ಭಾರತಿ ಬ್ರೈಲ್

 

ಭಾರತಿ ಬ್ರೈಲ್ / / ˈbɑːrəti / BAR -ə BAR tee ), ಅಥವಾ ಭಾರತೀಯ ಬ್ರೈಲ್ ( ಹಿಂದಿ:भारती ब्रेल bhāratī brēl IPA: [bʱaːɾət̪iː bɾɛːl] "ಭಾರತೀಯ ಬ್ರೈಲ್"), ಇದು ಭಾರತದ ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ಬರೆಯಲು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಬಳಸುವ ಏಕಮಾತ್ರ ಬ್ರೈಲ್ ಲಿಪಿಯಾಗಿದೆ. ಭಾರತವು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪಡೆದಾಗ, ಹನ್ನೊಂದು ಬ್ರೈಲಿ ಲಿಪಿಗಳು ದೇಶದ ವಿವಿಧ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು. 1951 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಭಾರತಿ ಬ್ರೈಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾನದಂಡವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಇದನ್ನು ಶ್ರೀಲಂಕಾ, ನೇಪಾಳ ಮತ್ತು ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶವು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ. ಭಾರತ ಮತ್ತು ನೇಪಾಳದಲ್ಲಿ ನೇಪಾಳಿ ಭಾಷೆಗೆ ಮತ್ತು ಭಾರತ ಮತ್ತು ಶ್ರೀಲಂಕಾದಲ್ಲಿ ತಮಿಳಿನ ಆರ್ಥೋಗ್ರಫಿಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿವೆ. ಭಾರತ ಮತ್ತು ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದಬಂಗಾಳಿ ಬ್ರೈಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿವೆ. ಹಲವಾರು ಅಕ್ಷರಗಳು ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿವೆ. ಪಾಕಿಸ್ತಾನವು ಭಾರತಿ ಬ್ರೈಲ್ ಅನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿಲ್ಲ, ಆದ್ದರಿಂದ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಉರ್ದು ಬ್ರೈಲ್ ಭಾರತದ ಉರ್ದು ಬ್ರೈಲ್‌ಗಿಂತ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ವಿಭಿನ್ನವಾದ ವರ್ಣಮಾಲೆಯಾಗಿದೆ. ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಅಥವಾ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬ್ರೈಲ್‌ನಿಂದ ಅವರ ಸಾಮಾನ್ಯ ಆನುವಂಶಿಕತೆಯಿಂದಾಗಿ ಅವರ ಸಾಮಾನ್ಯತೆಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿವೆ. ಸಿಂಹಳ ಬ್ರೈಲ್ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಇತರ ಭಾರತಿಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ವರ್ಣಮಾಲೆಯ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಸ್ವಂತ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.

ಭಾರತಿ ಬ್ರೈಲ್ ವರ್ಣಮಾಲೆಗಳು 6-ಡಾಟ್ ಸೆಲ್ ಅನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಬ್ರೈಲ್ ಅನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ ಮೌಲ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಬಳಸುತ್ತವೆ. ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ ಲಿಪ್ಯಂತರವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಭಾರತದ ವಿವಿಧ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಲಿಪಿಗಳಲ್ಲಿ ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ಸಾಧ್ಯವಾದಷ್ಟು ನಿಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ; ಹಿಂದಿ, ಉರ್ದು, ಬೆಂಗಾಲಿ ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ಗಳನ್ನು ಬ್ರೈಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಒಂದೇ ರೀತಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

ವ್ಯವಸ್ಥೆ

ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ವರ್ಣಮಾಲೆಯಾಗಿದ್ದರೂ, ಭಾರತಿ ಬ್ರೈಲ್ ಭಾರತೀಯ ಅಬುಗಿಡಾಸ್‌ನ ಒಂದು ಅಂಶವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಪೂರ್ವನಿಯೋಜಿತ ಸ್ವರ a ಉಚ್ಚಾರಾಂಶದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಸ್ವರದ ಮೊದಲು ಸಂಭವಿಸದ ಹೊರತು ಬರೆಯಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಇದನ್ನು "ಲೀನರೈಸ್ಡ್ ಆಲ್ಫಾಸಿಲಬರಿ ಅಬುಗಿಡಾ" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ದೇವನಾಗರಿಯನ್ನು ಪ್ರಾತಿನಿಧಿಕ ಮುದ್ರಿತ ಲಿಪಿಯಾಗಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡರೆ, ಬ್ರೈಲ್ ಅಕ್ಷರ ⠅ (ವ್ಯಂಜನ ಕೆ ) ಅನ್ನು ಮುದ್ರಿಸುತ್ತದೆ क ka, ಮತ್ತು ಬ್ರೈಲ್ ⠹ ( TH ) ಅನ್ನು ಪ್ರಿಂಟ್ थ ತಾ ಎಂದು ನಿರೂಪಿಸುತ್ತದೆ. ಒಂದು ವ್ಯಂಜನವು ಈ ಕೆಳಗಿನ ಸ್ವರವಿಲ್ಲದೆ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸಲು (ಇನ್ನೊಂದು ವ್ಯಂಜನವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿದಾಗ ಅಥವಾ ಉಚ್ಚಾರಾಂಶದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ), ವಿರಾಮ (ಸ್ವರ-ರದ್ದತಿ) ಪೂರ್ವಪ್ರತ್ಯಯವನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ⠈⠅ ( ವಿರಾಮ-ಕೆ ) क ಕೆ, ಮತ್ತು  ( ವಿರಾಮ-TH ) थ ಥ ಆದಾಗ್ಯೂ, ಮುದ್ರಣದಲ್ಲಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿ, ಭಾರತಿ ಬ್ರೈಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಸ್ವರ ಉಚ್ಛಾರಣೆಗಳಿಲ್ಲ. ಸ್ವರಗಳನ್ನು ವ್ಯಂಜನದ ನಂತರ ಪೂರ್ಣ ಅಕ್ಷರಗಳಾಗಿ ಬರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮುದ್ರಣದಲ್ಲಿ ಅವುಗಳ ಕ್ರಮವನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ; ಮುದ್ರಣದಲ್ಲಿ ಸ್ವರ i ಅನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಉಚ್ಛಾರಣೆ ರೂಪದಲ್ಲಿ ವ್ಯಂಜನಕ್ಕೆ ಪೂರ್ವಪ್ರತ್ಯಯ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. / कि / ki ಕಿ ಬ್ರೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಅದು ಪೂರ್ಣ ರೂಪದಲ್ಲಿ ವ್ಯಂಜನವನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತದೆ:  ( KI ), ಮುದ್ರಣದಲ್ಲಿ ki ಗಾಗಿ ⟨ कइ ⟩ ಬರೆಯುವುದಕ್ಕೆ ಸಮನಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಪ್ರಿಂಟ್ क्लिक klika ಎಂದು ಬ್ರೈಲ್ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ ⠈⠅⠇⠊⠅(virama-KLIK )ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಒಂದು ಬಾರಿ ನಾನ್-ಇನಿಶಿಯಲ್ ಶಾರ್ಟ್ ಎ ಅನ್ನು ಬ್ರೈಲ್ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅದು ಇನ್ನೊಂದು ಸ್ವರವನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ a ಅನ್ನು ಬರೆಯಬೇಕು, ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ನಂತರದ ಸ್ವರವನ್ನು ತಕ್ಷಣವೇ ವ್ಯಂಜನವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ ಓದಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಪ್ರಿಂಟ್ ⟨ कइ ⟩ ಕೈ ಎಂದು ಬ್ರೈಲ್ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ ⠅⠁⠊( K–A–I ), ಇದನ್ನು ಅಸ್ಪಷ್ಟಗೊಳಿಸಲು ⠅⠊ कि ಕಿ .ನಿರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ. 

kṣ ಮತ್ತು jñ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಭಾರತಿ ಬ್ರೈಲ್ ಸಂಯೋಗಗಳನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಮುದ್ರಣದಲ್ಲಿ ಸಂಯೋಜಕಗಳಾಗಿ ಬರೆಯಲಾದ ವ್ಯಂಜನ ಸಮೂಹಗಳನ್ನು ಬ್ರೈಲ್‌ನಲ್ಲಿ ವಿರಾಮದೊಂದಿಗೆ ನಿರ್ವಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವುಗಳು ಸಂಯೋಗಗಳ ಕೊರತೆಯಿರುವ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಫಾಂಟ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಭಾರತಿ ಬ್ರೈಲ್ ಅನ್ನು ಗ್ರೇಡ್-1 ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಬ್ರೈಲ್‌ಗೆ ಸಮನಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೂ ಎಲ್ಲಾ ಭಾರತಿ ವರ್ಣಮಾಲೆಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಗಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲು ವಿಸ್ತರಿಸುವ ಯೋಜನೆ ಇದೆ.

ವರ್ಣಮಾಲೆ

ಮುಖ್ಯ ಭಾರತೀಯ ಲಿಪಿಗಳ ಬ್ರೈಲ್ ಪತ್ರವ್ಯವಹಾರಗಳ ಚಾರ್ಟ್ಗಳು ಈ ಕೆಳಗಿನಂತಿವೆ. ಒಂದು ಅಕ್ಷರವು ರೋಮನೀಕರಿಸಿದ ಶಿರೋನಾಮೆಗೆ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗದ ಅಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಆವರಣದಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ISO	a	ā	i	ī	u	ū	e	ē	ai	o	ō	au
ಬ್ರೈಲ್
ಗುರ್ಮುಖಿ	ਅ	ਆ	ਇ	ਈ	ਉ	ਊ		ਏ	ਐ	(ਖ਼ x)	ਓ	ਔ
ಉರ್ದು		آ		ی		و		ے	ے	(خ‎ x)	و	و
ದೇವನಾಗರಿ	अ	आ	इ	ई	उ	ऊ	ऎ	ए	ऐ	ऒ	ओ	औ
ಗುಜರಾತಿ	અ	આ	ઇ	ઈ	ઉ	ઊ		એ	ઐ		ઓ	ઔ
ಬೆಂಗಾಲಿ	অ	আ	ই	ঈ	উ	ঊ	(য় y)	এ	ঐ		ও	ঔ
ಒರಿಯಾ	ଅ	ଆ	ଇ	ଈ	ଉ	ଊ	(ୟ ẏ)	ଏ	ଐ		ଓ	ଔ
ತೆಲುಗು	అ	ఆ	ఇ	ఈ	ఉ	ఊ	ఎ	ఏ	ఐ	ఒ	ఓ	ఔ
ಕನ್ನಡ	ಅ	ಆ	ಇ	ಈ	ಉ	ಊ	ಎ	ಏ	ಐ	ಒ	ಓ	ಔ
ಮಲಯಾಳಂ	അ	ആ	ഇ	ഈ	ഉ	ഊ	എ	ഏ	ഐ	ഒ	ഓ	ഔ
ತಮಿಳು	அ	ஆ	இ	ஈ	உ	ஊ	எ	ஏ	ஐ	ஒ	ஓ	ஔ

ISO	r̥		r̥̄		l̥		l̥̄
Braille
ದೇವನಾಗರಿ	ऋ		ॠ		ऌ		ॡ
ಗುಜರಾತಿ	ઋ		ૠ		ઌ		ૡ
ಬೆಂಗಾಳಿ	ঋ		ৠ		ঌ		ৡ
ಒರಿಯಾ	ଋ		ୠ		ଌ		ୡ
ತೆಲುಗು	ఋ		ౠ		ఌ		ౡ
ಕನ್ನಡ	ಋ		ೠ		ಌ		ೡ
ಮಲಯಾಳಂ	ഋ		ൠ		ഌ		ൡ

ISO	k	kh	g	gh	ṅ
ಬ್ರೈಲ್
ಗುರುಮುಖಿ	ਕ	ਖ	ਗ	ਘ	ਙ
ಉರ್ದು	ಕ್	ಕೆ	گ	ಕೆ
ದೇವನಾಗರಿ	क	ख	ग	घ	ङ
ಗುಜರಾತಿ	ક	ખ	ગ	ઘ	ઙ
ಬೆಂಗಾಲಿ	ক	খ	গ	ঘ	ঙ
ಒರಿಯಾ	କ	ଖ	ଗ	ଘ	ଙ
ತೆಲುಗು	క	ఖ	గ	ఘ	ఙ
ಕನ್ನಡ	ಕ	ಖ	ಗ	ಘ	ಙ
ಮಲಯಾಳಂ	ക	ഖ	ഗ	ഘ	ങ
ತಮಿಳು	க				ங

ISO	c	ch	j	jh	ñ
ಬ್ರೈಲ್
ಗುರುಮುಖಿ	ਚ	ਛ	ਜ	ਝ	ਞ
ಉರ್ದು	ಕೆ	ಕೆ	ج	ಜಿ
ದೇವನಾಗರಿ	च	छ	ज	झ	ञ
ಗುಜರಾತಿ	ચ	છ	જ	ઝ	ઞ
ಬೆಂಗಾಲಿ	চ	ছ	জ	ঝ	ঞ
ಒರಿಯಾ	ଚ	ଛ	ଜ	ଝ	ଞ
ತೆಲುಗು	చ	ఛ	జ	ఝ	ఞ
ಕನ್ನಡ	ಚ	ಛ	ಜ	ಝ	ಞ
ಮಲಯಾಳಂ	ച	ഛ	ജ	ഝ	ഞ
ತಮಿಳು	ச		ஜ		ஞ

ISO	ṭ	ṭh	ḍ	ḍh	ṇ
ಬ್ರೈಲ್
ಗುರುಮುಖಿ	ਟ	ਠ	ਡ	ਢ	ਣ
ಉರ್ದು	೭	೭	ಕೆ	ಡಾ
ದೇವನಾಗರಿ	ट	ठ	ड	ढ	ण
ಗುಜರಾತಿ	ટ	ઠ	ડ	ઢ	ણ
ಬೆಂಗಾಲಿ	ট	ঠ	ড	ঢ	ণ
ಒರಿಯಾ	ଟ	ଠ	ଡ	ଢ	ଣ
ತೆಲುಗು	ట	ఠ	డ	ఢ	ణ
ಕನ್ನಡ	ಟ	ಠ	ಡ	ಢ	ಣ
ಮಲಯಾಳಂ	ട	ഠ	ഡ	ഢ	ണ
ತಮಿಳು	ட				ண

ISO	t	th	d	dh	n
ಬ್ರೈಲ್
ಗುರುಮುಖಿ	ਤ	ਥ	ਦ	ਧ	ਨ
ಉರ್ದು	ت	تھ	د	ಡಾ	ಎನ್
ದೇವನಾಗರಿ	त	थ	द	ध	न
ಗುಜರಾತಿ	ત	થ	દ	ધ	ન
ಬೆಂಗಾಲಿ	ত	থ	দ	ধ	ন
ಒರಿಯಾ	ତ	ଥ	ଦ	ଧ	ନ
ತೆಲುಗು	త	థ	ద	ధ	న
ಕನ್ನಡ	ತ	ಥ	ದ	ಧ	ನ
ಮಲಯಾಳಂ	ത	ഥ	ദ	ധ	ന
ತಮಿಳು	த				ந

ISO	p	ph	b	bh	m
ಬ್ರೈಲ್
ಗುರುಮುಖಿ	ਪ	ਫ	ਬ	ਭ	ਮ
ಉರ್ದು	೭	ಪೌ	ب	بھ	ಎಮ್
ದೇವನಾಗರಿ	प	फ	ब	भ	म
ಗುಜರಾತಿ	પ	ફ	બ	ભ	મ
ಬೆಂಗಾಲಿ	প	ফ	ব	ভ	ম
ಒರಿಯಾ	ପ	ଫ	ବ	ଭ	ମ
ತೆಲುಗು	ప	ఫ	బ	భ	మ
ಕನ್ನಡ	ಪ	ಫ	ಬ	ಭ	ಮ
ಮಲಯಾಳಂ	പ	ഫ	ബ	ഭ	മ
ತಮಿಳು	ப				ம

ISO	y	r	l	ḷ	v
ಬ್ರೈಲ್
ಗುರುಮುಖಿ	ਯ	ਰ	ਲ	ਲ਼	ਵ
ಉರ್ದು	ی	ر	ل		ಮತ್ತು
ದೇವನಾಗರಿ	य	र	ल	ळ	व
ಗುಜರಾತಿ	ય	ર	લ	ળ	વ
ಬೆಂಗಾಲಿ	য	র / ৰ	ল		ৱ
ಒರಿಯಾ	ଯ	ର	ଳ	ଲ	ୱ / ଵ
ತೆಲುಗು	య	ర	ల	ళ	వ
ಕನ್ನಡ	ಯ	ರ	ಲ	ಳ	ವ
ಮಲಯಾಳಂ	യ	ര	ല	ള	വ
ತಮಿಳು	ய	ர	ல	ள	வ

ISO	ś	ṣ	s	h
ಬ್ರೈಲ್
ಗುರುಮುಖಿ	ਸ਼		ਸ	ਹ
ಉರ್ದು	ش	ص	س	ہ
ದೇವನಾಗರಿ	श	ष	स	ह
ಗುಜರಾತಿ	શ	ષ	સ	હ
ಬೆಂಗಾಲಿ	শ	ষ	স	হ
ಒರಿಯಾ	ଶ	ଷ	ସ	ହ
ತೆಲುಗು	శ	ష	స	హ
ಕನ್ನಡ	ಶ	ಷ	ಸ	ಹ
ಮಲಯಾಳಂ	ശ	ഷ	സ	ഹ
ತಮಿಳು	ஶ	ஷ	ஸ	ஹ

ISO	kṣ	jñ	ṛ/ṟ	ṛh		ḻ	ṉ	f	z
ಬ್ರೈಲ್
ಗುರುಮುಖಿ			ੜ					ਫ਼	ਜ਼
ಉರ್ದು	(q ‎ )	(ح ‎ )	ಕೆ	ಡಾ		(ع ‎ )		ಎಫ್	ز
ದೇವನಾಗರಿ	क्ष	ज्ञ	ड़	ढ़				फ़	ज़
ಗುಜರಾತಿ	ક્ષ	જ્ઞ
ಬೆಂಗಾಲಿ	ক্ষ	জ্ঞ	ড়	ঢ়
ಒರಿಯಾ	କ୍ଷ	ଜ୍ଞ	ଡ଼	ଢ଼
ತೆಲುಗು	క్ష		ఱ
ಕನ್ನಡ	ಕ್ಷ		ಱ			ೞ
ಮಲಯಾಳಂ	ക്ഷ	ജ്ഞ	റ			ഴ	ഩ
ತಮಿಳು	க்ஷ		ற			ழ	ன

ಅರ್ಧ ವ್ಯಂಜನ, ಅನುಸ್ವಾರ, ವಿಸರ್ಗಗಳು

ISO	ಹ್ಯಾಲಂತ್		ಅನುಸ್ವರ		ವಿಸರ್ಗ		ಚಂದ್ರಬಿಂದು		ಅವಗ್ರಹ
ಬ್ರೈಲ್
ಗುರುಮುಖಿ	ਕ੍		ਕਂ		ਕਃ		ਕਁ
ಉರ್ದು			ಕ್
ದೇವನಾಗರಿ	क्		कं		कः		कँ		कऽ
ಗುಜರಾತಿ	ક્		કં		કઃ		કઁ		કઽ
ಬೆಂಗಾಲಿ	ক্		কং		কঃ		কঁ		কঽ
ಒರಿಯಾ	କ୍		କଂ		କଃ		କଁ		କଽ
ತೆಲುಗು	క్		కం		కః		కఁ		కఽ
ಕನ್ನಡ	ಕ್		ಕಂ		ಕಃ
ಮಲಯಾಳಂ	ക്		കം		കഃ
ತಮಿಳು	க்				ஃ

ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ (ದೇವನಾಗರಿಯಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ), ಪದವು ವ್ಯಂಜನದಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೊಂಡಾಗ ಕೊನೆಯ ಅಕ್ಷರದೊಂದಿಗೆ ಹಲಂತವನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.

ವಿರಾಮಚಿಹ್ನೆ

ಕೆಲವು ವಿರಾಮ ಚಿಹ್ನೆಗಳು (ಅಲ್ಪವಿರಾಮ, ನಿಕಟ ಉಲ್ಲೇಖ) ನಕಲಿ ಅಕ್ಷರಗಳು. ಕ್ಯಾಪ್ಸ್ ಮಾರ್ಕ್ ಅನ್ನು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಅನ್ನು ಲಿಪ್ಯಂತರ ಮಾಡುವಾಗ ಮಾತ್ರ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ವಿರಾಮಚಿಹ್ನೆ	ಅಲ್ಪವಿರಾಮ		;	:	। ದಂಡ	॥ (ಡಬಲ್ ದಂಡ)		!
ಬ್ರೈಲ್
ವಿರಾಮಚಿಹ್ನೆ	ಉಚ್ಚಾರಣೆ	ಹೈಫನ್	ಡ್ಯಾಶ್		ಸೂಚಿಸುತ್ತಿದೆ	ನಕ್ಷತ್ರ ಚಿಹ್ನೆ		ಇಟಾಲಿಕ್ಸ್
ಬ್ರೈಲ್

'ಉಚ್ಚಾರಣೆ', ⠈, ಉರ್ದು ّ ಷದ್ದಾ (ತಶ್‌ದೀದ್) ಅನ್ನು ಲಿಪ್ಯಂತರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕೊಲೊನ್, ⠒, ಉರ್ದು ة ತಾ ಮಾರ್ಬುಟಾ ಗಾಗಿಯೂ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ ಮತ್ತು ನೇಪಾಳದಲ್ಲಿ, ಹಲವಾರು ಹೆಚ್ಚುವರಿ ವಿರಾಮಚಿಹ್ನೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಅವುಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಒಪ್ಪುವುದಿಲ್ಲ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಯಾವುದನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ. ( ಬಂಗಾಲಿ ಬ್ರೈಲ್ ಮತ್ತು ನೇಪಾಳಿ ಬ್ರೈಲ್ ನೋಡಿ.)

"ಹಿಂದೂಸ್ತಾನೀ" ಸೇರಿದಂತೆ ವಿವಿಧ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರನ ಮಾದರಿ

ಪಾಯಿಂಟಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಉರ್ದು

ಪಾಯಿಂಟಿಂಗ್ ಚಿಹ್ನೆ, ⠐, ವ್ಯಂಜನ ಅಕ್ಷರಗಳಿಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಮುದ್ರಣದಲ್ಲಿ ಮತ್ತೊಂದು ವ್ಯಂಜನಕ್ಕೆ ಚುಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಪಡೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಉರ್ದುವಿಗೆ, ದೇವನಾಗರಿಯಲ್ಲಿ ಮೂಲ ಅಕ್ಷರವನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ: ಅರೇಬಿಕ್/ಪರ್ಷಿಯನ್ ಲಿಪಿಯ ಪಾಯಿಂಟಿಂಗ್ ಪ್ರತಿಫಲಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಗುರುಮುಖಿ ਗ਼ / ಉರ್ದು غ / ದೇವನಾಗರಿ ग़. ಗುರುಮುಖಿ ಮತ್ತು ದೇವನಾಗರಿಯಲ್ಲಿ g ಗೆ ಚುಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸುವ ಮೂಲಕ ರಚಿಸಲಾದ ġa [ɣ], ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ.  ಮೂರರಲ್ಲೂ ಪಾಯಿಂಟ್-ಜಿ . ಇದನ್ನು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಉರ್ದುವಿನಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಇತರ ಭಾಷೆಗಳು

ಎಥ್ನೋಲಾಗ್ 17 ಮಿಜೋ, ಗಾರೊ ಮತ್ತು ಮೈಟೆಯ್‌ಗೆ ಬ್ರೈಲ್ ಬಳಕೆಯನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. ಇವುಗಳು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿಲ್ಲದ ವರ್ಣಮಾಲೆಗಳೇ ಅಥವಾ ಅವುಗಳನ್ನು ಭಾರತಿ ಬ್ರೈಲ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಏಕೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆಯೇ ಎಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ.

ಅಂಕೆಗಳು

ಅಂಕೆಗಳು ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ⠼ ನಿಂದ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಸಹ ನೋಡಿ

• ಚಂದ್ರನ ಪ್ರಕಾರ-ಉರುಟಾಗಿ ಉಬ್ಬಾಗಿ ಬರೆಯುವುದು ಲ್ಯಾಟಿನ್ ವರ್ಣಮಾಲೆಯ ಸರಳೀಕರಣವಾಗಿದೆ. ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದಂತೆ "ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿ"-ಓದುವ ವಿಶೇಷ ಚೇತನರಿಗೆ ಇದು ರೂಪಾಂತರ.