ಐ.ಎನ್.ಎಸ್ ವಿರಾಟ್ (ಆರ್೨೨)
| Career (ಭಾರತ) |  |
|---|---|
| Name: | ವಿರಾಟ್ |
| Acquired: | ಮೇ ೧೯೮೭ |
| Recommissioned: | ೧೨ ಮೇ ೧೯೮೭ |
| Decommissioned: | ೬ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೭ |
| Out of service: | ೨೩ ಜುಲೈ ೨೦೧೬ |
| Refit: | ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೮೬, ಜುಲೈ ೧೯೯೯, ಮಧ್ಯ-೨೦೦೩-ನವೆಂಬರ್ ೨೦೦೪, ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೦೮-ನವೆಂಬರ್ ೨೦೦೯, ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೨-ಜುಲೈ ೨೦೧೩ |
| Homeport: | ಮುಂಬೈ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ |
| Identification: | ಪೆನ್ನಂಟ್ ಸಂಖ್ಯೆ: ಆರ್೨೨ |
| Motto: | ಜಲಮೇವ ಯಸ್ಯ, ಬಲಮೇವ ತಸ್ಯ (ಸಂಸ್ಕೃತ: "ಸಮುದ್ರವನ್ನು ಆಳುವವನು ಸರ್ವಶಕ್ತನು.") |
| Nickname: | ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಓಲ್ಡ್ ಲೇಡಿ[೧] |
| Fate: | ಅಲಾಂಗ್, ೨೦೨೧ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಕ್ರ್ಯಾಪ್ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. |
| Career (ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಡಮ್) |  |
| Name: | ಎಚ್‌ಎಮ್‌ಎಸ್ ಹರ್ಮೆಸ್ (ಆರ್೧೨) |
| Ordered: | ೧೯೪೩ |
| Builder: | ವಿಕರ್ಸ್-ಆರ್ಮ್ಸ್ಟ್ರಾಂಗ್ |
| Laid down: | ೨೧ ಜೂನ್ ೧೯೪೪ |
| Launched: | ೧೬ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೫೩ |
| Commissioned: | ೨೫ ನವೆಂಬರ್ ೧೯೫೯ |
| Decommissioned: | ೧೯೮೪ |
| Struck: | ೧೯೮೫ |
| Homeport: | ಎಚ್ಎಂಎನ್‌ಬಿ ಪೋರ್ಟ್ಸ್ಮೌತ್ |
| Identification: | ಪೆನ್ನಂಟ್ ಸಂಖ್ಯೆ: ಆರ್೨೨ |
| Fate: | ೧೯೮೬ ರಲ್ಲಿ, ಭಾರತಕ್ಕೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲಾಯಿತು. |
| General characteristics | |
| Class & type: | ಸೆಂಟೌರ್-ಕ್ಲಾಸ್ ಏರ್‌ಕ್ರಾಫ್ಟ್ ಕ್ಯಾರಿಯರ್ ಲಘು ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆ |
| Displacement: |
|
| Length: | 226.5 m (743 ft) |
| Beam: | 48.78 m (160.0 ft) |
| Draught: | 8.8 m (29 ft) |
| Propulsion: | ೨ × ಪಾರ್ಸನ್ಸ್ ಗೇರ್ಡ್ ಸ್ಟೀಮ್ ಟರ್ಬೈನ್‌ಗಳು, ೪೦೦ ಪಿಎಸ್ಐ ಹೊಂದಿರುವ ೪ ಬಾಯ್ಲರ್ಗಳು. 76,000 shp (57,000 kW) |
| Speed: | 28 knots (52 km/h) |
| Range: | 6,500 mi (10,500 km) at 14 knots (26 km/h) |
| Complement: |
|
| Sensors and processing systems: |
|
| Electronic warfare & decoys: |
|
| Armament: |
|
| Aircraft carried: |
|
ಐಎನ್ಎಸ್ ವಿರಾಟ್ (ಸಂಸ್ಕೃತ: ವಿರಾಟ್ ಎಂದರೆ ದೈತ್ಯ) ಇದು ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆಯ ಸೆಂಟೌರ್ ವರ್ಗದ ಲಘು ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಯಾಗಿದೆ. ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ, ಐಎನ್ಎಸ್ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯ ಕಾರ್ಯಾರಂಭ ಮಾಡುವವರೆಗೂ ಐಎನ್ಎಸ್ ವಿರಾಟ್ ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು. ಈ ಹಡಗು ಪೂರ್ಣಗೊಂಡು ೧೯೫೯ ರಲ್ಲಿ, ರಾಯಲ್ ನೌಕಾಪಡೆಯ ಎಚ್ಎಂಎಸ್ ಹರ್ಮೆಸ್ ಆಗಿ ನಿಯೋಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು ಮತ್ತು ೧೯೮೪ ರಲ್ಲಿ, ಸೇವೆಯಿಂದ ನಿವೃತ್ತವಾಯಿತು. ಇದನ್ನು ೧೯೮೭ ರಲ್ಲಿ, ಭಾರತಕ್ಕೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಐಎನ್ಎಸ್ ವಿರಾಟ್ ಅನ್ನು ೧೨ ಮೇ ೧೯೮೭ ರಂದು ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆಗೆ ನಿಯೋಜಿಸಲಾಯಿತು[೨] ಮತ್ತು ಸುಮಾರು ೩೦ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿತು.
ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೧೫ ರಲ್ಲಿ, ನೌಕಾಪಡೆಯು ವಿರಾಟ್ ಅನ್ನು ಮುಂದಿನ ವರ್ಷ ಸೇವೆಯಿಂದ ತೆಗೆದುಹಾಕಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಹೇಳಿದೆ.[೩] ಇದು ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆಯಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿರುವ ಕೊನೆಯ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ನಿರ್ಮಿತ ಹಡಗು ಆಗಿತ್ತು ಹಾಗೂ ಇದು ವಿಶ್ವದ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಯಾಗಿದೆ. ಜುಲೈ ೨೩, ೨೦೧೬ ರಂದು, ವಿರಾಟ್ ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ಶಕ್ತಿಯಡಿಯಲ್ಲಿ ಮುಂಬೈನಿಂದ ಕೊಚ್ಚಿಗೆ ಕೊನೆಯ ಬಾರಿಗೆ ಪ್ರಯಾಣ ಬೆಳೆಸಿತು. ಅಲ್ಲಿ ಡ್ರೈ-ಡಾಕ್ ಮತ್ತು ಸೇವೆಯಿಂದ ನಿರ್ಗಮಿಸಲು ಸಿದ್ಧರಾಗಿತ್ತು. ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೩ ರಂದು ಅದನ್ನು ಕೊಚ್ಚಿಯಿಂದ ಹೊರಗೆ ಎಳೆದೊಯ್ದು, ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೮ ರಂದು ಮುಂಬೈಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಲಾಯಿತು. ವಿರಾಟ್ ನೌಕಾಪಡೆಯನ್ನು ಮಾರ್ಚ್ ೬, ೨೦೧೭ ರಂದು ಔಪಚಾರಿಕವಾಗಿ ನಿವೃತ್ತಿಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು.[೪] ಅದನ್ನು ಹೋಟೆಲ್ ಮತ್ತು ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುವ ಯೋಜನೆಗಳು ವಿಫಲವಾದ ನಂತರ, ನಿಧಾನವಾಗಿ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೨೦ ರಿಂದ ವಿಭಜಿಸಲು ಯೋಜಿಸಲಾಯಿತು.[೫] ಆದರೆ, ಅದರ ೪೦% ಭಾಗವನ್ನು ರದ್ದುಪಡಿಸಿದ ನಂತರ, ಭಾರತದ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಅದನ್ನು ತಡೆಹಿಡಿದಿತು.[೬]
ವಿನ್ಯಾಸ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಐಎನ್ಎಸ್ ವಿರಾಟ್ ಸಮುದ್ರ ಹ್ಯಾರಿಯರ್ ಅನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ೧೨° ಸ್ಕೀ ಜಿಗಿತದ ಜೊತೆಗೆ ಬಲವರ್ಧಿತ ಫ್ಲೈಟ್ ಡೆಕ್ ಮತ್ತು ನಿಯತಕಾಲಿಕೆಗಳು, ಯಂತ್ರೋಪಕರಣಗಳ ಸ್ಥಳಗಳ ಮೇಲೆ ೧.೨ ಇಂಚು (೩ ಸೆಂ.ಮೀ) ಕವಚವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ನಿಯತಕಾಲಿಕ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ಕನಿಷ್ಠ ೮೦ ಆಗಿದ್ದು, ಹಗುರವಾದ ಟಾರ್ಪಿಡೊಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಈ ಹಡಗು ೭೫೦ ಸೈನಿಕರಿಗೆ ಕಮಾಂಡೋ ಸಾರಿಗೆ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಎಎಫ್‌ಟಿ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಎಲ್‌ಸಿ‌ವಿಪಿ ಲ್ಯಾಂಡಿಂಗ್ ಕ್ರಾಫ್ಟ್‌ಗಳನ್ನು ಸಾಗಿಸಿದೆ.[೭] ಯುದ್ಧದ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ, ಹಡಗು ೨೬ ಯುದ್ಧ ವಿಮಾನಗಳನ್ನು ಸಾಗಿಸಬಲ್ಲದು ಮತ್ತು ಉಭಯಚರ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಲು ಹಾಗೂ ಎಎಸ್‌ಡಬ್ಲ್ಯೂ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲು ಸೂಕ್ತವಾಗಿದೆ.
ವಿಮಾನ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಐಎನ್ಎಸ್ ವಿರಾಟ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ವಿಮಾನಗಳನ್ನು ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆಯ ನೌಕಾ ವಾಯು ವಿಭಾಗದ ನಾಲ್ಕು ದಳಗಳು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದವು:
| ದಳ | ಹೆಸರು | ವಿಮಾನ |
|---|---|---|
| ಐಎನ್‌ಎ‌ಎಸ್ ೩೦೦ | ಬಿಳಿ ಹುಲಿಗಳು | ಬಿಎಇ ಸಮುದ್ರ ಹ್ಯಾರಿಯರ್ |
| ಐಎನ್‌ಎ‌ಎಸ್ ೫೫೨ | ಬ್ರೇವ್ಸ್ | ಬಿಎಇ ಸಮುದ್ರ ಹ್ಯಾರಿಯರ್ |
| ಐಎನ್‌ಎ‌ಎಸ್ ೩೨೧ | ದೇವತೆಗಳು | ಅಲೋಯೆಟ್ III ಎಚ್ಎಎಲ್ ಚೆತಾಕ್ |
| ಐಎನ್‌ಎ‌ಎಸ್ ೩೩೦ | ಹಾರ್ಪೂನ್ಸ್ | ವೆಸ್ಟ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್ ಸಮುದ್ರ ರಾಜ |
ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಹಡಗು-ವಿರೋಧಿ ಸಮುದ್ರ ಹದ್ದು ಕ್ಷಿಪಣಿ[೮] ಮತ್ತು ಗಾಳಿಯಿಂದ ಗಾಳಿಗೆ ಯುದ್ಧಕ್ಕಾಗಿ ಫ್ರೆಂಚ್ ಮಟ್ರ ಮ್ಯಾಜಿಕ್ ಕ್ಷಿಪಣಿಯಂತಹ ಹಲವಾರು ಆಧುನಿಕ ಕ್ಷಿಪಣಿಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಸಮುದ್ರ ಹ್ಯಾರಿಯರ್ಸ್ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ದಾಳಿ ವಿಮಾನಗಳಾಗಿವೆ.[೯] ಇತರ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ೬೮ ಎಂಎಂ ರಾಕೆಟ್‌ಗಳು, ರನ್ವೇ-ನಿರಾಕರಣೆ ಬಾಂಬ್‌ಗಳು, ಕ್ಲಸ್ಟರ್ ಬಾಂಬ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ೩೦ ಎಂಎಂ ಫಿರಂಗಿಗಳು ಸೇರಿವೆ. ೨೦೦೬ ರಲ್ಲಿ, ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆಯು ಎಲ್ಟಾ ಇಎಲ್ / ಎಂ -೨೦೩೨ ರಾಡಾರ್ ಮತ್ತು ರಾಫೆಲ್ ಡರ್ಬೈ ಮಧ್ಯಮ ಶ್ರೇಣಿಯ ಗಾಳಿಯಿಂದ ಗಾಳಿಗೆ ಬಿವಿಆರ್ ಕ್ಷಿಪಣಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವ ಮೂಲಕ ಇಸ್ರೇಲ್ ಸಹಯೋಗದೊಂದಿಗೆ ೧೫ ಸಮುದ್ರ ಹ್ಯಾರಿಯರ್‌ಗಳನ್ನು ನವೀಕರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸೀಮಿತ ನವೀಕರಿನ ಸಮುದ್ರ ಹ್ಯಾರಿಯರ್ (ಎಲ್ಯುಎಸ್ಎಚ್) ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು.[೧೦][೧೧]
ಈ ನೌಕಾಪಡೆಯು ಕಮೋವ್ ಕೆಎ -೩೧ ಹೆಲಿಕ್ಸ್-ಬಿ ವಾಯುಗಾಮಿ ಮುನ್ನೆಚ್ಚರಿಕೆ ವಿಮಾನ ಮತ್ತು ಕಮೋವ್ ಕೆಎ -೨೮ ಹೆಲಿಕ್ಸ್-ಎ ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್‌ಗಳನ್ನು ಸಹ ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು.
ಹ್ಯಾರಿಯರ್ ನೌಕಾಪಡೆಯ ನಿವೃತ್ತಿಯ ನಂತರ ಐಎನ್ಎಸ್ ವಿರಾಟ್‌ನ ಡೆಕ್‌ನಿಂದ ಎಲ್ಲಾ ಸಮುದ್ರ ಹ್ಯಾರಿಯರ್ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳು ೬ ಮೇ ೨೦೧೬ ರಂದು ನಿಂತುಹೋದವು.
ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಇತಿಹಾಸ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ರಾಯಲ್ ನೌಕಾಪಡೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಐಎನ್ಎಸ್ ವಿರಾಟ್ ಅನ್ನು ಮೂಲತಃ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ರಾಯಲ್ ನೌಕಾಪಡೆಯು ೧೯೫೯ ರ ನವೆಂಬರ್ ೧೮ ರಂದು ಎಚ್ಎಂಎಸ್ ಹರ್ಮೆಸ್ ಆಗಿ ನಿಯೋಜಿಸಿತು. ಅವರು ೧೯೮೨ ರಲ್ಲಿ, ಫಾಕ್ಲ್ಯಾಂಡ್ಸ್ ಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರಾಯಲ್ ನೌಕಾಪಡೆಯ ಕಾರ್ಯಪಡೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗವಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯೮೫ ರಲ್ಲಿ, ಸಕ್ರಿಯ ಕರ್ತವ್ಯದಿಂದ ನಿವೃತ್ತವಾಯಿತು. ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೮೬ ರಲ್ಲಿ, ಹರ್ಮೆಸ್ ಅವರನ್ನು ಪೋರ್ಟ್ಸ್ಮೌತ್ ಡಾಕ್ಯಾರ್ಡ್‌ನಿಂದ ಡೆವೊನ್ಪೋರ್ಟ್ ಡಾಕ್ಯಾರ್ಡ್ಗೆ ಸಾಗಿಸಲಾಯಿತು. ನಂತರ, ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲಾಯಿತು.[೧೨]
ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಹಲವಾರು ದೇಶಗಳ ಹಡಗುಗಳ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ಮಾಡಿದ ನಂತರ, ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆಯು ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೮೬ ರಲ್ಲಿ ಹಡಗನ್ನು ಖರೀದಿಸಿತು ಮತ್ತು ಮುಂದಿನ ದಶಕದವರೆಗೆ ವಾಹಕ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡಲು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಪ್ಲೈಮೌತ್‌ನ ಡೆವೊನ್ಪೋರ್ಟ್ ಡಾಕ್ಯಾರ್ಡ್‌ನಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾದ ಮರುಹೊಂದಿಕೆಯನ್ನು ನೀಡಿತು.[೧೩][೧೪] ಈ ಮರುಹೊಂದಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಅಗ್ನಿಶಾಮಕ ನಿಯಂತ್ರಣ ಉಪಕರಣಗಳು, ನ್ಯಾವಿಗೇಷನ್ ರಾಡಾರ್‌ಗಳು, ಸುಧಾರಿತ ಎನ್‌ಬಿಸಿ ರಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಡೆಕ್ ಲ್ಯಾಂಡಿಂಗ್ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಡಿಸ್ಟಿಲೇಟ್ ಇಂಧನದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಬಾಯ್ಲರ್‌ಗಳನ್ನು ಪರಿವರ್ತಿಸಲಾಯಿತು.[೧೫]
೧೯೮೮ ರಲ್ಲಿ, ಆಗಿನ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದ ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿ ಅವರು ಐಎನ್ಎಸ್ ವಿರಾಟ್‌ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಕುಟುಂಬ, ಇತರ ಪ್ರಮುಖ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳು ಮತ್ತು ಮಾಧ್ಯಮ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳೊಂದಿಗೆ ರಜಾದಿನಗಳನ್ನು ಕಳೆಯಲು ಲಕ್ಷದ್ವೀಪದ ಬಂಗಾರಂ ಅಟೋಲ್‌ಗೆ ಹೋಗಿದ್ದರು ಎಂದು ಇಂಡಿಯಾ ಟುಡೇ ವರದಿ ಮಾಡಿತ್ತು.[೧೬] ಮಾಜಿ ಪ್ರಧಾನಿ ಮಂತ್ರಿ ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿಯವರ ೧೯೮೭ ರ ಲಕ್ಷದ್ವೀಪ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ಯೋಜಿಸುವಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿದ್ದ ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆಯ ನಿವೃತ್ತ ಅಧಿಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದ ಕಮಾಂಡರ್ ಅಜಯ್ ಚಿಟ್ನಿಸ್‌ರವರು ಈ ಆರೋಪವನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದ್ದಾರೆ.[೧೭]
ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ, ಹಡಗಿನ ಎಂಜಿನ್ ಕೋಣೆಯು ಪ್ರವಾಹಕ್ಕೆ ಸಿಲುಕಿತು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಹಡಗನ್ನು ಹಲವಾರು ತಿಂಗಳುಗಳವರೆಗೆ ಸೇವೆಯಿಂದ ಹೊರಗಿಡಲಾಯಿತು. ೧೯೯೫ ರಲ್ಲಿ, ಹಡಗು ಮತ್ತೆ ಸೇವೆಗೆ ಬಂದಿತು ಮತ್ತು ಹೊಸ ಶೋಧ ರಾಡಾರ್ ಅನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲಾಯಿತು. ಜುಲೈ ೧೯೯೯ ಮತ್ತು ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೦೧ ರ ನಡುವೆ, ಹಡಗು ತನ್ನ ಸೇವೆಯನ್ನು ೨೦೧೦ ರವರೆಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿರುವ ಮತ್ತೊಂದು ಜೀವಿತಾವಧಿ ವಿಸ್ತರಣೆ ಮರುಹೊಂದಿಕೆಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿತು. ಈ ಮರುಹೊಂದಿಕೆ ಮುಂದಾಗುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ನವೀಕರಿಸಿತು ಹಾಗೂ ಧ್ವನಿ ತುರ್ತು ಎಚ್ಚರಿಕೆಗಳಿಗೆ ಸಂವೇದಕಗಳ ಪ್ಯಾಕೇಜ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿಸಿತು ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ ಸಂವಹನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು. ಇದಲ್ಲದೆ, ದೀರ್ಘ-ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ಕಣ್ಗಾವಲು ರಾಡಾರ್, ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಬೆಂಕಿ ಪರದೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೊಸ ಹ್ಯಾಂಗರ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು.
ಈ ಹಡಗು ಕೊಚ್ಚಿಯ ಕೊಚ್ಚಿನ್ ಶಿಪ್ ಯಾರ್ಡ್‌ನಲ್ಲಿ ೨೦೦೯ ರ ಜನವರಿಯಿಂದ ಆಗಸ್ಟ್‌ವರೆಗೆ ಭಾರತೀಯ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕನೇ ಮರುಹೊಂದಿಕೆಗೆ ಒಳಗಾಯಿತು.[೧೮] ಈ ಮರುಹೊಂದಿಕೆಯು ೨೦೧೫ ರವರೆಗೆ ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆಯಲ್ಲಿ ಅವರ ಸೇವೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸುವುದನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಹಡಗು ಅಡೆನ್ ಕೊಲ್ಲಿಗೆ ನಿಯೋಜಿಸುವ ಮೊದಲು ಒಂದೂವರೆ ತಿಂಗಳು ಅರೇಬಿಯನ್ ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿ ಪಡೆಸಿತು.[೧೯] ಎರಡು ದೇಶೀಯ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳು (ಐಎಸಿಗಳು) ಆ ವೇಳೆಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇರುವುದರಿಂದ, ವಾಹಕ ನೌಕೆಯನ್ನು ೨೦೨೦ ರವರೆಗೆ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು ಎಂದು ನೌಕಾಪಡೆಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ವರದಿ ಮಾಡಿದರು.[೨೦][೨೧]
ಸೇವೆಯಿಂದ ನಿವೃತ್ತಿ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]೨೦೧೩ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ವಿರಾಟ್ ಹಡಗಿನ ವಯಸ್ಸು ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಣಾ ವೆಚ್ಚವು ಸೇವೆಯಿಂದ ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಹಾಗೂ ರಕ್ಷಣಾ ಸಚಿವಾಲಯದ ಅನುಮತಿ ಪಡೆಯುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು ನೌಕಾಪಡೆಯನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿತು.[೨೨] ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೪ ರಲ್ಲಿ, ಹಡಗಿನ ಮುಂದುವರಿದ ಸೇವಾ ಜೀವನವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಪರಿಶೀಲನಾ ಮಂಡಳಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು.[೨೩]
ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೧೫-೧೬ ರಲ್ಲಿ, ನೌಕಾಪಡೆಯು ಹಡಗನ್ನು ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಘೋಷಿಸಿತು ಮತ್ತು ವಾಹಕದ ನಿರ್ಗಮನಕ್ಕೆ ರಕ್ಷಣಾ ಸಚಿವಾಲಯದ ಅನುಮತಿ ಪಡೆಯುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ೨೩ ಜುಲೈ ೨೦೧೬ ರಂದು, ವಿರಾಟ್ ನೌಕಾಪಡೆಯವರು ಕೊನೆಯ ಬಾರಿಗೆ ಮುಂಬೈನಿಂದ ಕೊಚ್ಚಿಗೆ ಹಡಗಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣ ಬೆಳೆಸಿದರು. ಆ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಅವರು ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ೨,೨೫೦ ದಿನಗಳನ್ನು ಕಳೆದಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಒಟ್ಟು ೧,೦೯೪,೨೧೫ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಅನ್ನು ಆವಿಯಾಗಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿದ್ದರು.[೨೪] ಕೊಚ್ಚಿಯಲ್ಲಿ, ಅವರು ನಿವೃತ್ತಿಯ ಸಿದ್ಧತೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ತಿಂಗಳ ಕಾಲ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸಿದರು. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಅವರ ಬಾಯ್ಲರ್ಗಳು, ಎಂಜಿನ್‌ಗಳು, ಪ್ರೊಪೆಲ್ಲರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಚುಕ್ಕಾಣಿಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲಾಯಿತು.[೨೫][೨೬] ಅದರ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವಿಕೆಯು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೪ ರಂದು ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ವಾಹಕವನ್ನು ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೩ ರಂದು ಔಪಚಾರಿಕ ನಿವೃತ್ತಿ ಸಮಾರಂಭಕ್ಕಾಗಿ ಮುಂಬೈಗೆ ಮರಳಿ ಕರೆದೊಯ್ಯಲಾಯಿತು.[೨೭] ವಿರಾಟ್ ನೌಕಾಪಡೆಯವರು ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೮ ರಂದು ಮುಂಬೈಗೆ ಆಗಮಿಸಿದರು. ಮಾರ್ಚ್ ೬, ೨೦೧೭ ರಂದು, ಅವರನ್ನು ನಿವೃತ್ತಿಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು ಹಾಗೂ ಅದೇ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ವಿರಾಟ್ ಅನ್ನು ಔಪಚಾರಿಕವಾಗಿ ನಿವೃತ್ತಿಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು.[೨೮] ಅವರ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಉಪಕರಣಗಳನ್ನು ೨೦೧೭ ರ ಮಧ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ ತೆಗೆದುಹಾಕಬೇಕಾಯಿತು.
ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಯೋಜನೆಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಜುಲೈ ೨೦೧೫ ರಲ್ಲಿ, ಹಡಗನ್ನು ₹ ೨೦ ಕೋಟಿ (ಯುಎಸ್ $ ೨ ಮಿಲಿಯನ್) ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ ಹಡಗಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲು ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು.[೨೯][೩೦][೩೧][೩೨] ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದ ಚಂದ್ರಬಾಬು ನಾಯ್ಡು ಅವರು ಫೆಬ್ರವರಿ ೮, ೨೦೧೬ ರಂದು ಈ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ದೃಢಪಡಿಸಿದರು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೬ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಯೋಜನೆಗಳು ವಿಫಲವಾದವು.[೩೩] ಹಡಗನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಉದ್ಯಮಿಯೊಬ್ಬರ ಪ್ರಸ್ತಾಪವು ಅದರ ಕ್ರೌಡ್‌ಫಂಡಿಂಗ್ ಅಭಿಯಾನವು ಅದರ ಗುರಿಯ ಹತ್ತನೇ ಒಂದು ಭಾಗವನ್ನು ಮಾಡಲು ವಿಫಲವಾಯಿತು ಮತ್ತು ವಿರಾಟ್ ಅನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸದಿದ್ದರೆ, ಅದನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಯಿತು.[೩೪][೩೫]
ನವೆಂಬರ್ ೧, ೨೦೧೮ ರಂದು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ವಿರಾಟ್ ಅನ್ನು ಸಿಂಧುದುರ್ಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ನಿವತಿ ಬಳಿ ಇರುವ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಕಡಲ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ ಮತ್ತು ಸಾಗರ ಸಾಹಸ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲು ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು.[೩೬][೩೭] ಹೋಟೆಲ್ ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದ ಈ ಪ್ರಸ್ತಾಪವು ಹೆಚ್ಚಿನ ವೆಚ್ಚದ[೩೮] ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಟೆಂಡರ್‌ಗಳನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರವು ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಕೈಬಿಟ್ಟಿತು.[೩೯]
ತಜ್ಞರ ಸಮಿತಿಯು ವಿರಾಟ್ ಹಡಗಿನ ರಚನಾತ್ಮಕ ಕುಸಿತವು ಅದರ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಅಸಾಧ್ಯವೆಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿದ ನಂತರ, ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ಅದನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿತು ಮತ್ತು ಆನ್ಲೈನ್ ಹರಾಜು ನಡೆಸಿತು.[೪೦] ಜುಲೈ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ, ಗುಜರಾತ್ ಮೂಲದ ಹಡಗು ಸಂಸ್ಥೆ ಶ್ರೀ ರಾಮ್ ಶಿಪ್ಪಿಂಗ್ ಮೆಟಲ್ ಸ್ಕ್ರ್ಯಾಪ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್‌ನಿಂದ ಹಡಗನ್ನು ೩೮.೫೪ ಕೋಟಿ ರೂ.ಗೆ (ಯುಎಸ್ $ ೫ ಮಿಲಿಯನ್) ಖರೀದಿಸಿತು. ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ಅಲಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗಿತ್ತು.[೪೧][೪೨][೪೩][೪೪] ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯, ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿರಾಟ್ ಹಡಗನ್ನು ಮುಂಬೈನ ನೌಕಾ ಹಡಗುಕಟ್ಟೆಯಿಂದ ಗುಜರಾತ್‌ನ ಭಾವನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಅಲಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಸ್ಕ್ರ್ಯಾಪರ್‌ಗೆ ಕರೆದೊಯ್ಯಲಾಯಿತು. ನಂತರ, ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೨ ರ ಸಂಜೆಯಂದು ಹಡಗು ಅಲಾಂಗ್ ಬಂದರನ್ನು ತಲುಪಿತು.
ಛಾಯಾಂಕಣ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]-
"ಹರ್ಮ್ಸ್" ತನ್ನ ಖರೀದಿಯ ನಂತರ ಮರುಪರಿಶೀಲನೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು ಭಾರತದಿಂದ ಡೆವನ್‌ಪೋರ್ಟ್ ಡಾಕ್ಯಾರ್ಡ್ಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸುವ ದೃಶ್ಯ. -
ವಿರಾಟ್ ಡೆವೊನ್‌ಪೋರ್ಟ್‌ನಿಂದ ತನ್ನ ವಿತರಣಾ ಪ್ರಯಾಣದಲ್ಲಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಹೊರಡುವ ದೃಶ್ಯ. -
ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆಯ ಸೀ ಹ್ಯಾರಿಯರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ವಾಯುಪಡೆಯ ಎಸ್‌ಇ‌ಪಿ‌ಇ‌ಸಿಎಟಿ ಜಗ್ವಾರ್ ಯುಎಸ್ ನೇವಿಯೊಂದಿಗೆ ಬೋಯಿಂಗ್ ಎಫ್/ಎ-೧೮ಇ/ಎಫ್ ಸೂಪರ್ ಹಾರ್ನೆಟ್ ಐಎನ್ಎಸ್ ವಿರಾಟ್ ಹಡಗಿನ ಮೇಲೆ ಹಾರುತ್ತಿರುವ ದೃಶ್ಯ. -
ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆಯು ಹೊಸದಾಗಿ ಎರಡನೆಯ ವಿತರಣಾ ಸಮುದ್ರಯಾನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯ. -
-
ಐಎನ್ಎಸ್ ವಿರಾಟ್ ಹಡಗು ಕೊನೆಯ ಬಾರಿಗೆ ಹಬೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನೌಕಾಯಾನ ಮಾಡಿದ ದೃಶ್ಯ.
,_sailing_from_Devonport_Dockyard_to_begin_her_service_with_the_Indian_Navy.jpg)
,_Malabar_07-2.jpg)
.jpg)
ಕಮಾಂಡಿಂಗ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಇದನ್ನೂ ನೋಡಿ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ↑ "INS Viraat sails to Kochi for repairs, dry-docking". The Economic Times. 24 ಜುಲೈ 2016. Archived from the original on 27 ಜುಲೈ 2016. Retrieved 24 ಜುಲೈ 2016.
- ↑ "Surface Ships". Indian Navy. Archived from the original on 4 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2014. Retrieved 23 ಆಗಸ್ಟ್ 2014.
- ↑ Anandan, S (12 ಫೆಬ್ರವರಿ 2015). "INS Viraat to be decommissioned in 2016". The Hindu. Archived from the original on 13 ಜುಲೈ 2015. Retrieved 13 ಫೆಬ್ರವರಿ 2015.
- ↑ "INS Viraat bows out of service". The Hindu (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Archived from the original on 28 ಆಗಸ್ಟ್ 2017. Retrieved 8 ಮಾರ್ಚ್ 2017.
- ↑ "INS Viraat's Dismantling Kept On Hold, Supreme Court Notice To Owner". NDTV.com. Retrieved 2021-06-23.
- ↑ "INS Viraat now private property: SC". thehindu.com. Retrieved 2021-06-27.
- ↑ Lee, Jae-Hyung (2003). China and the Asia-pacific Region: Geostrategic Relations and a Naval Dimension. iUniverse. p. 174. ISBN 978-0-595-26043-0.
- ↑ Hiranandani 2000, p. 287.
- ↑ Hiranandani 2012, p. 154.
- ↑ "India's Sea Harrier Shortage". Defense Industry Daily. 2 ನವೆಂಬರ್ 2010. Archived from the original on 31 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2013. Retrieved 31 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2013.
- ↑ Raghuvanshi, Vivek (16 ಏಪ್ರಿಲ್ 2009). "Indian Sea Harrier Tests BVR Missile". Defense News. Archived from the original on 24 ಏಪ್ರಿಲ್ 2017.
- ↑ "One sailor dead, three injured after fire breaks out on Indian aircraft carrier". 7 ಮಾರ್ಚ್ 2016. Archived from the original on 9 ಮಾರ್ಚ್ 2016. Retrieved 9 ಮಾರ್ಚ್ 2016.
- ↑ Anthony, Ian (1990). The Naval Arms Trade. SIPRI. p. 135. ISBN 978-0-19-829137-4.
- ↑ Ramchandani, Indu (2000). Students' Britannica India, Volumes 1-5. Popular Prakashan. ISBN 978-0-85229-760-5.
- ↑ Bishop, Chris; Chant, Christopher (2004). Aircraft Carriers. MBI Publishing Company LLC. ISBN 978-0-7603-2005-1.
- ↑ Pratap, Anita (31 January 1988). "Idyllic vacation for the Gandhis in the Lakshadweep archipelago". India Today (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Retrieved 10 May 2019.
- ↑ Rajiv Gandhi did not misuse INS Viraat: Navy officer who planned former PM's Lakshadweep trip
- ↑ "INS Viraat out of dry dock, to sail to Gulf of Aden soon". DNA. 26 ಫೆಬ್ರವರಿ 2011. Archived from the original on 31 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2012. Retrieved 12 ಮೇ 2016.
- ↑ IANS (17 ಆಗಸ್ಟ್ 2009). "INS Viraat refit complete, gears up for golden jubilee". The Hindu. Chennai, India. Archived from the original on 7 ಆಗಸ್ಟ್ 2011. Retrieved 26 ಫೆಬ್ರವರಿ 2011.
- ↑ "Naval Air: Where There Were None, Now There Is One". Strategypage.com. 20 ಆಗಸ್ಟ್ 2009. Archived from the original on 8 ನವೆಂಬರ್ 2011. Retrieved 26 ಫೆಬ್ರವರಿ 2011.
- ↑ Sharma, Ritu (17 ಆಗಸ್ಟ್ 2009). "INS Viraat refit complete, gears up for golden jubilee". Indo-Asian News Service. Archived from the original on 27 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2009. Retrieved 14 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2010.
- ↑ "Navy plans nuke-powered carrier". The Telegraph (Calcutta). 12 ಮಾರ್ಚ್ 2013. Archived from the original on 8 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2013. Retrieved 12 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2013.
- ↑ "Navy technical board to assess service life of INS Viraat". ABP. 4 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2014. Archived from the original on 18 ಜನವರಿ 2015. Retrieved 18 ಜನವರಿ 2015.
- ↑ "INS Viraat sails on final journey from Kochi to Mumbai for decommissioning". The New Indian Express. 23 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2016. Archived from the original on 23 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2016. Retrieved 23 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2016.
- ↑ "INS Viraat's last journey". The Hindu. 23 ಜುಲೈ 2016. Archived from the original on 23 ಜುಲೈ 2016. Retrieved 23 ಜುಲೈ 2016.
- ↑ "INS Viraat's last journey commences". Times of India. 23 ಜುಲೈ 2016. Archived from the original on 23 ಜುಲೈ 2016. Retrieved 23 ಜುಲೈ 2016.
- ↑ "INS Viraat's final farewell set in Mumbai". The Hindu. 25 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2016. Archived from the original on 25 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2016. Retrieved 7 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2016.
- ↑ Deshpande, Vinaya (29 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2016). "INS Viraat reaches Mumbai, set to be decommissioned in January". The Sunday Guardian Live. Archived from the original on 31 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2016. Retrieved 30 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2016.
- ↑ Sarma, C.H.R.S. (8 ಫೆಬ್ರವರಿ 2016). "'INS Viraat' to be handed over to Andhra Pradesh after decommissioning". The Hindu. Archived from the original on 28 ಆಗಸ್ಟ್ 2017. Retrieved 15 ಫೆಬ್ರವರಿ 2016.
- ↑ "Indian carrier Viraat 'de-operationalised'". Janes. 11 ಫೆಬ್ರವರಿ 2016. Archived from the original on 15 ಮಾರ್ಚ್ 2016. Retrieved 12 ಮೇ 2016.
- ↑ "Indian Navy's aircraft carrier INS Viraat may be modified into a luxury hotel". Naval Technology. 11 ಫೆಬ್ರವರಿ 2012. Archived from the original on 16 ಏಪ್ರಿಲ್ 2016. Retrieved 11 ಮೇ 2016.
- ↑ "INS Viraat: A warship that will soon be converted into a hotel!". India Today. 11 ಫೆಬ್ರವರಿ 2016. Archived from the original on 15 ಮಾರ್ಚ್ 2016. Retrieved 11 ಮೇ 2016.
- ↑ "INS Viraat is up for grabs, but so far no takers". DNA. 2 ಮೇ 2016. Archived from the original on 26 ಮೇ 2016. Retrieved 12 ಮೇ 2016.
- ↑ "HMS Hermes repatriation".
- ↑ "Tech entrepreneur wants to rescue Falklands' flagship HMS Hermes from the scrap heap". MercoPress. Archived from the original on 24 ಏಪ್ರಿಲ್ 2017. Retrieved 23 ಏಪ್ರಿಲ್ 2017.
- ↑ Jain, Bhavika (2 November 2018). "INS Viraat to be turned into maritime museum". Times of India. TNN. Retrieved 2 November 2018.
- ↑ "INS Viraat to get 2nd life as maritime museum". The Asian Age. New Delhi. 2 November 2018. Retrieved 2 November 2018.
- ↑ Jain, Bhavika (12 July 2019). "Plans to turn INS Viraat into museum-hotel run aground". Times of India. TNN. Retrieved 1 September 2020.
- ↑ Rajput, Rashmi (19 December 2019). "As scrap, retired Naval aircraft carrier Viraat finds no takers". The Economic Times. Retrieved 1 September 2020.
- ↑ "INS Viraat set for dismantling at Alang yard". The Hindu. 28 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2020. Retrieved 28 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2020.
- ↑ "Like India's 1st aircraft carrier, steel from scrapped Viraat may be used for bikes". The Week. 26 August 2020. Retrieved 1 September 2020.
- ↑ "INS Viraat, decommissioned three years ago, to be dismantled at Alang in Gujarat". The Economic Times. 25 August 2020. Retrieved 1 September 2020.
- ↑ "Iconic INS Viraat to be dismantled at Alang". Ahmedabad Mirror. 24 August 2020. Retrieved 29 August 2020.
- ↑ Nair, Avinash (24 August 2020). "INS Viraat to be broken at Alang and sold as scrap". The Indian Express. Retrieved 29 August 2020.