ವಿಭಾ ಚೌಧುರಿ

ವಿಭಾ ಚೌಧುರಿ
ಜನನ	೧೯೧೩
ಮರಣ	೧೯೯೧
ಕಾರ್ಯಕ್ಷೇತ್ರಗಳು	ಕಣ ಭೌತವಿಜ್ಞಾನ
ಸಂಸ್ಥೆಗಳು	ಟಾಟಾ ಮೂಲಭೂತ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರ
ಅಭ್ಯಸಿಸಿದ ಸಂಸ್ಥೆ	ಕೊಲ್ಕತ್ತ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಮ್ಯಾಂಚೆಸ್ಟರ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ (ಪಿಎಚ್‍ಡಿ)
Thesis	Extensive air showers associated with penetrating particles (೧೯೪೯)
ಡಾಕ್ಟರೆಟ್ ಸಲಹೆಗಾರರು	ಪ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ ಬ್ಲ್ಯಾಕೆಟ್‌

ವಿಭಾ ಚೌಧುರಿ (ಬೆಂಗಾಳಿ: বিভা চৌধুরী) (೧೯೧೩ - ೧೯೯೧) ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞೆ. ಅವರು ಕಣ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಕಾಸ್ಮಿಕ್ ಕಿರಣಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು.

ವಿಭಾ ಚೌಧುರಿ ಜನಿಸಿದ್ದು ಕೋಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ. ಅವರ ತಂದೆ ಬಂಕು ಬಿಹಾರಿ ಚೌಧುರಿ ವೈದ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ಚಿಕ್ಕಮ್ಮ ನಿರ್ಮಲಾ ದೇವಿ ಸರ್ ನಿಲ್ರಾಟನ್ ಸರ್ಕಾರ್ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಅವರ ತಾಯಿಯ ಕುಟುಂಬ ಬ್ರಹ್ಮ ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ಸಹೋದರಿ ರೋಮಾ ಚೌಧುರಿ ಬ್ರಹ್ಮ ಬಾಲಿಕಾ ಶಿಕ್ಷಾಲಯದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಕರಾಗಿದ್ದರು. ವಿಭಾ ಅವರು ಕಲ್ಕತ್ತಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ೧೯೩೬ರಲ್ಲಿ ಎಂ.ಎಸ್ಸಿ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದ ಏಕೈಕ ಮಹಿಳೆಯಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ೧೯೩೯ರಲ್ಲಿ ಪದವಿ ಪಡೆದ ನಂತರ ಬೋಸ್ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಸೇರಿದರು ಮತ್ತು ದೇಬೇಂದ್ರ ಮೋಹನ್ ಬೋಸ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಮಹಿಳಾ ಸಂಶೋಧಕಿಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಬಗ್ಗೆ ಬೋಸ್‌ಗೆ ಉತ್ಸಾಹವಿರಲಿಲ್ಲ. ಅವರಿಬ್ಬರು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಬೋಸಾನ್‌ಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು ಮತ್ತು ಕಾಸ್ಮಿಕ್ ಕಿರಣಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಅವರು ವಿವಿಧ ಎತ್ತರಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಸ್ಮಿಕ್ ಕಿರಣಗಳಿಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ಇಲ್ಫೋರ್ಡ್ ಅರ್ಧ-ಟೋನ್ ಫಲಕಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. ಕಣಗಳ ವಿಕಿರಣಗಳು ಅನೇಕ ಚದುರುವಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ ವಕ್ರವಾಗಿರುವುದನ್ನು ಅವರು ಗಮನಿಸಿದರು. ಹೆಚ್ಚು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಎಮಲ್ಷನ್ ಪ್ಲೇಟ್‌ಗಳು ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ ತನಿಖೆಯನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಮುಂದುವರೆಸಲು ಅವರಿಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಚೌಧುರಿ ತನ್ನ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ ಬ್ಲ್ಯಾಕೆಟ್‌ನ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿಕೊಂಡರು ಹಾಗೂ ಮ್ಯಾಂಚೆಸ್ಟರ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಕಾಸ್ಮಿಕ್ ಕಿರಣಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. ಬ್ಲ್ಯಾಕೆಟ್‌ ಅವರ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯಲ್ಲಿ ವಿಭಾ ಅವರ ಕೊಡುಗೆ ಎಷ್ಟಿದೆಎಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ.

ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ

ಚೌಧುರಿ ಕೋಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಆಕೆಯ ತಂದೆ ಬಂಕು ಬಿಹಾರಿ ಚೌಧುರಿ ವೈದ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ಚಿಕ್ಕಮ್ಮ ನಿರ್ಮಲಾ ದೇವಿ ಸರ್ ನಿಲ್ರಾಟನ್ ಸಿರ್ಕಾರ್ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಆಕೆಯ ತಾಯಿಯ ಕುಟುಂಬ ಬ್ರಹ್ಮ ಸಮಾಜ ಚಳವಳಿಯ ಅನುಯಾಯಿಗಳು. ಆಕೆಯ ಸಹೋದರಿ ರೋಮಾ ಚೌಧುರಿ ಬ್ರಹ್ಮೋ ಬಾಲಿಕಾ ಶಿಕ್ಷಾಲಯದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಕರಾದರು.

ಶಿಕ್ಷಣ

ಬಿಭಾ ಕಲ್ಕತ್ತಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ರಾಜಬಜಾರ್ ವಿಜ್ಞಾನ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಎಂ.ಎಸ್ಸಿ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದ ಏಕೈಕ ಮಹಿಳೆ. ೧೯೩೬ ರಲ್ಲಿ ಪದವಿ ಪಡೆದರು. ಅವರು ೧೯೩೯ ರಲ್ಲಿ ಪದವಿ ಪಡೆದ ನಂತರ ಬೋಸ್ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಸೇರಿದರು ಮತ್ತು ದೇಬೇಂದ್ರ ಮೋಹನ್ ಬೋಸ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಒಟ್ಟಾಗಿ ಅವರು ಬೋಸನ್‌ಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು ಮತ್ತು ಕಾಸ್ಮಿಕ್ ಕಿರಣಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಅವರು ವಿವಿಧ ಎತ್ತರಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಸ್ಮಿಕ್ ಕಿರಣಗಳಿಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ಇಲ್ಫೋರ್ಡ್ ಅರ್ಧ-ಟೋನ್ ಫಲಕಗಳ ಬ್ಯಾಚ್‌ಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. ಕಣಗಳು ಅನೇಕ ಚದುರುವಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ ಕೊಳೆತಗಳು ವಕ್ರವಾಗಿರುವುದನ್ನು ಅವಳು ಗಮನಿಸಿದಳು. ಹೆಚ್ಚು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಎಮಲ್ಷನ್ ಫಲಕಗಳು ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ ಅವರಿಗೆ ತನಿಖೆಯನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಚೌಧುರಿ ತನ್ನ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ ಬ್ಲ್ಯಾಕೆಟ್‌ನ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿಕೊಂಡಳು, ಮ್ಯಾಂಚೆಸ್ಟರ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಕಾಸ್ಮಿಕ್ ಕಿರಣಗಳ ಮೇಲೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಳು. ಅವರ ಪಿಎಚ್‌ಡಿ ಪ್ರಬಂಧವು ವ್ಯಾಪಕವಾದ ಗಾಳಿ ಸ್ನಾನವನ್ನು ತನಿಖೆ ಮಾಡಿತು. ಅವಳ ಪರೀಕ್ಷಕ ಲಾಜೋಸ್ ಜಾನೊಸ್ಸಿ. ಬ್ಲ್ಯಾಕೆಟ್‌ನ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ಅವರ ಕೆಲಸ ಎಷ್ಟು ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದೆ ಎಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ.

ವೃತ್ತಿ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನೆ

ವಾತಾವರಣಕ್ಕೆ ನುಗ್ಗುವ ಕಾಸ್ಮಿಕ್ ಕಿರಣಗಳ ಸಾಂದ್ರತೆಯು ವ್ಯಾಪಕವಾದ ವಾಯುಸುರಿತದ ಸಾಂದ್ರತೆಗೆ ಅನುಪಾತದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ ಎಂದು ವಿಭಾ ಚೌಧುರಿ ನಿರೂಪಿಸಿದರು. ಅವರನ್ನು ಮ್ಯಾಂಚೆಸ್ಟರ್ ಈವ್ನಿಂಗ್ ನ್ಯೂಸ್ ಸಂದರ್ಶಿಸಿದಾಗ, "ನಾವು ಇಂದು ಅತಿ ಕಡಿಮೆ ಮಹಿಳಾ ಭೌತವಿಜ್ಞಾನಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದು ಒಂದು ದುರಂತ" ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. .

ವಿಭಾ ಚೌಧುರಿ ಪಿಎಚ್‌ಡಿ ಮುಗಿದ ನಂತರ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಮರಳಿ ಟಾಟಾ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಫಂಡಮೆಂಟಲ್ ರಿಸರ್ಚ್‌ನಲ್ಲಿ ಎಂಟು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ೧೯೫೪ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಮಿಚಿಗನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಸಂದರ್ಶಕ ಸಂಶೋಧಕರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ಭೌತವಿಜ್ಞಾನ ಸಂಶೋಧನಾ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿಕೊಂಡರು ಹಾಗೂ ಕೋಲಾರ ಚಿನ್ನದ ಗಣಿ ಪ್ರಯೋಗಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡರು. ನಂತರ ಅವರು ಸಹಾ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್‍ನಲ್ಲಿ ಬೈಜಿಕ ಭೌತವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಕೋಲ್ಕತ್ತಾಗೆ ತೆರಳಿದರು.

ಅವರ ಜೀವನವನ್ನು ಎ ಜ್ಯುವೆಲ್ ಅನ್ಇರ್ಟೆಡ್: ಬಿಭಾ ಚೌಧುರಿ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ದಿ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ಮನ್ ಪತ್ರಿಕೆಯವರು ವಿಭಾ ಅವರನ್ನು ಮರೆತುಹೋದ ದಂತಕಥೆ ಎಂದು ಬಣ್ಣಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ೧೯೯೧ ರಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾಗುವವರೆಗೂ ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಫಲಿತಾಂಶಗಳ ಪ್ರಕಟಣೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು.