ಭಾಮಿನೀ ಷಟ್ಪದಿ
ಭಾಮಿನೀ ಷಟ್ಪದಿಯು ಷಟ್ಪದಿಗಳಲ್ಲಿನ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರಕಾರಗಳಲ್ಲೊಂದು.ಕುಮಾರವ್ಯಾಸನ ಗದುಗಿನ ಭಾರತವಿರುವುದು ಈ ಛಂದಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಯೆ. ಭಾಮಿನೀ ಷಟ್ಪದಿಯ ಪದ್ಯವೊಂದರಲ್ಲಿ ಆರು ಸಾಲುಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಮೂರನೆಯ, ಆರನೆಯ ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ೭ ಮಾತ್ರೆಗಳ ಮೂರುಗಣಗಳೂ ಹಾಗು ಒಂದು ಗುರು ಇರುತ್ತವೆ. ಮಿಕ್ಕ ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ೭ ಮಾತ್ರೆಗಳ ಎರಡು ಗಣಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ನಿಯಮವೆಂದರೆ, ೭ ಮಾತ್ರೆಗಳ ಗಣಗಳು ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿ ೩+೪ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿರಬೇಕು. ಅಂದರೆ ೩ ಮಾತ್ರೆಯ ಗಣದ ನಂತರ ೪ ಮಾತ್ರೆಯ ಗಣವು ಬಂದು, ಒಟ್ಟು ೭ ಮಾತ್ರೆಗಳ ಗಣವಾಗಬೇಕು. ಪದ್ಯವು ಆದಿಪ್ರಾಸದಿಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿ ಗದುಗಿನ ಭಾರತದ ಈ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪದ್ಯವನ್ನು ನೋಡಿ:
ವೇದಪುರುಷನ ಸುತನ ಸುತನ ಸ ಹೋದರನ ಹೆಮ್ಮಗನ ಮಗನ ತ ಳೋದರಿಯ ಮಾತುಳನ ಮಾವನನತುಳಭುಜಬಲದಿ ಕಾದು ಗೆಲಿದನನಣ್ಣನವ್ವೆಯ ನಾದಿನಿಯ ಜಠರದಲಿ ಜನಿಸಿದ ನಾದಿಮೂರುತಿ ಸಲಹೊ ಗದುಗಿನ ವೀರನಾರಯಣ
ಈ ಪದ್ಯವನ್ನು ಗಣಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಿದಾಗ ಹೀಗೆ ಕಾಣುವುದು:
ವೇದ| ಪುರುಷನ | ಸುತನ| ಸುತನ ಸ ಹೋದ|ರನ ಹೆ|ಮ್ಮಗನ| ಮಗನ ತ ಳೋದ|ರಿಯ ಮಾ|ತುಳನ| ಮಾವನ|ನತುಳ|ಭುಜಬಲ|ದಿ ಕಾದು| ಗೆಲಿದನ|ನಣ್ಣ|ನವ್ವೆಯ ನಾದಿ|ನಿಯ ಜಠ|ರದಲಿ| ಜನಿಸಿದ ನಾದಿ|ಮೂರುತಿ | ಸಲಹೊ| ಗದುಗಿನ | ವೀರ|ನಾರಯ|ಣ
'|' ಸಂಜ್ಞೆ ಗಣವಿಭಾಗವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಪದ್ಯವು ಕೆಳಗಿನಂತೆ ಗಣವಿಂಗಡನೆಯಾಗಿರುವುದನ್ನು ಗಮನಿಸಿ:
೩|೪|೩|೪ ೩|೪|೩|೪ ೩|೪|೩|೪|೩|೪|- ೩|೪|೩|೪ ೩|೪|೩|೪ ೩|೪|೩|೪|೩|೪|-
ಮತ್ತೊಂದು ಉದಾಹರಣೆ:
ಅಂಬು | ಜಾನನೆ | ಕೇಳು | ತಾಂಡವ ನೆಂಬ | ಮುನಿಪಿತೃ | ಮಾತೃ | ಸೇವಾ ಲಂಬ | ಕನುತೊಳ | ಲಿದನು | ನಾನಾ | ತೀರ್ಥ | ಯಾತ್ರೆಯ | ಲಿ ಅಂಬು | ವನುತರ | ಲೆಂದು | ಪಿತೃಗಳ ಕಂಬಿ | ಯನುನೇ | ರಿರಿಸಿ | ಚರ್ಮದ ತಂಬು | ಗೆಯಕೊಂ |ಡರಸು | ತಿರುಳೈ | ದಿದನು | ಜೀವನ | ವ
ನೋಡಿ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ಶರ
- ಕುಸುಮ
- ಭೋಗ
- ಭಾಮಿನೀ ಷಟ್ಪದಿ
- ವಾರ್ಧಕ
- ಪರಿವರ್ಧಿನೀ
- ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಕರಣ