ಹಿಡೆಕಿ ಯುಕಾವಾ

ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಿಂದ, ಇದು ಮುಕ್ತ ಹಾಗೂ ಸ್ವತಂತ್ರ ವಿಶ್ವಕೋಶ
ಹಿಡೆಕಿ ಯುಕಾವಾ
Yukawa.jpg
೧೯೫೧ರಲ್ಲಿ ಯುಕಾವ
ಹುಟ್ಟು ಹೆಸರು湯川 秀樹
ಜನನ(೧೯೦೭-೦೧-೨೩)೨೩ ಜನವರಿ ೧೯೦೭
ಟೋಕ್ಯೊ, ಜಪಾನ್
ಮರಣError: Need valid death date (first date): year, month, day
ಕ್ಯೋಟೋ , ಜಪಾನ್
ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆ ಜಪಾನ್ese
ಕಾರ್ಯಕ್ಷೇತ್ರಗಳುಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ [ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ|Theoretical physics]
ಸಂಸ್ಥೆಗಳುOsaka Imperial University
Kyoto Imperial University
Imperial University of Tokyo
Institute for Advanced Study
Columbia University
ಅಭ್ಯಸಿಸಿದ ಸಂಸ್ಥೆ[ಕ್ಯೋಟೋ ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|Kyoto Imperial University], [ಒಸಾಕ ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|Osaka Imperial University]
Academic advisorsಕಜುರೋ ತಮಕಿ(Kajuro Tamaki)
ಡಾಕ್ಟರೆಟ್ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳುMendel Sachs
InfluencesEnrico Fermi
ಗಮನಾರ್ಹ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು
ಜೀವನ ಸಂಗಾತಿಸುಮಿ ಯುಕಾವಾ
ಮಕ್ಕಳು
ಹಸ್ತಾಕ್ಷರ

ಹಿಡೆಕಿ ಯುಕಾವಾ ForMemRS [೨] FRSE (湯川 秀樹) ಅವರು ೨೩, ಜನವರಿ ೧೯೮೧ ರಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು. ನೋಬೆಲ್ ಬಹುಮಾನ ಪಡೆದ ಮೊದಲ ಜಪಾನಿ ವಿಜ್ಞಾನಿ. ಇವರು ಪರಮಾಣು ಬೀಜದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಪಯು ಮೂಲಕಣಗಳಾದ ಮೀಸಾನುಗಳು ಇರುವುದನ್ನು ಮುನ್ಸೂಚಿಸಿ ಸಂಶೋಧನೆಗಳಿಂದ ಅವುಗಳ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಿದರು.[೩]

ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಅವರು ಟೋಕಿಯೊದಲ್ಲಿನ ಹಿಡೆಕಿ ಒಗಾವಾದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಕ್ಯೋಟೋದಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರು ಅಣ್ಣಂದಿರು, ಇಬ್ಬರು ಅಕ್ಕ ಮತ್ತು ಇಬ್ಬರು ಕಿರಿಯ ಸಹೋದರರೊಂದಿಗೆ ಬೆಳೆದರು. [೪] ಅವರು ಕನ್ಫ್ಯೂಷಿಯನ್ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಮೀನ್, ಮತ್ತು ಲಾವೊ-ತ್ಸು ಮತ್ತು ಚುವಾಂಗ್-ತ್ಸು ( Lao-Tzu and Chuang-Tzu) ಓದಿದರು. ಅವರ ತಂದೆ, ಒಂದು ಕಾಲಕ್ಕೆ, ಅವರನ್ನು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಕ್ಕಿಂತ ತಾಂತ್ರಿಕ ಕಾಲೇಜಿಗೆ ಕಳುಹಿಸುವುದನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿದ್ದರು, ಏಕೆಂದರೆ ಅವರು "ತಮ್ಮ ಹಿರಿಯ ಸಹೋದರರಂತೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ". ಅವರ ತಂದೆ ತಮ್ಮ ಮಧ್ಯಮ ಶಾಲೆಯ ಪ್ರಾಂಶುಪಾಲರೊಂದಿಗೆ ಈ ವಿಚಾರವನ್ನು ತಿಳಿಸಿದಾಗ, ಪ್ರಾಂಶುಪಾಲರು ಗಣಿತಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಅವರ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು"ಶ್ಲಾಘಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಒಗಾವಾ ಅವರನ್ನು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ವೃತ್ತಿಜೀವನದಲ್ಲಿರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸ್ವತಃ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಮುಂದಾದರು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅವರ ತಂದೆ ಪಶ್ಚಾತ್ತಾಪಪಟ್ಟರು.[೫]

ಪ್ರೌಢಶಾಲೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಗಣಿತಜ್ಞನಾಗುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ವಿರೋಧ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದರು; ಒಗಾವಾ ಪ್ರಮೇಯವನ್ನು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಿದಾಗ ಶಿಕ್ಷಕರು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಿದಕ್ಕಿಂತ ವಿಭಿನ್ನ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಅವರ ಶಿಕ್ಷಕರು ತನ್ನ ಪರೀಕ್ಷೆಯ ಉತ್ತರವನ್ನು ತಪ್ಪೆಂದು ಗುರುತಿಸಿದನರು. [೪] ಸ್ಪೆಕ್ಟ್ರೋಸ್ಕೋಪಿಯಲ್ಲಿನ ಪ್ರಯೋಗಗಳ ಅವಶ್ಯಕತೆಯಾದ ಗ್ಲಾಸ್ ಬ್ಲೋಯಿಂಗ್ನಲ್ಲಿ ವಿಕಾರತೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದಾಗ ಅವರು ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರದ ವೃತ್ತಿಜೀವನದ ವಿರುದ್ಧ ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು.

೧೯೨೯ ರಲ್ಲಿ, ಕ್ಯೋಟೋ ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಪದವಿ ಪಡೆದ ನಂತರ, ಅವರು ನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಉಪನ್ಯಾಸಕರಾಗಿ ಉಳಿದರು. ಪದವಿಯ ನಂತರ, ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಕಣಗಳ ಸಿದ್ಧಾಂತದಲ್ಲಿ ಅವರು ಆಸಕ್ತಿ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ೧೯೩೨ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಸುಮಿ ಯುಕಾವಾ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಆ ಕಾಲದ ಜಪಾನಿನ ಪದ್ಧತಿಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ, ಅವರು ಅನೇಕ ಗಂಡುಮಕ್ಕಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕುಟುಂಬದಿಂದ ಬಂದಿದ್ದರು ಆದರೆ ಅವರ ಮಾವ ಜೆನ್ಯೊಗೆ ಯಾರೂ ಇರಲಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ, ಅವರನ್ನು ಜೆನ್ಯೊ ದತ್ತು ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಅವರ ಕುಟುಂಬದ ಹೆಸರನ್ನು ಒಗಾವಾದಿಂದ ಯುಕಾವಾ ಎಂದು ಬದಲಾಯಿಸಿದರು. [೪] ದಂಪತಿಗೆ ಹರೂಮಿ ಮತ್ತು ತಕಾಕಿ ಎಂಬ ಇಬ್ಬರು ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರು. ೧೯೩೩ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ೨೬ ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಒಸಾಕಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಸಹಾಯಕ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಾದರು.

೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಮೆಸಾನ್ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು, ಇದು ಪ್ರೋಟಾನ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ನ್ಯೂಟ್ರಾನ್‌ಗಳ ನಡುವಿನ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಕಣಗಳ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿತು. [೬] ೧೯೪೦ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಕ್ಯೋಟೋ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಾದರು. ೧೯೪೦ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಜಪಾನ್ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಗೆದ್ದರು ಹಾಗೂ ೧೯೪೩ ರಲ್ಲಿ ಜಪಾನಿನ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಅರ್ಹತೆಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು . ೧೯೪೯ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಕೊಲಂಬಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಾದರು, ಅದೇ ವರ್ಷ ಅವರು ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರದ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ೧೯೪೭ ರಲ್ಲಿ ಯುಕಾವಾ ಭವಿಷ್ಯ ನುಡಿದ ಪೈ ಮೆಸನ್‌ನ ಸೀಸರ್ ಲ್ಯಾಟೆಸ್ ಕಂಡುಹಿಡಿದ ನಂತರ. ಯುಕಾವಾ ಕೆ-ಕ್ಯಾಪ್ಚರ್ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಮೇಲೆ ಸಹ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು, ಇದರಲ್ಲಿ ಜಿಸಿ ವಿಕ್ ಅವರ ಆರಂಭಿಕ ಮುನ್ಸೂಚನೆಯ ನಂತರ ಕಡಿಮೆ ಶಕ್ತಿಯ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್ನಿಂದ ಹೀರಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಯುಕಾವಾ ೧೯೫೩ ರಲ್ಲಿ ಯುಕಾವಾ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಫಾರ್ ತಿಯರಿಟಿಕಲ್ ಫಿಸಿಕ್‌ಸ್ ನ ಮೊದಲ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದರು. ಅವರು ಪ್ಯಾರಿಸ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಪಡೆದ ನಂತರ ಗೌರವ ಮತ್ತು ರಾಯಲ್ ಸೊಸೈಟಿಯಲ್ಲಿ, ರಾಯಲ್ ಸೊಸೈಟಿ ಆಫ್ ಎಡಿನ್ಬರ್ಗ್, ಇಂಡಿಯನ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್, ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಫಿಲಾಸಫಿ ಅಂಡ್ ಸೈನ್ಸಸ್ , ಮತ್ತು ಪಾಂಟಿಫಿಯಾ ಅಕಾಡೆಮಿ ಸೈಂಟಿಯಾರಮ್ ರಲ್ಲಿ ಗೌರವ ಸದಸ್ಯತ್ವವನ್ನು ಪಡೆದರು

ಅವರು ಪ್ರೋಗ್ರೆಸ್ ಆಫ್ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರದ ಸಂಪಾದಕರಾಗಿದ್ದರು, [೭] ಮತ್ತು ಇಂಟ್ರೊಡಕ್ಷನ್ ಟು ಕ್ವಾಂಟಮ್ ಮೆಕ್ಯಾನಿಕ್ಸ್ (೧೯೪೬) ಮತ್ತು ಇಂಟ್ರೊಡಕ್ಷನ್ ಟು ದಿ ಥಿಯರಿ ಆಫ್ ಎಲಿಮೆಂಟರಿ ಪಾರ್ಟಿಕಲ್ಸ್ (೧೯೪೮) ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು.

1955 ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ರಸೆಲ್-ಐನ್‌ಸ್ಟೈನ್ ಪ್ರಣಾಳಿಕೆಗೆ ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಇತರ ಹತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಮತ್ತು ಬುದ್ಧಿಜೀವಿಗಳನ್ನು ಸೇರಿಕೊಂಡ ಇವರು ಪರಮಾಣು ನಿಶ್ಯಸ್ತ್ರೀಕರಣಕ್ಕೆ ಕರೆ ನೀಡಿದರು.

ಯುಕಾವಾ ೧೯೭೦ ರಲ್ಲಿ ಕ್ಯೋಟೋ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಎಮೆರಿಟಸ್ ಆಗಿ ನಿವೃತ್ತರಾದರು. ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ದುರ್ಬಲತೆಯಿಂದಾಗಿ, ಅವರ ಅಂತಿಮ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ಗಾಲಿಕುರ್ಚಿಯಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು. ಅವರು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೮, 1೧೯೮೧ 81 ರಂದು ಕ್ಯೋಟೋದ ಸಕ್ಯೊ-ಕುದಲ್ಲಿರುವ ತಮ್ಮ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ನ್ಯುಮೋನಿಯಾ ಮತ್ತು ಹೃದಯ ವೈಫಲ್ಯದಿಂದ ವಿಧಿವಶರಾದರು.. ಅವರ ಸಮಾಧಿ ಕ್ಯೋಟೋದ ಹಿಗಶಿಯಾಮಾ-ಕು ನಲ್ಲಿದೆ .

ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಪಿಟೀಲು ವಾದಕ ಡಯಾನಾ ಯುಕಾವಾ (ダ イ ア ナ 湯 川) ಹಿಡೆಕಿ ಯುಕಾವಾ ಅವರ ಸಂಬಂಧಿ. 

ಗುರುತಿಸುವಿಕೆ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

೧೯೪೯ ರಲ್ಲಿ ಕುಟುಂಬದೊಂದಿಗೆ ಯುಕಾವಾ
  • ೧೯೪೦- ಜಪಾನ್ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ
  • ೧೯೪೧- ಅಕಾಡೆಮಿಕ್ ನೋಮಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿ
  • ೧೯೪೩- ಆರ್ಡರ್ ಆಫ್ ಕಲ್ಚರ್
  • ೧೯೪೯- ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ
  • ೧೯೬೩- ವಿದೇಶಿ ಸದಸ್ಯ ರಾಯಲ್ ಸೊಸೈಟಿ (ಫಾರ್ಮೆಮ್ಆರ್ಎಸ್) ಆಗಿ
  • ೧೯೬೪- ಲೋಮೊನೊಸೊವ್ ಚಿನ್ನದ ಪದಕ
  • ೧೯೬೭- ಪೌರ್ ಲೆ ಮೆರೈಟ್
  • ೧೯೬೭- ಪಾಂಟಿಫಿಕಲ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್‌ನ ಪದಕ
  • ೧೯೭೭- ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಕಾರ್ಡನ್ ಆಫ್ ದಿ ಆರ್ಡರ್ ಆಫ್ ದಿ ರೈಸಿಂಗ್ ಸನ್
  • ೧೯೮೧- ಜೂನಿಯರ್ ಸೆಕೆಂಡ್ ರ್ಯಾಂಕ್ (ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೮; ಮರಣೋತ್ತರ)

ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

  • ಜಪಾನೀಸ್ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಪ್ರೊಫೈಲ್ಗಳು, ೧೯೭೦- ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣಾ ಸಂಪಾದಕ: ಹಿಡೆಕಿ ಯುಕಾವಾ (೧೯೭೦)
  • ಸೃಜನಶೀಲತೆ ಮತ್ತು ಅಂತಃಪ್ರಜ್ಞೆ: ಭೌತವಿಜ್ಞಾನಿ ಪೂರ್ವ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮವನ್ನು ಹಿಡೆಕಿ ಯುಕಾವಾ ಅವರಿಂದ ನೋಡುತ್ತಾನೆ; ಜಾನ್ ಬೆಸ್ಟರ್ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ (೧೯೭೩)
  • ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಕೃತಿಗಳು (೧೯೭೯)
  • ತಬಿಬಿಟೊ (旅人) - ಹಿಡೆಕಿ ಯುಕಾವಾ ಅವರಿಂದ ಪ್ರಯಾಣಿಕ; ಎಲ್. ಬ್ರೌನ್ ಮತ್ತು ಆರ್. ಯೋಶಿಡಾ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ (೧೯೮೨), 

ಸಹ ನೋಡಿ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

  • ಯುಕಾವಾ ಸಂಭಾವ್ಯತೆ, ಪರಮಾಣು ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಂಧಿಸುವ ಬಲದ ಅಂದಾಜು
  • ಯುಕಾವಾ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆ
  • <i id="mwkA">ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರಗತಿ</i>
  • ಜಪಾನೀಸ್ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ವಿಜೇತರ ಪಟ್ಟಿ
  • ಕ್ಯೋಟೋ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿತವಾಗಿರುವ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ವಿಜೇತರ ಪಟ್ಟಿ
  • 6913 ಯುಕಾವಾ - ಹಿಡೆಕಿ ಯುಕಾವಾ ಹೆಸರಿನ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹ

ಬಾಹ್ಯ ಲಿಂಕ್‌ಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

  1. ಉಲ್ಲೇಖ ದೋಷ: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named frs
  2. https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rsbm.1983.0023
  3. ನೋಬೆಲ್ ಪುರಸ್ಕೃತರು (ಸಮಗ್ರ ಮಾಹಿತಿ ಕೋಶ:೧೯೦೧-೨೦೧೭), ಸಿ. ಆರ್. ಕೃಷ್ಣ ರಾವ್, ನವಕರ್ನಾಟಕ ಪ್ರಕಾಶನ, ವಿಸ್ತೃತ ಮೂರನೇ ಮುದ್ರಣ ೨೦೧೮, ಪುಟ ೫೨
  4. ೪.೦ ೪.೧ ೪.೨ Yukawa, Hideki (1982). Tabibito (旅人) = The Traveler. World Scientific. pp. 46–47 & 118, 121–123, 10, Foreword, 141 & 163. doi:10.1142/0014. ISBN 9971950103. ಉಲ್ಲೇಖ ದೋಷ: Invalid <ref> tag; name "Tabibito" defined multiple times with different content ಉಲ್ಲೇಖ ದೋಷ: Invalid <ref> tag; name "Tabibito" defined multiple times with different content
  5. https://www.worldscientific.com/worldscibooks/10.1142/0014
  6. Yukawa, H. (1935). "On the Interaction of Elementary Particles" (PDF). Proc. Phys.-Math. Soc. Jpn. 17 (48).
  7. Yukawa Institute for Theoretical Physics; Gakkai, Nihon Butsuri (1946). Progress of Theoretical Physics. Kyoto: Yukawa Institute for Theoretical Physics and Physical Society of Japan. OCLC 44519062. Archived from the original on 2002-02-03. Retrieved 2008-03-03.