ಶಕ್ತಿನಗರ ರಾಯಚೂರು
ಶಕ್ತಿನಗರ, ಕರ್ನಾಟಕ | |
|---|---|
ಪಟ್ಟಣ | |
| ದೇಶ |  ಭಾರತ |
| ರಾಜ್ಯ | ಕರ್ನಾಟಕ |
| ಜಿಲ್ಲೆ | ರಾಯಚೂರು |
| Population (2001) | |
| • Total | ೧೮,೯೮೩ |
| ಭಾಷೆಗಳು | |
| ಸಮಯ ವಲಯ | ಯುಟಿಸಿ+5:30 (ಸಮಯ) |
| ISO 3166 code | ಐ ಎನ್-ಕೆ ಎ |
| ವಾಹನ ನೋಂದಣಿ | ಕೆ ಎ 36 |
| ಜಾಲತಾಣ | karnataka |
ಶಕ್ತಿನಗರ ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ರಾಯಚೂರು ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಮತ್ತು ರಾಯಚೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಒಂದು ಪಟ್ಟಣವಾಗಿದೆ . ಕರ್ನಾಟಕ ಪವರ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ (ಕೆಪಿಸಿಎಲ್) ನಿಂದ ಕಲ್ಲಿದ್ದಲು ಆಧಾರಿತ ಉಷ್ಣ ವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ.
ಇತಿಹಾಸ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಶಕ್ತಿನಗರವನ್ನು ಬಿಆರ್ ಜಗನ್ ಅವರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಹೆಸರಿಸಿದರು, ಅವರು ರಾಯಚೂರು ಶಾಖೋತ್ಪನ್ನ ವಿದ್ಯುತ್ ಕೇಂದ್ರವನ್ನು 1970 ರ ದಶಕದ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ವಿಭಾಗೀಯ ಇಂಜಿನಿಯರ್ ಆಗಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅವರು ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಕೆಪಿಸಿ ಪ್ರಧಾನ ಕಚೇರಿಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಳ್ಳುವವರೆಗೂ ಆರ್‌ಟಿಪಿಎಸ್ (ರಾಯಚೂರು ಥರ್ಮಲ್ ಪವರ್ ಸ್ಟೇಷನ್) ನ ಮುಖ್ಯ ಇಂಜಿನಿಯರ್ ಆಗಿದ್ದರು. ನಂತರ ಅವರು ಕರ್ನಾಟಕ ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಲಿಮಿಟೆಡ್ (KREDL) ಅನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಿದರು ಮತ್ತು ಜೈವಿಕ ಅನಿಲ, ಸೌರ, ಮಿನಿ ಮತ್ತು ಮೈಕ್ರೋ ಹೈಡ್ರೊ ಸೇರಿದಂತೆ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಮೂಲಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಪ್ರವರ್ತಕರಾದರು. ಯೋಜನೆಗಳು ಮತ್ತು ಪವನ ಶಕ್ತಿ ಅಬಿವೃದ್ದಿ ಆದವು. ಜಗನ್ ಅವರನ್ನು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ ಗುರುತಿಸಿತು ಮತ್ತು ಆಗಿನ ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನಿ ನರಸಿಂಹ ರಾವ್ ಅವರಿಂದ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು.
ಆರ್‌ಟಿಪಿಎಸ್‌ನ ವಸತಿ ಕಾಲೋನಿಗೆ ಶಕ್ತಿನಗರ ಎಂದು ಜಗನ್ ನಾಮಕರಣ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ಇಡೀ ಟೌನ್‌ಶಿಪ್, ಶಾಲೆಗಳು, ಉದ್ಯಾನವನಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಸಮುದಾಯದೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಸಮುದಾಯದೊಂದಿಗೆ ನಿಕಟವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕ ಪವರ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್, ಆರ್‌ಟಿಪಿಎಸ್ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿನಗರದ ಟೌನ್‌ಶಿಪ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.
ಶಕ್ತಿನಗರ ರಾಯಚೂರಿನಿಂದ ರಾಯಚೂರು - ಹೈದರಾಬಾದ್ ಮಾರ್ಗವಾಗಿ 20 ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ.
ಶಕ್ತಿನಗರವು ಕಲ್ಲಿದ್ದಲಿನಿಂದ ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಉಷ್ಣ ವಿದ್ಯುತ್ ಕೇಂದ್ರಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಆರ್‌ಟಿಪಿಎಸ್ ರಾಯಚೂರು ಥರ್ಮಲ್ ಪವರ್ ಸ್ಟೇಷನ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಇದನ್ನು ಶಕ್ತಿನಗರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ (ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಶಕ್ತಿ = ಶಕ್ತಿ, ನಗರ = ಸ್ಥಳ). ಶಕ್ತಿ ನಗರವು ಕರ್ನಾಟಕದ ಗಡಿಯಲ್ಲಿದೆ.
ದೇವಸ್ಥಾನದ ಆವರಣದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಕಾರ್‍ಯಕ್ರಮ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದು, ರಾಯಚೂರು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಭಕ್ತರು ಈ ರಥೋತ್ಸವವನ್ನು ಕಣ್ತುಂಬಿಕೊಳ್ಳಲು ಆಗಮಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಕಾರು ಜಾತ್ರೆಯು ನವೆಂಬರ್ ಅಥವಾ ಡಿಸೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಾರದವರೆಗೆ ನಡೆಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯವು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಆರ್‌ಟಿಪಿಎಸ್ ಅನ್ನು 1980 ರಲ್ಲಿ ದೇವುಸುಗರದಿಂದ ಕೆಲವು ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಸ್ಥಳವನ್ನು ನಂತರ ಶಕ್ತಿನಗರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು.
ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ನದಿಯಾದ ಕೃಷ್ಣಾ ನದಿಯು ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಹರಿಯುತ್ತದೆ. ಶಾಖೋತ್ಪನ್ನ ವಿದ್ಯುತ್ ಕೇಂದ್ರದ ನೀರಿನ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಈ ನದಿಯಿಂದ ಪೂರೈಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕೆಪಿಸಿಎಲ್ (ಕರ್ನಾಟಕ ಪವರ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್) ಕಾಲೋನಿ ಇದ್ದು, ಈ ಶಾಖೋತ್ಪನ್ನ ವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರದ ಎಲ್ಲಾ ನೌಕರರು ಇಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಕಾಲೋನಿಯಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 5000 ಮನೆಗಳಿದ್ದು, ಇವುಗಳನ್ನು ಕೆಪಿಸಿಎಲ್ ನಿರ್ಮಿಸಿದೆ. ಕಾಲೋನಿಯು ತುಂಬಾ ಸ್ವಚ್ಛವಾಗಿದೆ, ಅಗಲವಾದ ರಸ್ತೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು 40% ರಷ್ಟು ಹಸಿರು ಹೊದಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಉತ್ತಮವಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ, ಇದು ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಈ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಸುಂದರವಾಗಿ ಕಾಣುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಕಾಲೋನಿಯು ಮನರಂಜನಾ ಕ್ಲಬ್‌ಗಳು, ಆಸ್ಪತ್ರೆ ಮತ್ತು ಈಜುಕೊಳವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಡಿಎವಿ ಶಾಲೆಯು ಕಾಲೋನಿಯ ಇಂಜಿನಿಯರ್‌ಗಳ ಮಕ್ಕಳಾದ ಅನೇಕ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.
ಆರ್‌ಟಿಪಿಎಸ್ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಮೊದಲ ಉಷ್ಣ ವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರವಾಗಿದೆ. ಇದು 8 ಘಟಕಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು 1720MW ವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಉಷ್ಣ ವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರವು ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 1/3 (35MU) ವಿದ್ಯುತ್ ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು ಪೂರೈಸುತ್ತದೆ. ವಿದ್ಯುತ್ ಕೇಂದ್ರದ PLF (ಪ್ಲಾಂಟ್ ಲೋಡ್ ಫ್ಯಾಕ್ಟರ್) ಸುಮಾರು 90% ಆಗಿದೆ. ವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರವು ತನ್ನ 1 ಉತ್ಪಾದನಾ ಘಟಕದಿಂದ 1 ವರ್ಷದ ನಿರಂತರ ವಿದ್ಯುತ್ ಪೂರೈಕೆಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಉಷ್ಣ ವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರವು ಅದರ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆಗಾಗಿ ಹಲವಾರು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಪ್ರತಿ ಕಲ್ಲಿದ್ದಲಿನಲ್ಲಿ 59 ವ್ಯಾಗನ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಪ್ರತಿದಿನ ಸುಮಾರು 5 ರೈಲುಗಳ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಕಲ್ಲಿದ್ದಲನ್ನು ಭಾರತದ ಎಲ್ಲಾ ಭಾಗಗಳಿಂದ ಖರೀದಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಏಗನೂರು ಕಾಳಿದಾಸ ತಾತನ ಮಠ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ರಾಯಚೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ರಾಯಚೂರು ತಾಲೂಕಿನ ಏಗನೂರು ಎಂಬ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಕಾಳಿದಾಸ ಮಠ ಇದೆ. ಈ ಮಠವು ಧಾರ್ಮಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಶ್ರೇಯಸ್ಸನ್ನು ಮೆರೆದಿದೆ, ಅದಲ್ಲದೆ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಹಲವಾರು ಭಕ್ತಾದಿಗಳು ಬಂದು ಭೇಟಿ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರತಿ ಹುಣ್ಣಿಮೆಗೆ ಅನ್ನ ಸಂತರ್ಪಣೆ, ಬಜನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ಹಾಗೂ ಪೂಜೆ ಪುನಸ್ಕಾರಗಳು ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ಈ ಮಠಕ್ಕೆ ಕಾಳಿದಾಸ ಮಠ ಎಂದು ಬರಲು ಕಾರಣ ಈ ಮಠದ ಮೂಲತಹ ಒಬ್ಬ ಕಾಳಿದಾಸ ಎಂಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ವಾಸವಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ಹಲವಾರು ಪವಾಡಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ ಸುತ್ತಮುತ್ತ ಹತ್ತು ಹಳ್ಳಿಗಳಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ, ಧ್ಯಾನದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲರ ಜನಮನವನ್ನು ಗೆದ್ದಿದ್ದರು ಆದರೆ, ಜನರು ಮೊದಲಿಗೆ ಅವರನ್ನು ಹುಚ್ಚ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದ್ದರು. ನಂತರದಲ್ಲಿ ಅವರ ಪವಾಡಗಳನ್ನು ಕಣ್ಣಾರೆ ಕಂಡು ಸಾಕ್ಷಾತ್ ದೇವರ ಸ್ವರೂಪವೆಂದು ಅವರನ್ನು ಜನರು ಪೂಜಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ನಂತರದಲ್ಲಿ ಆ ಮಠವು ಕಾಳಿದಾಸ ಮಠವೆಂದು ತನ್ನ ನಾಮಾಂಕಿತವನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ಕಾಳಿದಾಸ ಅವರ ಪವಾಡಗಳಲ್ಲೊಂದಾದ ನದಿ ದಾಟುವುದು. ಒಂದು ದಿನ ಬರಪೂರಿತ ಮಳೆಯಿಂದ ಒಂದು ನದಿಯು ತುಂಬಾ ಉಕ್ಕಿ ಹರಿಯುತ್ತಿತ್ತು. ಆ ನದಿಯನ್ನು ದಾಟಲು ಬಂಡೇರ ಹಂಪಣ್ಣ ಅವರು ಪ್ರಯತ್ನಪಟ್ಟರು ಸಹ ಆಗಲಿಲ್ಲ ಎಷ್ಟೇ ಆದರೂ ಆ ದಡಕ್ಕೆ ಸೇರುವೆ ಎಂಬ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊತ್ತುಕೊಂಡಿದ್ದ ಹಂಪಣ್ಣ ಅವರಿಗೆ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಂಡಿದ್ದು ಸಂತ ಕಾಳಿದಾಸರವರು. ಸಂತ ಕಾಳಿದಾಸ ಅವರ ಸಹಾಯವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡು ನದಿ ದಾಟಬೇಕೆಂಬ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಕೈಗೊಂಡರು. ಇವರ ಪವಾಡವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ನೋಡೋಣ ಎಂದು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಕಾಳಿದಾಸ ಅವರ ಪವಾಡವನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಬೇಕೆಂಬ ಹಂಬಲವೂ ಅವರಿಗಿತ್ತು. ನಂತರದಲ್ಲಿ ಕಾಳಿದಾಸ ಅವರನ್ನು ಕೂಗಿ ಕರೆದರು, ಕಾಳಿದಾಸರು ಬಂದರು ಅವರಿಗೆ ಈ ಸವಾಲನ್ನು ಇಟ್ಟರು ನನ್ನನ್ನು ಈ ನದಿಯಿಂದ ಆ ದಡಕ್ಕೆ ದಾಟಿಸಬೇಕೆಂದು. ಕಾಳಿದಾಸ ಅವರಿಗೆ ಅರ್ಥವಾಯಿತು ಇವರು ನನ್ನನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಕಾಳಿದಾಸ ಅವರು ಹಂಪಣ್ಣನಿಗೆ ನಿನ್ನ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚಿಕೋ ಹಾಗೂ ನನ್ನ ಕಂಬಳಿಯ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತುಕೊ ಈ ನದಿಯನ್ನು ದಾಟಿಸುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ಅವರಿಗೆ ಭರವಸೆಯನ್ನು ಇಟ್ಟರು. ನಂತರದಲ್ಲಿ ಹಂಪಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮ ಕಣ್ಣನ್ನು ಮುಚ್ಚಿಕೊಂಡು ಕಂಬಳಿ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತುಕೊಂಡರು. ಕಾಳಿದಾಸ ಅವರ ಪವಾಡದಿಂದ ಕಂಬಳಿಯಿಂದ ಈ ದಡದಿಂದ ಆ ದಡಕ್ಕೆ ತುಂಬಾ ಆರಾಮಾಗಿ ಹೋದರು. ಹಂಪಣ್ಣನವರು ಕಾಳಿದಾಸ ಅವರ ಪವಾಡವನ್ನು ಕಂಡು ಅವರ ಕಾಲಿಗೆ ಬಿದ್ದರು, ನನ್ನನ್ನು ಕ್ಷಮಿಸಿ ಬಿಡಿ ಎಂದು ಅವರಲ್ಲಿ ಕ್ಷಮೆ ಕೇಳಿದರು. ನಂತರ ಕಾಳಿದಾಸ ಅವರ ಮಹಿಮೆಯನ್ನು ಇಡೀ ಗ್ರಾಮಕ್ಕೆ ಸಾರಿದರು. ಹಂಪಣ್ಣನವರು ಅವರ ಕಾಯಂ ಭಕ್ತರಾಗಿ ಉಳಿದುಕೊಂಡರು ನಂತರದಲ್ಲಿ ಕಾಳಿದಾಸ ಮಠವು ದಿನೇ ದಿನೇ ತನ್ನ ಕೀರ್ತಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತಾ ಬಂದಿತು. ನಂತರ ಇಲ್ಲಿ ಜಾತ್ರಾ ಮಹೋತ್ಸವ ಆರಂಭಿಸಿತು. ನವರಾತ್ರಿಯ ಎಂಟನೇ ದಿನದಂದು ಉಚ್ಚಾಯ (ಪ್ರಭಾ) ಎಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನವರಾತ್ರಿ 9ನೇ ದಿನದಂದು ರಥೋತ್ಸವ ಜರಗುತ್ತದೆ.