ಸೀತಾ ದೇವಿ (ಚಿತ್ರಗಾರ್ತಿ)
ಸೀತಾ ದೇವಿ (೨೦೧೪-೨೦೦೫) ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಕಲಾವಿದೆ, ಮಧುಬನಿ ಸಂಪ್ರದಾಯದಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಕಲೆಯಲ್ಲಿ ಪರಿಣತಿ ಹೊಂದಿದ್ದಳು. ಅವರು ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಮಧುಬನಿ ಕಲಾವಿದರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು, ಮತ್ತು ಕಲಾ ಪ್ರಕಾರಕ್ಕಾಗಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮನ್ನಣೆಯನ್ನು ಪಡೆದವರಲ್ಲಿ ಮೊದಲಿಗರು, ಪದ್ಮಶ್ರೀ (ಭಾರತದ ಅತ್ಯುನ್ನತ ನಾಗರಿಕ ಗೌರವಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ) ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಪಡೆದರು. ೧೯೮೧, ಹಾಗೆಯೇ ೧೯೮೪ರಲ್ಲಿ ಬಿಹಾರ ರತ್ನ ಸಮ್ಮಾನ್. ಅವರು ಬಿಹಾರ ರಾಜ್ಯದ ಜಿತ್ವಾರ್‌ಪುರದ ತನ್ನ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗಾಗಿ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ಥಿರತೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ನಿವಾಸಿಗಳಿಗೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮಧುಬನಿ ಕಲೆಯನ್ನು ಕಲಿಸಿದರು. ಆಕೆಯ ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳು ಅವರ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಶೈಲಿಗೆ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಬಣ್ಣಗಳ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಪ್ರಶಂಸಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ, ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಫ್ರಾನ್ಸ್, ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಆಫ್ ಅಮೇರಿಕಾ, ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಮ್ ಮತ್ತು ಜಪಾನ್‌ನ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿಇಡಲಾಗಿದೆ.
ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]೧೯೧೪ ರಲ್ಲಿ ಬಿಹಾರ ರಾಜ್ಯದ ಸಹರ್ಸಾ ಬಳಿಯ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಸೀತಾ ದೇವಿ, ಮದುವೆಯ ನಂತರ ಜಿತ್ವಾರ್‌ಪುರ ಗ್ರಾಮಕ್ಕೆ ತೆರಳಿದರು. [೧] ಅವಳು ಮಹಾಪಾತ್ರ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಜಾತಿ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವಳು. [೧] ಅವಳು ಅನಕ್ಷರಸ್ಥಳಾಗಿದ್ದಳು, ಆದರೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಕುಂಬಾರರಿಂದ ಉಳಿದ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಬಳಸಿ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಮಧುಬನಿ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಮನೆಯ ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ಚಿತ್ರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಲು ಕಲಿತಳು. [೧] ಅವರು 2005 ರಲ್ಲಿ ಮಧುಬನಿಯಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು. [೨]
ವೃತ್ತಿ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಕಲೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಸೀತಾದೇವಿಯವರು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಮಧುಬನಿ ಜಾನಪದ ಕಲಾ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಲು ಕಲಿತರು ಮತ್ತು ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ಭಿತ್ತಿಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಅಭ್ಯಾಸದಿಂದ ಕಾಗದದ ಮೇಲೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಮಧುಬನಿ ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟ ಮೊದಲ ಕಲಾವಿದರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು. [೩] ರಾಜ್ಯಾದ್ಯಂತ ಬರಗಾಲದ ಆರ್ಥಿಕ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಬಿಹಾರದ ಸ್ಥಳೀಯ ನಿವಾಸಿಗಳು ತಮ್ಮ ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವಂತೆ ಪ್ರಧಾನಿ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರ ಸೂಚನೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಸರ್ಕಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹದ ಮೇರೆಗೆ ಇದನ್ನು ಮಾಡಲಾಯಿತು. [೪] ತನ್ನ ಬಿಹಾರ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದ ಮಧುಬನಿ ಕಲೆಯನ್ನು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಮನಕ್ಕೆ ತರುವಲ್ಲಿ ಅವಳು ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿದ್ದಳು. ೧೯೬೯ರಲ್ಲಿ, ಬಿಹಾರ ಸರ್ಕಾರವು ಕಲೆಗೆ ಅವರ ಕೊಡುಗೆಗಾಗಿ ರಾಜ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಿತು ಮತ್ತು ಅವರು ಭಾರತದ ಅತ್ಯುನ್ನತ ನಾಗರಿಕ ಗೌರವಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಪದ್ಮಶ್ರೀ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ಇತರ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದರು. [೨]
೧೯೬೦ ಮತ್ತು ೭೦ರ ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ, ಸೀತಾ ದೇವಿ, ಸಹ ಕಲಾವಿದರಾದ ಗಂಗಾ ದೇವಿ ಮತ್ತು ಬೌವಾ ದೇವಿ ಜೊತೆಗೆ, ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಧುಬನಿ ಕಲಾ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಗಮನಾರ್ಹ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿದ್ದವರು ಮತ್ತು ನಾವೀನ್ಯಕಾರರು. [೪] [೫] ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಅವರು ಮಧುಬನಿ ಕಲೆಯ ಭರ್ಣಿ (ತುಂಬಿದ) ರೂಪವನ್ನು ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳಿಸಿದರು, ಲೈನ್ ಆರ್ಟ್ ಮೇಲೆ ಬಣ್ಣ ಮತ್ತು ಛಾಯೆಯನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಿದರು. [೬] ಆಕೆಯ ಚಿತ್ರಣವು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಮಿಥಿಲಾ / ಮಧುಬನಿ ಮೋಟಿಫ್‌ಗಳಿಂದ ಸೆಳೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ, ಪುರಾಣಗಳು ಮತ್ತು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪ್ರಪಂಚದ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ, ಆದರೆ ನಂತರ ಅವರು ಪ್ರಯಾಣಿಸಿದ ಸ್ಥಳಗಳ ದೃಶ್ಯಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ, ವರ್ಲ್ಡ್ ಟ್ರೇಡ್ ಸೆಂಟರ್, ಆರ್ಲಿಂಗ್ಟನ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸ್ಮಶಾನ ಮತ್ತು ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರದ ಸ್ಕೈಲೈನ್‌ಗಳು. [೬] ೧೯೮೧ರಲ್ಲಿ, ಜಪಾನಿನ ಕ್ಯುರೇಟರ್, ಟೋಕಿಯೊ ಹಸೆಗಾವಾ ಅವರ ಆಹ್ವಾನದ ಮೇರೆಗೆ, ಟೋಕಾಮಾಚಿಯಲ್ಲಿ ಮಿಥಿಲಾ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಅನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಲು ಮತ್ತು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಜಪಾನ್‌ಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದ ಹಲವಾರು ಮಧುಬನಿ ಕಲಾವಿದರಲ್ಲಿ ಅವರು ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಈ ಭೇಟಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಜಪಾನಿನ ಭೂದೃಶ್ಯಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಕಲೆಯಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡರು. [೩] [೪] [೭]
ಅವರು ದೆಹಲಿಯ ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕರಕುಶಲ ಮತ್ತು ಕೈಮಗ್ಗ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯದಲ್ಲಿ ಕಲಾವಿದರಾಗಿದ್ದರು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರ ಕೆಲಸವು ರಾಜಕೀಯ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮಾಜಿ ಪ್ರಧಾನಿಗಳಾದ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ ಮತ್ತು ಲಾಲ್ ಬಹದ್ದೂರ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳಲ್ಲಿ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿತ್ತು. [೬] ೧೯೭೮ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಹೊಸ ದೆಹಲಿಯ ಅಕ್ಬರ್ ಹೋಟೆಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಭಿತ್ತಿಚಿತ್ರಗಳ ಸರಣಿಯನ್ನು ರಚಿಸಲು ನಿಯೋಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು, ಈ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಅವರು ಒಂದು ವರ್ಷವನ್ನು ಕಳೆದರು. [೫]
ಆಕೆಯ ಜೀವಿತಾವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಅವರ ಕೆಲಸವನ್ನು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಲಂಡನ್‌ನ ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾ ಮತ್ತು ಆಲ್ಬರ್ಟ್ ಮ್ಯೂಸಿಯಂನಲ್ಲಿ ಶಾಶ್ವತ ಸಂಗ್ರಹಗಳ ಭಾಗವಾಗಿದೆ, [೮] ಲಾಸ್ ಏಂಜಲೀಸ್ ಕೌಂಟಿ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಆಫ್ ಆರ್ಟ್, ಫಿಲಡೆಲ್ಫಿಯಾ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಆಫ್ ಆರ್ಟ್, ದಿ ಮ್ಯೂಸಿ ಡು ಪ್ಯಾರಿಸ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಕ್ವಾಯ್ ಬ್ರಾನ್ಲಿ ಮತ್ತು ಜಪಾನ್‌ನ ಮಿಥಿಲಾ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ . [೬] ಇದು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ಸಂಗ್ರಹಗಳಲ್ಲಿ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬೇಡಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರಿದಿದೆ. [೯]
ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಸೀತಾದೇವಿಯವರು ಬಿಹಾರದ ಸ್ಥಳೀಯ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಕಲಾ ಶಿಕ್ಷಣ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯರಾಗಿದ್ದರು. ಕಲಾವಿದೆಯಾಗಿ ಅವರು ಗಳಿಸಿದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಗಮನವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು, ಅವರು ತಮ್ಮ ಗ್ರಾಮವಾದ ಜಿತ್ವಾರ್‌ಪುರಕ್ಕೆ ರಸ್ತೆಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ, ವಿದ್ಯುತ್ ಪ್ರವೇಶ ಮತ್ತು ಶಾಲೆಗಳ ನಿರ್ಮಾಣದಂತಹ ಸುಧಾರಣೆಗಳಿಗಾಗಿ ಆಂದೋಲನ ನಡೆಸಿದರು. [೧೦] ಜೊತೆಗೆ ಸ್ಥಳೀಯ ನಿವಾಸಿಗಳಿಗೆ ಅದರಲ್ಲೂ ಯುವತಿಯರಿಗೆ ಮಧುಬನಿ ಕಲೆಯನ್ನು ಕಲಿಸಿ, ಚಿತ್ರಕಲೆ ಕಲಿಸಲು ಸರಕಾರದಿಂದ ಅನುದಾನಕ್ಕಾಗಿ ಲಾಬಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. [೫]
ಗೌರವಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ೧೯೬೯: ಮಧುಬನಿ ಕಲೆಗಾಗಿ ಬಿಹಾರ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದ ಪ್ರಶಸ್ತಿ [೨] [೬]
- ೧೯೭೬: ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಫಕ್ರುದ್ದೀನ್ ಅಲಿ ಅಹ್ಮದ್‌ರಿಂದ "ಮಾಸ್ಟರ್ ಕ್ರಾಫ್ಟ್ಸ್‌ಮ್ಯಾನ್" ಪ್ರಶಸ್ತಿ [೫]
- ೧೯೮೧: ಪದ್ಮಶ್ರೀ, ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ, ಕಲೆಗಾಗಿ [೧೧]
- ೧೯೮೪: ಬಿಹಾರ ರತ್ನ ಸಮ್ಮಾನ್ [೨] [೬]
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ↑ ೧.೦ ೧.೧ ೧.೨ "In village where Madhubani paints, art and Nitish Kumar smile at each other". The Indian Express (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). 2015-10-23. Retrieved 2022-03-01.
- ↑ ೨.೦ ೨.೧ ೨.೨ ೨.೩ Dutta, Ambarish (December 14, 2005). "Madhubani art legend dead". The Tribune, Chandigarh, India - Nation. Retrieved 2022-03-01.
- ↑ ೩.೦ ೩.೧ Tripathi, Shailaja (2013-11-22). "Madhubani beyond the living rooms". The Hindu (in Indian English). ISSN 0971-751X. Retrieved 2022-03-01.
- ↑ ೪.೦ ೪.೧ ೪.೨ 'Nirala', Narendra Narayan Sinha (2010). "MADHUBANI: A CONTEMPORARY HISTORY (1971-2011)". Proceedings of the Indian History Congress. 71: 1243–1250. ISSN 2249-1937.
- ↑ ೫.೦ ೫.೧ ೫.೨ ೫.೩ Chavda, Jagdish J. (1990). "The Narrative Paintings of India's Jitwarpuri Women". Woman's Art Journal. 11 (1): 26–28. doi:10.2307/1358383. ISSN 0270-7993.
- ↑ ೬.೦ ೬.೧ ೬.೨ ೬.೩ ೬.೪ ೬.೫ "Sita Devi: A Legendary Mithila Artist". State of the Art (in ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್). 2013-02-11. Retrieved 2022-03-01.
- ↑ "Mithila's pride". Frontline (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Retrieved 2022-03-01.
- ↑ Museum, Victoria and Albert. "Painting | Devi, Sita | V&A Explore The Collections". Victoria and Albert Museum: Explore the Collections (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Retrieved 2022-03-01.
- ↑ Iyengar, Radhika (2018-04-06). "Saffronart's forthcoming auctions feature rare finds". mint (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Retrieved 2022-03-01.
- ↑ Srivastava, Radhika (9 November 2005). "This Sita is the true 'Devi' of Jitwarpur". The Times of India (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Retrieved 2022-03-01.
- ↑ "Padma Awards | Interactive Dashboard". www.dashboard-padmaawards.gov.in (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Archived from the original on 2018-10-15. Retrieved 2022-03-01.