ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಹೋಗು

ರಾಜ್ಯ (ರಾಜಕೀಯ ಸಂಸ್ಥೆ)

ಕೊಂಡಿಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿ
ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಿಂದ, ಇದು ಮುಕ್ತ ಹಾಗೂ ಸ್ವತಂತ್ರ ವಿಶ್ವಕೋಶ

ರಾಜ್ಯ ಅಥವಾ ಸಂಸ್ಥಾನ ಅಥವಾ ಪ್ರಭುತ್ವವು ಒಂದು ರಾಜಕೀಯ ಸಂಸ್ಥೆ, ಅದು ಒಂದು ಭೂಪ್ರದೇಶದೊಳಗೆ ಸಮಾಜ ಮತ್ತು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. [೧] ಸರ್ಕಾರವು ಸಮಕಾಲೀನ ರಾಜ್ಯಗಳ ಮೂಲಭೂತ ಸಾಧನವನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ, [೨] [೩]

ಹೆಚ್ಚಾಗಿ, ಒಂದು ದೇಶವು ವಿವಿಧ ಆಡಳಿತ ವಿಭಾಗಗಳೊಂದಿಗೆ ಒಂದೇ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಇದು ಏಕೀಕೃತ ರಾಜ್ಯ ಅಥವಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಒಕ್ಕೂಟವು ; ನಂತರದ ಪ್ರಕಾರದಲ್ಲಿ, "ರಾಜ್ಯ" ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಒಕ್ಕೂಟವನ್ನು ರೂಪಿಸುವ ಸಂಯುಕ್ತಶೀಲ ರಾಜಕೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. (ಅಂತಹ ಸಂಯುಕ್ತಶೀಲ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುವ ಇತರ ಪದಗಳು " ಪ್ರಾಂತ್ಯ ", " ಪ್ರದೇಶ " ಅಥವಾ ಇತರ ಪದಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರಬಹುದು.)

ಬಹುಪಾಲು ಮಾನವ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು ಸಹಸ್ರಮಾನಗಳವರೆಗೆ ರಾಜ್ಯದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೊಳಗೆ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದೆ; ಆದಾಗ್ಯೂ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಜನರು ರಾಜ್ಯವಿಲ್ಲದ ಸಮಾಜಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ರಾಜ್ಯಗಳ ಆರಂಭಿಕ ರೂಪಗಳು ಸುಮಾರು 5,500 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡವು [೪] ಪಟ್ಟಣಗಳ ತ್ವರಿತ ಬೆಳವಣಿಗೆ, ಬರವಣಿಗೆಯ ಆವಿಷ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಧರ್ಮದ ಹೊಸ ರೂಪಗಳ ಕ್ರೋಡೀಕರಣದ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರಗಳು ರಾಜ್ಯದ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಗಳಿಸಿದವು.

ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ, ರಾಜ್ಯಗಳ ವಿವಿಧ ರೂಪಗಳು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೊಂಡವು, ಅವುಗಳು ತಮ್ಮ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕಾಗಿ ವಿವಿಧ ಸಮರ್ಥನೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದವು (ಉದಾಹರಣೆಗೆ ದೈವಿಕ ಹಕ್ಕು, ಸಾಮಾಜಿಕ ಒಪ್ಪಂದದ ಸಿದ್ಧಾಂತ, ಇತ್ಯಾದಿ). ಇಂದು, ಆಧುನಿಕ ರಾಷ್ಟ್ರ ರಾಜ್ಯವು ಜನರು ಒಳಪಡುವ ರಾಜ್ಯದ ಪ್ರಧಾನ ರೂಪವಾಗಿದೆ. [೫] ಪರಮಾಧಿಕಾರಿ ರಾಜ್ಯಗಳು ಪರಮಾಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ; ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಯಾವುದೇ ಗುಂಪಿನ ಹಕ್ಕುಗಳು ಇತರ ರಾಜ್ಯಗಳು ಅವುಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವ ಹಂತದ ಮೂಲಕ ಕೆಲವು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಮಿತಿಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತವೆ.

ರಾಜ್ಯದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳು ವಿವಾದಾಸ್ಪದವಾಗಿವೆ. [೬] [೭] ಸಮಾಜಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಮ್ಯಾಕ್ಸ್ ವೆಬರ್ ಪ್ರಕಾರ: "ರಾಜ್ಯ" ಎಂಬುದು ಹಿಂಸಾಚಾರದ ನ್ಯಾಯಯುತ ಬಳಕೆಯ ಮೇಲೆ ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಒಂದು ರಾಜಕೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಯು, ಆದಾಗ್ಯೂ ಇತರ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವು. [೮] [೯] ರಾಜ್ಯದ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯು "ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಥವಾ ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ರಾಜಕೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಅಥವಾ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರದ" ಹೌದೆನೊಸೌನಿ ಒಕ್ಕೂಟದಂತಹ ಸ್ಥಿತಿಯಿಲ್ಲದ ಸಮಾಜಗಳಂತಹ ಸಮಾಜದ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ತಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ. [೧೦] ಒಂದು ರಾಜ್ಯದ ಆಡಳಿತದ ಮಟ್ಟ ಮತ್ತು ವಿಸ್ತರಣೆಯನ್ನು ಅದು ವಿಫಲವಾಗಿದೆಯೋ, ಆ ಆಧಾರದಿಂದ ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. [೧೧]

__LEAD_SECTION__

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ರಾಜ್ಯ ಅಥವಾ ಸಂಸ್ಥಾನ ಅಥವಾ ಪ್ರಭುತ್ವವು ಒಂದು ರಾಜಕೀಯ ಸಂಸ್ಥೆ, ಅದು ಒಂದು ಭೂಪ್ರದೇಶದೊಳಗೆ ಸಮಾಜ ಮತ್ತು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. [೧೨] ಸರ್ಕಾರವು ಸಮಕಾಲೀನ ರಾಜ್ಯಗಳ ಮೂಲಭೂತ ಸಾಧನವನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ, [೧೩] [೧೪]

ಹೆಚ್ಚಾಗಿ, ಒಂದು ದೇಶವು ವಿವಿಧ ಆಡಳಿತ ವಿಭಾಗಗಳೊಂದಿಗೆ ಒಂದೇ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಇದು ಏಕೀಕೃತ ರಾಜ್ಯ ಅಥವಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಒಕ್ಕೂಟವು ; ನಂತರದ ಪ್ರಕಾರದಲ್ಲಿ, "ರಾಜ್ಯ" ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಒಕ್ಕೂಟವನ್ನು ರೂಪಿಸುವ ಸಂಯುಕ್ತಶೀಲ ರಾಜಕೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. (ಅಂತಹ ಸಂಯುಕ್ತಶೀಲ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುವ ಇತರ ಪದಗಳು " ಪ್ರಾಂತ್ಯ ", " ಪ್ರದೇಶ " ಅಥವಾ ಇತರ ಪದಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರಬಹುದು.)

ಬಹುಪಾಲು ಮಾನವ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು ಸಹಸ್ರಮಾನಗಳವರೆಗೆ ರಾಜ್ಯದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೊಳಗೆ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದೆ; ಆದಾಗ್ಯೂ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಜನರು ರಾಜ್ಯವಿಲ್ಲದ ಸಮಾಜಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ರಾಜ್ಯಗಳ ಆರಂಭಿಕ ರೂಪಗಳು ಸುಮಾರು 5,500 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡವು [೧೫] ಪಟ್ಟಣಗಳ ತ್ವರಿತ ಬೆಳವಣಿಗೆ, ಬರವಣಿಗೆಯ ಆವಿಷ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಧರ್ಮದ ಹೊಸ ರೂಪಗಳ ಕ್ರೋಡೀಕರಣದ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರಗಳು ರಾಜ್ಯದ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಗಳಿಸಿದವು.

ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ, ರಾಜ್ಯಗಳ ವಿವಿಧ ರೂಪಗಳು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೊಂಡವು, ಅವುಗಳು ತಮ್ಮ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕಾಗಿ ವಿವಿಧ ಸಮರ್ಥನೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದವು (ಉದಾಹರಣೆಗೆ ದೈವಿಕ ಹಕ್ಕು, ಸಾಮಾಜಿಕ ಒಪ್ಪಂದದ ಸಿದ್ಧಾಂತ, ಇತ್ಯಾದಿ). ಇಂದು, ಆಧುನಿಕ ರಾಷ್ಟ್ರ ರಾಜ್ಯವು ಜನರು ಒಳಪಡುವ ರಾಜ್ಯದ ಪ್ರಧಾನ ರೂಪವಾಗಿದೆ. [೧೬] ಪರಮಾಧಿಕಾರಿ ರಾಜ್ಯಗಳು ಪರಮಾಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ; ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಯಾವುದೇ ಗುಂಪಿನ ಹಕ್ಕುಗಳು ಇತರ ರಾಜ್ಯಗಳು ಅವುಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವ ಹಂತದ ಮೂಲಕ ಕೆಲವು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಮಿತಿಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತವೆ.

ರಾಜ್ಯದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳು ವಿವಾದಾಸ್ಪದವಾಗಿವೆ. [೬] [೭] ಸಮಾಜಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಮ್ಯಾಕ್ಸ್ ವೆಬರ್ ಪ್ರಕಾರ: "ರಾಜ್ಯ" ಎಂಬುದು ಹಿಂಸಾಚಾರದ ನ್ಯಾಯಯುತ ಬಳಕೆಯ ಮೇಲೆ ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಒಂದು ರಾಜಕೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಯು, ಆದಾಗ್ಯೂ ಇತರ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವು. [೮] [೯] ರಾಜ್ಯದ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯು "ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಥವಾ ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ರಾಜಕೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಅಥವಾ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರದ" ಹೌದೆನೊಸೌನಿ ಒಕ್ಕೂಟದಂತಹ ಸ್ಥಿತಿಯಿಲ್ಲದ ಸಮಾಜಗಳಂತಹ ಸಮಾಜದ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ತಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ. [೧೭] ಒಂದು ರಾಜ್ಯದ ಆಡಳಿತದ ಮಟ್ಟ ಮತ್ತು ವಿಸ್ತರಣೆಯನ್ನು ಅದು ವಿಫಲವಾಗಿದೆಯೋ, ಆ ಆಧಾರದಿಂದ ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. [೧೧]

ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
  1. ↑ Definition 7 (noun): "a politically unified people occupying a definite territory; nation."; Definition 10 (noun): "the body politic as organized for civil rule and government (distinguished from church)."; Definition 16 (noun): "of or pertaining to the central civil government or authority.". -Webster's New Universal Unabridged Dictionary, Random House/Barnes and Noble, ISBN 9780760702888, pp. 1860-1861.
  2. ↑ Black's Law Dictionary, 4th ed. (1968). West Publishing Co.
  3. ↑ Uricich v. Kolesar, 54 Ohio App. 309, 7 N.E. 2d 413.
  4. ↑ Sandeford, David S. (May 2018). "Organizational complexity and demographic scale in primary states". Royal Society Open Science. 5 (5): 171137. Bibcode:2018RSOS....571137S. doi:10.1098/rsos.171137. PMC 5990841. PMID 29892345.
  5. ↑ Wimmer, Andreas; Feinstein, Yuval (October 2010). "The Rise of the Nation-State across the World, 1816 to 2001". American Sociological Review. 75 (5): 764–790. doi:10.1177/0003122410382639. This global outcome—the almost universal adoption of the nation-state formWimmer, Andreas; Feinstein, Yuval (October 2010). "The Rise of the Nation-State across the World, 1816 to 2001". American Sociological Review. 75 (5): 764–790. doi:10.1177/0003122410382639. S2CID 10075481. This global outcome—the almost universal adoption of the nation-state form
  6. ↑ ೬.೦ ೬.೧ Cudworth et al., 2007: p. 1
  7. ↑ ೭.೦ ೭.೧ Barrow, 1993: pp. 9–10
  8. ↑ ೮.೦ ೮.೧ Cudworth et al., 2007: p. 95
  9. ↑ ೯.೦ ೯.೧ Salmon, 2008: p. 54 Error in webarchive template: Check |url= value. Empty.
  10. ↑ "Stateless Society | Encyclopedia.com". www.encyclopedia.com.
  11. ↑ ೧೧.೦ ೧೧.೧ Patrick, Stewart (10 December 2007). "'Failed' States and Global Security: Empirical Questions and Policy Dilemmas". International Studies Review. 9 (4): 644–662. doi:10.1111/j.1468-2486.2007.00728.x.
  12. ↑ Definition 7 (noun): "a politically unified people occupying a definite territory; nation."; Definition 10 (noun): "the body politic as organized for civil rule and government (distinguished from church)."; Definition 16 (noun): "of or pertaining to the central civil government or authority.". -Webster's New Universal Unabridged Dictionary, Random House/Barnes and Noble, ISBN 9780760702888, pp. 1860-1861.
  13. ↑ Black's Law Dictionary, 4th ed. (1968). West Publishing Co.
  14. ↑ Uricich v. Kolesar, 54 Ohio App. 309, 7 N.E. 2d 413.
  15. ↑ Sandeford, David S. (May 2018). "Organizational complexity and demographic scale in primary states". Royal Society Open Science. 5 (5): 171137. Bibcode:2018RSOS....571137S. doi:10.1098/rsos.171137. PMC 5990841. PMID 29892345.
  16. ↑ Wimmer, Andreas; Feinstein, Yuval (October 2010). "The Rise of the Nation-State across the World, 1816 to 2001". American Sociological Review. 75 (5): 764–790. doi:10.1177/0003122410382639. This global outcome—the almost universal adoption of the nation-state formWimmer, Andreas; Feinstein, Yuval (October 2010). "The Rise of the Nation-State across the World, 1816 to 2001". American Sociological Review. 75 (5): 764–790. doi:10.1177/0003122410382639. S2CID 10075481. This global outcome—the almost universal adoption of the nation-state form
  17. ↑ "Stateless Society | Encyclopedia.com". www.encyclopedia.com.
"https://kn.wikipedia.org/w/index.php?title=ರಾಜ್ಯ_(ರಾಜಕೀಯ_ಸಂಸ್ಥೆ)&oldid=1252294" ಇಂದ ಪಡೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ