೯ ಕೆಳಗಿನ ಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾದ ವಿವಿಧ ಅನುಸ್ವಾರದ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳ (ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಅನುನಾಸಿಕ ದಂತ್ಯೋಷ್ಠ್ಯ) ನಡುವಿನ ಅಸ್ಪಷ್ಟತೆಯ ಕಡೆಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡುತ್ತದೆ.
ಕೆಳಗಿನ ಕೋಷ್ಟಕವು ದೇವನಾಗರಿ ಲಿಪ್ಯಂತರಕ್ಕಾಗಿ ಐಎಸ್‌ಒ ೧೫೯೧೯, UNRSGN [೬] ಮತ್ತು IAST ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
| ದೇವನಾಗರಿ | ISO 15919 | UNRSGN | IAST | ಕಾಮೆಂಟ್ ಮಾಡಿ |
|---|---|---|---|---|
| ए / े | ē | ಇ | e | ದ್ರಾವಿಡ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘ ಮತ್ತು ಹ್ರಸ್ವ 'ಇ' ನಡುವೆ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು, 'ಇ' ಈಗ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ ऎ / ॆ (ಸಣ್ಣ). ಐಎಸ್‌ಒ ೧೫೯೧೯ ರಲ್ಲಿ ē ನ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಐಚ್ಛಿಕವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ए ಗಾಗಿ e ಬಳಸುವುದು (ಉದ್ದ) ದೀರ್ಘ ಮತ್ತು ಹ್ರಸ್ವ ಎ ಎಂದು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸದ ಭಾಷೆಗಳಿಗೆ ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹವಾಗಿದೆ . |
| ओ / ो | ō | o | o | ದ್ರಾವಿಡ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘ ಮತ್ತು ಹ್ರಸ್ವ 'o' ನಡುವೆ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು, 'o' ಈಗ ऒ / ॊ (ಹ್ರಸ್ವ). ಐಎಸ್‌ಒ ೧೫೯೧೯ರಲ್ಲಿ ō ನ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಐಚ್ಛಿಕವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ओ ಗಾಗಿ o ಬಳಸುವುದು (ದೀರ್ಘ) ದೀರ್ಘ ಮತ್ತು ಹ್ರಸ್ವ o ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿರದ ಭಾಷೆಗಳಿಗೆ ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹವಾಗಿದೆ. |
| ऋ / ृ | r̥ | ಶ್ರೀ | ṛ | ಐಎಸ್‌ಒ ೧೫೯೧೯ ರಲ್ಲಿ, d ಅನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಲು ड़ ಅನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. |
| ॠ / ॄ | r̥̄ | ṝ | ṝ | r̥ ನೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಿರತೆಗಾಗಿ |
| ऌ / ॢ | l̥ | l̤ | ḷ | ಐಎಸ್‌ಒ ೧೫೯೧೯ರಲ್ಲಿ, ळ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಲು ḷ ಅನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. |
| ॡ / ॣ | l̥̄ | l̤̄ | ḹ | l̥ ನೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಿರತೆಗಾಗಿ |
| ◌ं | ṁ | ṁ | ṃ | ಐಎಸ್‌ಒ ೧೫೯೧೯ ಅನುಸ್ವಾರದ ಬಗ್ಗೆ ಎರಡು ಆಯ್ಕೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. (೧) ಸರಳೀಕೃತ ಅನುನಾಸಿಕ ಆಯ್ಕೆಯಲ್ಲಿ, ಅನುಸ್ವಾರವನ್ನು ಯಾವಾಗಲೂ ṁ ಎಂದು ಲಿಪ್ಯಂತರ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. (೨) ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾದ ಅನುನಾಸಿಕ ಆಯ್ಕೆಯಲ್ಲಿ, ಒಂದು ವರ್ಗ ವ್ಯಂಜನದ ಮೊದಲು ಅನುಸ್ವರವನ್ನು ವರ್ಗ ನಾಸಿಕವೆಂದು ಲಿಪ್ಯಂತರಿಸಲಾಗಿದೆ- ṅ ಮೊದಲು k, kh, g, gh, ṅ; c, ch, j, jh, ñ ಮೊದಲು ñ ; ṇ ಮೊದಲು ṭ, ṭh, ḍ, ḍh, ṇ; n ಮೊದಲು t, th, d, dh, n; m ಮೊದಲು p, ph, b, bh, m. ಗುರುಮುಖಿ ੰ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಲು ṃ/ಅಂ ಅನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. |
| ṅ ñ ṇ n m | ||||
| ◌ँ | m̐ | m̐ | ಸ್ವರ ಅನುನಾಸಿಕವನ್ನು ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಲಿಪ್ಯಂತರ ಸ್ವರದ ಮೇಲೆ ಟಿಲ್ಡ್ ಎಂದು ಲಿಪ್ಯಂತರಿಸಲಾಗಿದೆ (ĩ/ಐ, aũ/ಔ ನಂತಹ ಡಿಗ್ರಾಫ್‌ನ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಸ್ವರದ ಮೇಲೆ). |
ಅಕ್ಷರ ಬೆಂಬಲ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಈ ಮಾನದಂಡದ ಪ್ರಕಾರ ಇಂಡಿಕ್ ಅಕ್ಷರಗಳ ಲಿಪ್ಯಂತರಕ್ಕಾಗಿ ಎಲ್ಲಾ ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಯುನಿಕೋಡ್ ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ಕೆಲವು ಅಕ್ಷರಗಳು ಮಾತ್ರ ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ತಹೋಮಾ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ. ಮೈಕ್ರೋಸಾಫ್ಟ್ ಆಫೀಸ್ ೨೦೦೭ ನೊಂದಿಗೆ ಬರುವ ಏರಿಯಲ್ ಮತ್ತು ಟೈಮ್ಸ್ ನ್ಯೂ ರೋಮನ್ ಫಾಂಟ್ ಪ್ಯಾಕೇಜುಗಳು ಮತ್ತು ನಂತರ ಹೆಚ್ಚಿನ ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಎಕ್ಸ್ಟೆಂಡೆಡ್ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಅಕ್ಷರಗಳಾದ ḑ, ḥ, ḷ, ḻ, ṁ, ṅ, ṇ, ṛ, ṣ ಮತ್ತು ṭ ಅನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತವೆ.
ಐಎಸ್‌ಒ ೧೫೯೧೯ ಒಳಹರಿವಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಮಾಣಿತ ಕೀಲಿಮಣೆ ವಿನ್ಯಾಸವಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅನೇಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಯುನಿಕೋಡ್ ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ದೃಷ್ಟಿಗೋಚರವಾಗಿ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲು ಒಂದು ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ. ಐಎಸ್‌ಒ/ಐಇಸಿ ೧೪೭೫೫ ಇದನ್ನು ಪರದೆಯ ಆಯ್ಕೆಯ ಪ್ರವೇಶ ವಿಧಾನವೆಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ.
ಸಹ ನೋಡಿ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ ರೋಮನೀಕರಣದಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗ್ರಂಥಾಲಯ
- ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಆಲ್ಫಾಬೆಟ್ ಆಫ್ ಸಂಸ್ಕೃತ ಲಿಪ್ಯಂತರಣ (IAST)
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ↑ United Nations Group of Experts on Geographical Names, United Nations Department of Economic and Social Affairs (2007), Technical reference manual for the standardization of geographical names, United Nations Publications, 2007, ISBN 978-92-1-161500-5,
... ISO 15919 ... There is no evidence of the use of the system either in India or in international cartographic products ... The Hunterian system is the actually used national system of romanization in India ...
- ↑ United Nations Department of Economic and Social Affairs (1955), United Nations Regional Cartographic Conference for Asia and the Far East, Volume 2, United Nations, 1955,
... In India the Hunterian system is used, whereby every sound in the local language is uniformly represented by a certain letter in the Roman alphabet ...
- ↑ National Library (India) (1960), Indian scientific & technical publications, exhibition 1960: a bibliography, Council of Scientific & Industrial Research, Government of India, 1960,
... The Hunterian system of transliteration, which has international acceptance, has been used ...
- ↑ "UNGEGN Working Group on Romanization Systems". www.eki.ee. Retrieved 2017-02-14.
- ↑ "Differences between ISO 15919 and UNRSGN". Working group on Romanization systems. www.eki.ee/wgrs/. March 2016. Retrieved 13 February 2017.
- ↑ "Differences between ISO 15919 and UNRSGN". Working group on Romanization systems. www.eki.ee/wgrs/. March 2016. Retrieved 13 February 2017."Differences between ISO 15919 and UNRSGN". Working group on Romanization systems. www.eki.ee/wgrs/. March 2016. Retrieved 13 February 2017.
ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ISO 15919:2001
- ಇಂಡಿಕ್ ಸ್ಕ್ರಿಪ್ಟ್‌ಗಳ ಲಿಪ್ಯಂತರ: ISO 15919 ಅನ್ನು ಹೇಗೆ ಬಳಸುವುದು (18 ಏಪ್ರಿಲ್ 2016 ರಂದು ಆರ್ಕೈವ್ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ)
- Unicode.org ಲ್ಯಾಟಿನ್-ಇಂಡಿಕ್ ಲಿಪ್ಯಂತರಣದ CLDR ಚಾರ್ಟ್
- ಅಕ್ಷರಮುಖ ಏಷ್ಯನ್ ಸ್ಕ್ರಿಪ್ಟ್ ಪರಿವರ್ತಕವು ಸುಮಾರು 20 ಏಷ್ಯನ್ ಲಿಪಿಗಳು ಮತ್ತು ISO 15919 ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ರೋಮನೈಸೇಶನ್ ಮಾನದಂಡಗಳ ನಡುವೆ ಲಿಪ್ಯಂತರಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ
- ಯಾವುದೇ ಇಂಡಿಕ್ ಭಾಷೆ ಮತ್ತೊಂದು ಇಂಡಿಕ್ ಭಾಷೆಗೆ ಲಿಪ್ಯಂತರ - SILPA ಯೋಜನೆ (22 ಫೆಬ್ರವರಿ 2010 ರಂದು ಆರ್ಕೈವ್ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ)
- ಭಾರತೀಯ ಭಾಷೆಗಳ ಲಿಪ್ಯಂತರ - ಬಳಕೆದಾರರು ಮತ್ತು ಪ್ರೋಗ್ರಾಮರ್‌ಗಳಿಗೆ ಮೂಲ ಲಿಪ್ಯಂತರ.
- ಹಿಂದಿ, ಮರಾಠಿ ಮತ್ತು ನೇಪಾಳಿಗಾಗಿ ಲಿಪ್ಯಂತರ ಗುಣಮಟ್ಟ
- iso15919.py – ಪೈಥಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ISO 15919 ರ ದೇವನಗರಿ ಭಾಗದ ಅನುಷ್ಠಾನ (23 ಜನವರಿ 2010 ರಂದು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗಿದೆ)
- ದೇವನಾಗರಿ, ಸಿಂಹಳ, ತಮಿಳು ಮತ್ತು ISO 15919 ಲಿಪ್ಯಂತರ ಸೇವೆ (29 ಜುಲೈ 2010 ರಂದು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗಿದೆ)
- ದೇವನಾಗರಿಯಿಂದ ISO 15919 (IAST) ಪರಿವರ್ತಕ ದೇವನಾಗರಿಯನ್ನು IAST ಗೆ ಪರಿವರ್ತಿಸಲು ಆನ್‌ಲೈನ್ ಸಾಧನ (15 ಜುಲೈ 2011 ಆರ್ಕೈವ್ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ)