ಕೃಷ್ಣರಾವ್ ಸಾಬ್ಲೆ
ಶಾಹಿರ್ ಕೃಷ್ಣರಾವ್ ಗಣಪತರಾವ್ ಸಾಬ್ಲೆ कृष्णराव गणपतराव साबळे | |
|---|---|
 | |
| ಜನನ | ೩ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೨೩ ಪಸರ್ನಿ, ವಾಯ್, ಸತಾರಾ, ಭಾರತ |
| ಮರಣ | 20 March 2015 (aged 91) ಮುಂಬೈ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಭಾರತ |
| ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆ | •  ಭಾರತ (೧೯೨೩-೨೦೧೫)• |
| ವೃತ್ತಿ(ಗಳು) | ಜಾನಪದ ಕಲಾವಿದ ಗಾಯಕ ನಾಟಕಕಾರ |
| ಸಂಗಾತಿ(s) | ಭಾನುಮತಿ ಸಾಬಲ್ (ವಿಚ್ಛೇದಿತ) ರಾಧಾಬಾಯಿ ಸಾಬಲ್ |
| ಮಕ್ಕಳು | ದೇವದತ್ತ ಸಾಬಳೆ (ಮಗ) ಚಾರುಶೀಲಾ ವಾಚಾನಿ (ಮಗಳು) ವಸುಂಧರಾ ಸಾಬಳೆ (ಮಗಳು) ಯಶೋಧರ ಶಿಂಧೆ (ಮಗಳು) |
| ಪೋಷಕ | ಗಣಪತರಾವ್ ಸಾಬ್ಲೆ |
| ಸಂಬಂಧಿಕರು | ಕೇದಾರ್ ಶಿಂಧೆ (ಮೊಮ್ಮಗ) |
| ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು | ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (1984), ಪದ್ಮ ಶ್ರೀ (1998) |
| Musical career | |
| ಸಕ್ರಿಯ ವರ್ಷಗಳು | ೧೯೪೭–೨೦೧೫ |
ಶಾಹಿರ್ ಸಾಬ್ಲೆ (೩ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೨೦ - ೨೦ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೫) ಎಂದು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಕೃಷ್ಣರಾವ್ ಗಣಪತ್‌ರಾವ್ ಸಾಬ್ಲೆ, ಭಾರತದ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಮರಾಠಿ ಭಾಷೆಯ ಜಾನಪದ ಕಲಾವಿದರಾಗಿದ್ದರು. [೧] ಅವರು ಒಬ್ಬ ನಿಪುಣ ಗಾಯಕ, ನಾಟಕಕಾರ, ಪ್ರದರ್ಶಕ ಮತ್ತು ಜಾನಪದ ರಂಗಭೂಮಿ (ಲೋಕನಾಟ್ಯ) ನಿರ್ಮಾಪಕ ಮತ್ತು ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿದ್ದರು. [೨] [೩]೧೯೯೮ ರಲ್ಲಿ ಕಲೆಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಅವರ ಕೊಡುಗೆಗಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ಭಾರತದ ನಾಲ್ಕನೇ ಅತ್ಯುನ್ನತ ನಾಗರಿಕ ಗೌರವವಾದ ಪದ್ಮಶ್ರೀ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು.
ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಶಾಹಿರ್ ಸಾಬ್ಲೆ ಅವರು ೧೯೨೩ ರಲ್ಲಿ ಸತಾರಾ ಜಿಲ್ಲೆಯ ವಾಯ್ ತಾಲೂಕಿನ ಪಸರಣಿ ಎಂಬ ಸಣ್ಣ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಗಣಪತ್‌ರಾವ್ ಸಾಬ್ಲೆಗೆ ಜನಿಸಿದರು.[೪] ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ಕೊಳಲು ನುಡಿಸುವುದನ್ನು ಕಲಿತರು. ಪಸರಣಿಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಮುಗಿಸಿದ ನಂತರ, ಅವರು ಜಲಗಾಂವ್‌ನ ಅಮಲ್ನೇರ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ತಮ್ಮ ತಾಯಿಯ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪನ ಊರಿಗೆ ತೆರಳಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ೭ ನೇ ತರಗತಿಯವರೆಗೆ ಓದಿದರು ಮತ್ತು ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ ಶಾಲೆಯನ್ನು ತೊರೆದರು. ಅಮಲ್ನೇರ್‌ನಲ್ಲಿ, ಅವರು ಸಾನೆ ಗುರೂಜಿಗೆ ನಿಕಟರಾದರು ಮತ್ತು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಾನೆ ಗುರೂಜಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಮಯ ಕಳೆದರು. ಅವರ ಶಾಹಿರಿಯೊಂದಿಗೆ, ಅವರು ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು "ಜಾಗೃತಿ ಶಾಹಿರ್ ಮಂಡಲ"ವನ್ನೂ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.
ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕೃತಿಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರಾಚಿ ಲೋಕಧಾರ (ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಜಾನಪದ ನೃತ್ಯಗಳು) - ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರಚಿ ಲೋಕಧಾರ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಎಲ್ಲಾ ಸ್ಥಳೀಯ ನೃತ್ಯ ಪ್ರಕಾರಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವ ಶಾಹಿರ್ ಸಾಬ್ಲೆ ರಚಿಸಿದ ಹೆಸರಾಂತ ತಂಡವಾಗಿ ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿದೆ. [೫] ಲಾವಣಿ, ಬಲ್ಯನೃತ್ಯ, ಕೋಲಿನೃತ್ಯ, ಗೋಂಧಳಿನೃತ್ಯ, ಮಂಗಳಗೌರ್, ವಾಘ್ಯಮುರಳಿ, ವಾಸುದೇವೋ, ಧಂಗರ್ ಮೊದಲಾದ ಜಾನಪದದ ಕೆಲವು ಹಳೆಯ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಿಗೆ ಅವರು ಪುನರ್ಜನ್ಮ ನೀಡಿದರು [೬]
ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಹಾಡುಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ಜೈ ಜೈ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಮಜಾ
- ವಿಂಚು ಚಾವ್ಲಾ
- ಅಧಿ ಗಣಲ ರಾಣಿ ಆನ ನಾ
- ಅರೆ ಕೃಷ್ಣ ಅರೆ ಕನ್ಹಾ
- ಅಥ್ಶೆ ಖಿಡ್ಕ್ಯಾ ನವಶೆ ದಾರಾ
- ಹೇ ಪಾವ್ಲಾಯ್ ದೇವ್ ಮಜಾ ಮಲ್ಹಾರಿ
- ಜೆಜುರಿಚ್ಯಾ ಖಂಡೇರಾಯ
- ನವರಾ ನಾಕೋ ಗಾ ಬಾಯಿ
- ಝುನ್ ವಾಜಂತ್ರಿ ರನ್ ಮಾಡಿ
- ಸಹ್ಯಾದ್ರಿಚಾ ಸಿಂಹ ಗರ್ಜತೋ
- ವೇದ್ ಲಗಾಲೆ
- ಯಾ ಗೋ ದಂಡ್ಯವರ್ಣ ಬೋಲ್ಟೋಯ್
- ಮಲ್ಹಾರವಾರಿ
- ಯಾ ವಿಠುಚ ಗಜರ ಹರಿನಾಮಚ
ಪ್ರಸಿದ್ಧ ನಾಟಕಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ಅಂಧಾಲಾ ದಾಲ್ತಾಯ್ - ಶಾಹಿರ್ ಸಾಬ್ಲೆ ಅವರು ಮುಂಬೈನ ಮರಾಠಿ ಮಾತನಾಡುವ ನಿವಾಸಿಗಳ ವಿಷಾದದ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುವ ಈ ಪ್ರಹಸನ ನಾಟಕವನ್ನು ಪ್ರಾಷ್ದರ್ಶಿಸಿದರು. ಈ ನಾಟಕವು ಎಷ್ಟು ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿಯಾಗಿದೆಯೆಂದರೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಮರಾಠಿ ಜನರ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷವಾದ ಶಿವಸೇನೆಯ ರಚನೆಗೆ ಇದು ಕಾರಣವಾಯಿತು. [೭] [೮]
ಕುಟುಂಬ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಶಾಹಿರ್ ಸಾಬ್ಲೆ ಅವರ ಕುಟುಂಬದ ಪ್ರಮುಖ ಸದಸ್ಯರು -
- ಭಾನುಮತಿ ಸಾಬ್ಲೆ (ಪತ್ನಿ) - ಶಾಹಿರ್ ಸೇಬಲ್ ಅವರ ಮೊದಲ ಪತ್ನಿ ಮತ್ತು ಕವಿ. ಅವರ ಅನೇಕ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಅವರು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ.
- ದೇವದತ್ತ ಸಾಬ್ಲೆ (ಮಗ) - ಮರಾಠಿ ಸಂಗೀತ ಸಂಯೋಜಕ.
- ಶಿವದರ್ಶನ್ ಸಾಬ್ಲೆ (ಮೊಮ್ಮಗ) - ಚಲನಚಿತ್ರ ನಿರ್ದೇಶಕ ಮತ್ತು ನಿರ್ಮಾಪಕ.
- ಚಾರುಶೀಲ ವಚನಿ (ಮಗಳು) - ಮರಾಠಿ ನಟಿ [೯]
- ಅಜಿತ್ ವಚಾನಿ (ಅಳಿಯ) - ಚಾರುಶೀಲಾ ಸಾಬ್ಲೆ ಅವರ ಪತಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಭಾರತೀಯ ಚಲನಚಿತ್ರ ಮತ್ತು ದೂರದರ್ಶನ ನಟ.
- ಯೋಹಾನಾ ವಚಾನಿ : ಮ(ಮೊಮ್ಮಗಳು) - ನಟಿ ಮತ್ತು ನರ್ತಕಿ.
- ತ್ರಿಶಾಲಾ ವಚನಿ (ಮೊ೦ಮ್ಮಗಳು)
- ವಸುಂಧರಾ ಸಾಬ್ಲೆ (ಮಗಳು) - ಮರಾಠಿ ಲೇಖಕಿ.
- ಓಂಕಾರ್ ಮಂಗೇಶ್ ದತ್ (ಮೊಮ್ಮಗ) - ಮರಾಠಿ ಚಿತ್ರಕಥೆಗಾರ.
- ಯುಗೇಶ ಓಂಕಾರ್ (ಮೊಮ್ಮಗ) - ಕಾಸ್ಟ್ಯೂಮ್ ಡಿಸೈನರ್.
- ಯಶೋಧರ ಶಿಂಧೆ (ಮಗಳು)
- ಕೇದಾರ್ ಶಿಂಧೆ [೧೦] (ಮೊಮ್ಮಗ) - ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಚಲನಚಿತ್ರ ನಿರ್ದೇಶಕ ಮತ್ತು ಬರಹಗಾರ.
- ಸನಾ ಕೇದಾರ್ ಶಿಂಧೆ (ದೊಡ್ಡ ಮಗಳು) - ಮರಾಠಿ ನಟಿ.
- ಕೇದಾರ್ ಶಿಂಧೆ [೧೦] (ಮೊಮ್ಮಗ) - ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಚಲನಚಿತ್ರ ನಿರ್ದೇಶಕ ಮತ್ತು ಬರಹಗಾರ.
- ದೇವದತ್ತ ಸಾಬ್ಲೆ (ಮಗ) - ಮರಾಠಿ ಸಂಗೀತ ಸಂಯೋಜಕ.
- ರಾಧಾಬಾಯಿ ಸಾಬ್ಲೆ - ಶಾಹಿರ್ ಸಾಬ್ಲೆ ಅವರ ಎರಡನೇ ಪತ್ನಿ.
ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಮನ್ನಣೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
- ೧೯೮೪ : ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ [೧೧]
- ೧೯೮೮ : ಶಾಹಿರ್ ಅಮರ್ ಶೇಖ್ ಪುರಸ್ಕಾರ
- ೧೯೯೦ : ಅಧ್ಯಕ್ಷರು, ೭೦ನೇ ಅಖಿಲ ಭಾರತೀಯ ಮರಾಠಿ ನಾಟ್ಯ ಸಮ್ಮೇಳನ, ಮುಂಬೈ
- ೧೯೯೦ : ಅಧ್ಯಕ್ಷರು, ಅಪುರಖಿಲ ಭಾರತೀಯ ಮರಾಠಿ ಶಾಹಿರ್ ಪರಿಷತ್, ಮುಂಬೈ [೧೨]
- ೧೯೯೦ : ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಗೌರವ್ ಪುರಸ್ಕಾರ
- ೧೯೯೪ : ಸಂತ ನಾಮದೇವ್ ಪುರಸ್ಕಾರ
- ೧೯೯೭ : ಸತಾರ ಭೂ ರತಟ್ರಷಣ ಪುರಸ್ಕಾರ
- ೧೯೯೭ : ಶಾಹಿರ್ ಪತ್ತೇ ಬಾಪುರಾವ್ ಪುರಸ್ಕಾರ
- ೧೯೯೭ : ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ರಾಜ್ಯ ಗೌರವ ಪುರಸ್ಕಾರ
- ೧೯೯೮ : ಕಲಾ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಅವರ ಕೊಡುಗೆಗಾಗಿ ಪದ್ಮಶ್ರೀ (ಭಾರತದ ನಾಲ್ಕನೇ ಅತ್ಯುನ್ನತ ನಾಗರಿಕ ಗೌರವ). [೧೩]
- ೨೦೦೧ : ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಗಾಯಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿ.
- ೨೦೦೨ : ಪಿ ಸಾವ್ಲಾರಾಮ್ ಪುರಸ್ಕಾರ
- ೨೦೦೨ : ಶಾಹಿರ್ ಫರಾಂಡೆ ಪುರಸ್ಕಾರ
- ೨೦೦೫ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಟೈಮ್ಸ್‌ನಿಂದ ಮಹಾರಾಶ್ರ ಭೂಷಣ ಪ್ರಶಸ್ತಿ
- ೨೦೦೬ : ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ರತ್ನ ಪುರಸ್ಕಾರ
- ೨೦೧೨ : ಲೋಕಶಾಹಿರ್ ವಿಟ್ಟಲ್ ಉಮಾಪ್ ಮೃದ್ಗಂಧ್ ಜೀವಮಾನ ಸಾಧನೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿ [೧೪]
ಸಾವು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಅವರು ೨೦ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೫ ರಂದು ತಮ್ಮ ೯೧ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿರುವ ತಮ್ಮ ನಿವಾಸದಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು.[೧೫] [೧೬]
ಪರಂಪರೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ಮೂಲತಃ ಶಾಹಿರ್ ಸಾಬ್ಲೆ ಹಾಡಿರುವ ಜೈ ಜೈ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಮಜಾವನ್ನು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಅಧಿಕೃತ ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನುಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ೨೦೨೩ ರಲ್ಲಿ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ರಾಜ್ಯದ ಅಧಿಕೃತ ಹಾಡು ಎಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು.
- ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರಚಿ ಲೋಕಧಾರವನ್ನು ನಂತರ ಅವರ ಮೊಮ್ಮಗ ಕೇದಾರ್ ಶಿಂಧೆ ಟಿವಿ ಸ್ವರೂಪಕ್ಕೆ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡರು. ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ಝೀ ಮರಾಠಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಾರವಾಯಿತು.
- ಅವರು ರಚಿಸಿದ ಅನೇಕ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ( ಜೈ ಜೈ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಮಜಾ, ಅರೆ ಕೃಷ್ಣ ಅರೆ ಕನ್ಹಾ, ಮಲ್ಹಾರವಾರಿ ಸೇರಿದಂತೆ) ನಂತರ ಅನೇಕ ಸಮಕಾಲೀನ ಕಲಾವಿದರು ಮರಾಠಿ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಿಗೆ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡರು.
- ಅವರ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಸಮಯವನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಶಾಹಿರ್ ಎಂಬ ಜೀವನಚರಿತ್ರೆಯ ಚಲನಚಿತ್ರವು ೨೮ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೩ ರಂದು ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. ಇದನ್ನು ಅವರ ಮೊಮ್ಮಗ ಮತ್ತು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಚಲನಚಿತ್ರ ನಿರ್ದೇಶಕ ಕೇದಾರ್ ಶಿಂಧೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಶಾಹಿರ್ ಸಾಬ್ಲೆ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಅಂಕುಶ್ ಚೌಧರಿ ಚಿತ್ರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಭಾನುಮತಿ ಸಾಬ್ಲೆ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಅವರ ಮೊಮ್ಮಗ ಸನಾ ಕೇದಾರ್ ಶಿಂಧೆ ಕೂಡ ನಟಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ↑ "Shahir Sable" (PDF). mumbaitheatreguide.com. Retrieved 1 June 2014.
- ↑ "The Economic Viability of Theatre (presented at Ekjute Festival's Theatre Seminar – April 2006)". theatreforum.in. India Theatre Forum. Archived from the original on 6 June 2014. Retrieved 4 June 2014.
- ↑ "Bard of Maharashtra Shahir Krishnarao Sable passes away". Business Standard. Press Trust of India. 20 March 2015. Retrieved 21 March 2015.
- ↑ "Shahir Sable – A patriotic artiste who made an invaluable contribution to freedom and United Maharashtra struggle and a Bard who nurtured Maharashtra's culture through it's [sic] folk art". www.manase.org. Archived from the original on 2 June 2014. Retrieved 1 June 2014.
- ↑ "Trupti Sahasrabuddhe – World in Motion". worldinmotiondance.com. World in Motion LLC. Archived from the original on 6 ಜೂನ್ 2014. Retrieved 4 June 2014.
- ↑ "महाराष्ट्राचा आवाज हरपला, शाहीर साबळे यांचे मुंबईत निधन" [Maharashtra voice RIP, Shahir Sable died in Mumbai]. loksatta.com (in ಮರಾಠಿ). 20 March 2015.
- ↑ "Herbariums golden oldie 'Andhala Daltay'". afternoondc.in. Afternoon Despatch & Courier Mumbai India. Archived from the original on 2 June 2014. Retrieved 1 June 2014.
- ↑ "ANDHALA DALTAY". mumbaitheatreguide.com. mumbaitheatreguide.com. Retrieved 4 June 2014.
- ↑ "All about Charushila Sable – biography, filmography, photos". Gomolo.com. Archived from the original on 2 April 2015. Retrieved 1 June 2014.
- ↑ "Interview With Kedar Shinde". MumbaiTheatreGuide.com. Retrieved 1 June 2014.
- ↑ "Sangeet Natak Akademi Puraskar (Akademi Awards)". sangeetnatak.gov.in. Sangeet Natak Akademi. Archived from the original on 30 May 2015. Retrieved 4 June 2014.
- ↑ "Films to archive theatre artistes' work". sakaaltimes.com. Retrieved 4 June 2014.
- ↑ "Padma Awards" (PDF). Ministry of Home Affairs, Government of India. 2015. Archived from the original (PDF) on 15 October 2015. Retrieved 21 July 2015.
- ↑ "Awards".
- ↑ "महाराष्ट्राचा आवाज हरपला, शाहीर साबळे यांचे मुंबईत निधन" [Maharashtra voice RIP, Shahir Sable died in Mumbai]. loksatta.com (in ಮರಾಠಿ). 20 March 2015."महाराष्ट्राचा आवाज हरपला, शाहीर साबळे यांचे मुंबईत निधन" [Maharashtra voice RIP, Shahir Sable died in Mumbai]. loksatta.com (in Marathi). 20 March 2015.
- ↑ Nandgaonkar, Satish (21 March 2015). "Folk singer Shahir Sable passes away". The Hindu.