ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ರಾಜಕೀಯ ಇತಿಹಾಸ

ಬ್ರಿಟಿಷರ ವಸಾಹತು ಕಾಲ

ಜಿನ್ನಾ 1945c ರಲ್ಲಿ; ಅವರು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ಕ್ವಾಯ್ದ್-ಇ-ಅಜಮ್ ("ಮಹಾನ್ ನಾಯಕ") ಮತ್ತು ಬಾಬಾ-ಇ-ಖೌಮ್, "ರಾಷ್ಟ್ರದ ಪಿತಾಮಹ" ಎಂದು ಗೌರವಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಾರೆ.

ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ವಿಭಾಗ:ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ ಆಫ್ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಇತಿಹಾಸ

19ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ರಾಜಾ ರಾಮ ಮೋಹನ ರಾಯ್ ಸ್ವಾಮಿ ದಯಾನಂದ ಸರದ್ವತಿ, ರಾನಡೆ ಮೊದಲಾದವರಿಂದ ಹಿಂದೂ ಪುನರುಜ್ಜೀವನದ ತೀವ್ರ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆಳು ಕಂಡು ಬಂದವು. ಹೆಗಡೆವಾರ್ ಅವರಿಂದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾದದ ಸ್ವಯಂ ಸೇವಕP ಸಂಘದ ತೀವ್ರ ಬೆಳವಣಿಗೆಯೂ ಕಂಡುಬಂದಿತು. ಆಗ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಇಸ್ಲಾಮ್ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧದ ಬಗೆಗಿನ ಭಿನ್ನ ನಿಲುವುಗಳು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಬಿರುಕುಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು, ಅದು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಜನಾಂಗೀಯವಾಗಿ ಪ್ರೇರೇಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಧಾರ್ಮಿಕ ಹಿಂಸೆಗೂ ಕಾರಣವಾಯಿತು.

ಹಿಂದು ಪುನರುಜ್ಜೀವನವನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಮತ್ತು ಇಸ್ಲಾಂ ಅನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಸರ್ ಸಯ್ಯದ್ ಅಹ್ಮದ್ ಖಾನ್ ಅವರು ನೇತೃತ್ವ ವಹಿಸಿದರು, ಅವರು 1901 ರಲ್ಲಿ ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಎರಡು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಸಿದ್ಧಾಂತಕ್ಕೆ ಸಲಹೆ ನೀಡಿದರು.^[೧]

ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಲೀಗ್ ಕ್ರಮೇಣ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಲಿಮರ ಕಡಿಮೆ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯ ಮತ್ತು ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯದ ಭೀತಿಯ ಕಾರಣ 1930 ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಸಾಮೂಹಿಕ ಜನಪ್ರಿಯತೆಗೆ ಏರಿತು. 29 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1930 ರ ಅಧ್ಯಕ್ಷೀಯ ಭಾಷಣದಲ್ಲಿ, ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಇಕ್ಬಾಲ್ ಪಂಜಾಬ್ ವಾಯವ್ಯ,( ನಾರ್ತ್-ವೆಸ್ಟ್ ಫ್ರಾಂಟಿಯರ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯ), ಸಿಂಧ್ ಮತ್ತು ಬಲೋಚಿಸ್ತಾನ್ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ "ಉತ್ತರ-ಪಶ್ಚಿಮ ಮುಸ್ಲಿಂ-ಬಹುಮತದ ಭಾರತೀಯ ರಾಜ್ಯಗಳ ಮಿಶ್ರಣ" ಕ್ಕೆ ಕರೆ ನೀಡಿದರು. 1937-39ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರಾದ ಮುಹಮ್ಮದ್ ಅಲಿ ಜಿನ್ನಾ ಅವರು ಎರಡು ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಲು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು, ಮತ್ತು ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗ್ 1940 ರ ಲಾಹೋರ್ ನಿರ್ಣಯವನ್ನು ಮಾಡಿದರು. ಇದು ಶೆರ್-ಎ-ಬಾಂಗ್ಲಾ ಎ.ಕೆ. ಫಸ್ಲುಲ್ ಹಕ್, ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ನಿರ್ಣಯವೆಂದು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದೆ. ಇದು ಸರ್ ಸೈಯದ್‍ರ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿತ್ತು.
1947 ರಲ್ಲಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಡಮ್ ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆಗೆ ಒಪ್ಪಿರುವುದರಿಂದ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಆಧುನಿಕ ರಾಜ್ಯವು 14 ಆಗಸ್ಟ್ 1947 ರಂದು (ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್ನ 1366 ರಲ್ಲಿ ರಮದಾನ್ 27 ನೇ ದಿನ ದಲ್ಲಿ) ಸ್ಥಾಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು, ಇದು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತದ ಮುಸ್ಲಿಂ ಬಾಹುಳ್ಯದ -ಪೂರ್ವದ ಮತ್ತು ವಾಯವ್ಯ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಿದ ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು. ಇದು ಬಲೂಚಿಸ್ತಾನ್, ಪೂರ್ವ ಬಂಗಾಳ, ನಾರ್ತ್-ವೆಸ್ಟ್ ಫ್ರಾಂಟಿಯರ್ - ವಾಯವ್ಯ ಪ್ರಾಂತ್ಯ, ಪಶ್ಚಿಮ ಪಂಜಾಬ್, ಮತ್ತು ಸಿಂಧ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ^[೨]

ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಚಳುವಳಿಯು ಎರಡು ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ತತ್ವವನ್ನು ಆಧರಿಸಿತ್ತು, ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಲಿಮರ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ತಾಯ್ನಾಡಿನ ಸ್ಥಾಪನೆಯು ಗುರಿಯಾಗಿತ್ತು.. ಇದು ಹೆಚ್ಚು ಬಹುಮತದ ಮುಖಾಂತರ ದಬ್ಬಾಳಿಕೆಯ ಕಲ್ಪನೆಯ ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಂಖ್ಯೆಯ ಹಿಂದುತ್ವದ ವಿರುದ್ಧದ ಚಳುವಳಿಯಾಗಿ ಮುಸ್ಲಿಮರು ಭಾವಿಸಿದರು. ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಚಳವಳಿಯನ್ನು ಮುಹಮ್ಮದ್ ಅಲಿ ಜಿನ್ನಾ ಅವರು ಮುಂದುವರಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಕೆಲವು ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಧಾರ್ಮಿಕ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಇದನ್ನು ತೀವ್ರವಾಗಿ ವಿರೋಧಿಸಿದರು. ^[೩]

ಭಾರತ ವಿಭಜನೆ : ಪಾಕಿಸ್ತಾದ ಉದಯ

ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರವು ಭಾರತವನ್ನು [ಕ] 1947 ರಲ್ಲಿ ವಿಭಜನೆ ಮಾಡಿತು, ಇದು ಭಾರತ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಎಂಬ ಎರಡು ಸ್ವತಂತ್ರ ಬ್ರಿಟಿಷರ ಅಧೀನ ರಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು. ಭಾರತದ ಡೊಮಿನಿಯನ್- ಇಂದು ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಗಿದೆ., ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಡೊಮಿನಿಯನ್. ಇಂದು ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ ಆಫ್ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಆಗಿದೆ. ಇದು ಮೂಲತಃ ಪಶ್ಚಿಮ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ್ (ಈಗ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ) ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ (ಈಗ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ) ಎರಡು ಭಾಗಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ, ಈ ಎರಡೂ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ 1,600 ಕಿ ಭಾರತದ ಭೂಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ . ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದ ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ/ ಪೂರ್ವ ಬಂಗಾಳವು ಈಗ ಪೀಪಲ್ಸ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ ಆಫ್ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ ಆಗಿದೆ. ಈ ವಿಭಾಗವು ಮೂರು ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಾದ ಅಸ್ಸಾಂ, ಬಂಗಾಳ ಮತ್ತು ಪಂಜಾಬ್- ಗಳನ್ನು ಜಿಲ್ಲೆಯ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹಿಂದು ಅಥವಾ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಬಹುಸಂಖ್ಯಾತರ ಮೇಲೆ ಆಧಾರಿತವಾಗಿ ವಿಭಾಗಿಸಲಾಗಿದೆ. ಭಾರತ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಗಡಿರೇಖೆಯನ್ನು ಗಡಿಯುದ್ದಕ್ಕೂ ರಾಡ್ಕ್ಲಿಫ್ ಲೈನ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು.
ಈ ಆದೇಶಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಮೌಂಟ್ ಬ್ಯಾಟನ್ ಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ರಾಡ್ಕ್ಲಿಫ್ ಲೈನ್ ಪ್ರಕಾರ ಈಸ್ಟ್ ಬೆಂಗಾಲ್ ಅನ್ನು ಆಗಸ್ಟ್ 1947 ರಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಹೊಸದಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡ ಡೊಮಿನಿಯನ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯವಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿತವಾಯಿತು. (ಪೂರ್ವ ಬಂಗಾಳ ಅಥವಾ ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ಥಾನ). ಭಾರತ 1947 ಆಗಸ್ಟ್ 15 ರಂದು ಸ್ವತಂತ್ರವಾದರೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ 1947 ಆಗಸ್ಟ್ 14 ರಂದು ಸ್ವತಂತ್ರ ಪಡೆಯಿತು. ^[೪]
1947 ರಲ್ಲಿ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರು ಲಿಯಾಕಾತ್ ಅಲಿ ಖಾನರನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಮೊದಲ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿ ನೇಮಕ ಮಾಡಲು ಸಮ್ಮತಿಸಿದರು, ಮುಹಮ್ಮದ್ ಅಲಿ ಜಿನ್ನಾ ಅವರು ಮೊದಲ ಗವರ್ನರ್-ಜನರಲ್ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಸಂಸತ್ತಿನ ಸ್ಪೀಕರ್ ಆಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡರು. ಲಾರ್ಡ್ ಮೌಂಟ್ ಬ್ಯಾಟನ್ ಅವರು ಭಾರತ ಗವರ್ನರ್-ಜನರಲ್ ಆಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಆದರೆ ಬಗೆಗೆ ಜಿನ್ನಾ ಈ ಪ್ರಸ್ತಾಪವನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಮಹಮದಾಲಿ ಜಿನ್ನಾ ಅವರು 1948 ರಲ್ಲಿ ಕ್ಷಯರೋಗದಿಂದ ಮರಣಹೊಂದಿದರು. ^[೫] ^[೬]

ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ನಿಜಾಮುದ್ದೀನ ಮಂತ್ರಿಮಂಡಳ -ನಂತರದ ಬೆಳವಣಿಗೆ

ಬಂಗಾಳದ ಮಾಜಿ ಪ್ರಧಾನಿ ಸರ್ ಖವಾಜಾ ನಜಿಮುದ್ದೀನ್, ವಿಭಜನೆಯ ನಂತರ ಪೂರ್ವ ಬಂಗಾಳದ ಮೊದಲ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು. ನಝೀಮುದ್ದೀನ್ ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗ್ನ ಹಿರಿಯ ಮುಖಂಡರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ಮುಹಮ್ಮದ್ ಅಲಿ ಜಿನ್ನಾ ಅವರ ಹತ್ತಿರದ ಒಡನಾಡಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಸರ್ ಫ್ರೆಡೆರಿಕ್ ಚಾಲ್ಮರ್ಸ್ ಬೌರ್ನ್ ಪೂರ್ವ ಬಂಗಾಳದ ಮೊದಲ ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾಗಿದ್ದರು.
ಜಿನ್ನಾ 1948 ರಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದಾಗ, ನಜಿಮುದ್ದೀನ್ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಆದರು. 1951 ರಲ್ಲಿ ಲಿಖತ್ ಅಲಿ ಖಾನ್ನ ಹತ್ಯೆಯ ನಂತರ ಅವರು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ಗವರ್ನರ್-ಜನರಲ್ನ ಹುದ್ದೆಯನ್ನು ಸರ್ ಮಲಿಕ್ ಗುಲಾಮ್ಗೆ ಬಿಟ್ಟುಕೊಟ್ಟರು.Daiya, ^[೭]^[೮]
ಪಶ್ಚಿಮ ಫಕಿಸ್ತಾನದಿಂದ ಉರ್ದು ಹೇರಿಕೆಯ 1952 ರ ಬಂಗಾಳಿ ಭಾಷಾ ಚಳುವಳಿಯು ದೇಶದ ಭೌಗೋಳಿಕವಾಗಿ ಬೇರ್ಪಟ್ಟ ವಿಭಾಗಗಳಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಘರ್ಷದ ಮೊದಲ ಸಂಕೇತವಾಯಿತು. ಅವಾಮಿ ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗ್ ಅನ್ನು 1953 ರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು-ಜಾತ್ಯತೀತ ಅವಾಮಿ ಲೀಗ್ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು. 1954 ರಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಮೊದಲ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಸಭೆ ವಿಸರ್ಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು; ಇದನ್ನು ಪೂರ್ವ ಬಂಗಾಳಿ ಭಾಷಣಕಾರ ಮೌಲ್ವಿ ತಮಿಸುದ್ದೀನ್ ಖಾನ್ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದರು. 1954 ರ ಪೂರ್ವ ಬಂಗಾಳ ಶಾಸಕಾಂಗ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ಫ್ರಂಟ್ ಸಮ್ಮಿಶ್ರವು ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಲೀಗ್‍ನ್ನು ಭಾರಿ ಅಂತರದಿಂದ ಗೆದ್ದಿತು. ನಂತರದ ವರ್ಷ, ಪೂರ್ವ ಬಂಗಾಳವನ್ನು ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು, ಇದು 'ಒನ್ ಯುನಿಟ್ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂ'ನ (ಓಕ್ಕೂಟದ ಯೋಜನೆ) ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು. ನಂತರ ಪ್ರಾಂತವು ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾ ಒಪ್ಪಂದ ಸಂಘಟನೆಯ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗವಾಯಿತು.^[೯]

ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ತನ್ನ ಮೊದಲ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು 1956 ರಲ್ಲಿ ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು. 1957 ರವರೆಗೂ ಮೂರು ಬಂಗಾಳಿಗಳು ಅದರ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದವು: ಬೊಜ್ರಾ ಮತ್ತು ಸುಹ್ರವರ್ದಿ ನಝಿಮುದ್ದೀನ್, ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಅಲಿ. ಮೂವರು ಪೈಕಿ ಯಾರೂ ಅವರ ಅವಧಿಗಳನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದ್ದರು. 1958 ರಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಸೇನೆಯು, ಸೇನಾ ಆಡಳಿತವನ್ನು ವಿಧಿಸಿತು. 11 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಆಯುಬ್ ಖಾನ್ ದೇಶದ ಬಲಶಾಲಿ ಆಡಳಿತಗಾರರಾಗಿದ್ದರು. ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ದಂಗೆ ನಂತರ ರಾಜಕೀಯ ಪಶ್ಚಿಮದ ದಮನವು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು. ಅಯೂಬ್ ಖಾನ್ 1962 ರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಹೊಸ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿದರು, ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಸಂಸದೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಅಧ್ಯಕ್ಷೀಯ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು (ಚುನಾವಣಾ ಕಾಲೇಜಿನ ಆಯ್ಕೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ) ಅದನ್ನು 'ಬೇಸಿಕ್ ಡೆಮಾಕ್ರಸಿ, ಎಂದು ಕರೆದರು. 1962 ರಲ್ಲಿ ಢಾಕಾ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಸೆಂಬ್ಲಿಯ ಎರಡನೇ ಸ್ಥಾನವಾಯಿತು, ಇದು ಹೆಚ್ಚಿದ ಬಂಗಾಳಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆಗೆ ಮನವೊಲಿಸುವ ಕ್ರಮವಾವಾಗಿತ್ತು.
ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಸರ್ಕಾರವು ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಕಪ್ಟಾಯ್ ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿತು. ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಬೆಟ್ದದ ಕಣಿವೆಗಳಲ್ಲಿನ ಸ್ಥಳೀಯ ತಾಯ್ನಾಡಿಗೆ ಚಕ್ಮಾ ಜನರನ್ನು ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಳಿಸಿತು.
1965 ರ ಅಧ್ಯಕ್ಷೀಯ ಚುನಾವಣೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಫಾತಿಮಾ ಜಿನ್ನಾ ಅವರು ಆಯುಬ್ ಖಾನ್ ರಗೆ ಒಕ್ಕೂಟ ಮೈತ್ರಿಯ (ಅವಾಮಿ ಲೀಗ್ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು)ವಿರೋಧ ಮಾಡಿದರೂ ಜನ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿತು.
1965 ರ ೧೯೭೧ರ ಭಾರತ-ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಯುದ್ಧ ಯುದ್ಧವು- ಅಕ್ಕಪಕ್ಕದ ಭಾರತವು ಅಡ್ಡ-ಗಡಿಯಾಗಿ ಎರಡು ಪಾಕಿಸ್ತಾನಗಳ ಸಾಗಣೆಯ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಕಡಿಯಿತು. ಇದು ಎರಡನೆಯ ವಿಭಜನೆ ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಯಿತು. 1966 ರಲ್ಲಿ, ಅವಾಮಿ ಲೀಗ್ ನಾಯಕ ಶೇಖ್ ಮುಜಿಬುರ್ ರಹಮಾನ್ ಫೆಡರಲ್ ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟರಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವಕ್ಕೆ ಆರು ವಿಷಯಗಳ (ಪಾಯಿಂಟ್) ಆಂದೋಲನವನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದರು.^[೧೦]

ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ಒಕ್ಕೂಟದ ವಿರುದ್ಧ ಅಸಮಧಾನ

ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ವಿರುದ್ಧ ವ್ಯಾಪಕವಾದ ಆರ್ಥಿಕ ತಾರತಮ್ಯವನ್ನು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ನಡೆಸಿತು: ಪಶ್ಚಿಮ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸರ್ಕಾರಿ ವೆಚ್ಚಮಾಡುವುದು, ಪೂರ್ವದಿಂದ ಪಶ್ಚಿಮ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಗಾವಣೆ, ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನವು ಅದರ ಸೆಣಬಿನ ಮತ್ತು ಚಹಾದೊಂದಿಗೆ 70% ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ರಫ್ತು ಆದಾಯವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತತ್ತು. [59] ಶೇಖ್ ಮುಜಿಬುರ್ ರಹಮಾನ್ ಅವರು ಅಗರ್ತಲಾ ಪಿತೂರಿ ಕೇಸಿನಲ್ಲಿ ದೇಶದ್ರೋಹಕ್ಕೆ ಬಂಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು; ನಂತರ 1969 ರ ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ದಂಗೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದರು, ಅದು ಆಯೂಬ್ ಖಾನ್ ರ ರಾಜೀನಾಮೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಜನರಲ್ ಯಾಹ್ಯಾ ಖಾನ್ ಅವರು ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡರು, ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ಮಾರ್ಟಲ್ ಕಾನೂನು ಪುನಃ ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿದರು.
ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ನಾಗರಿಕ ಮತ್ತು ಮಿಲಿಟರಿ ಸೇವೆಗಳಲ್ಲಿ ಜನಾಂಗೀಯ ಮತ್ತು ಭಾಷಾ ತಾರತಮ್ಯವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದ್ದು, ಇದರಲ್ಲಿ ಬಂಗಾಳಿಗಳು ಕಡಿಮೆ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿದ್ದರು. ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರಾದ ರವೀಂದ್ರನಾಥ್ ಟಾಗೋರ್ರ ಕೃತಿಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂಗೀತವನ್ನು ಪಾಕಿಸ್ತಾನವು ಪಾಕಿಸ್ತಾನವನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿತು. ಡಿಸೆಂಬರ್ 1970 ರ ಚುನಾವಣೆಗಳ ನಂತರ, ಪೂರ್ವ ಬಂಗಾಳದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ದೊಡ್ಡದಾಗಿ ಕೂಗೆದ್ದಿತು; ಬಂಗಾಳಿ-ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತಾವಾದಿ ಅವಾಮಿ ಲೀಗ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಸೆಂಬ್ಲಿಯಲ್ಲಿ 169 ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಸೀಟುಗಳಲ್ಲಿ 167 ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದುಕೊಂಡಿತು. ಸರ್ಕಾರ ರಚಿಸುವ ಮತ್ತು ಹೊಸ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ರಚಿಸುವ ಹಕ್ಕನ್ನು ಲೀಗ್ ಸಮರ್ಥಿಸಿತು, ಆದರೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಮಿಲಿಟರಿ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಪೀಪಲ್ಸ್ ಪಾರ್ಟಿ (ಜುಲ್ಫಿಕಾರ್ ಅಲಿ ಭುಟ್ಟೊ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ) ಇದನ್ನು ಬಲವಾಗಿ ವಿರೋಧಿಸಿತು.^[೧೧]^[೧೨]

ಪೂರ್ವಪಾಕಿಸ್ತಾನ ೧೯೭೨ ರಲ್ಲಿ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಬಾಂಗ್ಲಾದ ಉದಯ

೧೯೭೧ರ ಭಾರತ-ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಯುದ್ಧ

ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಕರೆ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಉದ್ದಗಲಕ್ಕೂ ನಾಗರಿಕ ಅಸಹಕಾರ ಉಂಟಾಯಿತು. ಶೇಕ್ ಮುಜಿಬ್‍ರ್ ರೆಹಮಾನ್ 7 ಮಾರ್ಚ್ 1971 ರಂದು ಡಕಾದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 2 ದಶಲಕ್ಷ ಜನ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಪರವಾಗಿ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾ, "ಈ ಹೋರಾಟವು ನಮ್ಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಈ ಬಾರಿ ಹೋರಾಟವು ನಮ್ಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ." ಎಂದು ಘೋಷಣೆಮಾಡಿ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ಧ್ವಜವನ್ನು ಮಾರ್ಚ್ 23 ರಂದು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ ಡೇ ದಿನ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಏರಿಸಲಾಯಿತು. ಮಾರ್ಚ್ 25 ರ ರಾತ್ರಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಯಾಹ್ಯಾ ಖಾನ್ ನೇತೃತ್ವದ ಪಾಕಿಸ್ತಾನಿ ಮಿಲಿಟರಿ ಆಡಳಿತಾಧಿಪತ್ಯವು ಆಪರೇಷನ್ ಸರ್ಚ್ಲೈಟ್ (ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಮೇಲೆ ಸತತ ಮಿಲಿಟರಿ ಆಕ್ರಮಣ) ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. [ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಸೇನೆಯು ಶೇಖ್ ಮುಜಿಬುರ್ ರಹಮಾನ್ನನ್ನು ಬಂಧಿಸಿ ಕರಾಚಿಗೆ ತೆರಳಿದರು. ^[೧೩]
ಮಾರ್ಚ್ 25 ರ ರಾತ್ರಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಯಾಹ್ಯಾ ಖಾನ್ ನೇತೃತ್ವದ ಪಾಕಿಸ್ತಾನಿ ಮಿಲಿಟರಿ ಆಡಳಿತಾಧಿಪತ್ಯವು ಆಪರೇಷನ್ ಸರ್ಚ್ಲೈಟ್ (ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಮೇಲೆ ಸತತ ಮಿಲಿಟರಿ ಆಕ್ರಮಣ) ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಸೇನೆಯು ಶೇಖ್ ಮುಜಿಬುರ್ ರಹಮಾನ್ ಅವರನ್ನು ಬಂಧಿಸಿ ಕರಾಚಿಯಲ್ಲಿಟ್ಟಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಮೊಜಿಬ್ ಅವರ ಬಂಧನಕ್ಕೆ ಮುಂಚಿತವಾಗಿ 26 ಮಾರ್ಚ್ 1971 ಮಧ್ಯರಾತ್ರಿ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಘೋಷಿಸಿತು, ಇದು ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ ವಿಮೋಚನಾ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಗಂಟೆಗಳೊಳಗೆ ಆರಂಭಿಸಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. 1971 ರ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ಜನಾಂಗ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡದಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ್ ಸೈನ್ಯವು ಬಂಗಾಳಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು, ಬುದ್ಧಿಜೀವಿಗಳು, ರಾಜಕಾರಣಿಗಳು, ನಾಗರಿಕ ಸೇವಕರು ಮತ್ತು ಮಿಲಿಟರಿ ದಂಗೆಕೋರರನ್ನು ಹತ್ಯೆ ಮಾಡಿತು.^[೧೪]
ಮುಕ್ತಿ ಬಹಿನಿ (ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸೇನೆ) ಮತ್ತು ಇತರ ಬಂಗಾಳಿ ಗುರಿಲ್ಲಾ ಪಡೆಗಳು ದೇಶದಾದ್ಯಂತ ಬಲವಾದ ಪಾಕ್ ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿರೋಧವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದವು. ಬಂಗಾಳಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾದಿಗಳು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಮುಕ್ತಿ ಬಹಿನಿ (ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಲಿಬರೇಷನ್ ಆರ್ಮಿ) ಯನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಸರ್ಕಾರವು 1971 ರ ಏಪ್ರಿಲ್ 17 ರಂದು ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು, ಮುಜಿಬರ್ ಬಂಧನದಿಂದಾಗಿ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಸೈಯದ್ ನಜ್ರುಲ್ ಇಸ್ಲಾಮ್ ಆಗಿದ್ದರು, ತಾಜ್ಕುದ್ದೀನ್ ಅಹ್ಮದ್ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ಮೊದಲ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದರು. ^[೧೫]

೧೯೭೧ ರ ಭಾರತ ಪಾಕ್ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಪಡೆಯ ಶರಣಾಗತಿ

ಪಾಕಿಸ್ತಾನವು ಉತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪೂರ್ವರಕ್ಷಕ ವಾಯುದಾಳಿಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ನಂತರ ಭಾರತವು ಡಿಸೆಂಬರ್ 3, 1971 ರಂದು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಂಡಿತು. ನಂತರದ ಇಂಡೋ-ಪಾಕಿಸ್ತಾನಿ ಯುದ್ಧವು ಎರಡು ಯುದ್ಧ ರಂಗಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಪೂರ್ವ ರಂಗಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಧಿಸಿದ ವಾಯು ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಮತ್ತು ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಮಿತ್ರ ಪಡೆಗಳ ಕ್ಷಿಪ್ರ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯೊಂದಿಗೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ 16 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1971 ರಂದು ಡಾಕಾದಲ್ಲಿ ಶರಣಾಯಿತು. 26 ಮಾರ್ಚ್ 1971 ರಂದು. ಸುಮಾರು 90,000 ರಿಂದ 93,000 ಪಾಕಿಸ್ತಾನಿ ಸೈನಿಕರು ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಗೆ ಶರಣಾಗಿ ಸೆರೆಯಾದರು, ಇದರಲ್ಲಿ 79,676 ರಿಂದ 81,000 ಪಾಕಿಸ್ತಾನ್ ಸಶಸ್ತ್ರ ಪಡೆಗಳ ಸಮವಸ್ತ್ರದ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಸೇರಿದ್ದರು, ಕೆಲವು ಬೆಂಗಾಳಿ ಯೋಧರು ಪಾಕಿಸ್ತಾನಕ್ಕೆ ನಿಷ್ಠರಾಗಿ ಉಳಿದಿದ್ದರು. ಇದು ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ನಂತರ ದೊಡ್ಡ ಶರಣಾಗತಿ. ಇದಲ್ಲದೆ ಈ ಯುದ್ಧ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪೂರ್ವ ಬಂಗಾಲದಿಂದ 90 ಲಕ್ಷ ಜನ ನಿರಾಶ್ರಿತರು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಬಂದಿದ್ದರು.^[೧೬]
ರಾಜಧಾನಿ ಡಾಕಾ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಬಹುತೇಕ ದೇಶವು ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ಪಡೆಗಳಿಂದ ನವೆಂಬರ್ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಂಡಿತು. ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಸೇನೆಯು ನೆರೆಯ ಭಾರತದ ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗದ ಮೇಲೆ ಡಿಸೆಂಬರ್ 2 ರಂದು ದಾಳಿ ನಡೆಸಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಪಶ್ಚಿಮ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರತವು ಪ್ರತೀಕಾರವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿತು. ಜಂಟಿ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ನೆಲದ ಮುಂಗಡ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ವಾಯುದಾಳಿಗಳ ಮೂಲಕ, ಉಳಿದ ರಾಜಧಾನಿ ಡಾಕಾ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಆಕ್ರಮಣದಿಂದ ಡಿಸೆಂಬರ್ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಂಡಿತು.
ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಒತ್ತಡದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನವು ರೆಹ್ಮಾನರನ್ನ್ನು ಜನವರಿ 8, 1972 ರಂದು ಸೆರೆವಾಸದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು ಮತ್ತು ಡಾಕಾದಲ್ಲಿ ಮರಳುತ್ತಿರುವ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ರಾಯಲ್ ವಾಯುಪಡೆಯಿಂದ ಅವನನ್ನು ವಾಪಾಸು ತರಲಾಯಿತು. ಯುದ್ಧ ಕೊನೆಗೊಂಡ ಮೂರು ತಿಂಗಳ ನಂತರ, 12 ಮಾರ್ಚ್ 1972 ರಿಂದ ಉಳಿದ ಭಾರತೀಯ ಪಡೆಗಳನ್ನು ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ^[೧೭]
ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶಿ ಸ್ವಯಂ-ನಿರ್ಣಯದ ಕಾರಣವು ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಆಗಸ್ಟ್ 1972 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಹೊಸ ರಾಷ್ಟ್ರವನ್ನು 86 ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಂದ ಗುರುತಿಸಲಾಯಿತು. ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶವನ್ನು 1974 ರಲ್ಲಿ ಬಹುತೇಕ ಮುಸ್ಲಿಂ ದೇಶಗಳ ಒತ್ತಡದ ನಂತರ ಗುರುತಿಸಲಾಯಿತು. ^[೧೮]

1947-1958: ಮೊದಲ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಯುಗ

ಮಹಮದಾಲಿ ಜಿನ್ನಾ;ಮೊದಲ ಗೌರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಮತ್ತು ಸ್ಪೀಕರ್ (14 ಆಗಸ್ಟ್ 1947 ರಿಂದ 1 ಸೆಪ್ಟಂಬರ್ 1948) ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿದ್ದಾಗಲೇ ಮರಣಿಸಿದರು. 1947 ರಲ್ಲಿ,ಅವರು ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರು ಲಿಯಾಕಾತ್ ಅಲಿ ಖಾನ್ನನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಮೊದಲ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿ ನೇಮಕ ಮಾಡಲು ಸಮ್ಮತಿಸಿದರು, ಮುಹಮ್ಮದ್ ಅಲಿ ಜಿನ್ನಾ ಅವರು ಮೊದಲ ಗವರ್ನರ್-ಜನರಲ್ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಸಂಸತ್ತಿನ ಸ್ಪೀಕರ್ ಆಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡರು.^[೧೯]
1948 ರ ಭಾಷಣದಲ್ಲಿ, ಜಿನ್ನಾ "ಉರ್ದು ಮಾತ್ರ ರಾಜ್ಯ ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ರಾಜ್ಯದ ಭಾಷಾ ಭಾಷೆ" ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದರು, ಅದೇ ವೇಳೆಗೆ ಬಂಗಾಳಿ ಭಾಷೆಯ ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆಯೆಂದು ಅವರು ಕರೆದರು. ಅದರಿಂದ, ಪೂರ್ವ ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿ ಉರ್ದು ಭಾಷೆಯನ್ನು ಹೇರುವ ಯೋಜನೆಯಗೆ ಉದ್ವಿಗ್ನತೆ - ವಿರೋಧ ಬೆಳೆಯಲಾರಂಭಿಸಿತು.^[೨೦]

ಲಿಯಾಖತ್ ಅಲಿ ಖಾನ್ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ (15 ಆಗಸ್ಟ್ 1947 - 16 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1951)
ಮಾರ್ಚ್ 1949 ರಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಲಿಯಾಖತ್ ಅಲಿ ಖಾನ್ ಎರಡನೆಯ ಮಹತ್ವದ ಹೆಜ್ಜೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಉದ್ದೇಶಗಳ ನಿರ್ಣಯವು, "ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ಸಾರ್ವಭೌಮತ್ವವು ಸರ್ವಶಕ್ತನಾದ ದೇವರಿಗೆ ಸೇರಿದ್ದು, ಪಾಕಿಸ್ತಾನವನ್ನು ತನ್ನ ಜನರಿಂದ ಅವರು (ದೇವರು) ನಿಯೋಜಿಸಿರುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಅವರು ಸೂಚಿಸಿರುವ ಮಿತಿಗಳೊಳಗೆ ಪ್ರಯೋಗಿಸಿದ ಕಾರಣ (ಈ ಸರ್ಕಾರ ದೇವರ) ಪವಿತ್ರ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಆಗಿದೆ". ಎಂದರು. ಇದನ್ನು ನಂತರ 1956, 1962, ಮತ್ತು 1973 ರ ಸಂವಿಧಾನದ ಉದ್ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ (ಉದ್ದೇಶಗಳ್ನು) ಈ ನಿರ್ಣಯವನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿದೆ. 1951 ರಲ್ಲಿ ಬೃಹತ್ ರಾಜಕೀಯ ರ್ಯಾಲಿಯೊಂದರಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಅಲಿ ಖಾನ್ ಹತ್ಯೆಗೀಡಾದರು.

ಕಾಶ್ಮೀರದ ಮೇಲೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಧಾಳಿ:

ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದ ಮಹಾರಾಜ ಭಾರತ ಅಥವಾ ಪಾಕಿಸ್ತಾನಕ್ಕೆ ಸೇರದೆ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಉಳಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ೭೭% ಮುಸ್ಲಿಇರಿದ್ದರೂ ಭಾರತದ ಜೊತೆ ಉತ್ತಮ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಈ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಪಾಕಿಸ್ತಾನಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಲು, 1947 ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 22 ರಂದು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ವಾಯುವ್ಯ ಫ್ರಾಂಟೀಯರ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಜಿಲ್ಲೆಗಳ ರಾಜ್ಯದ ಪುಷ್ಟೋನ್ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಗಳು ಬಂಡಾಯದ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಬೆಂಬಲದೊಂದಿಗೆ ಕಾಶ್ಮೀರದಮೇಲೆ ಧಾಳಿ ನೆದೆಸಿದರು. ಮಹಾರಾಜ ಹರಿಸಿಂಗ್ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅವರ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡಿದರು; ಆದರೆ ಕೈಸೋತು ಸಹಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಮನವಿಮಾಡಿದರು. ಅವರು ಮತ್ತು ಆಡಳಿತಗಾರನು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಸೇರುವ ಷರತ್ತನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು. ಮಹಾರಾಜ ಹರಿ ಸಿಂಗ್ ಸೇನಾ ನೆರವು ಮತ್ತು ಸಹಾಯಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಭಾರತ ಒಕ್ಕೂಟಕ್ಕೆ ಸೇರುವ ಕರಾರಿಗೆ ಒಪ್ಪಿ 26 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1947 ರಂದು ಸಹಿ ಹಾಕಿದರು. ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಅದನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿ, ಒಪ್ಪಿಗೆಯ ಸಹಿ ಮಾಡಿದ ನಂತರ, ಭಾರತೀಯ ಸೈನಿಕರು ಕಾಶ್ಮೀರವನ್ನು ದಾಳಿಕೋರರನ್ನು ಹೊರಹಾಕಲು ಆದೇಶ ನೀಡಿದರು. 1947 ರ ಅಂತ್ಯದ ಇಂಡೋ-ಪಾಕಿಸ್ತಾನಿ ಯುದ್ಧವು 1948 ರ ಅಂತ್ಯದವರೆಗೂ ಮುಂದುವರೆಯಿತು. 1948 ರ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಈ ವಿಷಯವನ್ನು ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ ಭದ್ರತಾ ಮಂಡಳಿಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಯಿತು. ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಯುಎನ್ ವೀಕ್ಷಕರಿಂದ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ ಒಂದು ಕದನ ವಿರಾಮವನ್ನು 1 ಜನವರಿ 1949 ರಂದು ಒಪ್ಪಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಣ ರೇಕೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಅದನ್ನ ಉಲ್ಲಘಿಸದಂತೆ ಒಪ್ಪಂದವಾಯಿತು.^[೨೧]
1948 ರಲ್ಲಿ ಜಿನ್ನಾ ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತಷ್ಟು ಹದಗೆಟ್ಟಿತು. ಅವರು 11 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1948 ರಂದು ನಿಧನರಾದರು. ಬಂಗಾಳಿ ಮುಖಂಡ, ಸರ್ ಖ್ವಾಜಾ ನಜಿಮುದ್ದೀನ್ ಅವರು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಆಗಿ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. (14 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1948 ರಿಂದ 17 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1951 ಇವರು ನಂತರ ಪ್ರಧಾನಿಯಾದರು) ^[೨೨]^[೨೩]

ನಂತರದ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್‍ಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಗಳು

ಖ್ವಾಜಾ ನಜಿಮುದ್ದೀನ್ - ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಗವರ್ನರ್ ((17 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1951 - 17 ಏಪ್ರಿಲ್ 1953; ನಂತರ ದಿ.17 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1951 ರಿಂದ 17 ಏಪ್ರಿಲ್ 1953 ರ ವರೆಗೆ 1 ವರ್ಷ,6 ತಿಂಗಳು ರಡನೆಯ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದರು.
ನಾಜಿಮುದ್ದೀನ್ ಅವರು ಬಂಗಾಳಿ ಭಾಷೆಗೆ ಸಮಾನ ಸ್ಥಾನಮಾನ ನೀಡಿದರು. ಬಂಗಾಳಿ ಭಾಷೆಗೆ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ಅವಕಾಶ ನೀಡಿದರು. ಬಂಗಾಳಿಗಳನ್ನು ಶಾಂತ ಗೊಳಿಸಲು ಸರಿಯಾದ ನೀತಿಯಾಗಿತ್ತು. 1953 ರಲ್ಲಿ ಗವರ್ನರ್-ಜನರಲ್ ಮಾಲಿಕ್ ಗುಲಾಮ್ ಮುಹಮ್ಮದ್ ಅವರು ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ವಜಾಗೊಳಿಸಿದಾಗ ಅವರು ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ತೊರೆದರು. ^[೨೪]
ಸರ್ ಗುಲಾಮ್ ಮುಹಮ್ಮದ್ ::17 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1951 ರಿಂದ 7 ಆಗಸ್ಟ್ 1955 ಗೌರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಆಗಿದ್ದರು ನಂತರ ಅವರನ್ನು ಆರೋಗ್ಯ ಕಾರಣದಿಂದ ವಜಾಗೋಳಿಸಕಲಾಯಿತು. ^[೨೫]
"ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಅಲಿ ಬೊಗ್ರಾ" ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗ್, ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾದರು; ಇವರು 17 ಏಪ್ರಿಲ್ 1953 12 ಆಗಸ್ಟ್ 1955 (2 ವರ್ಷ, 3 ತಿಂಗಳುಗಳು, 26 ದಿನಗಳು,) ಇವರು ಒಬ್ಬ ರಾಯಭಾರಿ ಮತ್ತು ಪಾಕ್ ರಾಜಕೀಯಕ್ಕೆ ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಅಜ್ಞಾತ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದವರು; ಬೊಗ್ರಾ ಟ್ಯಾಲೆಂಟ್ ಗಳ ಸಚಿವಾಲಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಅವರ ಆಡಳಿತವನ್ನು 1955 ರಲ್ಲಿ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ 1954 ರ ಶಾಸಕಾಂಗ ಚುನಾವಣೆಗಳ ನಂತರ ವಜಾಗೊಳಿಸಿದರು.

ಚೌಧರಿ ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಅಲಿ ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗ್ ಅವರು 12 ಆಗಸ್ಟ್ 1955 12 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1956 1 ವರ್ಷ,1 ತಿಂಗಳು, - ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗ್, ಅವಾಮಿ ಲೀಗ್ ಮತ್ತು ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಪಾರ್ಟಿಗಳ ಒಕ್ಕೂಟದ ಮೊದಲ ನೇಮಕಾತಿಯ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು, ಅವರು ಅವಿಶ್ವಾಸ ಗೊತ್ತುವಳಿಯ ಯಶಸ್ವಿ ಮತದ ನಂತರ ತನ್ನದೇ ಪಕ್ಷದ ವಿರೋಧದಿಂದ ಅವರನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲಾಯಿತು.
ಐದನೇ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಹುಸೇನ್ ಶಹೀದ್ ಸುಹ್ರಾವರ್ದಿಯವರು ಅವಾಮಿ ಲೀಗ್ ದಿ.12 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1956 17 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1957 1 ವರ್ಷ, 1 ತಿಂಗಳು, 5 ದಿನಗಳು,ಪ್ರದಾನಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಕಾನೂನಿನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ತಿಳಿವಳಿಕೆಯಿಂದ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದ್ದರು,

ಅವಾಮಿ ಲೀಗ್ ಪಕ್ಷ ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಾಸ ಮತ ಗಳಿಸಿದ ನಂತರ ಮತ್ತು 1956 ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು. ನಂತರ ಪಾಕಿಸ್ತಾನವನ್ನು ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ ಎಂದು ದೃಢಪಡಿಸಿತು, ದೇಶದ ಪ್ರಮುಖ ಬಂಗಾಳಿ ಮುಖಂಡರಾದ ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಪ್ರಧಾನಿ ಮತ್ತು ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದರು. ಹುಸೇನ್ ಸುಹ್ರಾವರ್ದಿ ಅವರು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್-ಸಮಾಜವಾದಿ ಮೈತ್ರಿಕೂಟವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಿದರು, ಮತ್ತು ಇಸ್ಕಾಂಡರ್ ಮಿರ್ಜಾ ಅವರು ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್‍ನ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಮೊದಲ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದರು. ಸೋವಿಯತ್ ಒಕ್ಕೂಟದೊಂದಿಗೆ ಮುರಿದ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಮತ್ತು ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಚೀನಾದೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಈ ಪ್ರತಿ ದೇಶಕ್ಕೂ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದ ನಂತರ ಸುಹ್ರವರ್ದಿಯವರು ವಿದೇಶಾಂಗ ನೀತಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸಿದರು. ಹೊಸನೀತಿಯಾಗಿ ಸ್ವಾವಲಂಬನೆ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ಸುಹ್ರಾವರ್ದಿ ಅವರು ಭಾರೀ ಸೇನೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಮತ್ತು ಪರಮಾಣು ವಿದ್ಯುತ್ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಸುಹರ್ವರ್ದಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಪಕ್ಷದ ನಿಯಂತ್ರಣದ ನಷ್ಟದಿಂದಾಗಿ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು ಮತ್ತು ಅವರ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ಸಮ್ಮಿಶ್ರ ಪಾಲುದಾರರಿಂದ ಬೆಂಬಲ ಕಳೆದುಕೊಂಡರು. ^[೨೬]

ಇಸ್ಕಾಂಡರ್ ಮಿರ್ಜಾ (23 ಮಾರ್ಚ್ 1956 ರಿಂದ 27 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1958 ರವರೆಗೆ)
ಆರನೇ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಇಬ್ರಹೀಮ್ ಇಸ್ಮಾಯಿಲ್ ಚುಂದ್ರಿಗರ್ ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗ್ ನವರು ದಿ.17 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1957 16 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1957 1 ತಿಂಗಳು, 29 ದಿನಗಳು, - ಅತಿ ಕಡಿಮೆ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯ ಪ್ರಧಾನಿಯಾದರು, ಚುಂದ್ರಿಗರ್ ಅವರ ಉತ್ತಮ ಆಡಳಿತವನ್ನು ನಡೆಸಿದರು. ಆದರೆ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಪಾರ್ಟಿ ಮತ್ತು ಅವಾಮಿ ಲೀಗ್ ನ ವಿಶ್ವಾಸಮತ ಬೇಡಿಕೆ ಮಂಡನೆಯಲ್ಲಿ ಬಹುಮತದ ಸಿಗದೆ ಸೋತು ಕೇವಲ 55 ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಅವರ ಪದವಿಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡರು.
ಏಳನೆಯ ಸರ್ ಫಿರೋಜ್ ಖಾನ್ ನೂನ್ ದಿ.16 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1957 ರಿಂದ 7 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1958; 9 ತಿಂಗಳುಗಳು, 21 ದಿನಗಳು, - ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಪಕ್ಷದ ಲಾಯರ್ ಆಗಿದ್ದ ಸರ್ ಫಿರೋಜ್ ಖಾನರ ಆಡಳಿತವು, ಅವನ ಪಕ್ಷದ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಇಸ್ಕಂದರ್ ಮಿರ್ಜಾ ಅವರು 1958 ರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಸ್ಥಾನದ ಅವಧಿಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುವ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಮಾರ್ಷಲ್ ಲಾ ಕಾನೂನನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದು ಆಡಳಿತವನ್ನು ಅವರು ತಮ್ಮ ಕೈಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ನಂತರ ಇವರ ಸರ್ಕಾರ ಕುಸಿಯಿತು.
ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಪಾರ್ಟಿ ಇಸ್ಕಂದರ್ ಮಿರ್ಜಾ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಕೊನೆಯ ಗವರ್ನರ್-ಜನರಲ್ ಆಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು ಮತ್ತು 1956 ರ ಹೊಸ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದ ನಂತರ ಅದರ ಮೊದಲ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದರು, ಪಾಕಿಸ್ತಾನವು 1956 ರ ಸಂವಿಧಾನದ ನಿಯಮದಂತೆ ಗಣರಾಜ್ಯವಾಯಿತು. ಜನರಲ್ ಆಯುಬ್ ಖಾನ್ ಅವರು 1958 ರಲ್ಲಿ ಚೀಫ್ ಮಾರ್ಶಿಯಲ್ ಲಾ ಅಡ್ಮಿನಿಸ್ಟ್ರೇಟರ್ ಆಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡಿದ್ದು, 1958 ರ ಮಿಲಿಟರಿ ದಂಗೆಯಲ್ಲಿ ಮಿರ್ಜಾ ಅವರನ್ನು ಜನರಲ್ ಖಾನ್ ಪದಚ್ಯುತಗೊಳಿಸಿದರು. ^[೨೭]^[೨೮]^[೨೯]

1958-1971: ಮೊದಲ ಮಿಲಿಟರಿ ಯುಗ

1958: ಮಿಲಿಟರಿ ಆಡಳಿತ: ಅಯೂಬ್ ಖಾನ್:
ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1958 ರಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಇಸ್ಕಾಂದರ್ ಮಿರ್ಜಾ ಅವರು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಸೇನಾಪಡೆಗಳನ್ನು ಭಾರಿ ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸುವ ಆದೇಶ ನೀಡಿ ಆದೇಶ ನೀಡಿದರು. ಅವರು ಸೇನಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಜನರಲ್ ಆಯುಬ್ ಖಾನ್ ಅವರನ್ನು ಕಮಾಂಡರ್-ಇನ್-ಚೀಫ್ ಆಗಿ ನೇಮಿಸಿದರು. ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಮಿರ್ಜಾ ಅವರು ತುರ್ತುಸ್ಥಿತಿ ಘೋಷಣೆಮಾಡಿ, ಸೇನಾ ಆಡಳಿತದ ಮಾರ್ಷಲ್ ಲಾ ಆಡಳಿತತ ಘೋಷಿಸಿದರು, ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸಿದರು, ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿದ್ದ ಮತ್ತು ಸಮಾಜವಾದಿ ಸರ್ಕಾರವನ್ನೂ, ಪಶ್ಚಿಮ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಸತ್ತಿನ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ವಿಸರ್ಜಿಸಿದರು.^[೩೦]
ಜನರಲ್ ಆಯುಬ್ ಖಾನ್ ಮುಖ್ಯ ಮಾರ್ಷಲ್ ಲಾ ಅಡ್ಮಿನಿಸ್ಟ್ರೇಟರ್ ಆಗಿ ದೇಶದಾದ್ಯಂತ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿದರು. ಎರಡು ವಾರಗಳಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಮಿರ್ಜಾ ಅವರು ಅಯೂಬ್ ಖಾನ್‍ರನ್ನು ವಜಾಗೊಳಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು, ಆದರೆ ಈ ಕ್ರಮವು ಹಿಂತಿರುಗಿತು; ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಮಿರ್ಜಾ ಅಧ್ಯಕ್ಷಪದವಿಯಿಂದ ಹೊರಹಾಕಿ, ಲಂಡನ್ನಿಗೆ ಗಡೀಪಾರು ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಜನರಲ್ ಖಾನ್ ತನ್ನನ್ನು ಐದು ಪಂಚತಾರೆಯ ಉನ್ನತ ಹುದ್ದೆಯ ಸ್ಥಾನ ಮಾರ್ಷಲ್ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಉನ್ನತಿಗೊಳಿಸಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆಯನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡು ದೇಶದಲ್ಲಿ "ಮಾರ್ಷಲ್ ಲಾ" ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿದರು. ಜನರಲ್ ಮುಹಮ್ಮದ್ ಮೂಸ ಅವರು ಸೈನ್ಯದ ವಿಭಾಗದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. ಅಯೂಬ್ ಖಾನ್ ಅವರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಅಧೀನದಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಸಿವಿಲ್ ಮಿಲಿಟರಿ ಸರ್ಕಾರದ ಆಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ ನೇಮಿಸಿದರು.^[೩೧]

1962-1969: ಅಧ್ಯಕ್ಷೀಯ ಗಣರಾಜ್ಯ

ಅಯೂಬ್ ಖಾನ್ ಅಧ್ಯಕ್ಷ::27 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1958 ರಿಂದ 8 ಜೂನ್ 1962 ಮತ್ತು 8 ಜೂನ್ 1962 ರಿಂದ 25 ಮಾರ್ಚ್ 1969.
ಸೈನಿಕ ಆಡಳಿತ (martial law) ಹೇರಿದ ನಂತರ 1958 ರಲ್ಲಿ ಸಂಸತ್ತಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಅಂತ್ಯಗೊಂಡಿತು. 1960 ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಜನಾಭಿಪ್ರಾಯ ಸಂಗ್ರಹದಲ್ಲಿ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಎರಡನೆಯ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗಿ ಮುಂದುಬವರಿಯಲು ಅಯೂಬ್ ಖಾನ್ ಅವರು ರಾಷ್ಟ್ರವ್ಯಾಪಿ ಜನಪ್ರಿಯ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಪಡೆದರು. ಅವರ ಮಿಲಿಟರಿ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಸಂವಿಧಾನಾತ್ಮಕ ನಾಗರಿಕ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಬದಲಿಸಿದರು. ಪ್ರಮುಖ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ರಾಜಧಾನಿಯ ಎಲ್ಲಾ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರಶಾಹಿಗಳನ್ನು ಕರಾಚಿಯಿಂದ ಇಸ್ಲಾಮಾಬಾದ್ಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲಾಯಿತು. ಅವರು ಹೊಸ 1962 ರ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದರು.^[೩೨]^[೩೩]
ಅಯಬ್ ಖಾನ್ ಅವರು ಅಮೆರಿಕ ಮತ್ತು ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಪ್ರಪಂಚದೊಂದಿಗೆ ಮೈತ್ರಿ ರೂಪಿಸಲು ನಿಕಟವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. 1955 ರಲ್ಲಿ ಸೋವಿಯತ್ ಬ್ಲಾಕ್ ವಿರುದ್ಧದ ಎರಡು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಮಿಲಿಟರಿ ಮೈತ್ರಿಗಳನ್ನು ಪಾಕಿಸ್ತಾನವು ಸೇರಿತು: 'ಕೇಂದ್ರ ಒಪ್ಪಂದ ಸಂಘಟನೆ' (CENTO) 1955; ಮತ್ತು 1962 ರಲ್ಲಿ ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾ ಒಪ್ಪಂದ ಸಂಘಟನೆ (SEATO).^[೩೪]^[೩೫]
1961 ರಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನವು ಸಿಂಧೂನದಿನೀರಿನ ಒಡಂಬಡಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಭಾರತದೊಂದಿಗೆ ಸುಧಾರಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿ ಸಹಿ ಹಾಕಿತು. ಚೀನಾ-ಭಾರತ ಯುದ್ಧದ ನಂತರ ಚೀನಾ ಜೊತೆಗಿನ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಉತ್ತಮಪಡಿಸಲು 1963 ರಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಮತ್ತು ಚೀನಾ ಸಹಿ ಹಾಕಿದವು. ಇದು ಶೀತಲ ಸಮರದ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಮತ್ತು ಚೀನಾ ನಡುವೆ ಹತ್ತಿರ ಒಟ್ಟಿಗೆ ತಂದಿತು ಆದರೆ ಅದು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆಗೊಳಿಸಿತು.
1964 ರಲ್ಲಿ ಪಶ್ಚಿಮ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಖೈಬರ್ ಪಖ್ತೂನ್‍ಖ್ವಾ ದಲ್ಲಿ ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್‍ರ ದಂಗೆಯನ್ನು,(ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪರವಾದ ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನದ ಶಂಕಿತ ಬೆಂಬಲದ ದಂಗೆಯನ್ನು) ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಸಶಸ್ತ್ರ ಪಡೆಗಳು ಅಡಗಿಸಿದರು. ತಿರುಚಿದ ಪ್ರಶ್ನಾರ್ಹ ವಿಧಾನದ 1965 ರ ಅಧ್ಯಕ್ಷೀಯ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ, ಆಯುಬ್ ಖಾನ್ ರನ್ನು ಬಹುತೇಕ ಸೋಲಿಸುವಷ್ಟು ಮತಗಳಿಸಿದರು ಫಾತಿಮಾ ಜಿನ್ನಾ.^[೩೬]

1965 ರ ಭಾರತ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಯುದ್ಧ

೧೯೬೫ರ ಭಾರತ-ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಯುದ್ಧ
1965 ರಲ್ಲಿ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಆಪರೇಷನ್ ಜಿಬ್ರಾಲ್ಟರ್ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಕಾಶ್ಮೀರದಲ್ಲಿನ ತನ್ನ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಒಳನುಸುಳುವಿಕೆಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಮುಂದಾದ ನಂತರ, ಭಾರತವು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ವಿರುದ್ಧ ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಘೋಷಿಸಿತು. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಲಾಲ್ ಬಹದ್ದೂರ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಮಿಲಿಟರಿಯ ಒಂದು ಹೀನಾಯ ಸೋಲಿನಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೊಂಡ ಯುದ್ಧ, ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಪಶ್ಚಿಮದ ಗಡಿಯಲ್ಲಿ ಹೋರಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ವಿವಾದಾತ್ಮಕವಾಗಿ, ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನಿ ಸೇನೆಯು ಸಂಘರ್ಷದಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯಪ್ರವೇಶಿಸಲಿಲ್ಲ. ಇದರಿಂದ ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ವಿರುದ್ಧ ಪಶ್ಚಿಮ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ಕೋಪ ಉಂಟಾಯಿತು. ಭಾರತ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನಕ್ಕೆ ಮಿಲಿಟರಿ ನೆರವನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸುವ ನೀತಿಯನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡ ಅಮೆರಿಕದೊಂದಿಗೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನವು ನಿರಾಶೆಹೊಂದಿತು.
ಯುದ್ಧವು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಅಸಮಾಧಾನವನ್ನು ನೀಡಿತು. ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ನೆರೆಯವರೊಂದಿಗೆ ಏಷ್ಯಾದೊಂದಿಗೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಬಂಧಗಳನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುವ ಅನೇಕ ಒಪ್ಪಂದಗಳು ಧನಾತ್ಮಕ ಲಾಭಗಳಾಗಿದ್ದವು. ಯುಎಸ್ಎಸ್ಆರ್ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪ ಮಾಡಿ 1965 ರಲ್ಲಿ ಹಿಂದಿನ ಯಥಾಸ್ಥಿತಿ ನಿಯಂತ್ರಣ ರೇಖೆಗೆ ಮರಳುವಂತೆ ಭಾರತ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ನಡುವೆ ತಾಷ್ಕೆಂಟ್ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕುವಂತೆ ಮಾಡಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಈ ಸಂಧಾನ ಒಪ್ಪಂದದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನಿ ಲಾಲ್ ಬಹದ್ದೂರ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿಯವರು ಹೃದಯಾಘಾತದಿಂದ (ಅನುಮಾನಾಸ್ಪದವಾಗಿ) ಅಸು ನೀಗಿದರು. ಅದು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಆದ ದೊಡ್ಡ ನಷ್ಟ. ಅಮೆರಿಕದ ಅಸಮ್ಮತಿ ಮತ್ತು ಯುಎಸ್ಎಸ್ಆರ್ ನ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿರುವ ಯುಯುಎಸ್ಆರ್‍ನೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯಗೊಳಿಸಲು ಅಯೂಬ್ ಖಾನ್ ಮಹತ್ತರ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದರು; ವಿದೇಶಾಂಗ ಸಚಿವ ಭುಟ್ಟೋ ಅವರ ಸಮಾಲೋಚನೆಯ ಪರಿಣತಿಯು ಸೋವಿಯೆತ್ ಪ್ರಧಾನಿ ಅಲೆಕ್ಸಿ ಕೊಸಿಗಿನ್ ಅವರು ಇಸ್ಲಾಮಾಬಾದ್‍ಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿತು. ^[೩೭]

ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಬುಟ್ಟೋರ ಕಟುಕಟಕಿ ಭಾಷಣ:

1965 ರಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ ಜನರಲ್ ಅಸೆಂಬ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ಗಾಯಕರೆಯುವ ಭಾಷಣವೊಂದನ್ನು ಭುಟ್ಟೋ ಮಾಡಿದರು. ಪರಮಾಣು ವಿಜ್ಞಾನಿ ಅಝೀಝ್ ಅಹ್ಮದ್ ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತ, ವಿದೇಶಾಂಗ ಸಚಿವ ಜುಲ್ಫಿಕಾರ್ ಅಲಿ ಭುಟ್ಟೊ ಅವರು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದರು. "ಭಾರತವು [ಪರಮಾಣು] ಬಾಂಬ್ ಅನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತಿದ್ದರೆ, 'ನಾವು ಹುಲ್ಲು ತಿನ್ನುತ್ತೇವೆ, ಹಸಿದು ಇರುತ್ತೇವೆ', ಆದರೆ ನಾವೂ ಒಂದನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತೇವೆ ... ನಮಗೆ ಬೇರೆ ಆಯ್ಕೆಯಿಲ್ಲ ",ಎಂದರು.
ತಾಷ್ಕೆಂಟ್ ಒಪ್ಪಂದದ ಸಹಿ ಹಾಕುವಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯದಿಂದ, 1966 ರಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಖಾನ್ ಅವರ ವೈಯಕ್ತಿಕ ನಿರ್ದೇಶನದ ಮೇಲೆ ಭುಟ್ಟೋರನ್ನು ಸಚಿವಾಲಯದಿಂದ ಹೊರಹಾಕಲಾಯಿತು. ಭುಟ್ಟೊ ವಜಾಗೊಳಿಸುವಿಕೆಯು ಖಾನ್ ವಿರುದ್ಧ ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿ ಸಾಮೂಹಿಕ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು ನೆಡೆದು ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕೋಪವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿತು, ಇದು ದೇಶದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಮಿಕರ ಚಳುವಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಕೆಲವೇ ವಾರಗಳಲ್ಲಿ ಆಯುಬ್ ಖಾನ್ ಪಶ್ಚಿಮ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ಬೆಂಬಲದ ಆವೇಗವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ಅವರ ಚಿತ್ರವು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಹಾನಿಗೊಳಗಾಯಿತು. ^[೩೮] (೯೪)
1968 ರ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ ಖಾನ್ ಅವರು ಅಗಾಮಿ ಲೀಗ್ ನಾಯಕರ ಬಂಧನಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾದ ಅಗರ್ತಲಾ ಪ್ರಕರಣವನ್ನು ಎತ್ತಿದರು, ಆದರೆ ಅದರ ವಿರುದ್ಧ ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಗಂಭೀರ ದಂಗೆಯ ನಂತರ ಅದನ್ನು ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಯಿತು. ಪಿಪಿಪಿ (Pakistan People Party), ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಅಸಮಾಧಾನ ಮತ್ತು ಅಯೂಬ್ ಆಡಳಿತದ ವಿರುದ್ಧದ ಕೋಪದ ಒತ್ತಡಕ್ಕೊಳಗಾಗಿದ್ದರಿಂದ, ಖಾನ್ ಅವರು ಆನಾರೋಗ್ಯ ಕಾರಣ ನೀಡಿ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು ಮತ್ತು ಸೇನಾ ಕಮಾಂಡರ್, ಪ್ರಸಿದ್ಧವಲ್ಲದ ವ್ಯಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಭಾರೀ ಮದ್ಯವ್ಯಸನಿಯಾದ ಜನರಲ್ ಯಾಹ್ಯಾ ಖಾನ್‍ರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹಸ್ತಾಂತರಿಸಿದರು. ಯಹ್ಯಾಖಾನ್ ಕೂಡಲೆ 'ಸೈನಿಕ ಆಡಳಿತ' (martial law) ಘೋಷಿಸಿದರು. ^[೩೯]

1969-1971: 'ಮಾರ್ಷಲ್ ಲಾ' ಆಡಳಿತ

ಘಟನಾ ಸೂಚಿ

1947 - ಪೂರ್ವ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಬಾಹುಳ್ಯದ ರಾಜ್ಯಗಳು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆಯಿಂದ ಸೃಷ್ಟಿಯಾಯಿತು.
1948 - ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಸ್ಥಾಪಕ ನಾಯಕ ಮುಹಮ್ಮದ್ ಅಲಿ ಜಿನ್ನಾ, ಮರಣ.
ಕಾಶ್ಮೀರದ ವಿವಾದಿತ ಪ್ರದೇಶದ ಮೇಲೆ ಭಾರತದೊಂದಿಗೆ ಮೊದಲ ಯುದ್ಧ.
ಮಿಲಿಟರಿ ಆಡಳಿತ
1951 ಮೊದಲ ಪ್ರಧಾನಿ ಯಾದ ಲಿಯಾಕಾತ್ ಆಲಿ ಖಾನ್ ರನ್ನು ಹತ್ಯೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು.
1956 - ಸಂವಿಧಾನವು ಪಾಕಿಸ್ತಾನವನ್ನು ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು.
1958 - ಮಾರ್ಷಲ್ ಲಾ ಡಿಕ್ಲೇರ್ಡ್ (ಸೈನಿಕ ಆಡಳಿತ) ಮತ್ತು ಜನರಲ್ ಅಯೂಬ್ ಖಾನ್ ಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು.
1960 - ಜನರಲ್ ಅಯೂಬ್ ಖಾನ್ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದರು.
1965 - ಕಾಶ್ಮೀರದ ಮೇಲೆ ಭಾರತದೊಂದಿಗೆ ಎರಡನೇ ಯುದ್ಧ.
1969 - ಜನರಲ್ ಅಯ್ಯಬ್ ಖಾನ್ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು ಮತ್ತು ಜನರಲ್ ಯಾಹ್ಯಾ ಖಾನ್ ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು.
1970 - ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ಅವಾಮಿ ಲೀಗ್ ನ ವಿಜಯ, ಪಶ್ಚಿಮ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದೊಂದಿಗೆ ಉದ್ವಿಗ್ನತೆ ಉಂಟಾಯಿತು.
1971 - ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನವು ಪ್ರತ್ಯೇಕತೆಗೆ ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿತು, ನಾಗರಿಕ ಯುದ್ಧ. ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಬೆಂಬಲಕ್ಕಾಗಿ ಭಾರತದ ಬೆಂಬಲ ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶವಾಗಿ ಪ್ರ್ಯೇಕವಾಗುತ್ತದೆ.

.

ಯಾಹ್ಯಾ ಖಾನ್: ಮೂರನೇ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು:(1917-1980) 25 ಮಾರ್ಚ್ 1969 ಇಂದ 20 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1971 - - ಡಗ್ಗರ್ ಯಾಹ್ಯಾ 1969 ರಲ್ಲಿ ಆಯುಬ್ ಖಾನ್ ರಾಜೀನಾಮೆ ನಂತರ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. 1971 ರ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ ಪಾಕಿಸ್ತಾನವನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದ ನಂತರ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು.
ಸ್ಪೋಟಕ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಿಳಿದಿದ್ದೂ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ 1962 ರ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ಅಮಾನತುಗೊಳಿಸಿದರು. ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಯಹ್ಯಾ ಖಾನ್ ಅವರು ಪಶ್ಚಿಮ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಮೂಲಭೂತ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾದ 'ಲೀಗಲ್ ಫ್ರೇಮ್ ವರ್ಕ್ ಆರ್ಡರ್ ನಂ. 1970 (LFO No. 1970)' ಅನ್ನು ಜಾರಿ ಮಾಡಿದರು. ಸೈನಿಕಡಳಿತದ (ಮಾರ್ಷಲ್ ಲಾ) ಹಿಡಿತವನ್ನು ಬಿಗಿಗೊಳಿಸುತ್ತಾ, ಹಿಂದೆ ಇದ್ದ ಒಕ್ಕೂಟದ 'ಒನ್ ಯುನಿಟ್ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂ' ಅನ್ನು ಪಶ್ಚಿಮ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ತೆಗೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿತು, ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಿಂದ "ಪಶ್ಚಿಮ" ಪೂರ್ವಪ್ರತ್ಯಯವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿತು, ಮತ್ತು ನೇರ ಮತದಾನವು ಅಸಮಾನತೆಯ ತತ್ವವನ್ನು ಬದಲಿಸಿತು. ^[೪೦] ^[೪೧]

ಚುನಾವಣೆ ಮತ್ತು ಅಸ್ಥಿರ ಸ್ಥಿತಿ:

1970 ರಲ್ಲಿ ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು 24 ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳನ್ನು ಮೊದಲ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ನೋಂದಾಯಿಸಿತು. 1971 ರಲ್ಲಿ ಚುನಾವಣೆ ನೆಡೆದು ನ್ಯಾಷನಲ್ ಅಸೆಂಬ್ಲಿನಲ್ಲಿದ್ದ ಒಟ್ಟು 313 ಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಒಂದೂ ಸ್ಥಾನ ಗೆಲ್ಲದೆ, ಪೂರ್ವಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ಅವಾಮಿ ಲೀಗ್ 167 ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದು ಬಹುಮತ ಪಡೆಯಿತು, ಆದರೆ ಪಶ್ಚಿಮ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಿಂದ ಭುಟ್ಟೋರ ಪಿಪಿಪಿ ಪಕ್ಷ 88 ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದುಕೊಂಡಿತು; ಆದರೆ ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಿಂದ ಒಂದೂ ಇಲ್ಲ. ಯಾವುದೇ ಪಕ್ಷದ ಒಕ್ಕೂಟದ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇಲ್ಲದೆಯೇ ಸರ್ಕಾರ ರಚನೆಗೆ ಅವಾಮಿ ಲೀಗ್ ಸಾಕಷ್ಟು ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದರೂ, ಪಶ್ಚಿಮ ಪಾಕಿಸ್ತಾನಿ ಗಣ್ಯರು ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನಿ ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ನೀಡಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಖಾನ್ ಅವರು ಅವಾಮಿ ಲೀಗ್ ಅನ್ನು ಇಸ್ಲಾಮಾಬಾದ್ನಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಸೆಂಬ್ಲಿ ಅಧಿವೇಶನಕ್ಕೆ ಆಹ್ವಾನಿಸಿದರು, ಅವರು PPP ಯಿಂದ ವಿರೋಧದಿಂದ ಅವರಿಗೆ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ಕೇಳಲಿಲ್ಲ. ಪಿಪಿಪಿ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರ ವಿರೋಧಿ ನಿಲುವಿನಿಂದಾಗಿ, ಕಡಿಮೆ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದ ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗಿನ ನುರುಲ್ ಅಮೀನ್‍ರನ್ನು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಖಾನ್ ಅವರು ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿ ನೇಮಿಸಿದರು. ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಯಹ್ಯಾ ಖಾನ್ ಅವರು, ಜೊತೆಗೆ ಅಮೀನ್ ಅವರನ್ನು ದೇಶದ ಮೊದಲ ಮತ್ತು ಏಕೈಕ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿಸರು.
ನಂತರ ಶೇಖ್ ಮುಜಿಬುರ್ ರಹಮಾನ್ ಅವರು ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯದ ಆಡಳತವನ್ನು ನಾಗರಿಕ ಅಸಹಕಾರ ಚಳುವಳಿಯಮೂಲಕ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಸಥಗಿತಗೋಳಿಸಿದರು..
ಭುಟ್ಟೋ ಮತ್ತು ರೆಹಮಾನ್ ನಡುವಿನ ಮಾತುಕತೆ ಕುಸಿದು ಬಿತ್ತು. ಅವರು ಅವಾಮಿ ಲೀಗ್ ವಿರುದ್ಧ ಶಸ್ತ್ರಸಜ್ಜಿತ ಕ್ರಮವನ್ನು ಆದೇಶಿಸಿದರು. 'ಆಪರೇಷನ್ಸ್ ಸರ್ಚ್ಲೈಟ್' ಮತ್ತು ಸೈನ್ಯ ಪೂರ್ವದ ಪಾಕಿಸ್ತಾನಿ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳು, ನಾಗರಿಕರು, ಮತ್ತು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರ ಮೇಲೆ ದೌರ್ಜನ್ಯವನ್ನು ನಡೆಸಿತು. ಶೇಖ್ ರಹಮಾನರನ್ನು ಬಂಧಿಸಿ ಇಸ್ಲಾಮಾಬಾದ್‍ಗ (ಕರಾಚಿಯಲ್ಲಿ ಬಂಧಿಸಿಟ್ಟರು) ^[೪೨]
ನೂರುಲ್ ಅಮೀನ್ ಪ್ರಧಾನಿ :- 7 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1971 ರಿಂದ 20 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1971 ರವರೆಗೆ; 13 ದಿನ; ಪಾಕಿಸ್ತಾನ್ ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗ್ ನಾಯಕ; 1971 ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಗಳ ನಂತರ, ಯಹ್ಯಾ ಖಾನ್ ಆಡಳಿತದಡಿಯಲ್ಲಿ ಅಮೀನ್‍ರನ್ನು ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ನೇಮಕ ಮಾಡಲಾಯಿತು; 1970 ರಿಂದ 1972 ರವರೆಗೂ ಅವರು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಮೊದಲ ಮತ್ತು ಏಕೈಕ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದರು, ಇವರು 1971 ರ ಇಂಡೋ-ಪಾಕಿಸ್ತಾನಿ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಿದರು.
ಪೂರ್ವಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಅಂತರ್ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸೈನ್ಯವು ಜನರಮೇಲೆ ಧಾಳಿ ನೆಡೆಸಿತು. ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಭಾರತದ ಮೇಲೆ ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಮೊದಲ ವಿಮಾನ ಧಾಳಿಮಾಡಿದಾಗ ಭಾಎತವು ಪೂರ್ವಬಂಘಾದಲ್ಲಿ ನುಗ್ಗಿ ಆರುದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಸೈನ್ಯ ಶರಣಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿತು ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಬಾಂಗ್ಲಾ ದೇಶವಾಯಿತು. ನಂತರ ಮುಜಿಬರ್ ರೆಮಾನರು ಅದರ ಮುಖ್ಯ ಮಂತ್ರಿಯಾದರು. ಈ ಜನಾಂಗ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಮೂರರಿಂದ ನಾಲ್ಕು ಲಕ್ಷ ಜನ ಸಾವಿಗೀಡಾದರೆಂದು ಅಂದಾಜಿಲಾಗಿದೆ.^[೪೩]
ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಖಾನ್ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು ಮತ್ತು ಜುಲ್ಫಿಕರ್ ಆಲಿ ಭುಟ್ಟೊ 20 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1971 ರಂದು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯ ಸೈನಿಕಾಡಳಿದ ಆಡಳಿತಾಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ ನಿಯಮಿತರಾದರು. ^[೪೪]

1971-1977: ಎರಡನೇ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಯುಗ

ಜುಲ್ಫಿಕರ್ ಅಲಿ ಭುಟ್ಟೋ::20 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1971ರಿಂದ 13 ಆಗಸ್ಟ್ 1973ರವರೆಗೆ ಪಶ್ಚಿಮ ಪಾಲಿಸ್ತಾನಕ್ಕೆ (ಹಾಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ) ರಾಷ್ಟ್ರದ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಪದವಿ.
1973 ರ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದ ನಂತರ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ್ ಪೀಪಲ್ಸ್ ಪಾರ್ಟಿಯ ಭುಟ್ಟೋ ರಾಷ್ಟ್ರಾಧ್ಯಕ್ಷಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು, ದಿ, 14 ಆಗಸ್ಟ್ 1973 ರಿಂದ 5 ಜುಲೈ 1977; 3 ವರ್ಷ, 10 ತಿಂಗಳುಗಳು, 21 ದಿನಗಳು, ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು.
ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವಿತಗೊಳಿಸಿದ ನಂತರ ಭುಟ್ಟೋ ರಾಷ್ಟ್ರಾಧ್ಯಕ್ಷರ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ರಾಜ್ಯದ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು. ಇದು ಸಂಸತ್ತಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪುನರ್‍ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು. 1977 ರ ಜುಲೈನಲ್ಲಿ ಅವರು ನೇಮಿಸಿದ ಸೇನಾ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಜನರಲ್ ಜಿಯಾ ಅವರು ಮಾರ್ಷಲ್ ಲಾ (ಸೈನಿಕ ಆಡಳಿತ ಹೇರಿ) ಅವರನ್ನು ಪದಚ್ಯುತಗೊಳಿಸಿದರು.^[೪೫]
1971 ರ ಯುದ್ಧ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಪ್ರತ್ಯೇಕತೆಯು ರಾಷ್ಟ್ರವನ್ನು ಕಂಗೆಡಿಸಿ ಕುಗ್ಗಿಸಿತು. ಪಿಪಿಪಿಯ ಅಧಿಕಾರದ ಪಡೆಯುವದರೊಂದಿಗೆ, ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವಾದಿ ಸಮಾಜವಾದಿಗಳು ಮತ್ತು ದೂರದೃಷ್ಟಿಯವರು ದೇಶದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಭುಟ್ಟೋ ಅವರು, ಸೈನ್ಯ, ನೌಕಾಪಡೆ ಮತ್ತು ವಾಯುಪಡೆಗಳ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರನ್ನು ವಜಾ ಮಾಡಿದರು. ಜನರಲ್ ಯಾಹ್ಯಾ ಖಾನ್ ಮತ್ತು ಅವರ ಅನೇಕ ಸಹಯೋಗಿಗಳಿಗೆ ಗೃಹಬಂಧನವನ್ನು ಆದೇಶಿಸಿದರು. ಅವರು ಹಮುದುರ್ ರಹಮಾನ್ ಆಯೋಗದ ಶಿಫಾರಸುಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡು, ಪೂರ್ವ-ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ದೋಷಪೂರಿತ ನೆಡವಳಿಕೆಯ ಸೈನ್ಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಸಮರದದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ಪ್ರಮಾದಗಳಿಗೆ ಕ್ರಮ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಕೋರ್ಟ್ ಮಾರ್ಷಲ್ ನ್ಯಾಯಾಲಯಕ್ಕೆ ಅಧಿಕಾರ ನೀಡಿದರು. ದೇಶದವ ಒಗ್ಗಟ್ಟು ಉಳಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ, ಭುಟ್ಟೋ ಅವರು ದೇಶದಲ್ಲಿ ಹುಚ್ಚು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾದಿ ಭಾವನೆಗಳು ಮತ್ತು ಚಳುವಳಿಗಳನ್ನು ಭೇದಿಸಲು ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಆಂತರಿಕ ಗುಪ್ತಚರ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳ ಸರಣಿಗಳನ್ನು,ಕೈಗೊಂಡರು

ಪರಮಾಣು ಬಾಂಬ್ ಯೋಜನೆ:.

1971 ರಿಂದ 1977 ರವರೆಗಿನ ಅವಧಿಯು ಎಡಪಂಥೀಯ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ, ಗುಪ್ತ ಪರಮಾಣು ಬಾಂಬ್ ಯೋಜನೆಗಳು, ವಿಜ್ಞಾನ, ಸಾಹಿತ್ಯ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆಗಳ ಉತ್ತೇಜನೆಯ ಕಾಲ. 1972 ರಲ್ಲಿ ದೇಶದ ಅಗ್ರ ಗುಪ್ತಚರ ಸೇವೆಗಳು, ಭಾರತೀಯ ಪರಮಾಣು ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ಮೌಲ್ಯಮಾಪನೆಯ ವರದಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿದವು: "ಭಾರತವು ತನ್ನ ಪರಮಾಣು ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಡಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪರಮಾಣು ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ" ಎಂದು ತಿಳಿಸಿತು. ಜನವರಿ 1972 ರಲ್ಲಿ "ಮುಲ್ತಾನ್ ಸಭೆ" ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ರಹಸ್ಯ ಸೆಮಿನಾರ್‍ನ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಭುಟ್ಟೋ ಪಾಕ್ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರವು ಬದುಕುಳಿಯುವ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪರಮಾಣು ಬಾಂಬ್‍ಅನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಸೂಚಿಸಿದರು. ಈ ಯೋಜನೆಗಾಗಿ ಪರಮಾಣು ಬಾಂಬ್ ಯೋಜನೆಯು ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಅಬ್ದುಸ್ ಸಲಾಮ್ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಮತ್ತು ಎಂಜಿನಿಯರ್ಗಳ ತಂಡವನ್ನು ಒಟ್ಟಿಗೆ ತಂದಿತು. ನಂತರದಲ್ಲಿ ದುರ್ಬಲ ಪರಮಾಣು ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುತ್ಕಾಂತೀಯ ಶಕ್ತಿಗಳ ಏಕೀಕರಣ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಸಲಾಮ್ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು.^[೪೬]

ಸುಧಾರಣೆಗಳು

ಘಟನಾ ಸೂಚಿ

1972 - ಭಾರತದೊಂದಿಗೆ ಸಿಮ್ಲಾ ಶಾಂತಿ ಒಪ್ಪಂದವು ಕಾಶ್ಮೀರದಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಗಡಿ ಗುರುತು.
1973 - ಜುಲ್ಫಿಕರ್ ಅಲಿ ಭುಟ್ಟೋ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾದರು.
1977 - ಜುಲ್ಫಿಕರ್ ಅಲಿ ಭುಟ್ಟೊ ಅವರ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ್ ಪೀಪಲ್ಸ್ ಪಾರ್ಟಿ (ಪಿಪಿಪಿ) ಮತ ಚಲಾಯಿಸುವ ತಿರುಚಿದ ಆರೋಪಗಳ ಮೇಲೆ ದಂಗೆಗಳು ಉಂಟಾಗಿವೆ. ಜನರಲ್ ಜಿಯಾ ಉಲ್-ಹಕ್ ರಿಂದ ಮಿಲಿಟರಿ ದಂಗೆ
1978 - ಜನರಲ್ ಜಿಯಾ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗುತ್ತಾರೆ, ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಕಾನೂನು ಜಾರಿ
1979 - ಜುಲ್ಫಿಕರ್ ಅಲಿ ಭುಟ್ಟೊ ರನ್ನು ಗಲ್ಲಿಗೇರಿಸಿದರು.ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರತಿಭಟನೆ
1980 - ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ಸೋವಿಯತ್ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪದ ನಂತರ ಪಾಕಿಸ್ತಾನಕ್ಕೆ ಸೇನಾ ನೆರವು ಕೊಡಲು ಯುಎಸ್‍ಎ ಭರವಸೆ ನೀಡಿತು..
1985 - ಸೈನ್ಯಾಡಳಿತ ತೆರವು. ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ನಿಷೇಧವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲಾಯಿತು.
1986 - ಝುಲ್ಫಿಕರ್ ಅಲಿ ಭುಟ್ಟೋ ಅವರ ಮಗಳು ಬೆನಜೀರ್ ಸಯಂದೇಶತ್ಯಾಗದಿಂದ ಹಿಂದಿರುಗಿದರು. ಪಿಪಿಪಿ ಗೆ ಹೊಸ ಚುನಾವಣೆಗಾಗಿ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಿದರು.
1988 ಆಗಸ್ಟ್ - ಜನರಲ್ ಜಿಯಾ, ಸೇನಾ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ವಿಮಾನ ಅಪಘಾತ- ಮರಣ.
*ಭುಟ್ಟೋ ಪುನರಾಗಮನ
ನವೆಂಬರ್ 1988 - ಪಿಪಿಪಿ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಜಯಗಳಿಸಿತು. ಬೆನಜೀರ್ ಭುಟ್ಟೋ ಪ್ರಧಾನಿ.
1990 - ಬೆನಜೀರ್ ಭುಟ್ಟೊ ಅಸಮರ್ಥತೆ ಮತ್ತು ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರದ ಆರೋಪದ ಮೇಲೆ ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ವಜಾ ಮಾಡಿದರು.
1991 - ನವಾಜ್ ಶರೀಫ್ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಆರ್ಥಿಕ ಉದಾರೀಕರಣ ಜಾರಿ; ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಶರಿಯಾ ಕಾನೂನು ಕಾನೂನು ಕೋಡ್ ಆಗಿ ಜಾರಿ.
1992 - ಮೊಹಜಿರ್ ಕ್ವಾಮಿ ಚಳವಳಿಯ ಉರ್ದು-ಭಾಷಿಕ ಬೆಂಬಲಿಗರಿಂದ ಹಿಂಸಾಚಾರವನ್ನು ಸರ್ಕಾರ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ಹತ್ತಿಕ್ಕಿತು.
1993 - ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಶರೀಫ್ ಮಿಲಿಟರಿ ಒತ್ತಡದಿಂದ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು. ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆ ಬೆನಜೀರ್ ಭುಟ್ಟೊ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಮರಳುತ್ತದೆ.
ಪರಮಾಣು ಪರೀಕ್ಷೆಗಳು
1996 - ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಲೆಘಾರಿ ಅವರು ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ಆರೋಪಗಳ ನಡುವೆ ಭುಟ್ಟೋ ಸರಕಾರವನ್ನು ವಜಾ ಮಾಡಿದರು.
1997 - ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗ್ ಪಕ್ಷದ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಜಯಗಳಿಸಿದ ನಂತರ ನವಾಜ್ ಶರೀಫ್ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿ ಪುನಃ ಆಯ್ಕೆ.
1998 - ಭಾರತ ಹಲವಾರು ಪರಮಾಣು ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಸ್ಫೋಟಿಸಿದ ನಂತರ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ತನ್ನದೇ ಆದ ಪರಮಾಣು ಪರೀಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತದೆ.
1999 ರ ಮಿಲಿಟರಿ ದಂಗೆಯಲ್ಲಿ ನಾವಾಝ್ ಶರೀಫ್ ಹೊರಹಾಕಲ್ಪಟ್ಟರು,
1999 ಏಪ್ರಿಲ್ - ಬೆನಜೀರ್ ಭುಟ್ಟೋ ಮತ್ತು ಪತಿ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರದ ಆರೋಪದಲ್ಲಿ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ಪಡೆದರು. ಭುಟ್ಟೋ ಅವರು ದೇಶದಿಂದ ಹೊರಗೆ ಉಳಿಯುತ್ತಾರೆ.

.

ಪಿಪಿಪಿ ಇಸ್ಲಾಮಿಸ್ಟ್‍ಗಳ ಬೆಂಬಲದಿಂದ 1973 ರ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ರಚಿಸಿತು. ಸಂವಿಧಾನವು ಪಾಕಿಸ್ತಾನವನ್ನು ಒಂದು ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ ಮತ್ತು ಇಸ್ಲಾಂ ಧರ್ಮವನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಧರ್ಮ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು. ಖುರಾನ್ ಮತ್ತು ಸುನ್ನಾಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಕಲ್ಪಟ್ಟಂತೆ ಇಸ್ಲಾಂನ ತಡೆಯಾಜ್ಞೆಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಎಲ್ಲಾ ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ತರಬೇಕು ಮತ್ತು ಅಂತಹ ತಡೆಯಾಜ್ಞೆಗಳಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಕಾನೂನನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಬಾರದು ಎಂದು ಕೂಡ ಅದು ಹೇಳಿದೆ. 1973 ರ ಸಂವಿಧಾನವು ಇಸ್ಲಾಂ ಧರ್ಮವನ್ನು ಕಾನೂನುಗೆ ಒಪ್ಪುವಂತೆ ಮಾಡಿ ಅರ್ಥೈಸಲು ಷರಿಯಾಟ್ ಕೋರ್ಟ್ ಮತ್ತು ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಆಫ್ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳಂತಹ ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನೂ ಸಹ ರಚಿಸಿತು.^[೪೭] ^[೪೮]^[೪೯]
1973 ರಲ್ಲಿ ಬಲೂಚಿಸ್ತಾನ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಗಂಭೀರವಾದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾದಿ ದಂಗೆ ನಡೆಯಿತು. ಅದನ್ನು ಹತ್ತಿಕ್ಕಲಾಯಿತು. ದೇಶದ ಮೂಲಭೂತ ಸೌಕರ್ಯಗಳ ಮರು-ವಿನ್ಯಾಸ ಮಾಡಲಾಯಿತು: ಜಂಟಿ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರ ಸಮಿತಿ ಸ್ಥಾಪನೆ ಮತ್ತು ಸೇನಾ ಮರುಸಂಘಟನೆ ಮುಂತಾದ ಪ್ರಮುಖ ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ಭುಟ್ಟೋ ಸರಕಾರ ಮಾಡಿತು. ದೇಶದಾದ್ಯಂತ ಕೃಷಿ, ಭೂ ಸುಧಾರಣೆಗಳು, ಕೈಗಾರೀಕರಣ ಮತ್ತು ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ವಿಸ್ತರಣೆಯಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವ ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನವ ಮೂಲಭೂತ ಸೌಕರ್ಯಗಳ ವಿಸ್ತರಣೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ದೇಶದ ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿ ಖಾಸಗಿ-ಕ್ಷೇತ್ರ ಮತ್ತು ಸಂಪ್ರದಾಯಶೀಲ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು, ಭುಟ್ಟೋರ ಸುಧಾರಣೆಗಳು ತಗ್ಗಿಸಿ ನಾಶಪಡಿಸಿದವು. 1974 ರಲ್ಲಿ ಭುಟ್ಟೋ ಧಾರ್ಮಿಕ ಪಕ್ಷಗಳ ಒತ್ತಡವನ್ನು ತಗ್ಗಿಸಲು, ಅಹ್ಮದಿಯವರ ಅನುಯಾಯಿಗಳನ್ನು ಮುಸ್ಲಿಮೇತರರಾಗಿ ಘೋಷಿಸಲು ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟಿಗೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ನೀಡಿದರು.
ಸೋವಿಯೆಟ್ ಯೂನಿಯನ್, ಈಸ್ಟರ್ನ್ ಬ್ಲಾಕ್, ಉತ್ತರ ಕೊರಿಯಾ, ಚೀನಾ ಮತ್ತು ಅರಬ್ ಪ್ರಪಂಚದೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಉತ್ತಮಗೊಳಿಸಿದ ಕಾರಣ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‍ನೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹದಗೆಟ್ಟಿತು. ಸೋವಿಯತ್‍ನ ತಾಂತ್ರಿಕ ಸಹಾಯದಿಂದ ದೇಶದ ಮೊದಲ ಸ್ಟೀಲ್ ಗಿರಣಿಯನ್ನು ಕರಾಚಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು, ಇದು ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು ಕೈಗಾರಿಕೀಕರಣಗೊಳಿಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಹಂತವಾಗಿದೆ. 1974 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಅಚ್ಚರಿಯ ಅಣ್ವಸ್ತ್ರ ಪರೀಕ್ಷೆಯ ಮೂಲಕ ಭೀತಿಗೊಳಗಾಯಿತು, ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಪರಮಾಣು ಬಾಂಬ್ ಯೋಜನೆಗೆ ಭುಟ್ಟೋ ತ್ವರಿತಗೊಳಿಸಲು ಉತ್ತೇಜನ ನೀಡಿದರು.^[೫೦]
1976 ರಿಂದ 1977 ರವರೆಗೆ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ಭುಟ್ಟೊ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹತೆಯನ್ನು ಹಾನಿಗೊಳಗಾಗಲು ರಹಸ್ಯವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದೊಂದಿಗೆ ಭುಟ್ಟೊ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ಸಂಘರ್ಷದಲ್ಲಿದ್ದರು. ತಮ್ಮ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಸಹೋದ್ಯೋಗಿ ಅಜೀಜ್ ಅಹ್ಮದ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಭುಟ್ಟೋ ಅವರು ಪರಮಾಣು ಬಾಂಬ್ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲು ಒಳ ನುಸುಳುವ ಯುಎಸ್ಎ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ತಡೆದರು. 1976 ರಲ್ಲಿ, ಯುಎಸ್‍ಎಯ ರಹಸ್ಯ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಹೆನ್ರಿ ಕಿಸಿಂಜರ್ ಅವರು ಭುಟ್ಟೋ ಮತ್ತು ಅವರ ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಗಳಿಗೆ ಬೆದರಿಕೆ ಹಾಕಿದರು. ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ ಪರಮಾಣು ಯೋಜನೆಯನ್ನು ವೇಗಗೊಳಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಿಗಾಗಿ ಭುಟ್ಟೋ ಯುಎಸ್‍ಎ ವಿರುದ್ಧ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿಯಾಗಿ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಿದರು.

ಮತೀಯ ವಾದಿಗಳಿಂದ ಭುಟ್ಟೋಗೆ ಸಂಕಷ್ಟ - ಮತ್ತು ಭುಟ್ಟೋ ಅಂತ್ಯ

ಮತೀಯವಾದಿ ಇಸ್ಲಾಮಿಸ್ಟ್‍ಗಳ ಬೇಡಿಕೆಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸುವ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿ ಭುಟ್ಟೊ, ಮುಸ್ಲಿಮರು, ನೈಟ್‍ಕ್ಲಬ್ಗಳನ್ನೂ ಮತ್ತು ಕುದುರೆ ರೇಸಿಂಗ್‍ನ್ನೂ, ಮದ್ಯಪಾನದ ಮತ್ತು ವೈನ್ ಮಾರಾಟವನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿದರು.
1977 ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಪೀಪಲ್ಸ್ ಪಾರ್ಟಿ ವಿಜಯಶಾಲಿಯಾಗಿತ್ತು. ಭುಟ್ಟೊ ಚುನಾವಣಾ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ತಿರುಚಿರುವುದಾಗಿ ವಿರೋಧಿಗಳ ವಿರೋಧದಿಂದ ಇದು ಸಮಸ್ಯೆಯಾಯಿತು. ಭುಟ್ಟೋ ವಿರುದ್ಧ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಪ್ರತಿಭಟನೆಗಳು ತೀವ್ರವಾದವು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಸೇನೆಯ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಮುಹಮ್ಮದ್ ಜಿಯಾ-ಉಲ್-ಹಕ್ ಅವರು ರಕ್ತಹೀನ ದಂಗೆಯಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ತಮ್ಮ ಕೈಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು. ಭುಟ್ಟೋ ಮತ್ತು ಅವರ ಎಡಪಂಥೀಯ ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಬಂಧಿಸಿ, ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಅವರನ್ನು ರಾಜಕೀಯ ವಿಚಾರಣೆಗೆ ಎಳೆದರು. ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ 4-3 ವಿಭಜನೆಯ ತೀರ್ಪಿನಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಎದುರಾಳಿಯ ಕೊಲೆಗೆ ಅನುಮತಿ ನೀಡಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ 1979 ರಲ್ಲಿ ಭುಟ್ಟೊರನ್ನು ಗಲ್ಲಿಗೇರಿಸಲಾಯಿತು.^[೫೧] ^[೫೨]^[೫೩]

1977-1988: ಎರಡನೇ ಸೇನಾ ಯುಗ

ಮುಹಮ್ಮದ್ ಜಿಯಾ-ಉಲ್-ಹಕ್ (1924-1988) ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ೬ ನೇ ಅಧ್ಯಕ್ಷ:16 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1978 ರಿಂದ 17 ಆಗಸ್ಟ್ 1988 ವರೆಗೆ;
(ಡ್ಯಾಗರ್) ಜಿಯಾ 1977 ರಲ್ಲಿ ಸೇನಾ ದಂಗೆಯನ್ನು ನೆಡೆಸುವ ಮೂಲಕ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಮೇಲೆ ಪೂರ್ಣ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಪಡೆದರು. ಅವರು 1979 ರವರೆಗೆ ಛೀಫ್ ಮಾರ್ಷಿಯಲ್ ಲಾ ಅಡ್ಮಿನಿಸ್ಟ್ರೇಟರ್ ಅಥವಾ ಸೇನಾ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಆಡಳಿತಗಾರಾಗಿ ಆಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ನಂತರ 1988ರಲ್ಲಿ ವಿಮಾನ ಅಪಘಾತದಲ್ಲಿ ಅವರು ಮರಣಹೊಂದಿದರು. ಇವರೊಬ್ಬರೇ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿದ್ದು ಮರಣಿಸಿದ ಏಕೈಕ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದರು. ^[೫೪]

ಜಿಯಾ-ಉಲ್-ಹಕ್ ರ ಮತೀಯ ಕಾನೂನು ಆಡಳಿತ

ಈ ಅವಧಿಯ ಮಿಲಿಟರಿ ಆಡಳಿತವು 1977 ರಿಂದ 1988 ರ ವರೆಗೆ ಹನ್ನೊಂದು ವರ್ಷ ಮುಂದುವರೆದಿದೆ. ಈ ಕಾಲ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಶೋಷಣೆ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯದಿಂದ ಪ್ರಾಯೋಜಿತ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಾಗಿದೆ. ಜಿಯಾ-ಉಲ್-ಹಕ್ ತಮ್ಮಮತದ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಮತ್ತು ಷರಿಯಾ ಕಾನೂನನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರುವ ನೀತಿ ಅನುಸರಿಸಿದರು. ಅವರು ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಕಾನೂನುಬದ್ಧ ಪ್ರಕರಣಗಳನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸಲು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಷರಿಯಾತ್ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳನ್ನು ಮತ್ತು "ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಬೆಂಚು"ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ವ್ಯಭಿಚಾರ, ಅವಿವಾಹಿತ ದೈಹಿಕಸಂಬಂಧ ಮತ್ತು ಧರ್ಮನಿಂದೆಯ ಬಗೆಗಿನ ಹೊಸ ಅಪರಾಧ ಮತ್ತು ಅಪರಾಧಗಳು, ಮತ್ತು ಛಡಿಏಟು, ಅಂಗಛೇದನ ಮತ್ತು ಕಲ್ಲು ಹೊಡೆದು ಸಾಯಿಸುವ ಶಿಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಪಾಕ್ ಕಾನೂನಿಗೆ ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಗಳಿಗೆ ಬಡ್ಡಿ ಪಾವತಿಗಳನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿ "ಲಾಭ ಮತ್ತು ನಷ್ಟ" ಪಾವತಿಗಳಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ಝಕಾತ್ ದಾನದ ಕೊಡುಗೆಗಳು 2.5% ವಾರ್ಷಿಕ ತೆರಿಗೆಯಾಗಿ ಮಾರ್ಪಟ್ಟವು. ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ವಿರೋಧಿವಿಷಯಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಶಾಲೆಯ ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕಗಳು ಮತ್ತು ಗ್ರಂಥಾಲಯಗಳನ್ನು ಕೂಲಂಕುಷ ಪರೀಕ್ಷೆಗೆ ಒಳಪಡಿಸಲಾಯಿತು. ಕಚೇರಿಗಳು, ಶಾಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಗೆ ಜಾಗವನ್ನು ಒದಗಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಜಿಯಾ, ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಪಾದ್ರಿಗಳು ಮತ್ತು ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಪಕ್ಷಗಳ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಿದರು. ಆದರಜೊತೆ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿ ವಿದ್ವಾಂಸರು ದೂರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದರು. ಜಮಾತ್-ಇ-ಇಸ್ಲಾಮಿ ಪಕ್ಷದಿಂದ ಸಾವಿರಾರು ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು ತಮ್ಮ ಸಾವಿನ ನಂತರ ಅವರ ಕಾರ್ಯಸೂಚಿಯನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸುವುದನ್ನು ಖಾತ್ರಿಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸರ್ಕಾರಿ ಹುದ್ದೆಗಳಿಗೆ ನೇಮಕಗೊಂಡರು. ಕನ್ಸರ್ವೇಟಿವ್ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ವಿದ್ವಾಂಸರನ್ನು ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಆಫ್ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಧಾರ್ಮಿಕನೀತಿಗೆ ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು.
ಹಿಂದುಗಳು ಮತ್ತು ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ನರಿಗೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಮತದಾನ ವ್ಯವಸ್ಥೆ 1985 ರಲ್ಲಿ ನಿಗದಿಯಾಯಿತು. ಆದಕ್ಕೆ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಮತ್ತು ಹಿಂದೂ ನಾಯಕರು ದೇಶದ ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ತಮ್ಮನ್ನು ಹೊರಗಿಡಲಾಯಿತು ಎಂದು ದೂರಿದರು. ಜಿಯಾ ಅವರ ಸರ್ಕಾರಿ-ಪ್ರಾಯೋಜಿತ ಇಸ್ಲಾಮೀಕರಣವು ಷಿಯಾ ವಿರೋಧಿ ನೀತಿಯಾಗಿ ತೋರಿತು. ಮತ್ತು ಡಿಯೋಬಂಡಿಸ್ ಮತ್ತು ಬರೆವಿಸ್ ನಡುವೆ ಸಹಾ ಸುನ್ನಿ ಮತ್ತು ಶಿಯಾಗಳ ನಡುವೆ, ಹಾಗೂ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ಪಂಥೀಯ ವಿಭಜನೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. ಜಿಯಾ-ಉಲ್-ಹಕ್ ಮಿಲಿಟರಿ ಆದಳಿತ ದಿಯೊಬಂದಿ ಮತ್ತು ಮತೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ನಡುವೆ ಬಲವಾದ ಮೈತ್ರಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು. ಇಸ್ಲಾಮೀಕರಣ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕಾಗಿ ಸಂಭವನೀಯ ಪ್ರೇರಣೆಗಳೆಂದರೆ ಜಿಯಾ ಅವರ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಧರ್ಮನಿಷ್ಠೆ ರಾಜಕೀಯ ಮಿತ್ರರಾಷ್ಟ್ರಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಪಾಕಿಸ್ತಾನವನ್ನು ಮತೀಯ ಮುಸ್ಲಿಂ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಿ ("ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ರೈಸನ್ ಡಿ'ಟೆರ್ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು") ಮಾಡಿದರು. ಅಥವಾ ಕೆಲವು ಪಾಕಿಸ್ತಾನೀಯರು ಅವರ "ದಬ್ಬಾಳಿಕೆ,ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ಜನಪ್ರತಿನಿಧಿರಹಿತ ಸೈನಿಕ ಆಡಳಿತ" ದಂತೆ ಇರುವುದನ್ನು ಕಾನೂನುಬದ್ಧಗೊಳಿಸಬೇಕು ಎಂಬ ಅಭಲಾಷೆ ಅವರದೆಂದು ಊಹಿಸುವರು. ^[೫೫]

ಜಿಯಾ-ಉಲ್-ಹಕ್ ರ ರಾಜಕೀಯ ನೀತಿ

ಘಟನಾ ಸೂಚಿ

1999 ಮೇ - ಕಾರ್ಗಿಲ್ ಸಂಘರ್ಷ: ಭಾರತೀಯ-ಹಿಡಿತದ ಕಾಶ್ಮೀರದ ಕಾರ್ಗಿಲ್ ಸುತ್ತಲೂ ಹಿಮಾವೃತ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಬೆಂಬಲಿತ ಪಡೆಗಳು ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯೊಂದಿಗೆ ಘರ್ಷಣೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ.
1999 ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ - ಜನರಲ್ ಪರ್ವೇಜ್ ಮುಷರಫ್ ದಂಗೆಯಲ್ಲ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹಿಡಿದರು.
2000 ಏಪ್ರಿಲ್ - 1999 ರಲ್ಲಿ ನವಾಝ್ ಶರೀಫ್ ಅವರ ಮೇಲೆ ಅಪಹರಣ ಮತ್ತು ಭಯೋತ್ಪಾದನೆ ಆರೋಪಗಳ ಮೇಲೆ ಜೀವಾವಧಿ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು.
2000 ಡಿಸೆಂಬರ್ - ಮಿಲಿಟರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಕ್ಷಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ನಂತರ ಸೌದಿ ಅರೇಬಿಯಾದಲ್ಲಿ ನವಾಜ್ ಶರೀಫ್ ದೇಶಭ್ರಷ್ಟರಾಗಿ ಉಳದರು.
2001 ರ ಜೂನ್ - ಜನರಲ್ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಪರ್ವೇಜ್ ಮುಷರಫ್ ಅವರು ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡರು.
2001 ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ - ಭಯೋತ್ಪಾದನೆ ವಿರುದ್ಧದ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಯುಎಸ್‍ಎ ಜೊತೆ ಸೇರಿ ಮುಷರಫ್ ಮತ್ತು ಅಫಘಾನಿಸ್ತಾನದ ಮೇಲೆ ದಾಳಿಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತಾನೆ.
1998 ರಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಪರಮಾಣು ಪರೀಕ್ಷೆಗಳ ನಂತರ ಅಮೆರಿಕವು ಕೆಲವು ನಿರ್ಬಂಧಗಳನ್ನು ವಿಧಿಸಿದೆ.
2001 ರ ಡಿಸೆಂಬರ್ - ಭಾರತೀಯ ಸಂಸತ್ತಿನ ಮೇಲೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಉಗ್ರರಿಂದ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆ ಆಕ್ರಮಣ ನಡೆಸಿದರು
ಕಾಶ್ಮೀೀರ ಉದ್ವಿಗ್ನ ಕಾಶ್ಮೀರದ ಉದ್ವಿಗ್ನತೆಗಳ ನಡುವೆ ಸಾಮಾನ್ಯ ಗಡಿಯುದ್ದಕ್ಕೂ ಸೈನಿಕರನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿ ಭಾರತ-ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಯುದ್ಧದ ಭಯವನ್ನು ಪ್ರಚೋದಿಸುತ್ತದೆ.
2002 ರ ಏಪ್ರಿಲ್ - ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಮುಷರಫ್ ಮತದಾನಮೂಲಕ ಮತ್ತೊಂದು ಐದು ವರ್ಷಗಳ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿ; ಅಸಂವಿಧಾನಿಕ ಮತ್ತು ದೋಷಪೂರಿತ ಎಂದು ಟೀಕೆ.
2002 ರ ಮೇ - ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಪರೀಕ್ಷೆಯು ಪರಮಾಣು ಸಿಡಿತಲೆಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತುಕೊಂಡು ಹೋಗುವ ಮೂರು ಮಧ್ಯಮ-ಶ್ರೇಣಿಯ ಕ್ಷಿಪಣಿಗಳನ್ನು ಹಾರಿಸಿದೆ.
2002 ಆಗಸ್ಟ್ - ಚುನಾಯಿತ ಸಂಸತ್ತನ್ನು ವಜಾಮಾಡುವ ಹಕ್ಕನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಮುಷರಫ್ ಅವರು ಹೊಸ ಅಧಿಕಾರಗಳನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ.
2004 ರ ಏಪ್ರಿಲ್ - ನಾಗರಿಕ ವ್ಯವಹಾರಗಳಲ್ಲಿ ಸಶಸ್ತ್ರ ಪಡೆಗಳ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಸಾಂಸ್ಥಿಕಗೊಳಿಸುವ ಮೂಲಕ ಮಿಲಿಟರಿ ನೇತೃತ್ವದ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ನ ಸೃಷ್ಟಿಗೆ ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿದೆ.
2004 ಮೇ - ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಕಾಮನ್ವೆಲ್ತ್‍ಗೆ ಮರು ಸೇರ್ಪಡೆ ಹೊಂದಿತು.
2005 ರ ಏಪ್ರಿಲ್ - ಬಸ್ ಸೇವೆಗಳು, 60 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಆಡಳಿತಕ್ಕೊಳಪಟ್ಟ ಕಾಶ್ಮೀರದಲ್ಲಿ ಮುಝಫರಾಬಾದ್ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ನಿಯಂತ್ರಿತ ಕಾಶ್ಮೀರದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀನಗರ- ಬಸ್ ಸೇವೆ ನಡುವೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ.
2006 ಸೆಪ್ಟಂಬರ್ ಆಕಸ್ಮಿಕ ಪರಮಾಣು ಯುದ್ಧದ ಅಪಾಯವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಮತ್ತು ಭಾರತವು ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿಹಾಕುತ್ತವೆ.
2007 ರ ಮಾರ್ಚ್ - ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಮುಷರಫ್, ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಇಫ್ತಿಕಾರ್ ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಚೌಧರಿ ಅವರನ್ನು ವಜಾ ಮಢುತ್ತಾನೆ. ದೇಶದಾದ್ಯಂತ ಪ್ರತಿಭಟನೆ ನಡೆಯುತ್ತದೆ..
ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಚೌಧರಿ ಅವರನ್ನು ಮರುಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತದೆ.
2007 ಅಕ್ಟೋಬರ್ - ಮಾಜಿ ಪ್ರಧಾನಿ ಬೆನಜೀರ್ ಭುಟ್ಟೋ ದೇಶಭ್ರಷ್ಟರಿಂದ ಹಿಂದಿರುಗುತ್ತಾರೆ. ಕರಾಚಿಯಲ್ಲಿ ಅವರ ಮೆರವಣಿಗೆಯನ್ನು ಉದ್ದೇಶಿಸಿ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆ ಬಾಂಬ್ ಸ್ಫೋಟದಲ್ಲಿ ಡಜನ್ಗಟ್ಟಲೆ ಜನರು ಸಾವನ್ನಪ್ಪುತ್ತಾರೆ.
2007 ಅಕ್ಟೋಬರ್-ನವೆಂಬರ್ - ಮುಷರಫ್ ಅಧ್ಯಕ್ಷೀಯ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಗೆಲ್ಲುತ್ತಾನೆ ಆದರೆ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಸವಾಲು ಹಾಕುತ್ತದೆ. ಆಗ ಮುಷರಫ್ ತುರ್ತುಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಘೋಷಿಸುತ್ತಾರೆ, ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಚೌಧರಿ ಅವರನ್ನು ವಜಾ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಹೊಸ ನಿಯಮವನ್ನು ಪುನರ್ಪರಿಶೀಲನೆಯನ್ನ ದೃಢೀಕರಿಸುವ ಹೊಸ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ನೇಮಕ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.
2007 ನವೆಂಬರ್ - ಮಾಜಿ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ನವಾಜ್ ಶರೀಫ್ ದೇಶಭ್ರಷ್ಟತೆಯಿಂದ ಹಿಂದಿರುಗುತ್ತಾರೆ.
2007 ಡಿಸೆಂಬರ್ - ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ತೆಗೆದುಹಾಕಲಾಯಿತು.
ರಾವಲ್ಪಿಂಡಿಯ ಚುನಾವಣಾ ಪ್ರಚಾರದ ರಾಲಿಯಲ್ಲಿ ಬೆನಜೀರ್ ಭುಟ್ಟೊ ರಾಜಕೀಯ ರ್ಯಾಲಿಯಲ್ಲಿ ಹತ್ಯೆಗೀಡಾದರು.
2008 ಫೆಬ್ರವರಿ-ಮಾರ್ಚ್ - ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಪೀಪಲ್ಸ್ ಪಾರ್ಟಿ (ಪಿಪಿಪಿ) ನಾಮನಿರ್ದೇಶಕ ಯೂಸುಫ್ ರಝಾ ಗೀಲಾನಿ ಫೆಬ್ರವರಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಸತ್ತಿನ ಚುನಾವಣೆಗಳ ನಂತರ ನವಾಜ್ ಶರೀಫರ ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗ್ ಪಕ್ಷದೊಂದಿಗೆ ಒಕ್ಕೂಟದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗುತ್ತಾರೆ.
ಆಗಸ್ಟ್ 2008 - ಇಬ್ಬರು ಮುಖ್ಯ ಆಡಳಿತ ಪಕ್ಷಗಳು ಅವನ ವಿರುದ್ಧ ಇಂಪೀಚ್ಮೆಂಟ್ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು (ದ್ರೋಹ) ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಮುಶ್ರಫ್ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು.
ನವಾಜ್ ಶರೀಫ್ ತನ್ನ ಪಿಎಂಎಲ್-ಎನ್ ಅನ್ನು ಒಕ್ಕೂಟದ ಹೊರಗೆ ಎಳೆಯುತ್ತಾನೆ, ಪಿಪಿಪಿ ತನ್ನ ಮುಂದಾಳತ್ವವನ್ನು ಮುಷ್ಕರಫ್ನಿಂದ ವಜಾಗೊಳಿಸುವ ಎಲ್ಲಾ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರನ್ನು ಮರುಸ್ಥಾಪಿಸುವ ಭರವಸೆಯನ್ನು ಮುಂದಿಟ್ಟಿದೆ.
2008 ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ - ಸಂಸತ್ ಸದಸ್ಯರು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಪೀಪಲ್ಸ್ ಪಾರ್ಟಿ (ಪಿಪಿಪಿ) ಆಸಿಫ್ ಅಲಿ ಜರ್ದಾರಿ ಅವರನ್ನು ಚುನಾಯಿಸಿದರು,
2009 ರ ಫೆಬ್ರುವರಿ - ಶಾಶ್ವತ ಕದನ ವಿರಾಮಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಲು ಅಲ್ಲಿ ಇಸ್ಲಾಮಿ ಉಗ್ರಗಾಮಿಗಳನ್ನು ಮನವೊಲಿಸಲು ವಾಯುವ್ಯ ಸ್ವಾತ್ ಕಣಿವೆಯ ಶರಿಯಾ ಕಾನೂನನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲು ಸರ್ಕಾರ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿತು.
2009 ಮಾರ್ಚ್ - ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ ದಿನಗಳ ನಂತರ, ಮಾಜಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಮುಷರಫ್ ವಜಾಗೊಳಿಸಿದ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರ ಮರುಸ್ಥಾಪನೆಗಾಗಿ ಸರಕಾರವು ಬೇಡಿಕೆಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.
2012:ಜನವರಿ "ಸ್ಮರಣಾತ್ಮಕ" ಹಗರಣದ ಕುರಿತಾದ ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಮಿಲಿಟರಿ ನಡುವೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಉದ್ವಿಗ್ನತೆಯ ನಡುವೆಯೇ, ಸೇನಾ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಜನರಲ್ ಪರ್ವೇಜ್ ಕಯಾನಿ ಅವರು "ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ಪರಿಣಾಮಗಳ" ಬಗ್ಗೆ ಎಚ್ಚರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಯು.ಎಫ್.ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಆಸಿಫ್ ಅಲಿ ಜರ್ದಾರಿ ಮತ್ತು ಇತರ ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರದ ಪ್ರಕರಣಗಳನ್ನು ಮರುಪರಿಶೀಲಿಸಲು ಸರಕಾರ ನಿರಾಕರಿಸಿದ್ದಕ್ಕೆ ನ್ಯಾಯಾಲಯವನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಧಾನಿ ಗೀಲಾನಿ ಅವರನ್ನು ಶಿಕ್ಷಿಸಲು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಬೆದರಿಕೆ ಹಾಕಿದೆ.
2012 ಜೂನ್ - ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಜರ್ದಾರಿ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರದ ದಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಟೋಕನ್ ಶಿಕ್ಷೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಮೇಲ್ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದ ಬಳಿಕ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಗೀಲಾನಿ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸದಂತೆ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಅನರ್ಹಗೊಳಿಸಿದೆ. ನೀರು ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುತ್ ಸಚಿವ ರಾಜಾ ಪರ್ವೇಜ್ ಅಶ್ರಫ್ ಅವರ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ ಸಂಸತ್ತು ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿದೆ.
2012 ಅಕ್ಟೋಬರ್ - ತಾಲಿಬಾನ್ ಗನ್ಮೆನ್ ಗಂಭೀರವಾಗಿ "ಜಾತ್ಯತೀತತೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ" ಆರೋಪಿ ಇವರಲ್ಲಿ ಬಾಲಕಿಯರ ಹಕ್ಕುಗಳ ಮಲಾಲಾ ಯುಸಾಜಾಯಿ, 14 ವರ್ಷದ ಪ್ರಚಾರಕರ್ತೆಯನ್ನು ಗಾಯಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ. ಉಗ್ರಗಾಮಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ಕೋಪ ಉದ್ಭವಿಸಿದೆ.
2013 ಜೂನ್ - ತನ್ನ ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗ್-ಎನ್ ಮೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಸತ್ ಚುನಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಗೆದ್ದ ನಂತರ ನವಾಜ್ ಶರೀಫ್ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿ ಸಂಸತ್ತು ಅಂಗೀಕರಿಸಿದೆ.

.

ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಸರ್ಕಾರಗಳಿಗೆ ಹಿಡಿದು ನಾಗರಿಕ ಹುದ್ದೆಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಉನ್ನತ-ಸೇನಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿದರು. ಕ್ರಮೇಣ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ನೀತಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಮಾಜವಾದದ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ನೆಲಸಮ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಜನರಲ್ ಜಿಯಾ ಮಿಲಿಟರಿ ಸರಕಾರ ಸೋವಿಯತ್-ಪರ ಎಡಪಂಥೀಯ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಭೇದಿಸಲು ಉತ್ತೇಜನ ನೀಡಿತು. ಬೆನಾಜೀರ್ ಭುಟ್ಟೋ ನೇತೃತ್ವದ ಎಡಪಂಥೀಯ ಮೈತ್ರಿ, ಜಿಯಾದಿಂದ ಚಳುವಳಿಯ ವಿರುದ್ಧ ಕ್ರೂರವಾಗಿ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂಡಿತು.
ಜಿಯಾ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರ, ಸೋವಿಯೆತ್ ಒಕ್ಕೂಟದೊಂದಿಗಿನ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಸಂಬಂಧಗಳು ಹದಗೆಟ್ಟವು. ಜಿಯಾ ಅಮೆರಿಕಾದೊಂದಿಗೆ ಬಲವಾದ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿತು. ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ಸೋವಿಯೆಟ್ ಒಕ್ಕೂಟದ ಮಧ್ಯ ಪ್ರವೇಶಮಾಡಿದಾಗ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ರೊನಾಲ್ಡ್ ರೇಗನ್ ತಕ್ಷಣ ಜಿಯಾ ಅವರಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಸೋವಿಯತ್ ವಿರೋಧಿ ಬಂಡಾಯಕ್ಕೆ ಹಣಕಾಸು ಒದಗಿಸಿದರು. ಜಿಯಾದ ಮಿಲಿಟರಿ ಆಡಳಿತವು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತಾ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ನಿಭಾಯಿಸಿತು ಮತ್ತು ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಿಂದ ಮಲ್ಟಿಬಿಲಿಯನ್ ಡಾಲರ್ ಸಹಾಯವನ್ನು ಪಡೆದು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟರ ವಿರೋದ ಹೋರಾವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿತು. ಲಕ್ಷಾಂತರ ಅಫಘನ್ ನಿರಾಶ್ರಿತರು ಪಾಕಿಸ್ಥಾ ದೇಶಕ್ಕೆ ನುಸುಳಿ, ಸೋವಿಯೆತ್ ಆಕ್ರಮಣ ಮತ್ತು ದೌರ್ಜನ್ಯಗಳನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡರು. ಸೋವಿಯತ್ ಪಡೆಗಳು ಸುಮಾರು 2 ಮಿಲಿಯನ್ ಆಫ್ಘನ್ನರನ್ನು ಕೊಂದು, ಕೆಲವು ಅಫಘಾನ್ ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು ಅತ್ಯಾಚಾರ ಮಾಡಿವರು ಎಂದು ಕೆಲವರು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಿದರು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ನಿರಾಶ್ರಿತರ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಇದು. ಇದು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಮೇಲೆ ಭಾರಿ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿತು. ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ನಾರ್ತ್-ವೆಸ್ಟ್ ಫ್ರಾಂಟೀಯರ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯವು ಸೋವಿಯತ್-ವಿರೋಧಿ ಹೋರಾಟಗಾರರಿಗೆ ಒಂದು ನೆಲೆಯಾಗಿ ಮಾರ್ಪಟ್ಟಿತು. ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಪ್ರಭಾವಿ ಡಿಯೋಬಂಡಿ ಉಲಾಮಾ ಜನರು ಸೋವಿಯತ್ ಪಡೆಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಜಿಹಾದ್ ಅನ್ನು ಘೋಷಿಸಿ ಸಂಘಟಿಸಲು ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿತು.^[೫೬]^[೫೭]
ಪ್ರತೀಕಾರವಾಗಿ ಅಫಘಾನ್ ರಹಸ್ಯ ಪೊಲೀಸರು ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನದಿಂದ ಅಕ್ರಮ ಆಯುಧಗಳು ಮತ್ತು ಔಷಧಿಗಳ ಒಳಹರಿವಿನಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ವಿರುದ್ಧ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಭಯೋತ್ಪಾದಕ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದರು. ಭಯೋತ್ಪಾದನೆಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ, ಜಿಯಾ "ಭಯೋತ್ಪಾದನಾ ವಿರೋಧಿ" ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದರು ಮತ್ತು ಸೋವಿಯತ್ ಒಕ್ಕೂಟದ ವಿರುದ್ಧ ಅಫಘಾನ್ ಜಿಹಾದ್ ನಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳಲು ಧಾರ್ಮಿಕ ವಿರೋಧಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡಲು ಸಾವಿರಾರು ಯುವ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಧಾರ್ಮಿಕ ಶಾಲೆಗಳಿಂದ ಕಳುಹಿಸಲು ಕೋರಿದರು.
ಭಾರತ ದಾಳಿಮಾಡಿ ಸಿಯಾಚಿನ್ ಹಿಮನದಿ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡಾಗ ಭಾರತದೊಂದಿಗಿನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು. ಪಾಕಿಸ್ತಾನವು ವಾಪಾಸು ಹೊಡೆಯಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿತು. ಇದು ಭಾರತೀಯ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಮಿಲಿಟರಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ಕೈಗೊಳ್ಳಲು ದಾರಿ ಮಾಡಿತು, ಭಾರತ ದಕ್ಷಿಣ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಬಳಿ 400,000 ಪಡೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿತು. ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಸೋವಿಯತ್ ಒಕ್ಕೂಟದೊಂದಿಗೆ ಪರೋಕ್ಷ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ಜನರಲ್ ಜಿಯಾ ಭಾರತದೊಂದಿಗಿನ ಉದ್ವಿಗ್ನತೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು "ಕ್ರಿಕೆಟ್ ರಾಜತಂತ್ರವನ್ನು" ಬಳಸಿಕೊಂಡರು. ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿಗೆ "ನಿಮ್ಮ ಪಡೆಗಳು ನಮ್ಮ ಗಡಿಯ ಒಂದು ಇಂಚನ್ನು ದಾಟಿದರೆ ... ನಾವು ನಿಮ್ಮ ನಗರಗಳನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸುತ್ತೇವೆ ..." ಎಂದು ಹೇಳುವ ಮೂಲಕ ಅವರು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಬೆದರಿಕೆ ಹಾಕಿದರು. ^[೫೮]

1985 ರ ಚುನಾವಣೆ

ಮುಹಮ್ಮದ್ ಖಾನ್ ಜುನೇಜೊ:ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ್ ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗ್; 24 ಮಾರ್ಚ್ 1985 ರಿಂದ 29 ಮೇ 1988 ರ ವರೆಗೆ; 3 ವರ್ಷಗಳು, 2 ತಿಂಗಳು,5 ದಿನಗಳು,
(ಸ್ವತಂತ್ರ) ಜೂನೇಜೊ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಹತ್ತನೇ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿ 1985 ರಲ್ಲಿ ಪಕ್ಷ-ಆಧಾರಿತ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಚುನಾಯಿತರಾದರು, ಆದ್ದರಿಂದ ಅವರು ಸ್ವತಂತ್ರ ಟಿಕೆಟ್‍ನಲ್ಲಿ ಚುನಾಯಿತರಾದರು ಆದರೆ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದಾಗ ಮತ್ತು ಕಚೇರಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರವೇಶಿಸುವ ಮೊದಲು ಅವರು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಲೀಗ್ಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಸಂವಿಧಾನದ ಎಂಟನೇ ತಿದ್ದುಪಡಿಯ ನಂತರ ಅವರನ್ನು ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ವಜಾಮಾಡಿದರು. [3]
ಅಮೆರಿಕ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ರೇಗನ್ ಅವರ ಒತ್ತಡದಿಂದ, ಜನರಲ್ ಜಿಯಾ ಅಂತಿಮವಾಗಿ 1985 ರಲ್ಲಿ ಕದನಕಾಲದ ಕಾನೂನನ್ನು ಹಿಂತೆಗೆದರು. ಪಕ್ಷಪಾತವಿಲ್ಲದ ಚುನಾವಣೆಯನ್ನು ನಡೆದು ಮುಹಮ್ಮದ್ ಖಾನ್ ಜುನೇಜೊ (Muhammad Khan Junejo)ಅವರನ್ನು ಹೊಸ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ನೇಮಿಸಿದರು. ಜುನೇಜೋ ಅವರು ಜಿಯಾ ಅವರ ಅವಧಿಯನ್ನು 1990 ರವರೆಗೆ ಸೇನಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿ ವಿಸ್ತರಿಸಿದರು. ಜಿಂಜೊ ಅವರ ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೆಚ್ಚಾದಂತೆ ಜುನೆಜೊ ಕ್ರಮೇಣ ಜಿಯಾರ ಅಸಸಮಾಧಾನಕ್ಕೆ ಈಡಾದರು. ಕಾರಣ ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಜಿನೋವಾ 'ಜಿನೀವಾ ಅಕಾರ್ಡ್'ಗೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿದ್ದು, ಅದನ್ನು ಜಿಯಾ ವಿರೋಧಿಸಿದರು.
ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಜುನೇಜೊ, ಬೃಹತ್-ಪ್ರಮಾಣದ ಮದ್ದುಗುಂಡುಗಳ ಸ್ಫೋಟದ ನಂತರ, ಸ್ಫೋಟಕ್ಕೆ ಅನೇಕ ಹಿರಿಯ ಜನರಲ್‍ಗಳು ಕಾರಣವಾಗಿದಾಗಿದ್ದು, ಆ ಗಮನಾರ್ಹ ಹಾನಿಗಳಿಗೆ ಜವಾಬ್ದಾರರಾಗಿರುವ ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ನ್ಯಾಯಕ್ಕೆ ತರಲು ಶಪಥ ಮಾಡುವುದರೊಂದಿಗೆ ಜಿಯಾ ಅವರೊಡನೆ ಪರಸ್ಪರ ಒಂದು ವಿರೋಧಿ ವಿವಾದ ಉಂಟಾಯಿತು. ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಜನರಲ್ ಜಿಯಾ ಮೇ 1988 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಜುನೇಜೊ ಮೇಲೆ ಹಲವು ಆರೋಪಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ, ಅವರ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ವಜಾಮಾಡಿ ನವೆಂಬರ್ 1988 ರಲ್ಲಿ ಚುನಾವಣೆ ನಡೆಯಲು ಕಾರಣರಾದರು. ಚುನಾವಣೆಗಳು ನಡೆಯುವ ಮೊದಲು ಜನರಲ್ ಜಿಯಾ 1988 ರ ಆಗಸ್ಟ್ 17 ರಂದು ಒಂದು ನಿಗೂಢ ವಿಮಾನ ಅಪಘಾತದಲ್ಲಿ ಮೃತಪಟ್ಟರು. ಶಜೀಲ್ ಝೈದಿಯವರ ಪ್ರಕಾರ ಒಂದು ಮಿಲಿಯನ್ ಜನರು ಜಿಯಾ ಉಲ್ ಹಕ್ ಅವರ ಅಂತ್ಯಕ್ರಿಯೆಗೆ ಹಾಜರಿದ್ದರು. ಕಾರಣ ಅವರು ಬಯಸಿದ್ದನ್ನು ಅವರಿಗೆ ಜಿಯಾ ನೀಡಿದ್ದರು: ಅದು ಹೆಚ್ಚಿನ ಧರ್ಮ!.^[೫೯]

1988-1999: ಮೂರನೆಯ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಯುಗ (ಬೆನಜೀರ್-ನವಾಜ್)

ಗುಲಾಮ್ ಇಶಾಕ್ ಖಾನ್ (1915-2006) ಏಳನೆಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷ; ದಿ.17 ಆಗಸ್ಟ್ 1988 ರಿಂದ 18 ಜುಲೈ 1993 ರವರೆಗೆ; 13 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1988 ರಂದು ಖಾನ್ ಜಿಯಾ ಅವರ 1988 ರ ಮರಣದ ನಂತರ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. ಇವರು 1993 ರಲ್ಲಿ ನವಾಜ್ ಶರೀಫ್ ಸರಕಾರವನ್ನು ವಜಾ ಮಾಡಲು ಯತ್ನಿಸಿದರು, ಆದರೆ ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್ ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಿತು. ಖಾನ್ ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಶರೀಫರೊಂದಿಗೆ ಸಶಸ್ತ್ರ ಪಡೆಗಳ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಗೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು. ^[೬೦]

ಬೆನಜೀರ್ ಭುಟ್ಟೊ: ಪಾಕಿಸ್ತಾನ್ ಪೀಪಲ್ಸ್ ಪಾರ್ಟಿ:11ನೆಯ ಪ್ರಧಾನಿ; 2 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1988 ರಿಂದ 6 ಆಗಸ್ಟ್ 1990 1 ವರ್ಷ,8 ತಿಂಗಳುಗಳು,4 ದಿನಗಳು, (1988 ರ ಚುನಾವಣೆ) ಮತ್ತೆ ಪುನಃ 1993 ರಿಂದ 1996 ರ ವರೆಗೆ.
1982 ರಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಪ್ರಮುಖ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ಬೆನಜೀರ್ ಭುಟ್ಟೋ ನೇತೃತ್ವವನ್ನು ವಹಿಸಿದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳೆ ಆದರು. ಆರು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಅವರು ಮುಸ್ಲಿಂ ರಾಷ್ಟ್ರವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಲು ಆಯ್ಕೆಯಾದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳೆಯಾಗಿದ್ದಾರೆ.
ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಜಿಯಾ-ಉಲ್-ಹಕ್ ಅವರ ಮರಣದ ನಂತರ ನಡೆದ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಗಳೊಂದಿಗೆ 1988 ರಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ಮತ್ತೆ ಮರಳಿತು. ಇದು ಪೀಪಲ್ಸ್ ಪಾರ್ಟಿ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಮರಳಿದ ಚುನಾವಣೆ. ಅವರ ನಾಯಕಿ, ಬೆನಜೀರ್ ಭುಟ್ಟೊ. ಅವರು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾದರು. ಮುಸ್ಲಿಂ ಬಹುಮತದ ರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾದರು. ಈ ಅವಧಿಯು 1999 ರವರೆಗೂ ಮುಂದುವರೆಯಿತು, ದೇಶಕ್ಕೆ ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕ ಎರಡು-ಪಕ್ಷದ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು. ಇದು ನವಾಜ್ ಷರೀಫ್ ಮತ್ತು ಬೆನಜೀರ್ ಭುಟ್ಟೋ ನೇತೃತ್ವದ ಮಧ್ಯ-ಎಡ ಸಮಾಜವಾದಿಗಳ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯ-ಬಲ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿಗಳ ನಡುವಿನ ತೀವ್ರ ಸ್ಪರ್ಧೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಜಾಗತಿಕ ಕಮ್ಯುನಿಸಮ್ ಮತ್ತು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆಗೊಳಿಸುವುದರೊಂದಿಗೆ ರಾಜಕೀಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ದೂರದ-ಎಡ ಮತ್ತು ದೂರದ-ಬಲವು ಕಣ್ಮರೆಯಾಯಿತು. ^[೬೧]

ಬೆನಜೀರ್ ಭುಟ್ಟೊ, 2004

ಪ್ರಧಾನಿ ಭುಟ್ಟೊ ಅವರು ಶೀತಲ ಯುದ್ಧದ ಕೊನೆಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ದೇಶವನ್ನು ನಾಯಕತ್ವ ವಹಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಕಮ್ಯುನಿಸಂ ಬಗೆಗೆ ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಪನಂಬಿಕೆ ಇದ್ದ ಕಾರಣ, ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಪರವಾದ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಗಟ್ಟಿಗೊಳಿಸಿದರು. ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನದಿಂದ ಸೋವಿಯೆತ್ ಒಕ್ಕೂಟದ ಸೈನಿಕರು ಹಿಂತಿರುಗುವುದನ್ನು ಅವರ ಸರ್ಕಾರ ಗಮನಿಸಿತು. ರಷ್ಯಾ ಸೈನ್ಯ ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನದಿಂದ ಸ್ಥಳಾಂತರವಾದ ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಪರಮಾಣು ಬಾಂಬು ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಜಗತ್ತಿಗೆ ಬಹಿರಂಗಗೊಂಡಾಗ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದೊಂದಿಗಿನ ಒಕ್ಕೂಟ ಒಪ್ಪಂದ ಅಂತ್ಯಗೊಂಡಿತು. ಇದರಿಂದ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‍ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಮೇಲೆ ಆರ್ಥಿಕ ನಿರ್ಬಂಧಗಳನ್ನು ವಿಧಿಸಿತು. 1989 ರಲ್ಲಿ, ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ಭುಟ್ಟೊ ಒಂದು ಮಿಲಿಟರಿ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪವನ್ನು ಆದೇಶಿಸಿದರು; ಇದು ವಿಫಲವಾಯಿತು; ಗುಪ್ತಚರ ಸೇವೆ ನಿರ್ದೇಶಕರನ್ನು ವಜಾಗೊಳಿಸುವಂತೆ ಮಾಡಿತು. ಯುಎಸ್ಎ ಸಹಾಯದಿಂದ ಅವರು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು ಪುನಃಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಲು ಏಳನೇ ಪಂಚವಾರ್ಷಿಕ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ದೇಶಲ್ಲಿ ಜಾರಿ ತಂದರು. ಅದೇನೇ ಇದ್ದರೂ, ಭಾರತದೊಂದಿಗೆ ಕರೆನ್ಸಿ ಯುದ್ಧವನ್ನು (ಪೈಪೋಟಿ) ಕಳೆದುಕೊಂಡಾಗ ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯು ಹದಗೆಟ್ಟಿತು. ದೇಶವು ಉಬ್ಬರವಿಳಿತದ ಅವಧಿಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿತು, ಮತ್ತು ಅವರ ಸರಕಾರವನ್ನು ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಗುಲಾಮ್ ಇಶಕ್ ಖಾನ್ ಅವರು 6 ಆಗಸ್ಟ್ 1990 ರಂದು ವಜಾಮಾಡಿದರು. ^[೬೨]^[೬೩]

ನವಾಜ್ ಷರೀಫ್ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿ ಆಯ್ಕೆ

ಗುಲಾಮ್ ಇಶಾಕ್ ಖಾನ್ :ಏಳನೆಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷ (1915-2006) 17 ಆಗಸ್ಟ್ 1988 ರಿಂದ 18 ಜುಲೈ 1993 ರ ವರೆಗೆ (13 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1988 ಜಿಯಾ ಅವರ 1988 ರ ಮರಣದ ನಂತರ ಸ್ವತಂತ್ರ ಖಾನ್ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು)
ನವಾಜ್ ಷರೀಫ್ ಪ್ರಧಾನಿ - 12 ನೇ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ; ಪಕ್ಷ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗ್ (ಎನ್);ದಿ. 6 ನವೆಂಬರ್ 1990 ರಿಂದ 18 ಜುಲೈ 1993 ರ ವರೆಗೆ; 2 ವರ್ಷಗಳು,7 ತಿಂಗಳು,4 ದಿನಗಳು, ^[೬೪]

ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಗುಲಾಮ್ ಇಶಕ್ ಖಾನ್ ಏಪ್ರಿಲ್ 1993 ರಲ್ಲಿ ಈ ನವಾಜ್ ಷರೀಫ್ ಸರಕಾರವನ್ನು ವಜಾಮಾಡಿದರು. ಆದರೆ ನಂತರ ಅದನ್ನು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಮರುಸ್ಥಾಪಿಸಿತು. ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಖಾನ್ ಏಪ್ರಿಲ್ 1993 ರಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯಾಂಗ-ಲೇಖ 58-2 ಬಿ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ವಜಾ ಮಾಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದಾಗ, ಶರೀಫ್ ಗಂಭೀರ ಸಂವಿಧಾನಾತ್ಮಕ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟು ತಲೆದೋರಿತು, ಆದರೆ ಅವರು ಈ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ನಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದರು. ಶರೀಫ್ ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ರಾಜನಾಮೆ ಷರತ್ತಿನೊಂದಿಗೆ 18 ಜುಲೈ 1993 ರಲ್ಲಿ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷರನ್ನು ಜುಲೈ 1993 ರಲ್ಲಿ ತೆಗೆದುಹಾಕಲಾಯಿತು.
ವಿವರ:
1990 ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣಾ ಫಲಿತಾಂಶಗಳು ಬಲಪಂಥೀಯ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿ ಮೈತ್ರಿಕೂಟವಾದ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಡೆಮಾಕ್ರಟಿಕ್ ಅಲೈಯನ್ಸ್ (ಐಡಿಎ) ಅನ್ನು ನವಾಜ್ ಷರೀಫ್ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರದ ರೂಪಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟವು. ಶರೀಫ್, ಹಣದುಬ್ಬರವನ್ನು ಕೊನೆಗೊಳಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನ, ಖಾಸಗೀಕರಣ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಉದಾರೀಕರಣದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅವರ ಸರ್ಕಾರ ಪರಮಾಣು ಬಾಂಬ್ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅಸ್ಪಷ್ಟತೆಯ ನೀತಿಯನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಶರೀಫ್ 1991 ರಲ್ಲಿ ಗಲ್ಫ್ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು ಮತ್ತು 1992 ರಲ್ಲಿ ಕರಾಚಿಯಲ್ಲಿನ ಉದಾರ ಪಡೆಗಳಿ ವಿರುದ್ಧ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗೆ ಆದೇಶ ನೀಡಿದರು. ಅಧ್ಯಕ್ಷೀಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಂದಾಗಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಗುಲಾಮ್ ಖಾನ್ ಅವರು ಬೆನಜೀರ್ ಭುಟ್ಟೊ ವಿರುದ್ಧ ಬಳಸಿದ ಅದೇ ಆರೋಪದಲ್ಲಿ ಶರೀಫ್ ಅವರನ್ನು ವಜಾ ಮಾಡಲು ಯತ್ನಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ತೀರ್ಪಿನ ಮೂಲಕ ಶರೀಫ್ ಪುನಃ ಸ್ಥಾಪನೆಗೊಂಡರು. (ಭುಟ್ಟೊ ಅವರೊಂದಿಗೆ) ಗುಲಾಮ್ ಇಶಕ್ ಖಾನ್‍ರನ್ನು ಅಧ್ಯಕ್ಷಸ್ಥಾನದಿಂದ ಹೊರಹಾಕಿದರು. ವಾರಗಳ ನಂತರ ಶರೀಫ್ ಮಿಲಿಟರಿ ನಾಯಕತ್ವದ ಒತ್ತಡದಿಂದ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಬಿಡಬೇಕಾಯಿತು.^[೬೫]

ಪುನಃ ಬೆನೆಜಿರ್ ಬುಟ್ಟೋ ಸರ್ಕಾರ

1993 ರ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಯ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಬೆನಜೀರ್ ಭುಟ್ಟೊ ಅವರು ಬಹುಮತವನ್ನು ಪಡೆದರು. ಅವರು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರನ್ನು ಆರಿಸಿಕೊಂಡು ಅವರ ನೇಮಕ ಆದ ನಂತರ ಸರಕಾರ ರಚಿಸಿದರು. ಸೇನಾಪಡೆಗಳ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರ ನೇಮಕಾತಿಗಳನ್ನು ಅವರು ಅನುಮೋದಿಸಿದರು.ಹಾಗೆಯೇ ಸೈನ್ಯದ ಜಂಟಿ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾದ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಫಾರೂಕ್ ಫಿರೋಜ್ ಖಾನ್ ರನ್ನೂ ಅನುಮೋದಿಸಿದರು. ರಾಜಕೀಯ ಸ್ಥಿರತೆಯನ್ನು ತರುವಲ್ಲಿ ಅವರು ಕಠಿಣ ನಿಲುವು ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು, ಅವರು ತಮ್ಮ ಉಗ್ರ ವಾಕ್ಚಾತುರ್ಯದಿಂದ, ತನ್ನ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿಗಳಿಂದ "ಐರನ್ ಲೇಡಿ" ಎಂಬ ಅಡ್ಡಹೆಸರನ್ನು ಗಳಿಸಿದರು. ಸಾಮಾಜಿಕ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆಮ್ಮೆಯ ಪ್ರತಿಪಾದಕರು ಇವರ ಬೆಂಬಲಿತರಾಗಿದ್ದರು, ಎಂಟನೇ ಪಂಚವಾರ್ಷಿಕ ಯೋಜನೆಯು ಆರ್ಥಿಕ ಜಡತೆಯನ್ನು ಅಂತ್ಯಗೊಳಿಸಲು ಜಾರಿಗೆ ಬಂದ ನಂತರ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರೀಕರಣ ಮುಂದುವರಿಯಿತು. ಇರಾನ್, ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್, ಯುರೋಪಿಯನ್ ಒಕ್ಕೂಟ ಮತ್ತು ಸಮಾಜವಾದಿ ರಾಜ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಸಮತೋಲನ ಮಾಡಲು ಅವರ ವಿದೇಶಾಂಗ ನೀತಿಯು ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಿತು.
ಬೆನಜೀರ್ ಭುಟ್ಟೋ ಭಾರತದ ಮೇಲೆ ತನ್ನ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು, ಭಾರತವನ್ನು ತನ್ನ ಪರಮಾಣು ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಮೇಲೆ ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ನಿಲುವು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಒತ್ತಡ ತಂದರು. ಕ್ಷಿಪಣಿ ಸಿಸ್ಟಮ್ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ನಂತರ ಪರಮಾಣು ಬಾಂಬ್ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಭುಟ್ಟೋ ಅವರ ರಹಸ್ಯ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳು ಆಧುನೀಕರಿಸಿದವು ಮತ್ತು ವಿಸ್ತರಿಸಿತು. 1994 ರಲ್ಲಿ ಏರ್-ಸ್ವತಂತ್ರ ಪ್ರೊಪಲ್ಶನ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ವರ್ಗಾವಣೆ ಮಾಡಲು ಫ್ರಾನ್ಸ್‍ನ ಭೇಟಿಯಲ್ಲಿ ಅವರು ಯಶಸ್ವಿಯಾದರು.

ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಗಮನದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು, ಅವರ ನೀತಿಗಳು ರಾಕ್ ಮತ್ತು ಪಾಪ್ ಸಂಗೀತ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು, ಮತ್ತು ಚಲನಚಿತ್ರ ಉದ್ಯಮವು ಹೊಸ ಪ್ರತಿಭೆಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದ ನಂತರ ಪುನರಾಗಮನ ಮಾಡಿತು. ಅವರು ದೇಶದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಮಾಧ್ಯಮವನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲು ಕಠಿಣ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದರು, ಆದರೆ ನಾಟಕಗಳು, ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು, ಕಲಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಗೀತವನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲು ದೂರದರ್ಶನ ಉದ್ಯಮವನ್ನು ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಿದರು. ಪಾಕಿಸ್ತಾನಿ ಶಿಕ್ಷಣದ ದೌರ್ಬಲ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆತಂಕವು ಭುಟ್ಟೋ ಮತ್ತು ಶರೀಫ್ ಇಬ್ಬರೂ ವಿಜ್ಞಾನ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನೆಗೆ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ಫೆಡರಲ್ ಬೆಂಬಲಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಅವಳ/ರ ಕಠಿಣ ನೀತಿಗಳ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ಬೆನಜೀರ್ ಅಣ್ಣ ಮುರ್ತಾಝಾ ಭುಟ್ಟೊ ಅವರ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಮರಣದಲ್ಲಿ ಪತಿ ಸಿಲುಕಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಬೆನಜೀರ್ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯು ಕ್ಷೀಣಿಸಿತು. ಅನೇಕ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಕೊಲೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಬೆನಜೀರ್ ಭುಟ್ಟೊರ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಯನ್ನು ಶಂಕಿಸಿದ್ದಾರೆ, ಆದಾಗ್ಯೂ ಯಾವುದೇ ಪುರಾವೆಗಳಿಲ್ಲ. 1996 ರಲ್ಲಿ, ಈ ಘಟನೆಯ ಏಳು ವಾರಗಳ ನಂತರ, ಬೆರ್ಜಿಸಿರ್ ಭುಟ್ಟೋ ಅವರ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ಮುರ್ತಾಝಾ ಭುಟ್ಟೊರವರ ಸಾವಿನ ಆರೋಪದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಕೈಯಿಂದಲೇ ಆರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಿಂದ ವಜಾಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟರು.^[೬೬]

ಪುನಃ ನವಾಜ್ ಶರೀಫರ ಆಡಳಿತ

ನವಾಜ್ ಶರೀಫ್ 14ನೇ ಪ್ರಧಾನಿ: ಎರಡನೇ ಬಾರಿ; ದಿ.17 ಫೆಬ್ರವರಿ 1997 ರಿಂದ ದಿ.12 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1999ರ ವರೆಗೆ; 2 ವರ್ಷ,7 ತಿಂಗಳು,25 ದಿನಗಳು.
1997 ರ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಲೀಗ್ (ಎನ್)ಪಕ್ಷದ ಶರೀಫ್ ರನ್ನು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಭಾಗಗಳ ಆದೇಶವನ್ನು ಪಡೆದವರಾಗಿ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿ ಮತ್ತೆ ಫೆಬ್ರವರಿ 1997 ರಲ್ಲಿ ಸತತವಲ್ಲದ ಎರಡನೆಯ ಅವಧಿಗೆ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1999 ರಲ್ಲಿ ಜನರಲ್ ಪರ್ವೇಜ್ ಮುಷರಫ್ ಅವರಿಂದ ಅವನ ಸರ್ಕಾರವು ಪದಚ್ಯುತಿಗೊಂಡಿತು. ಮತ್ತು ಇಡೀ ದೇಶದಲ್ಲಿಸೈನಿಕ ಆಡಳಿತವನ್ನು (ಮಾರ್ಷಲ್ ಲಾ.) ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು.
1997 ರ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ನವಾಜ್ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಲೀಗ್ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿಗಳು ಬಹುಮತದ ಮತವನ್ನು ಪಡೆದು ಮತ್ತು ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದಿದ್ದು, ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿಯ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟುವ ತಡೆಗಳನ್ನು(ಚೆಕ್) ಮತ್ತು ಸಮತೋಲನಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಮತ್ತು ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲುಸಾಕಷ್ಟು ಬಹುಮತ ಪಡೆಯಿತು. ಹೊಸ ಪ್ರಧಾನಿ ನವಾಜ್ ಶರೀಫ್ ಅವರ ಅನುಕೂಲಕ್ಕೆ ನಾಗರಿಕ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಫಾರೂಕ್ ಲೆಘಾರಿ (ಸೈನ್ಯದವರಲ್ಲ) ನೇತೃತ್ವ ವಹಿಸಿದ್ದರು. ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಸವಾಲುಗಳಾದ (ವಿರೋದಿಗಳು) ಚೇರ್ಮನ್‍ರಾದ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಸಮಿತಿ ಜಂಟಿ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ- ಜನರಲ್ ಜಹಾಂಗೀರ್ ಕರಮಾಟ್, ನೌಕಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಅಡ್ಮಿರಲ್ ಫಾಸಿಹ್ ಬೊಖಾರಿ ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಸಜ್ಜದ್ ಅಲಿ ಶಾ ಅವರು ನೇತೃತ್ವ ವಹಿಸಿದ್ದರು. ಇವರನ್ನು ಎದುರಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ನಾಲ್ವರು ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಬೇಕಾಯಿತು, ನಂತರ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಷರೀಫ್ ಪಾರ್ಟಿಯ ಪರವಾದವರಿಂದ ತುಂಬಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ^[೬೭]
ಭಾರತದಿಂದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು 1998 ರಲ್ಲಿ ಮತ್ತಷ್ಟು ಉಲ್ಬಣಗೊಂಡಿತು. "ಆಪರೇಷನ್ ಶಕ್ತಿ" ಸಂಕೇತದ ಭಾರತೀಯ ಪರಮಾಣು ಸ್ಫೋಟಗಳನ್ನು ದೂರದರ್ಶನ ವರದಿ ಮಾಡಿದಾಗ, ಈ ಸುದ್ದಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನವನ್ನು ತಲುಪಿದಾಗ, ಇಸ್ಲಾಮಾಬಾದಿನಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಸಭೆಯ ರಕ್ಷಣಾ ಸಮಿತಿಗೆ ಶರೀಫ್ ಆಘಾತ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. "ಅವರು, ಪಾಕಿಸ್ತಾನವು ಭಾರತೀಯರಿಗೆ ಸೂಕ್ತವಾದ ಪ್ರತ್ಯುತ್ತರ ನೀಡುತ್ತಾರೆ" ಎಂದು ಪ್ರತಿಜ್ಞಾ ಘೋಷಣೆ ಮಾಡಿದರು. ಸುಮಾರು ಎರಡು ವಾರಗಳವರೆಗೆ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿದ ನಂತರ ಚಾಗೈ ಬೆಟ್ಟಗಳ ದೂರದ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಸರಣಿ ಪರಮಾಣು ಪರೀಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲು, ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಪರಮಾಣು ಶಕ್ತಿ ಆಯೋಗಕ್ಕೆ ಷರೀಫ್ ಆದೇಶ ನೀಡಿದಾಗ 1998 ರಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನವೂ ಪರಮಾಣು ಪರೀಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿತು. ತನ್ನ ದೇಶದ ಮಿಲಿಟರಿ ಪಡೆಗಳನ್ನು ಭಾರತದ ಗಡಿಯಲ್ಲಿ ಯುದ್ಧ-ಸಿದ್ಧತೆಗೆ ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸಿ ನಿಲ್ಲಿಸಿತು.
ಪಾಕಿಸತಾನದ ಕ್ರಮವು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ ಖಂಡನೆಗೆ ಒಳಗಾಯಿತು. ಆದರೆ ಸ್ವದೇಶದಲ್ಲಿ ನವಾಜರು ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯರಾದರು. ಶರೀಫ್ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂಡರು. ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಟೀಕೆಗೆ ಶರೀಫ್ ತೀವ್ರವಾಗಿ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದರು. ಭಾರತವನ್ನು ಪರಮಾಣು ಪ್ರಸರಣಕ್ಕಾಗಿ ಮತ್ತು ಜಪಾನ್ ಪರಮಾಣು ಬಾಂಬ್ ದಾಳಿಗಾಗಿ ಅಮೆರಿಕದ ಮೇಲೆ ವಾಗ್ಧಾಳಿ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಒತ್ತಡವನ್ನು ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಿದರು:

"ಜಗತ್ತು (ಅಮೆರಿಕವು) ಭಾರತ ಮೇಲೆ ಒತ್ತಡ ಹಾಕುವ ಬದಲು, ವಿನಾಶಕಾರಿ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬಾರದೆಂದು ...ದೂರಿ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಮೇಲೆ ನಾನಾ ವಿಧದ ನಿರ್ಬಂಧಗಳನ್ನು ಹೇರಿದೆ ... ಈ ತಾಯಿನಾಡಿನದು ತಪ್ಪು ಇಲ್ಲ! ಜಪಾನ್ ತನ್ನದೇ ಆದ ಪರಮಾಣು ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೆ ... [ನಗರಗಳ] ... ಹಿರೋಶಿಮಾ ಮತ್ತು ನಾಗಸಾಕಿಯವರು ಪರಮಾಣು ವಿನಾಶವನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ ... ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‍- ಯುಎಸ್ಎ ಕುರಿತು)- ನವಾಜ್ ಶರೀಫ್-ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ, 30 ಮೇ 1998 ರಂದು, ಪಿಟಿವಿ, ^[೬೮]

ಶರೀಫ್ ನಾಯಕತ್ವದಲ್ಲಿ, ಮುಸ್ಲಿಂ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಏಳನೇ ಪರಮಾಣು ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ರಾಜ್ಯವಾಗಿ ಘೋಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಶರೀಫ್ ಅವರು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ್ ಎನ್ವಿರಾನ್ಮೆಂಟಲ್ ಪ್ರೊಟೆಕ್ಷನ್ ಏಜೆನ್ಸಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ನಂತರ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿ ಸರ್ಕಾರವು ಪರಿಸರ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಶರೀಫ್ ಅವರು ಭುಟ್ಟೋ ಅವರ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿದರು. ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಮಾಧ್ಯಮಗಳಿಗೂ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ನೀಡಿದರು.^[೬೯]^[೭೦]

ಕಾರ್ಗಿಲ್ ಯುದ್ಧ ಮತ್ತು ನವಾಜ್ ಸರ್ಕಾರದ ವಜಾ

ಮುಂದಿನ ವರ್ಷ 1999ರಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಬೆಂಬಲಿತ ಕಾಶ್ಮೀರಿ ಉಗ್ರಗಾಮಿಗಳು ನಿಯಂತ್ಣ ಗಡಿದಾಟಿ ಮೂವತ್ತು ಕಿ.ಮೀ. ಒಳನುಸುಳಿದಾಗ ಕಾರ್ಗಿಲ್‍ನಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಯುದ್ಧ ಸ್ಪೋಟಗೊಂಡಿತು. ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ ಪರಮಾಣು ಯುದ್ಧದ ಭೀತಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಬೆದರಿಕೆ ಉಂಟಾಯಿತು. ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಕ್ರಮವನ್ನು ಖಂಡಿಸಿದರು, ಕಾರ್ಗಿಲ್ ಯುದ್ಧವು "ಅಟ್ಲಾಂಟಿಕ್ ಘಟನೆ" ಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ ನಡೆಯಿತು, ಇದು ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿ ನವಾಜ್ ಶರೀಫ್‍ರು ಕೆಟ್ಟ ಹೆಸರು ಪಡೆಯುವ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಇವರು ಈ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಸರಕಾರಕ್ಕೆ ವ್ಯಾಪಕ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಹೊಂದಿರಲಿಲ್ಲ.^[೭೧]

ನವಾಜ್ ಷರೀಫರ ವಜಾ

12 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1999 ರಂದು ಜಂಟಿ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರು ಮತ್ತು ಸೇನಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಿಂದ ಜನರಲ್ ಪರ್ವೇಜ್ ಮುಷರಫ್‍ರನ್ನು ವಜಾಗೊಳಿಸುವ ಪ್ರಧಾನಿ ಶರೀಫ್ ಅವರ ಪ್ರಯತ್ನವು ವಿಫಲವಾಯಿತು. ಐಎಸ್ಐ ನಿರ್ದೇಶಕ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್-ಜನರಲ್ ಜಿಯಾದಿನ್ ಬಟ್ ಅವರ ನೇಮಕವನ್ನು ಸೇನಾ ನಾಯಕತ್ವವು ನಿರಾಕರಿಸಿದ ನಂತರ ವಿಫಲವಾಯಿತು. ಜನರಲ್ ಮುಷರಫ್ನನ್ನು ಒಯ್ಯುವ ಪಿಐಎ ಹಾರಾಟದ ವಿಮಾನದ ಇಳಿಯುವಿಕೆಯನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು 'ಜಿನ್ನಾ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣವನ್ನು ಮುಚ್ಚಬೇಕೆಂದು ಶರೀಫ್ ಆದೇಶಿಸಿದನು (ಇದು ವಿಮಾನ ಪತನವಾಗಿ ಅವರಸಾವಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದಿತ್ತು), ನಂತರ ಮುಷರಫ್ ಇದ್ದ ವಿಮಾನ ಕರಾಚಿಯ ಮೇಲೆ ಹಲವಾರು ಗಂಟೆಗಳ ಕಾಲ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುತ್ತಿತ್ತು. ಪ್ರಧಾನಿ ನವಾಜರ ವಿಉದ್ಧ ಒಂದು ಪ್ರತಿ-ದಂಗೆ (A counter coup) ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಮಿಲಿಟರಿ ನಾಯಕತ್ವದ ಹಿರಿಯ ಕಮಾಂಡರುಗಳು ಶರೀಫ್ ಸರಕಾರವನ್ನು ವಜಾಗೊಳಿಸಿ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣವನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. ಹಾರಾಟವು ಕೆಲವೇ ನಿಮಿಷಗಳ ಇಂಧನದೊಂದಿಗೆ ನಿಲ್ದಾಣದಲ್ಲಿ ಇಳಿಯಿತು. ^[೭೨]
ಮಿಲಿಟರಿ ಪೋಲೀಸ್‍ಗಳು ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯ ಸೆಕ್ರೆಟರಿಯಟ್‍ನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು. ಪ್ರಧಾನಿ ಶರೀಫ್, ಜಿಯಾವುದಿನ್ ಬಟ್ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು, ಈ ಊಹಾತ್ಮಕ ಪಿತೂರಿಯಲ್ಲಿ ಇವರು ಪಾಲ್ಗೊಂಡರೆಂದು, ಕುಖ್ಯಾತ ಆಡಿಯಾಲಾ ಜೈಲಿನಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ಇರಿಸಿದರು. ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟಿನಲ್ಲಿ ತ್ವರಿತ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಯಿತು, ಇದು ಷರೀಫ್‍ರಿಗೆ ಜೀವಾವಧಿ ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ನೀಡಿತು, ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ಹಗರಣದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಅವರ ಸ್ವತ್ತುಗಳು ಸ್ಥಗಿತಗೊಂಡವು. ಅಪಹರಣ ಪ್ರಕರಣದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಅವರು ಮರಣದಂಡನೆ ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಒಳಗಾಗುವ ಹಂತಕ್ಕೆ ಬಂದರು. [148] ಶರೀಫ್‍ರನ್ನು ವಜಾಗೊಳಿಸಿದ ಸುದ್ದಿ ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಮುಖ್ಯ ಸುದ್ದಿಯನ್ನು ಮಾಡಿತು. ಯು.ಎಸ್.ಎ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಬಿಲ್ ಕ್ಲಿಂಟನ್ ಮತ್ತು ಸೌದಿ ಅರೇಬಿಯಾದ ರಾಜ ಫಾಹ್ಡ್‍ರ ಒತ್ತಡದಿಂದ ಮುಷರಫ್‍ರು ಶರೀಫ್‍ರ ಜೀವನವನ್ನು ಉಳಿಸಲು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು. ಶರೀಫರನ್ನು ಸೌದಿ ಅರೇಬಿಯಾಕ್ಕೆ ಗಡೀಪಾರು ಮಾಡಿದ ನಂತರ, ಶರೀಫ್ ಸುಮಾರು ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ರಾಜಕೀಯದಿಂದ ಹೊರಗುಳಿಯಬೇಕಾಯಿತು. ^[೭೩]

1999-2007: ಮೂರನೇ ಮಿಲಿಟರಿ ಯುಗ (ಮುಷರಫ್-ಅಜೀಜ್)

ಪರ್ವೇಜ್ ಮುಷರಫ್ (ಸೇನಾ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ) ರಾಜ್ಯದ ಮುಖ್ಯ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ(ಜನನ:1943-)(ಸಾಹಸಿ) ಮುಷರಫ್ ಅವರು 1999 ರ ಪಾಕಿಸ್ತಾನಿ ದಂಗೆಯ ನಾಯಕತ್ವ ವಹಿಸುವ ಮೂಲಕ ದೇಶದಾದ್ಯಂತ ಪೂರ್ಣ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಪಡೆದರು. ಆಡಳಿತ ದಿ.20 ಜೂನ್ 2001 ಅಧಿಕಾರ ವಶ ದಿ.6 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2007 ವರೆಗೆ ಮತ್ತು ದಿ.1 ಜನವರಿ 2004 ಚುನಾವಣೆ ಮತಯಾಚನೆ ಎದುರಿಸಿದ್ದು; - ಎರಡನೇ ಅವಧಿ. ದಿ.6 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2007 ರಿಂದ 18 ಆಗಸ್ಟ್ 2008ವರೆಗೆ; ದಿ6 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2007ರಲ್ಲಿ ಮತ ಯಾಚನೆ. ಪಾಕಿಸ್ತಾನ್ ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗ್
ಅವರು 2002 ರವರೆಗೆ ದೇಶದ ಮುಖ್ಯ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಮುಷರಫ್ ದಿ 18 ಆಗಸ್ಟ್ 2008 ರಲ್ಲಿ ಅಪರಾಧಿಕ್ರಿಯೆನಿಲುವಳಿ ತಪ್ಪಿಸಲು ರಾಜ್ಯದ ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆಗೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು.^[೭೪]

ಮುಷರಫ್ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಉದಾರ ನೀತಿಗಳ ಆಗಮನವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. 1999 ರಲ್ಲಿ ಆರ್ಥಿಕ ಉದಾರೀಕರಣ, ಖಾಸಗೀಕರಣ ಮತ್ತು ಮಾಧ್ಯಮದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಮುಂದುವರಿಕೆಗೆ ಉತ್ತೇಜಿತ ಉಪಕ್ರಮಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಸಿಟಿಬ್ಯಾಂಕ್ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ, ಶೌಕತ್ ಅಜೀಜ್, ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಲು ದೇಶಕ್ಕೆ ಮರಳಿದರು. 2000 ದಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರವು ರಾಷ್ಟ್ರವ್ಯಾಪಿ ಅಮ್ನೆಸ್ಟಿಯನ್ನು ಲಿಬರಲ್ ಪಕ್ಷಗಳ ರಾಜಕೀಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರಿಗೆ ನೀಡಿತು, ದೇಶದಲ್ಲಿ ಕನ್ಸರ್ವೇಟಿವ್ ಮತ್ತು ಎಡಪಂಥೀಯರನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸಲಾಯಿತು. ಭಾರತದ ಮೇಲೆ ಪ್ರತಿ-ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ದಾಳಿ ಪ್ರಾಯೋಜಿಸವ ನೀತಿಯ ಜಾರಿ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ, ಸರಕಾರದ ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಹೊಸ ಮಾಧ್ಯಮಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಲು ಮುಷರಫ್ ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಖಾಸಗಿ ಮಾಧ್ಯಮಕ್ಕೆ ನೂರಾರು ಪರವಾನಗಿಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿದರು. 12 ಮೇ 2000 ರಂದು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ದಿ.12 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2002 ರಂದು ನಡೆಸುವಂತೆ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಯನ್ನು ಆದೇಶಿಸಿತು. 2001 ರಲ್ಲಿ ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನದ ಮೇಲೆ ಅಮೇರಿಕದ ಆಕ್ರಮಣವನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿ ಸಹಕರಿಸಿದ ಅಮೆರಿಕದೊಂದಿಗಿನ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ನವೀಕರಿಸಲಾಯಿತು.
2001 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸಂಸತ್ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ
ಕಾಶ್ಮೀರದ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಮೇಲೆ ಭಾರತದೊಡನೆ ವಿರೋಧ ಮುಂದುವರೆಸಿದರು. ಪಾಕಿಸ್ತಾನ-ಬೆಂಬಲಿತ ಕಾಶ್ಮೀರಿ ದಂಗೆಕೋರರು 2001 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸಂಸತ್ ಮೇಲೆ ದಾಳಿಯನ್ನು ನಡೆಸಿದ ಮೇಲೆ, ಭಾರತ 2002 ರಲ್ಲಿ ಗಂಭೀರ ಮಿಲಿಟರಿ ಗಡಿಜಮಾವಣೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ^[೭೫]
ತಮ್ಮ ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ ಮುಷರಫ್ ಅವರು 2002 ರಲ್ಲಿ ವಿವಾದಾಸ್ಪದ ಜನಮತ ಸಂಗ್ರಹವನ್ನು ನಡೆಸಿದರು, ಇದು ಅವರ ಅಧ್ಯಕ್ಷೀಯ ಪದವನ್ನು ಐದು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ಆಗಸ್ಟ್ 2001 ರಲ್ಲಿ "ಎಲ್ಎಫ್ಒ ಆರ್ಡರ್ ನಂ.2002"ನ್ನು ಮುಷರಫ್ ಅವರು ನೀಡಿದರು, ಇದು ಅವರ ಮುಂದುವರಿಕೆಯ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಆಧಾರವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು. ^[೭೬]
2002 ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಗಳು ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳಾದ ಲಿಬರಲ್ಸ್, ಮುತಾಹಿದಾ ಕ್ವಾಮಿ ಮೂಮೆಂಟ್ (ಎಮ್‍ಕ್ಯೂಎಮ್), ಥರ್ಡ್ ವೇ ಸೆಂಟರಿಸ್ಟ್‍ಸ್ (the Third Way centrists) ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ್ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಲೀಗ್ (ಕ್ಯೂ) ಇವು ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಬಹುಮತವನ್ನು ಗೆದ್ದು ಸರ್ಕಾರ ರಚಿಸಿದುವು. ಮುಷರಫ್ ತನ್ನ ಅವಧಿಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದಾಗ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯ ಉಂಟಾಗಿ, ಒಂದು ವರ್ಷಕಾಲ ಸಂಸತ್ತು ನಿಶ್ಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಇಡಲಾಯಿತು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಮುಷರಫ್ ಬೆಂಬಲಿತ ಲಿಬರಲ್‍ ಪಕ್ಷಗಳು ಮುಷರಫ್ ಪರವಾಗಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಸಂವಿಧಾನದ 17 ನೇ ತಿದ್ದುಪಡಿಯನ್ನು ಮಂಜೂರುಮಾಡಲು ಅಗತ್ಯವಾದ ಮೂರನೇ ಎರಡರ ಬಹುಮತವನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿದರು. ಈ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮುಷರಫ್ ಅವರ 1999 ರ ಎಲ್ಲಾ ಕ್ರಮಗಳನ್ನೂ ಮತ್ತು ಅವರ ನಂತರದ ಅನೇಕ ಆಜ್ಞೆಗಳನ್ನು ಪೂರ್ವಾನ್ವಯವಾಗಿ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು. ಹಾಗೂ ಅವರ ಪದವಿಯನ್ನು ರಾಜ್ಯದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ವಿಸ್ತರಿಸಿತು. ಜನವರಿ 2004 ರಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಾಸ ಮತವೊಂದರಲ್ಲಿ, ಮುಷರಫ್ ಚುನಾವಣಾ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ 1,170 ಮತಗಳಲ್ಲಿ 658 ಮತಗಳನ್ನು ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. ಮುಷರಫ್ ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಶೌಕತ್ ಅಜೀಜ್ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದ ನಂತರ, ಅವರಿಗೆ ಪ್ರಧಾನಿ ಹುದ್ದೆಗೆ ನಾಮಪತ್ರವನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಲು ಅವರಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು.^[೭೭]^[೭೮]

ಶೌಕತ್ ಅಜೀಜ್ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ

ಮುಷರಫ್ - ಅಧ್ಯಕ್ಕರು:

ಶೌಕತ್ ಅಜೀಜ್ - ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ: [ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗ್ (Q)]ದಿ.28 ಆಗಸ್ಟ್ 2004 ರಿಂದ ದಿ15 ನವೆಂಬರ್ 2007 ವರೆಗೆ 3 ವರ್ಷಗಳು,2 ತಿಂಗಳ,18 ದಿನಗಳು - *ಅಜೀಜ್ ಆಗಸ್ಟ್ 2004 ರಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಪ್ರಧಾನಿ ಹುದ್ದೆಯನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. ನವೆಂಬರ್ 2007 ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟರಿ ಸದಸ್ಯತ್ವದ ಅವಧಿಯ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಹುದ್ದೆಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟರು ಹಾಗೆ ಅವಧಿ ಮುಗಿದ ನಂತರ ಹುದ್ದೆಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಮೊದಲ ಪ್ರಧಾನಿಯಾದರು.

General^{[permanent dead link]} Pervez Musharraf

ಶೌಕತ್ ಅಜೀಜ್ 2004 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾದರು. ಅವರ ಸರಕಾರವು ಆರ್ಥಿಕ ನೀತಿ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಬಗ್ಗೆ ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ಸಾಧಿಸಿತು, ಆದರೆ ಅವರ ಉದ್ದೇಶಿತ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳು ಪ್ರತಿರೋಧವನ್ನು ಎದುರಿಸಿದವು. ಮುತ್ತಾಹಿದಾ ಮಜ್ಲಿಸ್-ಇ-ಅಮಲ್ ದೂರದ ಬಲಪಂಥೀಯರು ಮುಷರಫ್ ಮತ್ತು ಅಜೀಜ್ ಅವರಿಗೆ ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ಯುಎಸ್ಎ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪದಲ್ಲಿ ಯುಎಸ್ಎಗೆ ಅವರು ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಕೊಟ್ಟಿರುವುದನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿ ತೀವ್ರ ಪ್ರತಿರೋಧವನ್ನು ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸಿದರು. ಎರಡು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಮುಷರಫ್ ಮತ್ತು ಅಜೀಜ್ ಅವರು ಅಲ್-ಖೈದಾ ಯೋಜಿಸಿದ ಹಲವಾರು ಹತ್ಯೆ ಯತ್ನಗಳಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡರು, ಕನಿಷ್ಠ ಪಕ್ಷ ಇಬ್ಬರೂ ಮಿಲಿಟರಿ ಸದಸ್ಯರೊಬ್ಬರಿಂದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ವಿದೇಶಿ ರಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಪರಮಾಣು ಪ್ರಸರಣದ ಆರೋಪಗಳು ಮುಷರಫ್ ಮತ್ತು ಅಜೀಜ್ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹತೆಯನ್ನು ಹಾನಿಗೊಳಿಸಿತು. ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಬುಡಕಟ್ಟು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ದಮನ ಮತ್ತು ಅಧೀನಗೊಳಿಸುವಿಕೆ ವಾರ್‍ಸ್ಕನಲ್ಲಿ 2004 ರ ಮಾರ್ಚಿಯಲ್ಲಿ 400 ಅಲ್-ಖೈದಾ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರೊಂದಿಗೆ ಭಾರೀ ಹೋರಾಟವನ್ನು ಮಾಡಿತು. ಈ ಹೊಸ ಸಂಘರ್ಷವು 2006 ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 5 ರಂದು ತಾಲಿಬಾನ್‍ನೊಂದಿಗೆ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು ಆದರೆ ಜನಾಂಗೀಯ ಹಿಂಸಾಚಾರ ಮುಂದುವರೆಯಿತು.

ನವಾಜ ಷರೀಫ್ ಮತ್ತು ಬೆನಜಿರ್ ಬುಟ್ಟೊ ಸ್ವದೇಶಕ್ಕೆ ಪುನರಾಗಮನ

2007 ರಲ್ಲಿ ಶರೀಫ್ ದೇಶಭ್ರಷ್ಟತೆಯಿಂದ ಮರಳಲು ಧೈರ್ಯಶಾಲಿ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಿದರು ಆದರೆ ಇಸ್ಲಾಮಾಬಾದ್ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣದಲ್ಲಿ ಇಳಿಯಲಿಲ್ಲ. ಬೆನೆಜಿರ್ ಬದ್ಧ ವಿರೋಧಿಯಾದ ಮುಷರಫ್ ಬರುವಿಕೆ, ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ, 2008 ರ ಸಂಸತ್ತಿನ ಚುನಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ತಯಾರಾಗಲು ಎಂಟು ವರ್ಷ ಕಾಲ ದುಬೈ ಮತ್ತು ಲಂಡನ್ನಲ್ಲಿ ಸ್ವನಿರ್ಧಾರಿತ-ಗಡಿಪಾರು ನಂತರ 18 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2007 ರಂದು ಹಿಂದಿರುಗಿದ ಮಾಜಿ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದ ಬೆನಜೀರ್ ಭುಟ್ಟೊ ಬರುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲಿಲ್ಲ. ಬೆಂಬಲಿಗರ ಬೃಹತ್ ರ್ಯಾಲಿಯನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ, ಬುಟ್ಟೊರನ್ನು ಹತ್ಯೆ ಮಾಡುವ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಆತ್ಮಹತ್ಯೆ ದಾಳಿಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಅವರು ಹಾನಿಗೊಳಗಾಗದೆ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡರು. ಆದರೆ 136 ಮಂದಿ ಸತ್ತರು ಮತ್ತು ಕನಿಷ್ಠ 450 ಮಂದಿ ಗಾಗಂಡಿದ್ದರು. ^[೭೯] ^[೮೦]

ಜನರಲ್ ಮುಷರಫ್ಎರಡನೆಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷೀಯ ಅವಧಿಗೆ

ಪ್ರಧಾನಿ ಶೌಕತ್ ಅಜೀಜ್ ಅವಧಿ ಮುಗಿದ ನಂತರ, ಮುಷರಫ್ ನೇತೃತ್ವದ ಉದಾರ ಮೈತ್ರಿಕೂಟವು ಮತ್ತಷ್ಟು ದುರ್ಬಲಗೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಜನರಲ್ ಮುಷರಫ್ ಅವರು ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದರು. ನಂತರ ಅವರು ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಇಫ್ತಿಖರ್ ಚೌಧರಿ ಅವರನ್ನು 2007 ರ ನವೆಂಬರ್ 3 ರಂದು ಮತ್ತು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‍ನ ಇತರ 14 ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರನ್ನು ವಜಾಮಾಡಿದರು. ವಕೀಲರು ಈ ಕ್ರಮದ ವಿರುದ್ಧ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದಾಗ ಅವರನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯು ಹೆಚ್ಚು ಅಸ್ತವ್ಯಸ್ತವಾತು. ವಿದೇಶಿ ಚಾನೆಲ್‍ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಎಲ್ಲಾ ಖಾಸಗಿ ಮಾಧ್ಯಮ ಚಾನಲ್‍ಗಳನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಯಿತು. ದೇಶೀಯ ಅಪರಾಧ ಮತ್ತು ಹಿಂಸಾಚಾರವು ಮುಷ್ಕರಫ್ ರಾಜಕೀಯ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಹೊಂದಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದಾಗ ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು. ಮಿಲಿಟರಿಯಿಂದ ಕೆಳಗಿಳಿದ ಅವರು, ಪರ್ವೇಜ್ ಮುಷರಫ್ 6 ನೇ ಅಕ್ಟೋಬರ್ನಲ್ಲಿ ಶಾಸನಸಭೆಯ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಎರಡನೆಯ ಬಾರಿ ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡರು, ಅದರ ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತತೆಯನ್ನು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಪ್ರಶ್ನಿಸಲಾಯಿತು. 2007 ರ ನವೆಂಬರ್ 28 ರಂದು ಎರಡನೆಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷೀಯ ಅವಧಿಗೆ ಪ್ರಮಾಣವಚನ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು.^[೮೧]

ಬೆನಜೀರ್ ಬುಟ್ಟೊ ಹತ್ಯೆ

ದಿ.27 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2007:
ನವಾಜ್ ಶರೀಫ್ ಗಡಿಪಾರಿನಿಂದ ಹಿಂತಿರುಗಲು ಎರಡನೆಯ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಮಾಡಿದಾಗ ಮುಷರಫ್‍ಗೆ ಜನಪ್ರಿಯ ಬೆಂಬಲ ಕುಗ್ಗಿತು, ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಷರೀಫರ ಕಿರಿಯ ಸಹೋದರ ಮತ್ತು ಅವರ ಮಗಳು ಸೇರಿ ಬಂದರು. 25 ನವೆಂಬರ್ 2007 ರಂದು ಅವರ ಜೋಡಿ ಇಕ್ಬಾಲ್ ಟರ್ಮಿನಲ್ಗೆ ಆಗಮಿಸುವ ಮುನ್ನವೇ ಅವರ ನೂರಾರು ಬೆಂಬಲಿಗರನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಮುಂಬರುವ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ನವಾಜ್ ಶರೀಫ್ ಅವರು ಎರಡು ಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ತಮ್ಮ ನಾಮಪತ್ರಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿದರು, ಆದರೆ ಬೆನಜೀರ್ ಭುಟ್ಟೊ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮೀಸಲಾತಿ ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಮೂರು ಸೀಟುಗಳಿಗೆ ಅರ್ಜಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ರಾವಲ್ಪಿಂಡಿಯಲ್ಲಿನ ಚುನಾವಣಾ ರ್ಯಾಲಿಯಿಂದ 27 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2007 ರಂದು ನಿರ್ಗಮಿಸತ್ತಿದ್ದಾಗ, ಬೆನಜೀರ್ ಭುಟ್ಟೊ ಅವರನ್ನು ಒಬ್ಬ ಬಂದೂಕುಧಾರಿ ಕುತ್ತಿಗೆಗೆ ಗುಂಡು ಹಾರಿಸಿ ಬಾಂಬ್ ಹಾಕಿ ಹತ್ಯೆ ಮಾಡಿದನು. ಈ ಹತ್ಯೆಯ ವಿಧಾನ ವಿವಾದವು ವಿವಾದಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಉಳಿದಿದೆ ಮತ್ತು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಪೋಲಿಸರಿಂದ ಮುಂದಿನ ತನಿಖೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಹತ್ಯೆಯ ಕಾರಣ 8 ಜನವರಿ 2008 ಕ್ಕೆ ನಿಗದಿಯಾಗಿದ್ದ ಚುನಾವಣೆಯನ್ನು, ಫೆಬ್ರವರಿ 18 ರಂದು ನಡೆಸುವುದಾಗಿ ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗ ಪ್ರಕಟಿಸಿತು.^[೮೨]

ಪರ್ವೇಜ್ ಮುಷರಫ್ ರಾಜಿನಾಮೆ

ಚುನಾವಣೆಗಳು 18 ಫೆಬ್ರವರಿ 2008 ರಂದು ನಡೆಯಿತು. ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಜನರಲ್ ಪರ್ವೇಜ್ ಮುಷರಫ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ಪಕ್ಷದ ಸೋಲನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ಹೊಸ ಸಂಸತ್ತಿನೊಂದಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ವಾಗ್ದಾನ ಮಾಡಿದರು. 2008 ರ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಗಳು ಎಡಪಂಥೀಯರ ಪುನರಾಗಮನವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿವೆ. ಎಡ ಆಧಾರಿತ ಪಿಪಿಪಿ ಮತ್ತು ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿ ಪಿಎಮ್ಎಲ್, ಹೆಚ್ಚಿನ ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದವು. ಅವು ಒಕ್ಕೂಟ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ರಚಿಸಿದವು; ಆದರೆ ಉದಾರವಾದಿಗಳ ಮೈತ್ರಿ ಕಳೆಗುಂದಿತು. ಪಿಪಿಪಿಯ ಯುಸಾಫ್ ರಾಝಾ ಗಿಲಾನಿ ಪ್ರಧಾನಿಯಾದರು. ದಿ.7 ಆಗಸ್ಟ್ 2008 ರಂದು ಮುಷರ‍ಪ್ ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ವಿರುದ್ಧ ದ್ರೋಹದ ಆಪಾದನೆಯ ನಿರ್ಣಯ ತರಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು. ಗಿಳಾನಿ ಮತ್ತು ಅವರ ಎಡಪಂಥೀಯ ಮುಷರಫ್ ವಿರುದ್ಧ ಅವರು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಏಕತೆ, ಅದರ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸಿ ಆರ್ಥಿಕ ಕುಸಿತವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದೆ ಎಂದು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸಿದರು. ಪರ್ವೇಜ್ ಮುಷರಫ್ ಅವರು ರಾಷ್ಟ್ರವನ್ನು ಕುರಿತು ಮಾಡಿದ ಭಾಷಣದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ರಾಜೀನಾಮೆ ಘೋಷಿಸಿದಾಗ, ಗಿಲ್ಲಾನಿ ಅವರ ಮಷರಫರನ್ನು ಕೆಳಗಿಳಿಸುವ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರ ಯಶಸ್ವಿಯಾಯಿತು. ಮುಷರಫ್ ಅವರು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಭಾಷಣದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ರಾಜೀನಾಮೆ ಘೋಷಿಸಿದಾಗ ಗಿಲ್ಲಾನಿ ಅವರ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರ ಯಶಸ್ವಿಯಾಯಿತು. ಆಗಸ್ಟ್ 9, 2008 ರಂದು ಮುಷರಫರ ಒಂಬತ್ತು ವರ್ಷ ಅವಧಿಯ ಆಳ್ವಿಕೆಯು ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು. ^[೮೩]

2008-ಇಂದಿನವರೆಗೆ: ನಾಲ್ಕನೇ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಯುಗ

ಮುಹಮ್ಮದ್ ಮಿಯಾನ್ ಸೂಮೊರೊ: ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು: ದಿ.18 ಆಗಸ್ಟ್ 2008 9 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2008 22 ದಿನಗಳವರೆಗೆ (ಪಾಕಿಸ್ತಾನ್ ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗ್)
ಯೂಸುಫ್ ರಾಝಾ ಗಿಲ್ಲಾನಿ :18 ನೆಯ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ :ದಿ.25 ಮಾರ್ಚ್ 2008 19 ರಿಂದ ಜೂನ್ 2012 ವರೆಗೆ; 4 ವರ್ಷಗಳು,2 ತಿಂಗಳ,25 ದಿನಗಳು. 2008 ರ ಮಾರ್ಚಿಯಲ್ಲಿ ಚುನಾಯಿತರಾಗಿದ್ದರು.
2008 ರ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಗಳು ನೆಡೆದು ಎಡ ಆಧಾರಿತ ಪಿಪಿಪಿ ಮತ್ತು ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿ ಪಿಎಮ್ಎಲ್, ಹೆಚ್ಚಿನ ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದವು. ಅವು ಒಕ್ಕೂಟ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ರಚಿಸಿದವು; ಆದರೆ ಪಿಪಿಪಿಯ ಯೂಸುಫ್ ರಾಝಾ ಗಿಲಾನಿ ಪ್ರಧಾನಿಯಾದರು. ^[೮೪]
ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಗಿಲಾನಿ ನಾಲ್ಕು ರಾಜ್ಯಗಳ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ವಿಜೇತ ಪಕ್ಷಗಳೊಂದಿಗೆ ಒಂದು ಸಾಮೂಹಿಕ ಸರ್ಕಾರದ ನೇತೃತ್ವ ವಹಿಸಿದ್ದರು. ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ರಾಜಕೀಯ ರಚನೆಯನ್ನು ಅರೆ ಅಧ್ಯಕ್ಷೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸಂಸತ್ತಿನ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವಾಗಿ ಬದಲಿಸಲಾಯಿತು. ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಸಂವಿಧಾನದ 18 ನೇ ತಿದ್ದುಪಡಿಯನ್ನು ಸಂಸತ್ತು ಒಮ್ಮತದಿಂದ ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು. ಇದು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರನ್ನು ವಿಧ್ಯುಕ್ತವಾದ ಅಧ್ಯಕ್ಷಮುಖ್ಯಸ್ಥ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿಗೆ ಅಧಿಕಾರಶಾಹಿ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ಅಧಿಕಾರಗಳನ್ನು ವರ್ಗಾವಣೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
2009-11ರಲ್ಲಿ, ಅಮೆರಿಕಾದೊಂದಿಗೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಮತ್ತು ಸಹ-ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಒತ್ತಡದಿಂದ ಗಿಲಾನಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ವಾಯವ್ಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ತಾಲಿಬಾನ್ ಪಡೆಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಮಿಲಿಟರಿ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು ಆದೇಶಿಸಿತು. ಇವು ವಾಯುವ್ಯದಲ್ಲಿ ತಾಲಿಬಾನ್ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ತಡೆದವು. ಆದರೆ ಅದರ ಭಯೋತ್ಪಾದಕ ದಾಳಿಯು ಬೇರೆಡೆ ಮುಂದುವರೆಯಿತು. ದೇಶದ ಮಾಧ್ಯಮವು ಮತ್ತಷ್ಟು ಉದಾರೀಕರಣಗೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಮಾಧ್ಯಮ ಚಾನಲ್‍ಗಳನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಸಂಗೀತ, ಕಲೆ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಲಾಯಿತು.^[೮೫]

ಪರ್ವೇಜ್ ಅಶ್ರಫ್ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿ

ರಾಜಾ ಪೆರ್ವಾಯಿಸ್ ಅಶ್ರಫ್ : 19 ನೇ ಪ್ರಧಾನಿ; ದಿ.22 ಜೂನ್ 2012 24 ಮಾರ್ಚ್ 2013 ರ ರವರೆಗೆ 9 ತಿಂಗಳುಗಳು,2 ದಿನಗಳು, - (ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಪೀಪಲ್ಸ್ ಪಾರ್ಟಿ ಅಶ್ರಫ್)
2012 ರ ಜೂನ್‍ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನಿ ಹುದ್ದೆಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ನಂತರ, ಯೂಸುಫ್ ರಾಝಾ ಗಿಲಾನಿ ನ್ಯಾಯಾಲಯದಾದೇಶಗಳನ್ನು ಪಲಿಸದೆ ವಜಾ ಆದನು.
ಸಿಐಎ ಗುತ್ತಿಗೆದಾರರು ಲಾಹೋರಿನಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರು ನಾಗರಿಕರನ್ನು ಮತ್ತು ಅಮೇರಿಕವು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಮಿಲಿಟರಿ ಅಕಾಡೆಮಿಯಿಂದ ಒಂದು ಮೈಲುಗಿಂತಲೂ ಕಡಿಮೆ ದೂರದ ಅವನ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಒಸಾಮಾ ಬಿನ್ ಲಾಡೆನ್ನನ್ನು ಕೊಂದರು; ಕೊಂದ ನಂತರ 2010 ಮತ್ತು 2011 ರಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನಿ-ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಂಬಂಧಗಳು ಹದಗೆಟ್ಟವು. ಬಿನ್ ಲಾಡೆನ್‍ಗೆ ಬೆಂಬಲ ನೀಡಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ವಿರುದ್ಧ ಪ್ರಬಲವಾಗಿ ಅಮೇರಿಕ ಟೀಕೆ ಮಾಡಿತು, ಆದಕ್ಕಾಗಿ ಗಿಲ್ಲಾನಿ ತನ್ನ ವಿದೇಶಾಂಗ ನೀತಿಯನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು ತನ್ನ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದನು. 2011 ನೇ ಇಸವಿಯಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಟೋ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ನಡುವಿನ ವಿವಾದದ ನಂತರ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಮುಖ ನ್ಯಾಟೋ ಸರಬರಾಜು ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸಲು ಗಿಲಾನಿ ಕ್ರಮ ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು. ವಿದೇಶಾಂಗ ಮಂತ್ರಿ ಹಿನಾ ಖಾರ್ ಅವರ ರಹಸ್ಯ ರಷ್ಯಾ ಪ್ರವಾಸದ ನಂತರ ರಷ್ಯಾದಿಂದ ಸಂಬಂಧಗಳು 2012 ರಲ್ಲಿ ಸುಧಾರಣೆಗೊಂಡವು. ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರದ ಆರೋಪಗಳನ್ನು ತನಿಖೆ ಮಾಡಲು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಆದೇಶಿಸಿದ ನಂತರ ಗಿಲ್ಲಾನಿ ಪುನರಾವರ್ತಿತ ವಿಳಂಬದ (ಆದೇಶ ಪಾಲಿಸದೆ ಇರುವುದು) ನಂತರ ಅವರನ್ನು ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಅವರನ್ನು ಕೋರ್ಟ್ ನಿಂದನೆಗಾಗಿ ವಜಾ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಅವರನ್ನು ದಿ.26 ಏಪ್ರಿಲ್ 2012 ರಂದು ಪದಚ್ಯುತಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಅವರ ನಂತರ ಪರ್ವೇಜ್ ಅಶ್ರಫ್ ಪ್ರಧಾನಿಯಾದರು.^[೮೬]^[೮೭]

ನವಾಜ್ ಷರೀಫ್ ಪನಃ ಪ್ರಧಾನಿ

ಡಿಸೆಂ. ೨೦೧೪ ರಿಂದ ರಾಜಕೀಯ ಘಟನಾವಳಿ-ಕಾಲಸೂಚಿ

2014 ಅಕ್ಟೋಬರ್ - ತಾಲಿಬಾನ್ ಅವರಿಂದ ತಲೆಗೆ ಗುಂಡಿಕ್ಕಲ್ಪಟ್ಟ, ಆದರೆ ಬಾಲಕಿಯರ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ಚಳುವಳಿಗಾರಳಾಗಿ ಬದುಕುಳಿದಿರುವ ಮಲಾಲಾ ಯುಸಫ್ಜಾಯಿ, ನೊಬೆಲ್ ಶಾಂತಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದ ಅತ್ಯಂತ ಕಿರಿಯ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ.
2015 ಏಪ್ರಿಲ್ - ಮೂಲಭೂತ ಸೌಕರ್ಯಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಚೀನಾ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಶತಕೋಟಿ ಡಾಲರ್ ಮೌಲ್ಯದ ಒಪ್ಪಂದಗಳಿಗೆ ಸಹಿ ಮಾಡಿದೆ.
2016 ರ ಮಾರ್ಚ್ - ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಮೂರು ವರ್ಷಗಳ ನಿಷೇಧವನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸಬಾರದೆಂಬ ನಿಯಮಕ್ಕೆ ಅನುಮತಿ ಪಡೆದ ಬಳಿಕ ಮಾಜಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಪರ್ವೇಜ್ ಮುಷರಫ್ ಅವರು ದುಬೈಗೆ ತೆರಳಿದ್ದಾರೆ. ಅವರಿಗೆ ತುರ್ತು ಬೆನ್ನುಮೂಳೆಯ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಅಗತ್ಯವಿದೆಯೆಂದು ಅವನ ವಕೀಲರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಅವನ ವಿರುದ್ಧ ರಾಜದ್ರೋಹ ಮತ್ತು ಕೊಲೆ ಆರೋಪಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು.
ಜನ್ ಕಮರ್ ಜಾವೇದ್ ಬಾಜ್ವಾ ಹೊಸ ಸೈನ್ಯದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥನಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಸ್ಥಾನವು ದೇಶದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಶಕ್ತಿಯುತವಾಗಿದೆ.
2017 ರ ಮಾರ್ಚ್ - ಸಂಸತ್ತು 1947 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದಿಂದ ವಿಭಜನೆಯಾದ ನಂತರ ದೇಶದ ಹಿಂದು ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತರು ತಮ್ಮ ಮದುವೆಯನ್ನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ನೋಂದಾಯಿಸಲು ಅನುಮತಿಸುವ ಕಾನೂನನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.
2017 ಆಗಸ್ಟ್ - ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ನವಾಜ್ ಶರೀಫ್ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ಆರೋಪದ ಮೇಲೆ ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್ ಅನರ್ಹಗೊಳಿಸಿದ ನಂತರ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು. ಅವರಿಗೆ ಶಿಕ್ಷೆವಿಧಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ನೀಡಿದೆ.
2018 ಜುಲೈ - ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಗಳು.
ಇಮ್ರಾನ್ ಖಾನ್‍ರ ಏಳಿಗೆ:
2017 ಆಗಸ್ಟ್ - ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ನವಾಜ್ ಶರೀಫ್ ರನ್ನು ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ಆರೋಪದ ಮೇಲೆ ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್ ಅನರ್ಹಗೊಳಿಸಿದ ನಂತರ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಬೇಕಾಯಿತು. ಅವರು ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದರು ಮತ್ತು ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆವಿಧಿಸಲಾಗಿದೆ.
2018 ರ ಆಗಸ್ಟ್ - ಮಾಜಿ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕ್ರಿಕೆಟ್ ಆಟಗಾರ ಇಮ್ರಾನ್ ಖಾನ್ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ಮತ್ತು ರಾಜಕಾರಣದ ರಾಜಕೀಯವನ್ನು ಕೊನೆಗೊಳಿಸುವ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ತೆಹ್ರೀಕ್ -ಇ-ಇನ್ಸಾಫ್ (ಪಿಟಿಐ) ಜುಲೈ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಗೆದ್ದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಕ್ಷವಾಯಿತು.
.^[೮೮]

ಮಮ್ ನೂನ್ ಹುಸೇನ್ :12ನೇ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು:ದಿ.9 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2013 ರಿಂದ ದಿ.30 ಜುಲೈ 2013 (ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಲೀಗ್ -ಎನ್)
ಹುಸೇನ್ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ 12 ನೇ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗಿ ಚುನಾಯಿತರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು 9 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2013 ರಂದು ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. ^[೮೯]
ನವಾಜ್ ಶರೀಫ್ : ೨೦ ನೇ ಪ್ರಧಾನಿ: ದಿ. 5 ಜೂನ್ 2013 ರಿಂದ 28 ಜುಲೈ 2017 4 ವರ್ಷಗಳು,1 ತಿಂಗಳು,23 ದಿನಗಳು, 2013 (ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗ್ -ಎನ್)
ಜೂನ್ 5, 2013 ರಂದು, ಶರೀಫ್ ಮೂರನೇ ಸತತ ಅವಧಿಗೆ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. ಪನಾಮ ಪೇಪರ್ಸ್ ಪ್ರಕರಣದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಅವರು ದಿ.28 ಜುಲೈ 2017 ರಂದು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯದಿಂದ ಅನರ್ಹರಾಗಿ, ಹುದ್ದೆ ತ್ಯಜಿಸಿದರು.
ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್ ತನ್ನ ಅವಧಿಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದ ನಂತರ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನವು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ, 11 ಮೇ 2013 ರಂದು ನಡೆದ ಚುನಾವಣೆಗಳು ನೆಡೆದವು. ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ್ ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗ್ (N) ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಸಮೀಪದ ಬಹುಮತವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದಾಗ ದೇಶದ ರಾಜಕೀಯ ದೃಶ್ಯ ಬದಲಾಯಿಸಿತು. ನವಾಜ್ ಶರೀಫ್ ಮೇ 28 ರಂದು ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾದರು. ಆಗಸ್ಟ್ 2013 ರವರೆಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಚರ್ಚೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರತ್ಯೇಕತೆ, ದೇಶದ ವಿದೇಶಾಂಗ ನೀತಿ, ಬಂದೂಕು ನಿಯಂತ್ರಣ, ತೆರಿಗೆ, ವಲಸೆ, ಮತ್ತು ಭಯೋತ್ಪಾದನಾ ವಿರೋಧಿ ಸುಧಾರಣೆಗಳ ಮೇಲೆ ಆಡಳಿತ ಮುಂದುವರಿಯಿತು.^[೯೦]

ಪಾಕೀಸ್ತಾನ -2013

ನವಾಜ್ ಷರೀಫ್ ರ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಮತ್ತು ಸಂಕಷ್ಟ

1999 ರಲ್ಲಿ (ಎರಡು ಬಾರಿ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದ) ಷರೀಫರ ಮೇಲೆ ಮಿಲಿಟರಿ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಮಾನವ ಅಪಹರಣ ಕೊಲೆ ಪ್ರಯತ್ನ ಹೈಜಾಕಿಂಗ್ , ಭಯೋತ್ಪಾದನೆ ,ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ಆಪಾದನೆಗಳನ್ನು ಹೊರಿಸಿ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸಿ ಮರಣದಂಡನೆ ಕೊಡುವುದರಲ್ಲಿತ್ತು. ಆರೆ ಸೌದಿಅರೇಬಿಯಾ ಯುಎಸ್ಎ ಗಳ ವತ್ತಡಕ್ಕೆ ಮಣಿದು ೧೪ವರ್ಷ ಸೆರೆವಾಸ, US$400,000 ದಂಡವನ್ನು ವಿಧಿಸಿತು ನಂತರ ಸೌದಿ ಅರೆಬಿಯಾದ ಮಧ್ಯಸ್ತಿಕೆಯಿಂದ ಸೌದಿ ಅರೇಬಿಯಾಕ್ಕೆ 21 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಪಾಕೀಸ್ತಾನ ರಾಜಕೀಯಕ್ಕೆ ಮರಳಬಾರದೆಂಬ ಷರತ್ತಿನೊಂದಿಗೆ ಸೌದಿ ಅರೇಬಿಯಾಕ್ಕೆ ಗಡೀಪಾರು ಮಾಡಲಾಯಿತು
ಷರೀಫ್, ಸಾಚಾತನಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾದ ಪುರಾವೆ ಒದಗಿಸ ಕಾರಣ ಲಾಹೋರ್ ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಅವರಿಗೆ ತೆರಿಗೆ ವಂಚನೆ ಯ ಬಾಬ್ತು U.S. $400,000 ತೆರಲು ಹೇಳಿತು-(25 Novmber 2007).ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಜೂನ್ 2008 ರಲ್ಲಿ ಹಿಂದಿನ ಅಪರಾಧಗಳಿಗೆ ವಿನಾಯತಿ ನೀಡಿ ಪುನಃ ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್` ಚುನಾವಣೆ ಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಅನುಮತಿ ನೀಡಿತು.
ಜೂನ್ 2008 ರ ಉಪಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ(by-elections,) ಷರಿಫ್ ರ'ಪಾಕೀಸ್ತಾನ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಲೀಗ್ (N) 91 ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಸೆಂಬ್ಲಿಯ ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನೂ 180 ಪ್ರಾಂತೀಯ ಅಸಸೆಂಬ್ಲೀ ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ದಿ. 2 ಏಪ್ರಿಲ್ 2010, ಪುನಃ ರಾಜ್ಯಾಂಗ ತಿದ್ದುಪಡಿಯಾಗಿ ಷರೀಫರು ಮೋರನೇ ಬಾರಿ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಲು ಅನುಮತಿ ದೊರೆಯಿತು.
1999 ರಲ್ಲಿ ಷರೀಫರ ಮೇಲೆ ಮಿಲಿಟರಿ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ದಿ 2 ಏಪ್ರಿಲ್ 2010 ರಲ್ಲಿ ಸಂವಿಧಾನ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಾಡಿಸಿಕೊಂಡು ಮೂರನೇ ಬಾರಿ ಪ್ರಧಾನ ಮೋತ್ರಿಯಾಗಳು ಅರ್ಹತೆ ಪಡೆದರು. 2013 ರ ಪಾಕೀಸ್ತಾನದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಸೆಂಬ್ಲಿ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ನವಾಜ್ ಷರೀಫರ 'ಪಾಕೀಸ್ತಾನ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಲೀಗ್ (N) 126 ಸ್ಥಾನ ಗಳೀಸಿ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷಗಳ ಅಚ್ಚರಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು ಆದರೂ ಬಹುಮತಕ್ಕೆ ೧೩೭/137 ಸ್ಥಾನ ಬೇಕಿತ್ತು. ಸ್ವತಂತ್ರ ಸದಸ್ಯರ ಮತ್ತು ಇತರರ ಬೆಂಬಲ/ಪಕ್ಷದಲ್ಲಿ ಸೇರ್ಪಡೆ ಪಡೆದು 142 (On 19 May 2013) ಸ್ಥಾನಗಳ ಬಹುಮತ ಪಡೆದು, ದಿ 7 ಜೂನ್ 2013 ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಅಧಿಕಾರ ಪೆಡೆದರು.ಆದರೆ ಈಗ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಕ್ರಮ /ಮೋಸ ನೆಡೆದಿದೆಯಾದ್ದರಿಂದ ಷರೀಫ್ ರು ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿ ವಿಚಾರಣೆ / ಚುನಾವಣೆ ನಡೆಸಬೇಕೆಂದು ಇಮ್ರಾನ್ ಖಾನ್,ಕೆಲವೇ ಸಾವಿರ ಜನರ ಬೆಂಬಕದೊಂದಿಗೆ (ತೆಹ್ರೀಕ್-ಇ-ಇನ್ಸಾಫ್ ಪಕ್ಷ)ಉಗ್ರ ಚಳುವಳಿ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅವರಜೊತೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಅವಾಮಿ ತೆಹರಿಕ್‌ (ಪಿಎಟಿ) ಪಕ್ಷದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ತಹಿರುಲ್‌ ಖಾದ್ರಿ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಆಗಸ್ಟ್‌ 14ರಿಂದ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಪ್ರತಿಭಟನೆ, ಹಿಂಸಾಚಾರದಲ್ಲಿ ಸೇರಿದ್ದಾರೆ-^[೯೧]

ತೆಹ್ರೀಕ್-ಇ-ಇನ್ಸಾಫ್ ಪಕ್ಷದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಇಮ್ರಾನ್ ಖಾನ್ ರ ತಕರಾರು

ಏಪ್ರಿಲ್ 1996 ರಲ್ಲಿ ಕ್ರಿಕೆಟ್ ಆಲ್ ರೌಂಡರ್ ಇಮ್ರಾನ್ ಖಾನ್, ತೆಹ್ರೀಕ್-ಇ-ಇನ್ಸಾಫ್("Movement for Justice") ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷವನ್ನು ಕಟ್ಟಿದರು. ನವೆಂ. 2002 ರಿಂದ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2007,ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಸೆಂಬಲಿಗೆ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ದಿ 11 ಮೇ 2013, ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿ 35 ಸ್ಥಾನ ಗಳಿಸಿದರು. ಫಲಿತಾಶ ಎಣಿಕೆ ಆಗುತ್ತಿದ್ಆಗಲೇ ಷರೀಫರಿಗೆ ಅವರ ಗೆಲುವಿಗಾಗಿ ಶುಭಾಶಯ ಹೇಳಿದ್ದರು. ಆದರ ನಂತರ ಇಮ್ರಾನ್ ಖಾನ್ ಅವರು ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಮೋಸ ನೆಡೆದಿದೆ ಎಂದು ನವಾಜ್ ಷರೀಫ್ ರಾಜೀನಾಮೆ ಕೊಟ್ಟು ಪುನಃ ,ಅಪರಾಧವಿಲ್ಲವೆಂದು ಕಂಡುಬಂದಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಬಹುದೆಂದು ಚಳವಳಿ,/ ಉಗ್ರ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯನ್ನು ದಿ.14-ಆಗಸ್ಟ್ 2014 ರಿಂದ ನೆಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ([[೧]]). ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಅವಾಮಿ ತೆಹರಿಕ್‌ (ಪಿಎಟಿ) ಪಕ್ಷದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ತಹಿರುಲ್‌ ಖಾದ್ರಿ ಅವರು ಪ್ರತಿಭಟನೆಗೆ ಪೂರ್ಣ ಬೆಂಬಲ ನೀಡಿ ಅದರಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ,

ಸಂಸತ್ತಿನ ನಿರ್ಣಯ-2,ಸೆಪ್ಟಂಬರ್ 2014

ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಸಂಸತ್ತು ಪ್ರಧಾನಿ ನವಾಜ್‌ ಷರೀಫ್‌ ಅವರಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಬೆಂಬಲ ನೀಡಿದ್ದು, ಅವರ ರಾಜೀನಾಮೆಗೆ ಆಗ್ರಹಿಸಿರುವ ಪ್ರತಿಭಟನಾಕಾರರು 'ದೇಶದಲ್ಲಿ ದಂಗೆಯೇಳಲು' ಸಂಚು ಹೂಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಖಂಡಿಸಿದೆ..
ಇದು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ವಿಧಾನಗಳ ಮೂಲಕ ಆಯ್ಕೆಯಾದ ಸರಕಾರ. ಈಗ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವುದು ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳಾದ ಪ್ರತಿಭಟನೆ ಅಥವಾ ಧರಣಿಯಲ್ಲ; ಈಗ ನಡೆದಿರುವುದು ರಾಜಕೀಯ ಸಮಾವೇಶವೂ ಅಲ್ಲ. ಇದು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ವಿರುದ್ಧ ದಂಗೆ ಎಂದು ಆಂತರಿಕ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸಚಿವ ಚೌಧರಿ ನಿಸಾರ್‌ ಬಣ್ಣಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಸಂಸತ್ತು ಪ್ರಧಾನಿ ನವಾಜ್‌ ಷರೀಫ್‌ ಅವರಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಬೆಂಬಲ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದು, ಯಾವುದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೂ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಬಾರದು ಎಂದು ಒತ್ತಡ ಹೇರಿದೆ-೨.ಪ್ರಧಾನಿ ಷರೀಫ್‌ ರಾಜೀನಾಮೆಗೆ ಆಗ್ರಹಿಸಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ತೆಹರಿಕ್‌-ಎ–ಇನ್ಸಾಫ್‌ (ಪಿಟಿಐ) ಪಕ್ಷದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಇಮ್ರಾನ್‌ ಖಾನ್‌ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಅವಾಮಿ ತೆಹರಿಕ್‌ (ಪಿಎಟಿ) ಪಕ್ಷದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ತಹಿರುಲ್‌ ಖಾದ್ರಿ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಆಗಸ್ಟ್‌ 14ರಿಂದ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಪ್ರತಿಭಟನೆ, ಹಿಂಸಾಚಾರ, ಪ್ರಸಕ್ತ ರಾಜಕೀಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅಧಿವೇಶನದಲ್ಲಿ ಚರ್ಚಿಸಲಾಯಿತು.
ಅವರು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ ಮತ್ತು ಸಂಸತ್ತಿನ ಹೆಬ್ಬಾಗಿಲಿನ ವರೆಗೆ ತಲುಪಿದ್ದಾರೆ. ನಿನ್ನೆ ಅವರು ಇನ್ನೊಂದು ಸರಕಾರಿ ಕಟ್ಟಡದೊಳಕ್ಕೆ (ಪಿಟಿವಿ ಕಚೇರಿ) ಪ್ರವೇಶಿಸಿ 'ತಾಹಿರ್‌ ಉಲ್‌ ಖಾದ್ರಿ ಜಿಂದಾಬಾದ್‌' ಎಂದು ಘೋಷಣೆಯನ್ನೂ ಕೂಗಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ನಿಸಾರ್‌ ನುಡಿದರು.
ಪಿಟಿವಿ ಕಚೇರಿಗೆ ದಾಳಿಯಿಟ್ಟವರು ಪಿಸ್ತೂಲುಗಳು, ಕಟ್ಟರ್‌ಗಳು, ಸುತ್ತಿಗೆಗಳು, ಕವಣೆಗಳು, ಕವೆಗೋಲುಗಳು, ಮೊಳೆ ಚುಚ್ಚಿದ ಕೋಲುಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದಿದ್ದರು. ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿದ್ದ ಈ ಮಂದಿ ಭಯೋತ್ಪಾದಕ ಸಂಘಟನೆಯವರು ಎಂದು ಸಚಿವರು ಬಣ್ಣಿಸಿದರು.
ಪ್ರತಿಭಟನಾಕಾರರ ಒತ್ತಡಕ್ಕೆ ಮಣಿದು ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಬಾರದು ಅಥವಾ ರಜೆ ಮೇಲೆ ತೆರಳಬಾರದು ಎಂದು ಆಗ್ರಹಿಸುವ ನಿರ್ಣಯವನ್ನು ಸಂಸತ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಂಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಮೂಲಗಳು ತಿಳಿಸಿವೆ. ಜಂಟಿ ಅಧಿವೇಶನ ಕರೆದು ಚರ್ಚೆ ನಡೆಸುವ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷಗಳಿಂದ ಬಂದಿತ್ತು. ಇದಕ್ಕೆ ಸಹಮತ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ ಷರೀಫ್‌ ಅಧಿವೇಶನ ಕರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಸಂಸದರ ಆಸಕ್ತಿ ಗಮನಿಸಿ ಎಷ್ಟು ದಿನ ಅಧಿವೇಶನ ನಡೆಸಬೇಕು ಎಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.^[೯೨]
ಬಹುತೇಕ ಪ್ರತಿಪಕ್ಷಗಳು ಷರೀಫ್‌ ಅವರಿಗೆ ಬೆಂಬಲ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿವೆ. ಚುನಾಯಿತ ಸರ್ಕಾರದ ವಿರುದ್ಧ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಪ್ರತಿಭಟನೆಗೆ ಬೆಂಬಲ ನೀಡಬಾರದು. ಈ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಷರೀಫ್‌ ಅವರು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ನಿರ್ಧಾರಗಳಿಗೆ ಬೆಂಬಲ ಸೂಚಿಸುವುದು ಒಳ್ಳೆಯದು ಎಂಬ ಇಂಗಿತವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಕ್ಷಗಳು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿವೆ.
ಷರೀಫ್‌ ರಾಜೀನಾಮೆಗೆ ಆಗ್ರಹಿಸಿ ಎರಡು ವಾರಗಳಿಂದ ಹೋರಾಟ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ. ಈ ಮಧ್ಯೆ ಪ್ರತಿಪಕ್ಷಗಳು ಒಗ್ಗಟ್ಟು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದ್ದು, ಇದು ಷರೀಫ್‌ ಅವರ ಕೈಬಲಪಡಿಸಿದಂತಾಗಿದೆ.
ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ವಿರುದ್ಧದ ದಂಗೆ: ಪ್ರತಿಭಟನೆಯು ‘ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ವಿರುದ್ಧದ ದಂಗೆ’ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿರುವ ಸರ್ಕಾರ, ಇದನ್ನು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಖಂಡಿಸಿದೆ. ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬಂದಿರುವ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ವಾಮಮಾರ್ಗದ ಮೂಲಕ ಉರುಳಿಸಲು ಪ್ರತಿಭಟನಾಕಾರರು ಮುಂದಾಗಿರುವುದು ಸರಿಯಲ್ಲ. ಇದು ಧರಣಿ ಅಥವಾ ಪ್ರತಿಭಟನೆ ಅಲ್ಲ. ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ವಿರುದ್ಧದ ದಂಗೆ ಎಂದು ಒಳಾಡಳಿತ ಸಚಿವ ಚೌಧುರಿ ನಿಸಾರ್‌ ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ.-೨

ಪ್ರಧಾನಿ ನವಾಜ್ ಷರೀಫ್ ರಾಜೀನಾಮೆ

(28 Jul, 2017) ರಂದುಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಪ್ರಧಾನಿ ನವಾಜ್‌ ಷರೀಫ್‌ ಹಾಗೂ ಅವರ ಕುಟುಂಬ ವಿರುದ್ಧದ ಪನಾಮಾ ಪೇಪರ್ಸ್‌ ಪ್ರಕರಣದ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸಿದ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ ನವಾಜ್‌ ಷರೀಫ್‌ ಅವರನ್ನು ದೋಷಿ ಎಂದು ಮಹತ್ವದ ತೀರ್ಪು ಪ್ರಕಟಿಸಿದೆ. ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್ ತೀರ್ಪು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ಬೆನ್ನಲ್ಲೇ ಷರೀಫ್ ಅವರು ಪ್ರಧಾನಿ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಅಕ್ರಮ ಸಂಪಾದನೆ ಹಾಗೂ ತೆರಿಗೆ ವಂಚನೆಯಿಂದ ಗಳಿಸಿದ ಕಾಳಧನವನ್ನು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿರುವವರ ಪಟ್ಟಿಯು ಪನಾಮಾ ಪೇಪರ್ಸ್‌ ಸೋರಿಕೆಯಿಂದ ಬಹಿರಂಗಗೊಂಡಿತ್ತು.
2017ರ ಜುಲೈನಲ್ಲಿ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ದೋಷಿ ಎಂದು ನವಾಜ್ ಷರೀಫ್ ವಿರುದ್ಧ ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿತ್ತು. ನಂತರ ಕಳೆದ ವಾರ ಶಿಕ್ಷೆ ಪ್ರಮಾಣ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದು, ಲಂಡನ್‍ನಲ್ಲಿ ಐಷಾರಾಮಿ ಬಂಗಲೆ ಸೇರಿದಂತೆ ಅಕ್ರಮ ಆಸ್ತಿ ಖರೀದಿಸಿದ್ದ ಆರೋಪದ ಮೇರೆಗೆ ನವಾಜ್ ಷರೀಫ್‍ಗೆ 10 ವರ್ಷ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ಮತ್ತು ಪನಾಮ ಹಗರಣದಲ್ಲಿ ಪುತ್ರಿ ಮರಿಯಮ್ ನವಾಜ್‍ಗೆ 7 ವರ್ಷ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ^[೯೩]
2018 ಜುಲೈ 6 ರಂದು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ ನ್ಯಾಯಲಯದ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶ ಬಷೀರ್‌ ಅವರು ಷರೀಫ್‌ ಸೇರಿ ಮೂವರಿಗೆ ವಿಧಿಸಿದ್ದ ಜೈಲುಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು, ಹೈಕೋರ್ಟ್ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಅತ್ತರ್‌ ಮಿನಾಲ್ಹಾ ಅವರು ರದ್ದುಪಡಿಸಿದರು. ಮೂವರೂ Rs.50 ಸಾವಿರದ ಜಾಮೀನು ಬಾಂಡ್ ನೀಡುವಂತೆ ನ್ಯಾಯಾಲಯ ನಿರ್ದೇಶನ ನೀಡಿದೆ.^[೯೪]

ಶಾಹಿದ್ ಖಾಕನ್ ಅಬ್ಬಾಸಿ ಪಾಕ್‌ನ ಪ್ರಧಾನಿ

ಶಾಹಿದ್ ಖಾಕನ್ ಅಬ್ಬಾಸಿ :21 ನೇ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ: ದಿ.1 ಆಗಸ್ಟ್ 2017 ರಿಂದ 31 ಮೇ 2018ವರೆಗೆ, 10 ತಿಂಗಳು; - (ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಲೀಗ್ -ಎನ್)
ಶರೀಫರು ಆಸ್ತಿ ಘೋಷಣೆ ದೋಷದಿಂದ ವಜಾ ಆದ ನಂತರ ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್, ಶಾಹಿದ್ ಖಾನ್ ಅಬ್ಬಾಸಿಯನ್ನು ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿತು. ಈಗ ಅವಮಾನಕ್ಕೊಳಗಾದ ಮಾಜಿ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ನವಾಜ್ ಶರೀಫ್ ಅವರನ್ನು ದೋಷಾರೋಪಣೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಯನ್ನು ನಡೆಸಿದಾಗ ಅವರ ಅಧಿಕಾರವು ಮೇ 31, 2018 ರಂದು ಮುಕ್ತಾಯವಾಗುತ್ತಿತ್ತು, ^[೯೫]

ವಿವರ

ದಿ.೧-೮-೨೦೧೭ ರಂದು ಮಂಗಳವಾರ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ನೂತನ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿ,ಹೊರಹೋಗುತ್ತಿರುವ ನವಾಜ್ ಶರೀಪರ ಆಪ್ತರಾದ, ಶಾಹೀದ್‌ ಖಾಕನ್‌ ಅಬ್ಬಾಸಿ ಆಯ್ಕೆಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. 342 ಸದಸ್ಯ ಬಲದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಸೆಂಬ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಬ್ಬಾಸಿ ಅವರು 221 ಮತಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಮೂಲಕ ಪ್ರಧಾನಿ ಹುದ್ದೆಗೆ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು.^[೯೬] ^[೯೭]
ಅಬ್ಬಾಸಿ (58), ಪಂಜಾಬ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ರಾವಪಿಂಡಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮುರ್ರಿಯ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಬೆಟ್ಟದ ವಾಸಿ ಆಗಿದ್ದು, ಪೆಟ್ರೋಲಿಯಂನ ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ನವಾಜ್ ಶರೀಪರಿಂದ ತೆರವಾದ ಸ್ಥಾಕ್ಕೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಸೆಂಬ್ಲಿಯಿಂದ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿ ಚುನಾಯಿತರಾದರು. ಷರೀಫ್ ಅವರ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ್ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಲೀಗ್-ನವಾಜ್ (ಪಿಎಂಎಲ್-ಎನ್) ಅಬಾಸಿಯನ್ನು ಮಧ್ಯಂತರ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿ ನೇಮಕ ಮಾಡಿದೆ. ಷರೀಫ್‍ರ ಸಹೋದರ ಮತ್ತು ಪಂಜಾಬ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಶೆಹಬಾಜ್ ಶರೀಫ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಸೆಂಬ್ಲಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾಗುವವರೆಗೆ ಇವರು ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿರುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.^[೯೮]
ದಿ.೫-೮-೨೧೭ರಂದು ಸಂಪುಟ ರಚನೆ ಮಾಡಿ 28 ಮಂದಿ ಸಂಪುಟ ದರ್ಜೆಯ ಸಚಿವರಾಗಿ ಮತ್ತು 19 ಮಂದಿ ರಾಜ್ಯ ಸಚಿವರಾಗಿ ಪ್ರಮಾಣ ವಚನ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು. ಹಿಂದೂ ಸಚಿವ ದರ್ಶನ್‌ ಲಾಲ್‌ ಅವರಿಗೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ನಾಲ್ಕು ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳ ಸಮನ್ವಯ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ.^[೯೯]

ಇಮ್ರಾನ್‌ ಖಾನ್‌ ಪ್ರಧಾನಿ

ದಿ.೧೮- ೮- ೨೦೧೮ ರಂದು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಸಂಸತ್ಗೆ ನಡೆದ 25ನೇ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಇಮ್ರಾನ್ ಖಾನ್ ಅವರ ಪಿಟಿಐ 149 ಸ್ಥಾನಗಳೊಂದಿಗೆ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಕ್ಷವಾಗಿ ಹೊರ ಹೊಮ್ಮಿತ್ತು. ದೇಶದ ಮೀಸಲು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ಫಲಿತಾಂಶವನ್ನು ಅಲ್ಲಿನ ಚುನಾವಣೆ ಆಯೋಗ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ನಂತರ ಅವರ ತೆಹ್ರೀಕ್‌–ಎ–ಇನ್ಸಾಫ್‌ ನ ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ಸದಸ್ಯರ ಸಂಖ್ಯೆ 158ಕ್ಕೆ ಏರಿತ್ತು.
ಜೈಲಿನಲ್ಲಿರುವ ಮಾಜಿ ಪ್ರಧಾನಿ ನವಾಜ್ ಷರೀಪ್ ಅವರ "ಪಾಕಿಸ್ತಾನ್ ಮುಸ್ಲಿ ಲೀಗ್ ನವಾಜ್" (ಪಿಎಂಎಲ್ -ಎನ್) ಪಕ್ಷ 82, ಮತ್ತು ಮಾಜಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಅಸಿಪ್ ಆಲಿ ಜರ್ದಾರಿ ಅವರ ಪಿಪಿಪಿ 54 ಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಜಯಗಳಿಸಿತು. ಈ ಮೂಲಕ ಕ್ರಮವಾಗಿ ಎರಡು ಹಾಗೂ ಮೂರನೇ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿವೆ ಎಂದು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗ ತಿಳಿಸಿದೆ. ಎಂಎಂಎಪಿ 13 ಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಗೆಲುವು ಪಡೆದು ನಾಲ್ಕನೇ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿತ್ತು. 13 ಸ್ವತಂತ್ರ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳು ಕೂಡಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಗೆಲುವು ಸಾಧಿಸಿದ್ದರು.^[೧೦೦]
ಕ್ರಿಕೆಟ್‌ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿದ್ದಘ ರಾಜಕೀಯಕ್ಕೆ ಇಳಿದಿದ್ದ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ತೆಹ್ರೀಕ್‌–ಎ–ಇನ್ಸಾಫ್‌ (ಪಿಟಿಐ)ಪಕ್ಷದ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಇಮ್ರಾನ್‌ ಖಾನ್‌ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ನೂತನ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿ 17 ಆಗಸ್ಟ್ 2018 , ಶನಿವಾರ ಪ್ರಮಾಣ ವಚನ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು. ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಮಮೂನ್ ಹುಸೈನ್ ಅವರು ಇಮ್ರಾನ್ ಖಾನ್ ಅವರಿಗೆ ಪ್ರಮಾಣವ ವಚನ ಬೋಧಿಸಿದರು. ಈ ಮೂಲಕ ಮಾಜಿ ಕ್ರಿಕೆಟರ್ ಇಮ್ರಾನ್ ಖಾನ್ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ 22ನೇ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಅಧಿಕಾರ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು. ರಾಜಕೀಯ ರಂಗ ಪ್ರವೇಶಿಸಿ 22 ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಇಮ್ರಾನ್‌ ಅಧಿಕಾರದ ಪಡೆದರು.^[೧೦೧]

ಸಚಿವ ಸಂಪುಟ

ದಿ.19-8-2018 ರಂದು ಪ್ರಧಾನಿ ಇಮ್ರಾನ್‌ಖಾನ್‌ ತಮ್ಮ ನೇತೃತ್ವದ 21 ಸದಸ್ಯರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟ ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಶಾ ಮಹ್ಮೂದ್‌ ಖುರೇಶಿ ವಿದೇಶಾಂಗ ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದಾರೆ. 21 ಜನ ಸದಸ್ಯರ ಪೈಕಿ 16 ಜನ ಸಚಿವರು, ಉಳಿದ ಐವರು ಪ್ರಧಾನಿ ಇಮ್ರಾನ್‌ಖಾನ್‌ ಅವರಿಗೆ ಸಲಹೆಗಾರರು. ಮಾಜಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಪರ್ವೇಜ್‌ ಮುಷರಫ್‌ ಅವರ ಸಂಪುಟದಲ್ಲಿದ್ದ 12 ಸದಸ್ಯರು, ಈ ಸಂಪುಟದಲ್ಲಿಯೂ ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಪಾಕಿಸ್ತಾನ್‌ ಪೀಪಲ್ಸ್‌ ಪಾರ್ಟಿ ನೇತೃತ್ವದ ಸರ್ಕಾರವಿದ್ದಾಗಲೂ, 2008ರಿಂದ 2011ರವರೆಗೆ ಖುರೇಶಿ ಅವರೇ ವಿದೇಶಾಂಗ ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದರು. ಅದೇ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ - 2008ರಲ್ಲಿ ಮುಂಬೈ ಮೇಲೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಭಯೋತ್ಪಾದಕರು ದಾಳಿ ಮಾಡಿದ್ದರು. ಪರ್ವೇಜ್‌ ಖಟ್ಟಕ್‌ ರಕ್ಷಣಾ ಸಚಿವರಾಗಿ, ಅಸಾದ್‌ ಉಮರ್‌ ಅವರು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.^[೧೦೨]

ರಾಷ್ಟ್ರದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ಆಯ್ಕೆ

ಅರೀಫ್‌ ಅಲ್ವಿ:: 13ನೇ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು- ದಿ.9 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2018 ರಿಂದ ;;(ವೃತ್ತಿ:ದಂತ ವೈದ್ಯರು) 69 ವರ್ಷ;;ಪಕ್ಷ:ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ತೆಹ್ರೀಕ್‌–ಎ–ಇನ್ಸಾಫ್‌;;
ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಅದ್ಯಕ್ಷರ ಚುನಾವಣೆ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2018 ಮೊದಲ ವಾರದಲ್ಲಿ ನೆಡದು,ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ನೂತನ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಡಾ.ಅರೀಫ್‌ ಅಲ್ವಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. ಅವರು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ತೆಹ್ರೀಕ್‌–ಎ–ಇನ್ಸಾಫ್‌ ಪಕ್ಷದ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು. ಪ್ರಧಾನಿ ಇಮ್ರಾನ್‌ ಖಾನ್‌ ಅವರಿಗೂ ಆಪ್ತರು.ಅವರು ದಿ.9 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2018 ರಂದು ಪ್ರಮಾಣವಚನ ಸ್ವೀಕರಿಸಿ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು.^[೧೦೩]
ಚುನಾವಣೆ ವಿವರ:*ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಪೀಪಲ್ಸ್‌ ಪಕ್ಷದ (ಪಿಪಿಪಿ) ಅಭ್ಯರ್ಥಿ ಐತ್ಝಾಝ್‌ ಅಹ್ಸನ್ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗ್‌–ಎನ್‌ (ಪಿಎಂಎಲ್‌–ಎನ್‌) ಪಕ್ಷದ ಅಭ್ಯರ್ಥಿ ಮೌಲಾನಾ ಫಜ್ಲ್‌ ಉರ್‌ ರೆಹಮಾನ್‌ ಅವರನ್ನು ಅಲ್ವಿ ಅವರು ಸೋಲಿಸಿ 13ನೇ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. ಅಲ್ವಿ ಅವರು ಬಲೂಚಿಸ್ತಾನ ಪ್ರಾಂತ್ಯ ಅಸೆಂಬ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ಚಲಾವಣೆಯಾದ 60 ಮತಗಳಲ್ಲಿ 45 ಮತಗಳನ್ನು ಪಡೆದರು. ಪಿಪಿಪಿ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸಿಂಧ್‌ ಅಸೆಂಬ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ಅಹ್ಸನ್‌ ಅವರಿಗೆ 100 ಮತ್ತು ಅಲ್ವಿ ಅವರಿಗೆ 56 ಮತಗಳು ಬಂದಿತ್ತು. ರೆಹಮಾನ್‌ ಪರವಾಗಿ ಒಂದು ಮತ ಚಲಾವಣೆಯಾಗಿತ್ತು.^[೧೦೪]

ಪುಲ್ವಾಮಾ ಧಾಳಿ - ಗಡಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧತೆ

ವಿಶೇಷ ಲೇಖನ:೨೦೧೯ ಪುಲ್ವಾಮಾ ದಾಳಿ- ಜೈಷ್–ಎ–ಮೊಹಮದ್
ಫೆಬ್ರವರಿ 14, 2019 ರಂದು, ಜಮ್ಮು ಶ್ರೀನಗರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿಯಲ್ಲಿ, ಭದ್ರತಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯನ್ನು ಸಾಗಿಸುವ ವಾಹನಕ್ಕೆ , ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದ ಪುಲ್ವಾಮಾ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಲೆಥ್ಪೊರದಲ್ಲಿ (ಅವಾಂತಿಪೋರಾ ಬಳಿ) ಆತ್ಮಹತ್ಯಾ ಬಾಂಬರ್ ವಾಹನದಿಂದ ಭಾರತದ ಸೇನಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯ ವಾಹನದ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಈ ದಾಳಿಯಿಂದಾಗು ಭಾರತದ ಕೇಂದ್ರ ಮೀಸಲು ಪೊಲೀಸ್ ಪಡೆಯ ೪೦ ಮಂದಿ ಹುತಾತ್ಮರಾದರು. ದಾಳಿಯ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಮೂಲದ ಇಸ್ಲಾಮ್ ಉಗ್ರಗಾಮಿ ಗುಂಪು ಜೈಶ್-ಇ-ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಹೊತ್ತುಕೊಂಡಿದೆ.^[೧೦೫]
ಅದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ದಿ.೨೬-೨-೨೦೧೯ರ ಮುಂಜಾನೆ 3.30ರ ವೇಳೆ ಬಲಾಕೋಟ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ವಾಯುಪಡೆ ಜೈಷ್-ಎ- ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಉಗ್ರರ ಶಿಬಿರದಮೆಲೆ ಭಾರತದ ವಾಯುಪಡೆಯ ಜೆಟ್‍ಗಳು ದಾಳಿನೆಡಸಿದವು.^[೧೦೬] ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿರುವ ಬಲಾಕೋಟ್‍ನಲ್ಲಿ ವೈಮಾನಿಕ ದಾಳಿ ನಡೆಸಿ ಪಾಕ್‍ಗೆ ಪ್ರತ್ಯುತ್ತರ ನೀಡಿತು.^[೧೦೭] ಪಾಕಿಸ್ತಾನವು ತನ್ನ ಪ್ರದೇಶ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ 2 ಭಾರತೀಯ ಯುದ್ಧ ವಿಮಾನಗಳನ್ನು ಹೊಡೆದುರುಳಿಸಿ, ಪೈಲಟ್‌ ಬಂಧನ ಮಾಡಿರುವುದಾಗಿ 27 ಫೆಬ್ರವರಿ 2019 ರಂದು ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದೆ.^[೧೦೮] ಭಾರತೀಯ ವಾಯುಪಡೆಯ ಮಿಗ್‌ 21 ಯುದ್ಧ ವಿಮಾನದ ಪೈಲಟ್‌ ಅಭಿನಂದನ್‌ ವರ್ಥಮಾನ್‌ ಅವರನ್ನು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಸೇನೆ ವಶಕ್ಕೆಯಿತು. 27 ಫೆಬ್ರವರಿ 2019, ಭಾರತದ ವಾಯು ವಲಯ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಯುದ್ಧ ವಿಮಾನವನ್ನು ಭಾರತದ ಮಿಗ್‌ 21 ಯುದ್ಧ ವಿಮಾನ ಹೊಡೆದುರುಳಿಸಿದೆ. ಅಭಿನಂದನ್‌ ವರ್ಥಮಾನ್‌ ಅವರು ಆ ಮಿಗ್‌ 21 ಯುದ್ಧ ವಿಮಾನದ ಪೈಲೆಟ್ ಆಗಿದ್ದಾರೆ.^[೧೦೯]

ಭಾರತದ ಪೈಲೆಟ್ ಬಿಡುಗಡೆ

ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ವಶದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಅಭಿನಂದನ್‌ರನ್ನು ಕೂಡಲೇ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ವಾಪಸ್‌ ಕಳುಹಿಸಿಕೊಡಬೇಕು ಎಂದು ಭಾರತ ಒತ್ತಾಯಿಸಿತು. ಅದಕ್ಕೆ ವಿಂಗ್‌ ಕಮಾಂಡರ್‌ ಅಭಿನಂದನ್‌ ಅವರನ್ನು 1-3-2019 ರಂದು ವಾಪಸ್‌ ಕಳುಹಿಸಲು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಸರ್ಕಾರ ಒಪ್ಪಿ, ಈ ಸಂಬಂಧ ಪಾಕ್‌ ಪ್ರಧಾನಿ ಇಮ್ರಾನ್‌ ಖಾನ್, ಸವರು ‘ಶಾಂತಿಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿ 1-3-2019 ಶುಕ್ರವಾರ ವಿಂಗ್‌ ಕಮಾಂಡರ್‌ನ್ನು ವಾಪಸ್‌ ಕಳುಹಿಸಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಸಂಸತ್‌ನಲ್ಲಿ 28-2-2019 ರಂದು ಗುರುವಾರ ಘೋಷಿಸಿದ್ದರು.ಅದೇ ರೀತಿ 1-3-2019 ಶುಕ್ರವಾರ ಸಂಜೆಯ ನಂತರ ವಾಘಾ ಗಡಿಯಲ್ಲಿ ಕಮಾಂಡರ್‌ ಅಭಿನಂದನ್‌ರನ್ನು ಭಾರತದ ವಾಯುಪಡೆಯ ನಿಯೋಗಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪಿಸಿದರು. ^[೧೧೦]

ಮಾಜಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಹಾಗೂ ಸರ್ವಾಧಿಕಾರಿ ಪರ್ವೇಜ್ ಮುಷರಫ್ ಅವರಿಗೆ ಮರಣದಂಡನೆ ಶಿಕ್ಷೆ

ನವೆಂಬರ್ 3, 2007ರಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ಸಂವಿಧಾನಬಾಹಿರವಾಗಿ ತುರ್ತುಸ್ಥಿತಿ ಹೇರಿದ ಆರೋಪಕ್ಕಾಗಿ ವಿಶೇಷ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ದಿ.17 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2019 ರಂದು ತನ್ನ ತೀರ್ಪು ಪ್ರಕಟಿಸಿ, ಮರಣದಂಡನೆ ವಿಧಿಸಿದೆ. ಬಹುಕಾಲದಿಂದ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ದೇಶದ್ರೋಹ ಆರೋಪದ ಪ್ರಕರಣದ ಬಗ್ಗೆ ಪೇಶಾವರ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ವಖಾರ್ ಅಹಮದ್ ಸೇಠ್ ನೇತೃತ್ವದ ತ್ರಿಸದಸ್ಯ ಪೀಠವು ದಿ.17 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2019 ರಂದು ಮಂಗಳವಾರ ತೀರ್ಪು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು. ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಸೇಠ್ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಸಿಂಧ್ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ನಜರ್ ಅಕ್ಬರ್ ಮತ್ತು ಲಾಹೋರ್ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಶಾಹಿದ್ ಕರೀಂ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಪೀಠ ರಚಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಪ್ರಸ್ತುತ ಪರ್ವೇಜ್ ಮುಷರಫ್‍ ದುಬೈನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದಾರೆ. ಮುಷರಫ್, 1999ರಿಂದ 2008ರವರೆಗೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಸರ್ವಾಧಿಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದರು.^[೧೧೧]

ಮರಣದಂಡನೆ ಶಿಕ್ಷೆ ರದ್ದು

ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಮಾಜಿ ಸರ್ವಾಧಿಕಾರಿ ಪರ್ವೇಜ್ ಮುಷರಫ್ ಅವರ ವಿರುದ್ಧ ದಾಖಲಾಗಿದ್ದ ದೇಶದ್ರೋಹ ಆರೋಪಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟಂತೆ ವಿಚಾರಣಾ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ನೀಡಿದ್ದ ಗಲ್ಲು ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ಲಾಹೋರ್ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ ರದ್ದುಪಡಿಸಿದೆ. ‘ವಿಶೇಷ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಸಂವಿಧಾನಬಾಹಿರವಾಗಿ ಮರಣದಂಡನೆ ಆದೇಶ ನೀಡಿದೆ’ ಎಂದು ಮೂವರು ಸದಸ್ಯರ ಲಾಹೋರ್ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನ ನ್ಯಾಯಪೀಠವು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದೆ. ^[೧೧೨]

ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ಮಿಡತೆ ದಾಳಿ ಎದುರಿಸಲು ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಘೋಷಣೆ

ಕೆಟ್ಟ ಮಿಡತೆ ದಾಳಿಯನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ, ಕೃಷಿ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ದೇಶದ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರದೇಶವಾದ ಪಂಜಾಬ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಗಳನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸುವ ಕೀಟಗಳನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಲು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಘೋಷಿಸಿದೆ.
ಶುಕ್ರವಾರ ಜನವರಿ 31, 2020 ರಂದು ಪ್ರಧಾನಿ ಇಮ್ರಾನ್ ಖಾನ್ ಕರೆದ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಈ ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ನಾಲ್ಕೂ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳ (ಸಿಂಧ್‌, ಬಲೂಚಿಸ್ತಾನ್‌, ಖೈಬರ್‌ ಪಕ್ತುಂಕ್ವಾ, ಪಂಜಾಬ್‌) ಫೆಡರಲ್ ಮಂತ್ರಿಗಳು ಮತ್ತು ನಾಲ್ಕು ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳ ಹಿರಿಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದ ಈ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕ್ರಿಯಾ ಯೋಜನೆ (ಎನ್‌ಎಪಿ) ಯನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಲಾಯಿತು, ಈ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟನ್ನು ನಿವಾರಿಸಲು 73೦ ಕೋಟಿ ರೂ. ಅಗತ್ಯವಿದೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜುಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಕೀಟಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಮಾಡಲು ಫೆಡರಲ್ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಶ್ರೀ ಬಖ್ತಿಯಾರ್ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟದ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ರಚಿಸುವಂತೆ ಪ್ರಧಾನಿ ಖಾನ್ ಆದೇಶಿಸಿದರು.^[೧೧೩]^[೧೧೪]

ನೋಡಿ

ಹೊರ ಸಂಪರ್ಕ

ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ ಆಫ್ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಇತಿಹಾಸ

ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದಿಗೆ

ಭಾರತ– ಪಾಕ್‌ ನಡುವಿನ ಆ ಕಥನ;;ಶೇಖರ್‌ ಗುಪ್ತ: 19 ಆಗಸ್ಟ್ 2018

ಉಲ್ಲೇಖ

↑ http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00islamlinks/txt_iqbal_1930.html Sir Muhammad Iqbal’s 1930 Presidential Address
↑ Talbot, Ian (1999). Pakistan: a modern history. New Delhi; New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-565073-0.
↑ K. Z. Islam, 2002, The Punjab Boundary Award, Inretrospect Archived17 January 2006 at the Wayback Machine.http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/6926464.stm
↑ http://thecommonwealth.org/our-member-countries/pakistan/history Archived 2018-08-20 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ. Pakistan : History
↑ http://storyofpakistan.com/liaquat-ali-khan-as-prime-minister Liaquat Ali Khan as Prime Minister
↑ https://www.britannica.com/topic/history-of-Pakistan History of Pakistan
↑ Kavita (2011). Violent Belongings: Partition, Gender, and National Culture in Postcolonial India. Temple University Press. p. 75. ISBN 978-1-2011
↑ "ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು". Archived from the original on 2018-01-21. Retrieved 2018-08-26.
↑ David S. Lewis; Darren J. Sagar (1992). Political Parties of Asia and the Pacific: A Reference Guide. Longman. p. 36.
↑ https://books.google.co.in/books?id=Szfqq7ruqWgC&pg=PA157&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false APH Publishing. p. 157 - 120.
↑ Syed Badrul Ahsan (2 June 2010). "The sky, the mind, the ban culture". The Daily Star (Editorial)
↑ https://books.google.co.in/books?id=TCxKAgAAQBAJ&pg=PA129&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
↑ Bose, Sarmila (8 October 2005). "Anatomy of Violence: Analysis of Civil War in East Pakistan in 1971" (PDF). Economic and Political Weekly: 4463.
↑ https://web.archive.org/web/20140901035519/http://www.virtualbangladesh.com/history/declaration.html Virtual Bangladesh : History : The Declaration of Independence
↑ Jamal, Ahmed (5–17 October 2008). "Mukti Bahini and the liberation war of Bangladesh: A review of conflicting views" (PDF). Asian Affairs.
↑ Lyon, Peter (2008). Conflict between India and Pakistan: An Encyclopedia. ABC-CLIO. p. 166. ISBN 978-1-57607-712-2. India's decisive victory over Pakistan in the 1971 war and emergence of independent Bangladesh
↑ Bose, Sarmila (8 October 2005). "Anatomy of Violence: Analysis of Civil War in East Pakistan in 1971" (PDF). Economic and Political Weekly: 4463.
↑ ""Bangladesh: Out of War, a Nation Is Born". Time. 20 December 1971. Retrieved 23 June 2011". Archived from the original on 11 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2015. Retrieved 27 ಆಗಸ್ಟ್ 2018.
↑ Government of Prime Minister Liaquat Ali Khan". Story of Pakistan press (1947 Government). Retrieved 17 April 2013
↑ http://pakteahouse.net/2010/02/22/jinnah-and-urdu-bengali-controversy/ Archived 2013-03-16 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ. Jinnah And Urdu-Bengali Controversy
↑ Subramaniam, Arjun (2016), India's Wars: A Military History, 1947–1971, Harper Collins India,ISBN 9351777499.
↑ Hussain, Rizwan. Pakistan. The Oxford Encyclopedia of the Islamic World. The first important result of the combined efforts of the Jamāʿat-i Islāmī and the ʿulamāʿ was the passage of the Objectives Resolution in March 1949,
↑ "Government of Prime Minister Liaquat Ali Khan". Story of Pakistan press (1947 Government). Retrieved 17 April https://web.archive.org/web/20121029182018/http://www.radio.gov.pk/newsdetail-30192
↑ Nagendra Kr. Singh (2003). Encyclopaedia of Bangladesh. Anmol Publications Pvt. Ltd. pp. 9–10. ISBN 978-81-261-1390-3.
↑ Ghulam Muhammad - Story of Pakistan, Retrieved 8 June 2017
↑ "Government of Suhrawardy". HS Suhrawardy (Story of Pakistan). Retrieved 17 April 2013.
↑ Story of Pakistan Press. "Teething Years: Iskander Mirza". Story of Pakistan (Part-I). Retrieved 1 February 2012.
↑ Nagendra Kr. Singh (2003). Encyclopaedia of Bangladesh. Anmol Publications Pvt. Ltd. pp. 9–10. ISBN 978-81-261-1390-3.
↑ "Ouster of President Iskander Mirza". Story Of Pakistan. 1 June 2003
↑ Ouster of President Iskander Mirza
↑ Mahmood, Shaukat (1966). The second Republic of Pakistan; an analytical and comparative evaluation of the Constitution of the Islamic Republic of Pakistan. Lahore
↑ Mahmood, Shaukat (1966). The second Republic of Pakistan; an analytical and comparative evaluation of the Constitution of the Islamic Republic of Pakistan. Lahore
↑ http://storyofpakistan.com/field-marshal-ayub-khan-becomes-president
↑ The Cambridge history of Southeast Asia. Cambridge, UK; New York, N.Y.: Cambridge University Press.
↑ Central Treaty Organization (CENTO)
↑ Lakhi, M. V.; Virendra Narain; Kashi Prasad Misra (195). Presidential election in Pakistan: 1965. Jaipur: University of Rajasthan
↑ Indo Pak war 1965
↑ The Tashkent Declaration
↑ Tashkent Agreement: The fall of a dictator". Tashkent Agreement: The fall of a dictator. Retrieved 18 April 2013.
↑ http://storyofpakistan.com/martial-law-under-general-yahya-khan "The Roads to Martial Law". The Roads to Martial Law.
↑ http://storyofpakistan.com/legal-framework-order Legal Framework Order 1969 - 1971 EVENTS, 1969 - 1977, EVENT
↑ General Elections 1970
↑ The War for Bangladeshi Independence, 1971
↑ The Separation of East Pakistan. Retrieved 19 April 2013
↑ World: South Asia;Pakistan's army and its history of politics
↑ The Nuclear Express: A Political History of the Bomb and Its Proliferation
↑ Diamantides, Marinos; Gearey, Adam (2011). Islam, Law and Identity. Routledge. p. 196
↑ Iqbal, Khurshid (2009). The Right to Development in International Law: The Case of Pakistan. Routledge. p. 189
↑ Diamantides, Marinos; Gearey, Adam (2011). Islam, Law and Identity. Routledge. p. 198
↑ Hyman, Anthony; Ghayur, Muhammed; Kaushik, Naresh (1989). Pakistan, Zia and After--. New Delhi: Abhinav Publications. p. 61.
↑ Hassan, PhD (Civil engineering), Mubashir (2000).
↑ Mirage of Power§ Zulfi Bhutto: a man lives within enemies. The Oxford University Press.
↑ PLD 1978 Lahore 523 (Criminal Original Case No. 60 of 1977)
↑ Anthony Hyman, Muhammed Ghayur, Naresh Kaushik (1989). Pakistan: Zia and after.
↑ Talbot, Ian (1998). Pakistan, a Modern History. NY: St.Martin's Press. p. 286.
↑ The world's largest single refugee group
↑ Haroon, Sana (2008). "The Rise of Deobandi Islam in the North-West Frontier Province and Its Implications in Colonial India and Pakistan 1914–1996".
↑ Nuclear Black Markets: Pakistan, A.Q. Khan and the Rise of Proliferation ...
↑ Zaidi, Shajeel (17 August 2016). "In defence of Ziaul Haq". Express Tribune. Retrieved 18 January 2017.
↑ Khan, M Ilyas (27 October 2006). "Obituary: Ghulam Ishaq Khan". BBC News. Retrieved 16 January 2013.
↑ Muhammad Najeeb in Rawalpindi & Hasan Zaidi in Karachi (28 December 2007). "Benazir Bhutto: Daughter of Tragedy". India Today. Retrieved 20 October 2012.
↑ John, Wilson; Vikram Sood and Akmal Hussain (2009). Pakistan's economy in historical perspective: The Growth, Power and Poverty.
↑ Pakistan: the struggle within. New Delhi and Washington, D.C.: Dorling Kindersly (Pvt) limited, India and the Library of Congress. p. 220. ISBN 978-81-317-2504-7. Retrieved 27 October 2012.
↑ John, Wilson; Vikram Sood and Akmal Hussain (2009). Pakistan's economy in historical perspective: The Growth, Power and Poverty
↑ Dutt, Sanjay (2009). "1993 Elections". Inside Pakistan: 52 years oulook. New Delhi: A.P.H. Publishing Corporation. p. 267
↑ Burns, John F (5 November 1996). "Pakistan's Premier Bhutto is put under house arrest". The New York Times
↑ "Protesters halt Pakistani PM court case
↑ Politicians hail N-explosions".ನವಾಜ್ ಶರೀಫ್-ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ, 30 ಮೇ 1998 ರಂದು, ಪಿಟಿವಿ,
↑ Pakistan Calm After Coup; Leading General Gives No Clue About How He Will Rule
↑ http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/6959782.stm Profile: Nawaz Sharif
↑ World: South Asia- India launches Kashmir air attack
↑ "Pakistan PM ousted in army coup". London: Telegraph Group Ltd. 13 October 1999.
↑ World: South Asia - Pakistan army seizes power Tuesday, October 12, 1999
↑ The rise and fall of Musharraf
↑ "2002 – Kashmir Crisis". GlobalSecurity.org. Retrieved 21 November 2007.
↑ "Legal Framework Order, 2002" (PDF). National Reconstruction Bureau, Government of Pakistan. 21 August 2002
↑ The Constitution of Pakistan on pakistani.org Part III: The Federation of Pakistan
↑ The rise and fall of Musharraf
↑ "Huge crowds greet Bhutto return". BBC News. 18 October 2007
↑ Gall, Carlotta; Masood, Salman (20 October 2007). "After Bombing, Bhutto Assails Officials' Ties". New York Times
↑ New term for civilian Musharraf
↑ Moore, Matthew; Henry, Emma (28 December 2007). "Benazir Bhutto killed in gun and bomb attack". London: Telegraph.
↑ Musharraf announces resignation Monday, August 18, 2008
↑ https://www.aljazeera.com/news/asia/2012/06/201262244252924620.html?xif=,
↑ "Pakistan lawmakers approve weakening of presidential powers;By Kiran Khalid, CNN;April 9, 2010". Archived from the original on ಜೂನ್ 29, 2018. Retrieved ಆಗಸ್ಟ್ 31, 2018.
↑ Political Instability Rises as Pakistani Court Ousts PremierBy DECLAN WALSHJUNE 19, 2012
↑ Yousuf Raza Gilani is sent packingThe Newspaper's CorrespondentJune 19, 2012 Facebook Count
↑ Pakistan profile - Timeline
↑ Mamnoon Hussain elected as Pakistan's 12th president Published: July 30, 2013
↑ Nawaz Sharif to be nuclear PMDC | Shafqat Ali | 16th May 2013
↑ Nawaz_Sharif
↑ ಸಂಸತ್ತಿನ ನಿರ್ಣಯ-2
↑ ಪಾಕ್ ಪ್ರಧಾನಿ ನವಾಜ್ ಷರೀಫ್ ರಾಜೀನಾಮೆ; ಮುಂದಿನ ಪ್ರಧಾನಿ ಯಾರು?;ಏಜೆನ್ಸಿಸ್‌;28 Jul, 2017
↑ ನವಾಜ್‌ ಷರೀಫ್‌ ಬಿಡುಗಡೆಗೆ ಇಸ್ಲಾಮಾಬಾದ್ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ ಆದೇಶ: 19 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2018,
↑ Zahra-Malik, Mehreen (29 July 2017). "Ousted Pakistan Leader Passes Baton to Brother, Shehbaz Sharif". Asia-Pacific: The New York Times.
↑ http://timesofindia.indiatimes.com/topic/Shahid-Khaqan-Abbasi
↑ http://www.prajavani.net/news/article/2017/08/02/510540.html
↑ http://timesofindia.indiatimes.com/world/pakistan/shahid-khaqan-abbasi-a-nawaz-sharif-loyalist-at-helm-in-pakistan/articleshow/59865545.cms
↑ http://www.prajavani.net/news/article/2017/08/05/511359.html 5 Aug, 2017
↑ "ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಚುನಾವಣೆ ಅಧಿಕೃತ ಫಲಿತಾಂಶ: ಇಮ್ರಾನ್ ಖಾನ್ ಸಾರಥ್ಯದ ಪಿಟಿಐ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಕ್ಷ, 116 ಸೀಟು;28 Jul 2018". Archived from the original on 29 ಜುಲೈ 2018. Retrieved 31 ಆಗಸ್ಟ್ 2018.
↑ https://www.prajavani.net/stories/international/imran-khan-566539.html ಇಮ್ರಾನ್‌ ಖಾನ್‌ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ನೂತನ ಪ್ರಧಾನಿ
↑ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ:19-8-2018: 21 ಸಚಿವರ ಸಂಪುಟ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ -ಆಡಳಿತಾರೂಢ ತೆಹ್ರೀಕ್‌–ಎ–ಇನ್ಸಾಫ್‌ (ಪಿಟಿಐ) ವಕ್ತಾರ ಫವಾದ್‌ ಚೌಧರಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ
↑ ಅರೀಫ್‌ ಅಲ್ವಿ ಪ್ಮಾಣವಚನ ಸ್ವೀಕಾರ;9 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2018
↑ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಅಲ್ವಿ ಆಯ್ಕೆ; 05 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2018^{[permanent dead link]}
↑ Pulwama attack: India will 'completely isolate' Pakistan;15 February 2019
↑ ಬಲಾಕೋಟ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ವಾಯುಪಡೆ ದಾಳಿ
↑ ಬಲಾಕೋಟ್‍ನಲ್ಲಿ ವೈಮಾನಿಕ ದಾಳಿ ನಡೆಸಿ ಪಾಕ್‍ಗೆ ಪ್ರತ್ಯುತ್ತರ ನೀಡಿದ ಭಾರತ
↑ 2 ಭಾರತೀಯ ಯುದ್ಧ ವಿಮಾನಗಳನ್ನು ಹೊಡೆದುರುಳಿಸಿ, ಪೈಲಟ್‌ ಬಂಧನ– ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಘೋಷಣೆ;27 ಫೆಬ್ರವರಿ 2019
↑ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ವಶದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ವಿಂಗ್‌ ಕಮಾಂಡರ್‌ ಅಭಿನಂದನ್‌? ವಿಡಿಯೊ ಬಿಡುಗಡೆ
↑ 2019ವಿಂಗ್ ಕಮಾಂಡರ್ ಅಭಿನಂದನ್‌ ಸ್ವಾಗತಕ್ಕೆ ವಾಘಾ ಗಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಿದ್ಧತೆ;ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ವಾರ್ತೆ;d: 01 ಮಾರ್ಚ್ 2019,
↑ ಮಾಜಿ ಸರ್ವಾಧಿಕಾರಿ ಪರ್ವೇಜ್‌ ಮುಷರಫ್‌ಗೆ ಗಲ್ಲು ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಿದ ನ್ಯಾಯಾಲಯ;ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ವೆಬ್‌ ಡೆಸ್ಕ್ ;d: 17 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2019,^{[permanent dead link]}
↑ ಪರ್ವೇಜ್ ಮುಷರಫ್ ಗಲ್ಲು ಶಿಕ್ಷೆ ರದ್ದು;;d: 14 ಜನವರಿ 2020,
↑ Pakistan declares national emergency to battle locusts; PTI ISLAMABAD:, FEBRUARY 01, 2020
↑ Date 01.02.2020;Pakistan declares national emergency over locust swarms

[1] ttp://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00islamlinks/txt_iqbal_1930.html Sir Muhammad Iqbal’s 1930 Presidential Address

[2] Talbot, Ian (1999). Pakistan: a modern history. New Delhi; New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-565073-0.

[3] K. Z. Islam, 2002, The Punjab Boundary Award, Inretrospect Archived17 January 2006 at the Wayback Machine.http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/6926464.stm

[4] ttp://thecommonwealth.org/our-member-countries/pakistan/history Archived 2018-08-20 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ. Pakistan : History

[5] ttp://storyofpakistan.com/liaquat-ali-khan-as-prime-minister Liaquat Ali Khan as Prime Minister

[6] ttps://www.britannica.com/topic/history-of-Pakistan History of Pakistan

[7] Kavita (2011). Violent Belongings: Partition, Gender, and National Culture in Postcolonial India. Temple University Press. p. 75. ISBN 978-1-2011

[8] "ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು". Archived from the original on 2018-01-21. Retrieved 2018-08-26.

[9] David S. Lewis; Darren J. Sagar (1992). Political Parties of Asia and the Pacific: A Reference Guide. Longman. p. 36.

[10] ttps://books.google.co.in/books?id=Szfqq7ruqWgC&pg=PA157&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false APH Publishing. p. 157 - 120.

[11] Syed Badrul Ahsan (2 June 2010). "The sky, the mind, the ban culture". The Daily Star (Editorial)

[12] ttps://books.google.co.in/books?id=TCxKAgAAQBAJ&pg=PA129&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false

[13] Bose, Sarmila (8 October 2005). "Anatomy of Violence: Analysis of Civil War in East Pakistan in 1971" (PDF). Economic and Political Weekly: 4463.

[14] ttps://web.archive.org/web/20140901035519/http://www.virtualbangladesh.com/history/declaration.html Virtual Bangladesh : History : The Declaration of Independence

[15] Jamal, Ahmed (5–17 October 2008). "Mukti Bahini and the liberation war of Bangladesh: A review of conflicting views" (PDF). Asian Affairs.

[16] Lyon, Peter (2008). Conflict between India and Pakistan: An Encyclopedia. ABC-CLIO. p. 166. ISBN 978-1-57607-712-2. India's decisive victory over Pakistan in the 1971 war and emergence of independent Bangladesh

[17] Bose, Sarmila (8 October 2005). "Anatomy of Violence: Analysis of Civil War in East Pakistan in 1971" (PDF). Economic and Political Weekly: 4463.

[18] ""Bangladesh: Out of War, a Nation Is Born". Time. 20 December 1971. Retrieved 23 June 2011". Archived from the original on 11 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2015. Retrieved 27 ಆಗಸ್ಟ್ 2018.

[19] Government of Prime Minister Liaquat Ali Khan". Story of Pakistan press (1947 Government). Retrieved 17 April 2013

[20] ttp://pakteahouse.net/2010/02/22/jinnah-and-urdu-bengali-controversy/ Archived 2013-03-16 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ. Jinnah And Urdu-Bengali Controversy

[21] Subramaniam, Arjun (2016), India's Wars: A Military History, 1947–1971, Harper Collins India,ISBN 9351777499.

[22] Hussain, Rizwan. Pakistan. The Oxford Encyclopedia of the Islamic World. The first important result of the combined efforts of the Jamāʿat-i Islāmī and the ʿulamāʿ was the passage of the Objectives Resolution in March 1949,

[23] "Government of Prime Minister Liaquat Ali Khan". Story of Pakistan press (1947 Government). Retrieved 17 April https://web.archive.org/web/20121029182018/http://www.radio.gov.pk/newsdetail-30192

[24] Nagendra Kr. Singh (2003). Encyclopaedia of Bangladesh. Anmol Publications Pvt. Ltd. pp. 9–10. ISBN 978-81-261-1390-3.

[25] Ghulam Muhammad - Story of Pakistan, Retrieved 8 June 2017

[26] "Government of Suhrawardy". HS Suhrawardy (Story of Pakistan). Retrieved 17 April 2013.

[27] Story of Pakistan Press. "Teething Years: Iskander Mirza". Story of Pakistan (Part-I). Retrieved 1 February 2012.

[28] Nagendra Kr. Singh (2003). Encyclopaedia of Bangladesh. Anmol Publications Pvt. Ltd. pp. 9–10. ISBN 978-81-261-1390-3.

[29] "Ouster of President Iskander Mirza". Story Of Pakistan. 1 June 2003

[30] Ouster of President Iskander Mirza

[31] Mahmood, Shaukat (1966). The second Republic of Pakistan; an analytical and comparative evaluation of the Constitution of the Islamic Republic of Pakistan. Lahore

[32] Mahmood, Shaukat (1966). The second Republic of Pakistan; an analytical and comparative evaluation of the Constitution of the Islamic Republic of Pakistan. Lahore

[33] ttp://storyofpakistan.com/field-marshal-ayub-khan-becomes-president

[34] The Cambridge history of Southeast Asia. Cambridge, UK; New York, N.Y.: Cambridge University Press.

[35] Central Treaty Organization (CENTO)

[36] Lakhi, M. V.; Virendra Narain; Kashi Prasad Misra (195). Presidential election in Pakistan: 1965. Jaipur: University of Rajasthan

[37] Indo Pak war 1965

[38] The Tashkent Declaration

[39] Tashkent Agreement: The fall of a dictator". Tashkent Agreement: The fall of a dictator. Retrieved 18 April 2013.

[40] ttp://storyofpakistan.com/martial-law-under-general-yahya-khan "The Roads to Martial Law". The Roads to Martial Law.

[41] ttp://storyofpakistan.com/legal-framework-order Legal Framework Order 1969 - 1971 EVENTS, 1969 - 1977, EVENT

[42] General Elections 1970

[43] The War for Bangladeshi Independence, 1971

[44] The Separation of East Pakistan. Retrieved 19 April 2013

[45] World: South Asia;Pakistan's army and its history of politics

[46] The Nuclear Express: A Political History of the Bomb and Its Proliferation

[47] Diamantides, Marinos; Gearey, Adam (2011). Islam, Law and Identity. Routledge. p. 196

[48] Iqbal, Khurshid (2009). The Right to Development in International Law: The Case of Pakistan. Routledge. p. 189

[49] Diamantides, Marinos; Gearey, Adam (2011). Islam, Law and Identity. Routledge. p. 198

[50] Hyman, Anthony; Ghayur, Muhammed; Kaushik, Naresh (1989). Pakistan, Zia and After--. New Delhi: Abhinav Publications. p. 61.

[51] Hassan, PhD (Civil engineering), Mubashir (2000).

[52] Mirage of Power§ Zulfi Bhutto: a man lives within enemies. The Oxford University Press.

[53] PLD 1978 Lahore 523 (Criminal Original Case No. 60 of 1977)

[54] Anthony Hyman, Muhammed Ghayur, Naresh Kaushik (1989). Pakistan: Zia and after.

[55] Talbot, Ian (1998). Pakistan, a Modern History. NY: St.Martin's Press. p. 286.

[56] The world's largest single refugee group

[57] Haroon, Sana (2008). "The Rise of Deobandi Islam in the North-West Frontier Province and Its Implications in Colonial India and Pakistan 1914–1996".

[58] Nuclear Black Markets: Pakistan, A.Q. Khan and the Rise of Proliferation ...

[59] Zaidi, Shajeel (17 August 2016). "In defence of Ziaul Haq". Express Tribune. Retrieved 18 January 2017.

[60] Khan, M Ilyas (27 October 2006). "Obituary: Ghulam Ishaq Khan". BBC News. Retrieved 16 January 2013.

[61] Muhammad Najeeb in Rawalpindi & Hasan Zaidi in Karachi (28 December 2007). "Benazir Bhutto: Daughter of Tragedy". India Today. Retrieved 20 October 2012.

[62] John, Wilson; Vikram Sood and Akmal Hussain (2009). Pakistan's economy in historical perspective: The Growth, Power and Poverty.

[63] Pakistan: the struggle within. New Delhi and Washington, D.C.: Dorling Kindersly (Pvt) limited, India and the Library of Congress. p. 220. ISBN 978-81-317-2504-7. Retrieved 27 October 2012.

[64] John, Wilson; Vikram Sood and Akmal Hussain (2009). Pakistan's economy in historical perspective: The Growth, Power and Poverty

[65] Dutt, Sanjay (2009). "1993 Elections". Inside Pakistan: 52 years oulook. New Delhi: A.P.H. Publishing Corporation. p. 267

[66] Burns, John F (5 November 1996). "Pakistan's Premier Bhutto is put under house arrest". The New York Times

[67] "Protesters halt Pakistani PM court case

[68] Politicians hail N-explosions".ನವಾಜ್ ಶರೀಫ್-ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ, 30 ಮೇ 1998 ರಂದು, ಪಿಟಿವಿ,

[69] Pakistan Calm After Coup; Leading General Gives No Clue About How He Will Rule

[70] ttp://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/6959782.stm Profile: Nawaz Sharif

[71] World: South Asia- India launches Kashmir air attack

[72] "Pakistan PM ousted in army coup". London: Telegraph Group Ltd. 13 October 1999.

[73] World: South Asia - Pakistan army seizes power Tuesday, October 12, 1999

[74] The rise and fall of Musharraf

[75] "2002 – Kashmir Crisis". GlobalSecurity.org. Retrieved 21 November 2007.

[76] "Legal Framework Order, 2002" (PDF). National Reconstruction Bureau, Government of Pakistan. 21 August 2002

[77] The Constitution of Pakistan on pakistani.org Part III: The Federation of Pakistan

[78] The rise and fall of Musharraf

[79] "Huge crowds greet Bhutto return". BBC News. 18 October 2007

[80] Gall, Carlotta; Masood, Salman (20 October 2007). "After Bombing, Bhutto Assails Officials' Ties". New York Times

[81] New term for civilian Musharraf

[82] Moore, Matthew; Henry, Emma (28 December 2007). "Benazir Bhutto killed in gun and bomb attack". London: Telegraph.

[83] Musharraf announces resignation Monday, August 18, 2008

[84] ttps://www.aljazeera.com/news/asia/2012/06/201262244252924620.html?xif=,

[85] "Pakistan lawmakers approve weakening of presidential powers;By Kiran Khalid, CNN;April 9, 2010". Archived from the original on ಜೂನ್ 29, 2018. Retrieved ಆಗಸ್ಟ್ 31, 2018.

[86] Political Instability Rises as Pakistani Court Ousts PremierBy DECLAN WALSHJUNE 19, 2012

[87] Yousuf Raza Gilani is sent packingThe Newspaper's CorrespondentJune 19, 2012 Facebook Count

[88] Pakistan profile - Timeline

[89] Mamnoon Hussain elected as Pakistan's 12th president Published: July 30, 2013

[90] Nawaz Sharif to be nuclear PMDC | Shafqat Ali | 16th May 2013

[91] Nawaz_Sharif

[92] ಸಂಸತ್ತಿನ ನಿರ್ಣಯ-2

[93] ಪಾಕ್ ಪ್ರಧಾನಿ ನವಾಜ್ ಷರೀಫ್ ರಾಜೀನಾಮೆ; ಮುಂದಿನ ಪ್ರಧಾನಿ ಯಾರು?;ಏಜೆನ್ಸಿಸ್‌;28 Jul, 2017

[94] ನವಾಜ್‌ ಷರೀಫ್‌ ಬಿಡುಗಡೆಗೆ ಇಸ್ಲಾಮಾಬಾದ್ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ ಆದೇಶ: 19 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2018,

[95] Zahra-Malik, Mehreen (29 July 2017). "Ousted Pakistan Leader Passes Baton to Brother, Shehbaz Sharif". Asia-Pacific: The New York Times.

[96] ttp://timesofindia.indiatimes.com/topic/Shahid-Khaqan-Abbasi

[97] ttp://www.prajavani.net/news/article/2017/08/02/510540.html

[98] ttp://timesofindia.indiatimes.com/world/pakistan/shahid-khaqan-abbasi-a-nawaz-sharif-loyalist-at-helm-in-pakistan/articleshow/59865545.cms

[99] ttp://www.prajavani.net/news/article/2017/08/05/511359.html 5 Aug, 2017

[100] "ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಚುನಾವಣೆ ಅಧಿಕೃತ ಫಲಿತಾಂಶ: ಇಮ್ರಾನ್ ಖಾನ್ ಸಾರಥ್ಯದ ಪಿಟಿಐ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಕ್ಷ, 116 ಸೀಟು;28 Jul 2018". Archived from the original on 29 ಜುಲೈ 2018. Retrieved 31 ಆಗಸ್ಟ್ 2018.

[101] ttps://www.prajavani.net/stories/international/imran-khan-566539.html ಇಮ್ರಾನ್‌ ಖಾನ್‌ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ನೂತನ ಪ್ರಧಾನಿ

[102] ಪಾಕಿಸ್ತಾನ:19-8-2018: 21 ಸಚಿವರ ಸಂಪುಟ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ -ಆಡಳಿತಾರೂಢ ತೆಹ್ರೀಕ್‌–ಎ–ಇನ್ಸಾಫ್‌ (ಪಿಟಿಐ) ವಕ್ತಾರ ಫವಾದ್‌ ಚೌಧರಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ

[103] ಅರೀಫ್‌ ಅಲ್ವಿ ಪ್ಮಾಣವಚನ ಸ್ವೀಕಾರ;9 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2018

[104] ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಅಲ್ವಿ ಆಯ್ಕೆ; 05 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2018^{[permanent dead link]}

[105] Pulwama attack: India will 'completely isolate' Pakistan;15 February 2019

[106] ಬಲಾಕೋಟ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ವಾಯುಪಡೆ ದಾಳಿ

[107] ಬಲಾಕೋಟ್‍ನಲ್ಲಿ ವೈಮಾನಿಕ ದಾಳಿ ನಡೆಸಿ ಪಾಕ್‍ಗೆ ಪ್ರತ್ಯುತ್ತರ ನೀಡಿದ ಭಾರತ

[108] 2 ಭಾರತೀಯ ಯುದ್ಧ ವಿಮಾನಗಳನ್ನು ಹೊಡೆದುರುಳಿಸಿ, ಪೈಲಟ್‌ ಬಂಧನ– ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಘೋಷಣೆ;27 ಫೆಬ್ರವರಿ 2019

[109] ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ವಶದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ವಿಂಗ್‌ ಕಮಾಂಡರ್‌ ಅಭಿನಂದನ್‌? ವಿಡಿಯೊ ಬಿಡುಗಡೆ

[110] 2019ವಿಂಗ್ ಕಮಾಂಡರ್ ಅಭಿನಂದನ್‌ ಸ್ವಾಗತಕ್ಕೆ ವಾಘಾ ಗಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಿದ್ಧತೆ;ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ವಾರ್ತೆ;d: 01 ಮಾರ್ಚ್ 2019,

[111] ಮಾಜಿ ಸರ್ವಾಧಿಕಾರಿ ಪರ್ವೇಜ್‌ ಮುಷರಫ್‌ಗೆ ಗಲ್ಲು ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಿದ ನ್ಯಾಯಾಲಯ;ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ವೆಬ್‌ ಡೆಸ್ಕ್ ;d: 17 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2019,^{[permanent dead link]}

[112] ಪರ್ವೇಜ್ ಮುಷರಫ್ ಗಲ್ಲು ಶಿಕ್ಷೆ ರದ್ದು;;d: 14 ಜನವರಿ 2020,

[113] Pakistan declares national emergency to battle locusts; PTI ISLAMABAD:, FEBRUARY 01, 2020

[114] Date 01.02.2020;Pakistan declares national emergency over locust swarms

[೧]

[೨]

[೩]

[೪]

[೫]

[೬]

[೭]

[೮]

[೯]

[೧೦]

[೧೧]

[೧೨]

[೧೩]

[೧೪]

[೧೫]

[೧೬]

[೧೭]

[೧೮]

[೧೯]

[೨೦]

[೨೧]

[೨೨]

[೨೩]

[೨೪]

[೨೫]

[೨೬]

[೨೭]

[೨೮]

[೨೯]

[೩೦]

[೩೧]

[೩೨]

[೩೩]

[೩೪]

[೩೫]

[೩೬]

[೩೭]

[೩೮]

[೩೯]

[೪೦]

[೪೧]

[೪೨]

[೪೩]

[೪೪]

[೪೫]

[೪೬]

[೪೭]

[೪೮]

[೪೯]

[೫೦]

[೫೧]

[೫೨]

[೫೩]

[೫೪]

[೫೫]

[೫೬]

[೫೭]

[೫೮]

[೫೯]

[೬೦]

[೬೧]

[೬೨]

[೬೩]

[೬೪]

[೬೫]

[೬೬]

[೬೭]

[೬೮]

[೬೯]

[೭೦]

[೭೧]

[೭೨]

[೭೩]

[೭೪]

[೭೫]

[೭೬]

[೭೭]

[೭೮]

[೭೯]

[೮೦]

[೮೧]

[೮೨]

[೮೩]

[೮೪]

[೮೫]

[೮೬]

[೮೭]

[೮೮]

[೮೯]

[೯೦]

[೯೧]

[೯೨]

[೯೩]

[೯೪]

[೯೫]

[೯೬]

[೯೭]

[೯೮]

[೯೯]

[೧೦೦]