ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಗ್ನತೆ

ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಿಂದ, ಇದು ಮುಕ್ತ ಹಾಗೂ ಸ್ವತಂತ್ರ ವಿಶ್ವಕೋಶ

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಗ್ನತೆ ವಿಚಾರವು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಧಾರ್ಮಿಕ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಆಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಆಳವಾಗಿ ಬೇರೂರಿರುವ ಬಹುಮುಖಿ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಆಧುನಿಕ ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ನಗ್ನತೆಯನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಡೆಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಯಾಕೆಂದರೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಧಾರ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಸಂದರ್ಭಗಳು ಶುದ್ಧತೆ, ತ್ಯಾಗ ಅಥವಾ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆಯ ಸಂಕೇತಗಳಾಗಿ ನಗ್ನತೆಯ ರೂಪಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿವೆ. ಭಾರತೀಯ ಕಲೆಯಲ್ಲಿ ನಗ್ನತೆಯ ಚಿತ್ರಣವು ಭಾರತದ ಎಲ್ಲಾ ಜಾತಿಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ನಗ್ನತೆ ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹ/ಸಾಮಾನ್ಯ ಎಂಬ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬುದು ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಸಂಗತಿ. [೧]ಕೆಲವು ವಿಚಾರಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಹೆಂಗಸರ ಮೈಯ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬಟ್ಟೆಯಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಅದನ್ನು ಅರೆ-ನಗ್ನ ಅಥವಾ ಅಶ್ಲೀಲ ನಗ್ನತೆಯ ಸಂಕೇತವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಆದಾಗ್ಯೂ, ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಆಧುನಿಕ ಭಾರತ ಕೆಲವು ಪ್ರದೇಶಗಳು ಮತ್ತು ವರ್ಗಗಳು/ಜಾತಿಗಳು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಈ ರೀತಿಯ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ನಗ್ನತೆಯನ್ನು/ಅರೆ-ನಗ್ನತೆಗೆ ರೂಢಿಯಾಗಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ.

Image showing the Dancing girl of Mohenjo-Daro
ಮೊಹೆಂಜೊ-ದಾರೊ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನೃತ್ಯಗಾರ್ತಿ

ಇತಿಹಾಸ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಗ್ನತೆಯ ಇತಿಹಾಸವು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ, ಧಾರ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ರೂಢಿಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುವ ಚಿತ್ರಕಥೆಯಾಗಿದೆ. ಸಹಸ್ರಮಾನಗಳ ಕಾಲದಿಂದ ಬಂದಿರುವ, ನಗ್ನತೆಯ ಗ್ರಹಿಕೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವು ಭಾರತೀಯ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುವ ಗಮನಾರ್ಹ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಒಳಗಾಗಿದೆ.

ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಸಿಂಧೂ ಕಣಿವೆ ನಾಗರಕತೆಯ. (′ಐಡಿ1] BCE: ಈ ಅವಧಿಯ ಕಲಾಕೃತಿಗಳು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಟೆರ್ರಾಕೋಟಾ ಪ್ರತಿಮೆಗಳು, ಗಂಡು ಮತ್ತು ಹೆಣ್ಣು ಎರಡೂ ರೂಪಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿವ . ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅರೆ-ನಗ್ನ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿವೆ. ಈ ಚಿತ್ರಣಗಳು ಮಾನವ ರೂಪ ಮತ್ತು ಅದರ ಸೌಂದರ್ಯದ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯೊಂದಿಗೆ ನಾಗರಿಕತೆಯ ಸಂಭಾವ್ಯ ಹೊಂದಾನಿಕೆಯನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಸಿಂಧೂ ಕಣಿವೆ ನಾಗರಿಕತೆ ಯ ಪ್ರಮುಖ ತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಮೊಹೆಂಜೊ-ದಾರೊದ ನೃತ್ಯಗಾರ್ತಿಯ ಕಂಚಿನ ಪ್ರತಿಮೆ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಮೆಯು ಅರೆ-ನಗ್ನ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿರುವ ಯುವತಿಯನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಿದೆ. ಇದನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತ ನವದೆಹಲಿಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯದಲ್ಲಿ ಇಡಲಾಗಿದೆ.

[೨][೩] ವೈದಿಕ ಕಾಲ (ಕ್ರಿ. ಪೂ. 1): ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ಭಾರತೀಯ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಋಗ್ವೇದ ವು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ತಪಸ್ವಿಗಳ ಆಚರಣೆಗಳ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ನಗ್ನತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಸಾಂದರ್ಭಿಕ ಉಲ್ಲೇಖಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ. [೪] .

ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಕಾಲ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಬೌದ್ಧಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಜೈನಧರ್ಮ (ಸಾ. ಶ. ಪೂ. 6ನೇ ಶತಮಾನದಿಂದ) : ಎರಡೂ ಧರ್ಮಗಳಲ್ಲಿನ ತಪಸ್ವಿ ಆಚರಣೆಗಳು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಉಡುಪುಗಳನ್ನು ತ್ಯಜಿಸುವುದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. [೫] ಜೈನ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ, ದಿಗಂಬರ ಪಂಥವು (ಅಂದರೆ "ಆಕಾಶ-ಹೊದಿಕೆಯ") ಸಂಪೂರ್ಣ ಬೇರ್ಪಡುವಿಕೆಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ನಗ್ನತೆಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ಸನ್ಯಾಸಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು.

[೬]ದೇವಾಲಯದ ಶಿಲ್ಪಕಲೆ: ಗುಪ್ತಾ ಮತ್ತು ನಂತರದ ಖಜುರಾಹೋ ಅವಧಿಯ ದೇವಾಲಯಗಳು, ಕಾಮಪ್ರಚೋದಕ ಅಥವಾ ಕಾಮಪ್ರಚೋದಿತವಲ್ಲದ ನಗ್ನ ಭಂಗಿಗಳಲ್ಲಿ ದೈವಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಸಂಕೀರ್ಣ ಕೆತ್ತನೆಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತವೆ. [೬] ಇವುಗಳನ್ನು ಅಪವಿತ್ರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ದೈವಿಕ ಸೌಂದರ್ಯ, ಜೀವನ ಚಕ್ರ ಮತ್ತು ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ ತತ್ವಗಳ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಯ ಸಾಂಕೇತಿಕ ನಿರೂಪಣೆಗಳಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿತ್ತು. [೭]ಚೋಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ದಲ್ಲಿ ಇದೇ ರೀತಿಯ ಉಲ್ಲೇಖದೊಂದಿಗೆ ಕೃತಿಗಳು ಕಂಡುಬಂದಿವೆ.

ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಯುಗ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಯೋಗಿ ಆಚರಣೆಗಳು: ಯೋಗಿಗಳು ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಕನಿಷ್ಠ ಉಡುಪುಗಳನ್ನು ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಯೋಗಿಗಳು ನಗ್ನವಾಗಿದ್ದರು. ಈ ಅಭ್ಯಾಸವು ತಪಸ್ಸಿನ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ, ಭೌತಿಕ ಆಸೆಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ವಿಚಾರಗಳಿಂದ ದೂರವಿರುವುದು ಎಂಬ ಅವರ ನಂಬಿಕೆಯಾಗಿತ್ತು. [೮], ಸಂತ ಗೋರಖನಾಥರ ಜೀವನಚರಿತ್ರೆಯಲ್ಲಿ, ಭಾರತದ ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ಅಮರನಾಥ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದ ನಗ್ನ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಸ್ತ್ರೀ ಯೋಗಿಗಳ ಉಲ್ಲೇಖಗಳಿವೆ.

Image of nude non-erotic sculpture at Khajuraho, showing two naked men
ಖಜುರಾಹೋ ನಗ್ನ ಕಾಮರಹಿತ ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯ ಉದಾಹರಣೆ

ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಆಕ್ರಮಣ (12ನೇ ಶತಮಾನದಿಂದ) : ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಆಡಳಿತಗಾರರ ಆಗಮನದೊಂದಿಗೆ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಬದಲಾವಣೆಯಾಯಿತು. [೯] ಆಡಳಿತಗಾರರು ತಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ನಗ್ನತೆ ಮತ್ತು ಮಾನವ ರೂಪದ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಗಳನ್ನು ತಂದರು, ಇದು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ನಗ್ನತೆಯ ಕಲಾತ್ಮಕ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಕುಸಿತಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು, ಜೊತೆಗೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ನಗ್ನತೆಯೂ ಕಡಿಮೆಯಾಯಿತು.

[೧೦]ಭಕ್ತಿ. ಮತ್ತು ಸೂಫಿ ಚಳುವಳಿಗಳು: ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಸೂಫಿಯ ಕವಿಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿಯಾಗಿದ್ದರೂ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಶುದ್ಧತೆ, ಮುಗ್ಧತೆ ಮತ್ತು ಲೌಕಿಕ ಆಸೆಗಳನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡ ಆತ್ಮವನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸಲು ಬೆತ್ತಲೆತನದ ರೂಪಕವನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರು. [೧೧] 13ನೇ ಶತಮಾನದ ಒಡಿಶಾ ಕೋನಾರ್ಕ್ ಸೂರ್ಯ ದೇವಾಲಯದ ನಗ್ನ ಕಲಾಕೃತಿಗಳನ್ನು ಅಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಬರುತ್ತವೆ. [೧೨] ಸಂತ ಲಲ್ಲೇಶ್ವರಿ ತನ್ನ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿ ಬೆತ್ತಲೆಯಾಗಿ ನೃತ್ಯ ಮಾಡಿದ್ದಳು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.

A sculpture on the temple wall
ಕೋನಾರ್ಕ್ ಸೂರ್ಯ ದೇವಾಲಯ ದೇವಾಲಯದ ಗೋಡೆಯ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಶಿಲ್ಪ

ಆಧುನಿಕ/ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಯುಗ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಬ್ರಿಟಿಷ್ ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಆಡಳಿತ (19ನೇ ಮತ್ತು 20ನೇ ಶತಮಾನಗಳು) : ವಿಕ್ಟೋರಿಯನ್ ನೈತಿಕತೆಗಳು ಮತ್ತು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಕಾನೂನು ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ನಗ್ನತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಗಳನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಭದ್ರಪಡಿಸಿತು. 1860ರಲ್ಲಿ ಪರಿಚಯಿಸಲಾದ ಭಾರತೀಯ ದಂಡ ಸಂಹಿತೆಯು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ನಗ್ನತೆಯನ್ನು ಅಪರಾಧವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದೆ. [೧೩][೧೪] ಕಲಾ ದೃಶ್ಯದಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಬದಲಾವಣೆಯಾಯಿತು. ಮತ್ತು ಕಲಾವಿದರು ತಮ್ಮ ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಪೋಷಕರ ಅಭಿರುಚಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ನಗ್ನ ರೂಪದ ಚಿತ್ರಣಗಳನ್ನು ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ನೀಡಿದರು.

19ನೇ ಶತಮಾನದ ತಿರುವಾಂಕೂರಿನಲ್ಲಿ, ಒಬ್ಬರ ಎದೆಯನ್ನು ಉನ್ನತ ಸ್ಥಾನಮಾನದ ಜನರಿಗೆ ಕಟ್ಟುವುದು ಗೌರವದ ಸಂಕೇತವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದ್ದರು. ಇದು ಪುರುಷರು ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಇಬ್ಬರಿಗೂ ಅನ್ವಯಿಸಿತ್ತು. ಹೀಗಾಗಿ, ನಾದರ್ ಆರೋಹಿಜಾತಿಗಳು ಕೆಳ ದರ್ಜೆಯ ಜಾತಿಗಳ ಮಹಿಳೆಯರು, ನಾಯರ್ಗಳಂತಹ ಇತರ ಪ್ರಬಲ ಜಾತಿಗಳ ಮಹಿಳೆಯರು ಸಹ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಪುರುಷರ ಸಮ್ಮುಖದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಸ್ತನಗಳನ್ನು ಬಟ್ಟೆ ಹಾಕದೆ ತೋರಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗಿತ್ತು. [೧೫] ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಎದೆಯನ್ನು ಅವರ ಮುಂದೆ ಮುಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳುವ ಯಾವುದೇ ಹಕ್ಕಿರಲಿಲ್ಲ. ಚನ್ನಾರ್ ದಂಗೆ ನಾಲ್ಕು ದಶಕಗಳಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ನಾದರ್ ಆರೋಹಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಮೇಲಿನ ದೇಹದ ಉಡುಪುಗಳನ್ನು ಧರಿಸುವ ಹಕ್ಕಿಗಾಗಿ ನಡೆದ ಹೋರಾಟವಾಗಿತ್ತು.

ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ನಂತರದ ಯುಗ[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

1947ರ[೧೬] ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಪಡೆದ ನಂತರ, ಭಾರತವು ತನ್ನ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಕಲೆಗಳಲ್ಲಿನ ಆಸಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಪುನರುಜ್ಜೀವನವನ್ನು ಕಂಡಿತು, ಇದು ಕಲಾತ್ಮಕ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ನಗ್ನತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಉದಾರ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ವ್ಯಾಪಕ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದಲ್ಲಿ, ಶತಮಾನಗಳಿಂದ ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುವ ರೂಢಿಗಳು ಮತ್ತು ಬಾಹ್ಯ ಪ್ರಭಾವಗಳಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತವಾದ ನಗ್ನತೆಯು ನಿಷಿದ್ಧವಾಗಿಯೇ ಉಳಿಯಿತು. [೧೭] ಎಂ. ಎಫ್. ಹುಸೇನ್ ಅವರಂತಹ ಆಧುನಿಕ ಕಲಾವಿದರ ವಿರುದ್ಧ ಪ್ರತಿಭಟನೆಗಳು ಮತ್ತು ದಾಳಿಗಳು ನಡೆಯಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು.

  • Group of Indian native children in the 1890s. Nudity among children is considered natural in most of India.
    1890 ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸ್ಥಳೀಯ ಮಕ್ಕಳ ಗುಂಪು. ಭಾರತದ ಬಹುತೇಕ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ನಗ್ನತೆಯನ್ನು ಸಹಜ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ
  • Semi nude women with a king on the horse in the background- Deccani Painting , 19th century
    ಕುದುರೆಯ ಮೇಲೆ ರಾಜನೊಂದಿಗೆ ಅರೆ ನಗ್ನ ಮಹಿಳೆಯರು- ಡೆಕ್ಕನಿ ಪೇಂಟಿಂಗ್, 19 ನೇ ಶತಮಾನ
  • Rodiya woman carrying water, Ceylon 1910
    ನೀರನ್ನು ಹೊತ್ತ ರೋಡಿಯಾ ಮಹಿಳೆ, ಸಿಲೋನ್ 1910
  • Lady After A Bath, Mughal Art, 18th century
    ಲೇಡಿ ಆಫ್ಟರ್ ಎ ಬಾತ್, ಮೊಘಲ್ ಕಲೆ, 18 ನೇ ಶತಮಾನ

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

  1. ↑ Crooke, W. (1919). "Nudity in India in Custom and Ritual". The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland. 49: 237–251. doi:10.2307/2843441. ISSN 0307-3114. JSTOR 2843441.
  2. ↑ Hopkins, Edward Washburn (1893). "Problematic Passages in the Rig-Veda". Journal of the American Oriental Society. 15: 252–283. doi:10.2307/592358. ISSN 0003-0279. JSTOR 592358.
  3. ↑ Sanyal, Jagdiswar (1999). Guide to Indian Philosophy. Kolkata.{{cite book}}: CS1 maint: location missing publisher (link)
  4. ↑ Vedantaprana, Pravrajika. Saptahik Bartaman. Kolkata: 2015. pp. Vol. 28, no. 23.
  5. ↑ Dundas, Paul (2002). The Jains. Library of religious beliefs and practices (2nd ed.). London New York: Routledge. p. 2. ISBN 978-0-415-26605-5.
  6. ↑ ೬.೦ ೬.೧ Daniélou, Alain (2001). The Hindu Temple: Deification of Eroticism (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Inner Traditions / Bear & Co. pp. 3, 11. ISBN 978-0-89281-854-9.
  7. ↑ Dehejia, Vidya (2006). Chola: Sacred Bronzes of Southern India (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Royal Academy of Arts. pp. 29, 37, 153. ISBN 978-1-903973-84-4.
  8. ↑ Sankarnath, Roy (1980). Bharater Sadhak [Saints of India]. Hare Street, Kolkata. pp. Vol. 7.{{cite book}}: CS1 maint: location missing publisher (link)
  9. ↑ Seshan, Radhika; Kulkarni, Anant R., eds. (2006). Medieval India: problems and possibilities: essays in honour of Professor A. R. Kulkarni. Jaipur: Rawat Publications. ISBN 978-81-316-0015-3.
  10. ↑ Thaosen, Maduli (2017-04-02). "The Bhakti Movement and Roots of Indian Feminism". Feminism in India (in ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Retrieved 2023-11-01.
  11. ↑ Coomaraswamy, Ananda Kentish (1985). History of Indian and Indonesian Art (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Dover Publications. ISBN 978-0-486-25005-2.
  12. ↑ Ramaswamy, Vijaya (1992). "Rebels — Conformists? Women Saints in Medieval South India". Anthropos. 87 (1/3): 133–146. ISSN 0257-9774. JSTOR 40462578.
  13. ↑ Sharma, Vishnu D.; Wooldridge, F. (1973). "The Law Relating to Obscene Publications in India". The International and Comparative Law Quarterly. 22 (4): 632–647. doi:10.1093/iclqaj/22.4.632. ISSN 0020-5893. JSTOR 757659.
  14. ↑ Sheth, Falguni A. (2022). Unruly Women: Race, Neocolonialism, and the Hijab (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-754713-7.
  15. ↑ Valsiner, Jaan (2020-06-23). Sensuality in Human Living: The Cultural Psychology of Affect (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Springer Nature. ISBN 978-3-030-41743-7.
  16. ↑ Boehmer, Elleke; Chaudhuri, Rosinka (2010-10-04). "see Chapter:2". The Indian Postcolonial: A Critical Reader (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Routledge. ISBN 978-1-136-81956-8.
  17. ↑ Grimes, William (2011-06-09). "Maqbool Fida Husain, India's Most Famous Painter, Dies at 95". The New York Times (in ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್). ISSN 0362-4331. Retrieved 2023-11-02.
"https://kn.wikipedia.org/w/index.php?title=ಭಾರತದಲ್ಲಿ_ನಗ್ನತೆ&oldid=1219003" ಇಂದ ಪಡೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ